Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 13:33

« Poprzedni Następny »


Niekochane, ale czasem pożyteczne


Athayde Tonhasca Júnior 2022-08-23

Wciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci) po lewej i wciornastek zachodni (Frankliniella occidentalis) © Alton N. Sparks, Jr., Wikimedia Commons.
Wciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci) po lewej i wciornastek zachodni (Frankliniella occidentalis) © Alton N. Sparks, Jr., Wikimedia Commons.

Wciornastki, zwane także przylżeńcami, są małymi (większość gatunków ma 1-3 mm długości), smukłymi owadami. Ich skrzydła mają frędzle, co jest charakterystyczne dla nazwy ich rzędu: Thysanoptera, od starożytnego greckiego thysanos (frędzel lub strzęp) i pteron (skrzydło) – choć nie wszystkie gatunki są uskrzydlone. Istnieje około 6000 znanych gatunków, głównie z tropikalnych i umiarkowanych regionów świata.

Wciornastki nie należą do najbardziej ulubionych owadów; jeśli szukasz ich w Internecie, pierwsze strony prawdopodobnie będą zawierać w swoich tytułach „jak się ich pozbyć”. W rzeczywistości wiele gatunków wciornastków to szkodniki upraw i nosiciele wirusów roślinnych. Żywią się poprzez nakłuwanie tkanki i wysysanie soków roślinnych, zmniejszając w ten sposób plony, uszkadzając komercyjne kwiaty i owoce, a także często powodując galasy lub zwijanie się liści. Są zdolne do partenogenezy (rozmnażania bez zapłodnienia), więc w sytuacjach, gdy naturalnych wrogów jest mało, np. w szklarniach, populacje wciornastków mogą eksplodować. Ogrodnicy znają wciornastki, które wyglądają jak masa ciemnych plamek przemykających nad płatkami i pąkami. Na domiar złego, te małe nicponie potrafią „gryźć” (w rzeczywistości kłują aparatami gębowymi), powodując u niektórych osób łagodne podrażnienie skóry.


Wciornastek na palcu © Daiju Azuma, Wikimedia Commons.


<span> Grupa wciornastków na kwiatku © </span><a href=\

 Grupa wciornastków na kwiatku © Laurence MoundThripsWiki.





Ale nie wszystkie wciornastki są dla nas złe. Niektóre gatunki są drapieżnikami innych szkodników, takich jak czerwce i roztocza przędziorkowate. A ponieważ tak wiele z nich kręci się wokół kwiatów, od dawna uważa się, że ich historia to coś więcej niż zjadanie pyłków. Tradycyjnie wciornastki nie były uważane za znaczące zapylacze, ponieważ są małe, słabo latają i nie mają struktur przystosowanych do przenoszenia pyłku. Z drugiej strony przemieszczają się z kwiatka na kwiatek z przyczepionym do nich pyłkiem, a ich duża liczba może kompensować niewielkie ładunki pyłku. Kiedy Charles Darwin był zajęty swoimi eksperymentami z rozmnażaniem roślin, zauważył, że nie może pozbyć się wciornastków z zamkniętych pod siatką kwiatów. Zastanawiał się, czy ci nieproszeni goście krzyżowo zapładniają rośliny, które miały być samopylne (Darwin, C. 1892). The effects of cross and self- fertilization in the vegetable kingdom).


A: Ziarna pyłku przyczepione do włosia wciornastków (szczeciny); B: bliższe spojrzenie na pyłek przylegający do odwłoka wciornastków © Eliyahu i in., 2015. Journal of Pollination Ecology 16: 64–71 .



Okazuje się, że im bardziej badacze się tym zajmą, tym więcej znajdują dowodów na zapylanie przez wciornastki, zwłaszcza roślin wcześniej zidentyfikowanych jako zapylane przez wiatr. Gatunki takie jak Wilkiea huegeliana i znajdujący się na liście roślin zagrożonych orzech brazylijski (Ocotea porosa), pochodzące odpowiednio z australijskich i brazylijskich lasów deszczowych, są zapylane przez wciornastki; i prawdopodobnie również przynajmniej częściowo kawa (Coffea spp.), kakao (Theobroma cacao) i papryczki chili (Capsicum spp.). Mącznica lekarska (Arctostaphyllos uva-ursi) oraz inne gatunki wrzosów lub wrzosowatych (rodzina Ericaceae), od dawna uważane za samopylne, są do pewnego stopnia zapylane przez wciornastki, zwłaszcza na większych szerokościach geograficznych, gdzie inne owady stają się rzadkością.


Czarny bez (Sambucus nigra) to kolejny silny kandydat do zapylania przez wciornastki. Dowody pochodzą z eksperymentów wykluczających – gdzie wciornastki są trzymane z dala od kwiatów, a następnie oceniana jest płodność roślin – oraz z cech kwiatowych odpowiednich dla wciornastków, takich jak zwarte kwiatostany i pyłek sypki. Czarny bez rośnie w lasach, na łąkach, zaroślach, żywopłotach, poboczach dróg, lub w innych siedliskach z zaburzoną glebą w większości krajów Europy. Jeśli zapylenie przez wciornastki zostanie potwierdzone, wyróżniłoby to tę roślinę spośród innych pospolitych członków europejskiej flory.


Kwitnący czarny bez, schronienie dla wciornastków © Willow , Wikimedia Commons.



Zapylanie przez wciornastki jest stosunkowo rzadkie i słabo poznane, ale trwa co najmniej od wczesnej kredy (około 145 milionów lat temu). To przypomina nam o kilku ważnych rzeczach. Pszczoły i muchy mogą być w centrum uwagi, jeśli chodzi o usługi zapylania, ale istnieją inni gracze, mimo że niewiele wiemy o nich i o tym, jak wchodzą ze sobą w interakcje. Często pełnią one sprzeczne role – jako niszczycielskie szkodniki, biologiczne środki kontroli lub zapylacze – dlatego musimy być ostrożni, rozważając interwencję. Natura jest skomplikowana.


Wciornastki nie są lubiane, ale w skali empatii mogą wypadać znacznie gorzej.


Kiedy prosi się ludzi  o wymienienie najbardziej przerażających lub mających paskudną opinię zwierząt, prawie zawsze wymienia się rekiny, węże, wilki i krokodyle. Te wybory ujawniają ostry dysonans ze światem rzeczywistym, ponieważ rekiny odpowiadają za około 80 niesprowokowanych ataków rocznie i powodują około dziesięciu zgonów: pioruny są około 50 razy bardziej zabójcze. Dzikie gady i ssaki są nieco bardziej niebezpieczne, rozprawiając się z około 75 000 duszami rocznie.


Możemy mieć koszmarne sny o wielkich dzikich bestiach, ale większość z nas nie zdaje sobie sprawy, że to pestka w porównaniu z niektórymi z najskuteczniejszych agentów Kostuchy: komarami.


Według Światowej Organizacji Zdrowia choroby przenoszone przez komary zabijają około 725 000 osób rocznie, z czego około 600 000 z powodu malarii. Denga, wirus Zachodniego Nilu, żółta febra, zika i wiele innych patogenów i pasożytów przenoszonych przez komary przyczyniają się do ogromnej liczby zabitych lub osłabionych ludzi, głównie dzieci i osób starszych w krajach rozwijających się.


Rys. 6. Informacje o wirusie Zika © Światowa Organizacja Zdrowia .



Biorąc pod uwagę ogrom cierpienia, nie mówiąc już o ekonomicznym wpływie chorób przenoszonych przez komary, nikogo nie można winić za życzenie sobie, by komary zniknęły z powierzchni Ziemi. A przy dzisiejszej wiedzy i technologii likwidacja komarów zaczyna być wyobrażalna. Programy manipulacji genetycznej na dużą skalę, sterylizacja samców, infekcja bakteryjna lub inna technika mogą załatwić sprawę.


Pytanie brzmi, czy powinniśmy spróbować pozbyć się komarów?


Istnieje ponad 3000 gatunków komarów (rodzina Culicidae), a większość z nich żywi się nektarem i innymi substancjami roślinnymi, nigdy nie zbliżając się nawet do ludzi lub innych zwierząt. Tylko około 200 gatunków żywi się ludźmi, a garstka jest odpowiedzialna za rozprzestrzenianie się chorób: głównie gatunki z rodzajów AedesAnopheles i Culex.


Tak więc programy zwalczania prawdopodobnie zmiotłyby niewinnych mieszkańców ziemi, a takimi jest większość komarów. I mogą być tego konsekwencje. Larwy i dorosłe komary są pokarmem dla ważek, kijanek, niektórych żółwi i ryb; nietoperze i ptaki zjadają także dorosłe osobniki. W arktycznej tundrze biblijna liczba komarów w okresie letnim jest ważną pozycją w menu ptaków wędrownych. Jednak ekolodzy debatują nad znaczeniem komarów jako źródła pożywienia: jedni twierdzą, że liczba nietoperzy, ryb i ptaków gwałtownie zmniejszy się, z reperkusjami w całym łańcuchu pokarmowym; inni uważają, że zjadacze komarów przystosują się i łatwo przestawią na muszki i inne owady.


Komary są uważane głównie za złodziei nektaru, to znaczy pobierają nektar bez przenoszenia pyłku między kwiatami. Ale, choć brzmi to nieprawdopodobnie, niektóre z tych nieznośnych stworzeń jednak zapylają. Storczyk tępolistny (Platanthera obtusata) i storczyk bagienny północny (Platanthera flava) wydzielają słabe mieszanki zapachów, którym nie potrafią oprzeć się niektóre komary Aedes. Kiedy komar wpycha głowę w kwiaty tych storczyków, może wyjść z przyklejoną do niej pyłkowiną (torebką lepkiego pyłku). Pyłkowina może być prawie tak duża jak głowa komara i zaskakujące jest, że ten niechętny zapylacz jest w ogóle w stanie odlecieć. Oba storczyki są również zapylane przez ćmy, ale komary wydają się być ich głównym zapylaczami.


Po lewej i na dole po prawej: samiec i samica Aedes aegypti badające kwiaty storczyka tępolistnego. U góry po prawej: pyłkowina przyczepiona do oka komara © Lahondère et al., 2019. bioRxiv, obecnie opublikowane w PNAS 117: 708-716.



Inne storczyki są zapylane przez komary i prawdopodobnie także kilka innych gatunków roślin. Culex pipiens i gatunki pokrewne przyczyniają się do przenoszenia pyłku wrotyczu pospolitego (Tanacetum vulgare) i innych członków rodziny Asteraceae oraz trafnie nazwanego kwiatu komara (Lopezia racemosa) i lepnicy wąskopłatkowej (Silene otites). Aedes spp. pomagają zapylać Dryas integrifolia.


Kwiat komara © Juan Carlos Fonseca Mata , Wikimedia Commons.


<span>Lepnica wąskopłatkowa © <a href=\

Lepnica wąskopłatkowa © Stefan.lefnaer, Wikimedia Commons.





Dowody na zapylanie przez komary są często poszlakowe, ale wiarygodne. Okazy zebrane w terenie mogą być obładowane ziarnami pyłku, na poziomie porównywalnym z ćmami i motylami.


Co by się stało z tymi roślinami w świecie bez komarów? Nie da się powiedzieć. Mogą przetrwać z pomocą alternatywnych zapylaczy lub przez samozapylenie lub mogą wyginąć. Jeśli kiedykolwiek będziemy mieli środki na wyeliminowanie komarów, będziemy musieli zastanowić się nad równowagą między celowym wyniszczeniem gatunków a ratowaniem milionów ludzi i zwierząt przed śmiercią i chorobami. Dylemat nie pozwoli zasnąć w nocy niejednemu filozofowi moralności.

 

Readers’ wildlife photos

Why Evolution Is True, 8 sierpnia 2022

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

Athayde Tonhasca Júnior jest brytyjskim entomologiem.

 

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1470 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30
Śmiało podążaj tam, gdzie nie dotarł jeszcze żaden owad   Tonhasca Júnior   2022-12-28
Rzecz o splątaniu nauki i wiary   Koraszewski   2022-12-26
Pradawny ekosystem zrekonstruowany przy użyciu skamieniałego DNA   Coyne   2022-12-19
Rozważania heretyckiego mediewisty o historii, wartościach i zdumiewającej głupocie   Landes   2022-12-16
Ewolucyjne ślepe zaułki i lepkie urządzenia: botanik Darwin   Tonhasca Júnior   2022-12-14
Ewolucja nie idzie prostą drogą   Novella   2022-12-08
Geny i języki   Novella   2022-11-26
Uporczywa obecność religijnego mitu   Winegard   2022-11-24
Znaleziono skrytkę posągów z brązu   Novella   2022-11-23
W oparach zrównoważonej ignorancji   Koraszewski   2022-11-21
10 twierdzeń działaczy walczących w Afryce z GMO o tym, dlaczego postępy w biotechnologii upraw powinny zostać odrzucone – i dlaczego są one błędne   Maina   2022-11-17
List otwarty do wszystkich oszołomów   Novella   2022-11-03
Po prostu nie mogę się doczekać, aby znów wyruszyć w trasę   Tonhasca Júnior   2022-10-27
Czy mizoandria może być zakaźna?   Tonhasca Júnior   2022-10-24
Niezwykła fizjologia hibernujących niedźwiedzi   Coyne   2022-10-22
Cuchnąca pułapka i przytulna kryjówka   Tonhasca Júnior   2022-10-21
Obraz Izraela na amerykańskich uniwersytetach   Mansour   2022-10-19
Kenia aprobuje GMO po 10 latach zakazu   Maina   2022-10-18
Pangenom jedwabnika morwowego   Novella   2022-10-14
Czy Samolubny gen zaszkodził publicznemu rozumieniu biologii?   Coyne   2022-10-13
Nieokrzesani goście   Tonhasca Júnior   2022-10-11
Niezrozumienie równości   Winegard   2022-10-07
Zyski klimatyczne to „niewygodna prawda” — nie wszystkie wiadomości o środowisku są złymi wieściami   Lomborg   2022-10-06
Gorzko-słodki, uzależniający lek   Tonhasca Júnior   2022-09-30
Przeciwko autentyczności   Winegard   2022-09-27
Biomedyczne znaczenie płci (i jej binarnej natury)   Coyne   2022-09-22
Mózgi neandertalczyków   Novella   2022-09-20
Oszuści i oszukani w grze w zapylanie   Tonhasca Júnior   2022-09-15
Po raz kolejny “Scientific American” wypacza biologię, a teraz także historię, by podeprzeć swoją ideologię   Coyne   2022-09-14
Upadek czasopisma “Nature”   Winegard   2022-09-08
Instynkt macierzyński i “New York Times”   Coyne   2022-09-07
Ćmy ze złym public relations   Tonhasca Júnior   2022-09-05
Studenci Uniwersytetu Ghany debatują nad wykorzystaniem upraw GMO w ich kraju   Gakpo   2022-09-02
“Scientific American” poświęca się polityce, a nie nauce; odmawia publikowania krytycznych analiz swoich fałszywych lub wprowadzających w błąd twierdzeń   Coyne   2022-09-01
Dysonansy poznawcze: czekolada a muszki, wino a osy   Júnior   2022-08-29
Patrick Matthew: prawdziwy autor idei doboru naturalnego?   Coyne   2022-08-26
Odporny na choroby, genetycznie modyfikowany maniok zapowiada przełom w Kenii   Maina   2022-08-25
Niekochane, ale czasem pożyteczne   Tonhasca Júnior   2022-08-23
Trwałość laktazy w populacjach pijących mleko: ponowna ocena klasycznej historii z ewolucji człowieka   Coyne   2022-08-19
Pierwszy znany drapieżnik: nowo opisana skamieniałość   Coyne   2022-08-16
Nie karm mózgu śmieciowym jedzeniem   Bhogal   2022-08-10
Kot Mehitabel pisze w “Science”   Coyne   2022-08-09
Nauka o wolności: rozmowa z Anną Kryłow   i Anna Kryłow   2022-08-06
Pierwsze dowody kopalne na opiekę nad lęgiem i niezwykły przypadek asymetrii kierunkowej   Coyne   2022-08-05
Badania dowodzą, że fakty nie mają znaczenia: jak propaganda wykorzystuje i normalizuje antysemityzm     2022-08-03
Horyzontalny transfer genów u owadów: jest rozpowszechniony, ale co to znaczy?   Coyne   2022-08-02
Dokonane w Afryce badanie genomu fasolnika egipskiego oznacza krok naprzód w dywersyfikacji światowego zaopatrzenia w żywność   Karavolias   2022-08-01
Grupy anty-GMO przegrywają sprawę sądową w Nigerii    i Nkechi Isaak   2022-07-30
Raz jeszcze: czy rasy są tylko społecznym konstruktem bez naukowego lub biologicznego znaczenia?   Coyne   2022-07-28
„New Yorker” pisze o hoacynie, sugeruje, że koncepcja Darwina drzew ewolucyjnych może być urojeniem   Coyne   2022-07-25
Nazistowscy lekarze i dzisiejsi antysemici: redefinicja etyki, żeby usprawiedliwić prześladowania Żydów     2022-07-18
Carl Sagan i wolność wątpienia   Jacoby   2022-07-18
Jak Darwin spowodował globalne ocieplenie swoją teorią doboru płciowego   Coyne   2022-07-16
Dieta mieszana misiów i innych   Júnior   2022-07-14
Londyńskie Natural History Museum popełnia błąd naturalistyczny - wielokrotnie   Coyne   2022-07-11
Nigeria gotowa na spełnienie oczekiwań rolników     2022-07-08
Szczepionki przeciwko grypie związane ze zmniejszonym ryzykiem choroby Alzheimera   Novella   2022-07-07
Nowoczesność Darwina: w O powstawaniu jest antycypacja neutralnej teorii i przerywanej równowagi   Coyne   2022-07-06
Pinker: “Wojna o ewolucję jest także wojną kulturową”   Coyne   2022-07-05
Raz jeszcze: błędny artykuł o tym, dlaczego teoria ewolucji jest przestarzała   Coyne   2022-07-04
Niech Moc będzie z pszczołą   Júnior   2022-06-28
Dramatyczny wzrost cen paliw kopalnych jest bolesny, ale daje niewielkie korzyści w walce z globalnym ociepleniem   Lomborg   2022-06-25
Efekt grupy – paskudny błąd poznawczy   Novella   2022-06-22
Nasiona z edytowanymi genomami będą miały przystępną cenę   Maina   2022-06-15
„Zapylisz mnie!”: nachalni bohaterowie świata roślin   Júnior   2022-06-11
Agroekologia zmienia biednych farmerów w biedniejszych   Muhumuza   2022-06-09
Kartofel z Matką Boską w jednej klapie i Karolem Marksem w drugiej   Koraszewski   2022-06-06
Jak nasze wspomnienia są powiązane   Novella   2022-06-04
Wielka Brytania dąży do zezwolenia na edytowanie genów   Novella   2022-06-02
„Grubogłowi przedsiębiorcy pogrzebowi w noc żywych trupów”   Júnior   2022-05-31
Coraz mniejsza część głównych plonów roślin jadalnych na świecie idzie na wyżywienie głodnych, a coraz więcej wykorzystuje się do celów niespożywczych     2022-05-28
Naukowiec z Ghany: “Afryka potrzebuje GMO bardziej niż reszta świata”   Gakpo   2022-05-26
GMO i edytowanie genów: jaka jest różnica?   Karavolias   2022-05-23
Toksyczny nektar, czyli ostrożnie z tureckim miodem   Júnior   2022-05-20
Kolejna nieudana i podyktowana ideologią próba wykazania, że płeć u ludzi nie jest binarna   Coyne   2022-05-18
Brian Charlesworth o błędach nowego artykułu rzekomo pokazującego, że fundamentalne założenie ewolucji neodarwinowskiej jest błędne   Coyne   2022-05-16
Trutnie i inni fruwający panowie   Junior   2022-05-13
Wygnanie z uniwersyteckiego świata – dwa lata później   Winegard   2022-05-10
Życie kwitnące po śmierci   Junior   2022-05-05
Organiczne środki owadobójcze są szkodliwe dla pożytecznych owadów     2022-04-30
Oxitec rozszerza próby z komarami GMO, by zredukować szerzenie się malarii   Conrow   2022-04-28
Słowa w wosku zapisane   Tonhasca Junior   2022-04-26
Rodzice, szkoła, państwo: kultura niskich oczekiwań   Koraszewski   2022-04-25
Nowoczesne ulepszanie roślin uprawnych przyjmuje historyczne podejście   Karavolias   2022-04-20
Pierwsza spożywcza roślina GMO w Ghanie   Baffour-Awuah   2022-04-16
Indie zwalniają edytowanie genów z wymaganej dla GMO oceny bezpieczeństwa   Paranjape   2022-04-11
Metamorfozy    Júnior   2022-04-09
Rolnicy nie mogą uprawiać tego, na co ich nie stać   Ongu   2022-04-07
Rośliny zmodyfikowane: odkłamać opinię o GMO   Conrow   2022-04-07
Odmowa szczelinowania jest szaleństwem   Ridley   2022-04-02
Jak wirusy chorób układu oddechowego ewoluują, by stać się łagodniejsze   Ridley   2022-03-22
Czy globalne ocieplenie może być dla nas dobre?   Ridley   2022-03-03
Południowa Afryka powinna przemyśleć regulacje dotyczące genetycznie modyfikowanych roślin   i Priyen Pillay   2022-03-01
Dlaczego środowiskowcy stanowią większą przeszkodę dla skutecznej polityki klimatycznej niż negacjoniści?   Boudry   2022-02-21
O figach i osach   Júnior   2022-02-18
Pień liczący 40 tysięcy lat przekazany Maorysom zamiast nauce   Coyne   2022-02-14
Propaganda anty-GMO obraża drobnych farmerów w Afryce i w Azji   Gakpo   2022-02-08

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


&#8222;Choroba&#8221; przywrócona przez Putina


&#8222;Przebudzeni&#8221;


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk