Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 13:47

« Poprzedni Następny »


Dlaczego tak wiele nowych wirusów pochodzi od nietoperzy?


Matt Ridley 2020-02-29


Żaden ze mnie Nostradamus, ale 20 lat temu, kiedy poproszono mnie o napisanie krótkiej książki o chorobach w nowym tysiącleciu, prognozowałem, że jeśli zdarzy się nowa pandemia, będzie to wirus, nie bakteria ani zwierzęcy pasożyt i złapiemy go od dzikiego zwierzęcia. „Stawiam na nietoperza” – napisałem. Wiemy teraz, że naturalnym gospodarzem i rezerwuarem tego nowego koronawirusa, Covid-19, jest nietoperz i że wirus prawdopodobnie dostał się do ludzi poprzez targ żywymi zwierzętami w Wuhan.

Nie jest to pierwsza choroba, jaką dały nam nietoperze. Wścieklizna prawdopodobnie pochodzi od nietoperzy. Podobnie Ebola, której pojawienie się na ogół można prześledzić do ludzi, którzy zetknęli się z nietoperzami gnieżdżącymi się w jaskiniach, na drzewach i w budynkach. Wirus Marburg, podobny do Eboli, najpierw zabił wielu ludzi w Niemczech w 1967 roku, a teraz wiadomo, że jest to wirus nietoperzy. Od 1994 roku wirus Hendra czasami przeskakuje z  australijskich nietoperzy na konie i (rzadko) na ludzi – z śmiertelnym wynikiem. Od 1998 roku inny wirus nietoperza, Nipah, infekował i zabijał ludzi głównie w Indiach i Bangladeszu. Sars, który rozpoczął się w Chinach w 2003 roku także pochodzi od nietoperzy, prawdopodobnie za pośrednictwem cywet. Także Mers, podobny, przenoszony przez nietoperze koronawirus, od 2012 roku zabija setki ludzi i wielbłądów na Bliskim Wschodzie.


Wszystkie one powodują wysoką śmiertelność, ale nie przenoszą się łatwo z jednego człowieka na drugiego. Z Covid-19 jest inaczej: wysoce zaraźliwy, ale stosunkowo rzadko śmiertelny. Istnieje dobry powód tej wymiany między zakaźnością a zjadliwością, ale pomaga myślenie z punktu widzenia wirusa, żeby to zrozumieć. Ogólnie rzecz biorąc, nowe choroby, jeśli nie są przekazywane przez owady, brudną wodę lub seks, ewoluują ku niższej zjadliwości, jeśli szeroko się rozprzestrzeniają.


Około 200 różnych rinowirusów, adenowirusów i koronawirusów, które powodują to, co nazywamy „przeziębieniem”, mają własny interes w tym, by nie doskwierać nam zanadto, nie mówiąc już o zabijaniu: „chcą”, żebyśmy poszli do pracy, kaszleli tam i kichali, lub chodzili na przyjęcia, całowali innych ludzi i ściskali im ręce. W ten sposób łagodniejsze szczepy szerzą się bardziej niż ostrzejsze i stopniowo je wypierają. Tak więc nietoperze mogą mieć  Covid-19 ale nie umierają z tego powodu.


W odróżnieniu od tego malaria „chce”, byśmy leżeli w ciemnym pokoju, na pół przytomni, żeby przyciągnąć komary i nie zauważyć ich. Herpes, syfilis i HIV — ta najgorsza nowo nabyta od zwierząt infekcja w ostatnich dziesięcioleciach – lubi przycupnąć na miesiące lub lata w nadziei, że będziemy mieli nowego partnera seksualnego. Ewolucja jest podstępnym wrogiem.


Dlaczego nietoperze są odpowiedzialne za tak wiele niedawnych zoonozów (wykwintna grecka nazwa na infekcje nabyte od innych gatunków zwierząt)? Po pierwsze, nietoperze są ssakami, co znaczy, że są wystarczająco blisko spokrewnione z nami, by część ich wirusów dobrze czuła się w naszych ciałach. Jest mniejsze prawdopodobieństwo, że wirus, który żyje w rybie lub ptaku, będzie w stanie zarazić człowieka. Grypa jest rzadkim wyjątkiem, złapanym od kaczek via świnie. Po drugie, nietoperze nigdy nie były udomowione. Już złapaliśmy choroby od krów, świń i psów. Odra, ospa wietrzna, wąglik i gruźlica są darami od naszych zwierząt hodowlanych.  


Po trzecie, w odróżnieniu od innych ssaków, nietoperze żyją w stadach – tak samo jak my. Dlatego ich wirusy szerzą się przez kontakt. Tygrysy spotykają tak mało innych tygrysów, że są beznadziejnymi gospodarzami dla ambitnych wirusów. Bracken Cave w Teksasie jest z grubsza domem dla 20 milionów molosków brazylijskich, podobnie jak (ludzka) populacja miejskich obszarów Mexico City. Miejscami jest 500 młodych nietoperza na niecałym metrze kwadratowym. Dla wirusa jest to wspaniały bufet. Ale dlaczego teraz? Na to też łatwo jest odpowiedzieć. Nie jest to z powodu zmiany klimatu ani niszczenia lasów. Nietoperze żyły w dzwonnicach i na drzewach przez stulecia. Jest tak dlatego, że my żyjemy w tak gęstych skupiskach i podróżujemy tak dużo. Z 7,7 miliarda ludzi na planecie, z których wielu podróżuje na wielkie odległości, jesteśmy kuszącym celem. Jak pisałem 20 lat temu: ”Nagrody dla zarazka, który nas skolonizuje, będą olbrzymie. Szybko może stać się jednym z mikrobów, które odniosły największy sukces w historii”. Jest możliwe, że wielu ludzi umarło także w przeszłości z powodu przenoszonych przez nietoperze infekcji, ale te epidemie zazwyczaj wygasały, ponieważ wsie były małe a długodystansowe podróże rzadkie.


Wydaje się jednak, że nietoperze nie dały nam Covid-19 bezpośrednio. Sekwencja RNA (kuzyna DNA) wirusa u ludzi jest w 96 procentach taka sama jak znaleziona u nietoperza w Yunnan w 2013 roku podczas poszukiwań pochodzenia Sars. To sugeruje, że miały wspólnego przodka co najmniej 25 lat temu. W odróżnieniu od tego, wersja tego wirusa u łuskowca jest w 99 procentach podobna do naszej. Prawdopodobnie schwytany łuskowiec, na sprzedaż na targu żywych zwierząt w Wuhan i głównie importowany z Malezji, w jakiś sposób złapał wirusa od nietoperzy. Łuskowce są globalnie zagrożone z powodu popytu na nie w Chinach.


Na szczęście nowoczesny świat nie tylko stanowi kuszący cel dla nowych chorób, daje nam także narzędzia do ich zwalczania. Zsekwencjonowanie genomu HIV zabrało lata, genomu Sars tygodnie, a Covid-19 tylko dni. Nasza zdolność diagnozowania szybko więc goni chorobę i są szanse, że wkrótce będzie dostępna szczepionka, podczas gdy kwarantanna i autoizolacja mogą powstrzymać wirusa przed globalnym rozprzestrzenieniem. Jeśli to zrobi, zjadliwość prawdopodobnie zmniejszy się; niewielka to pociecha dla tych, którzy umrą, ale znaczy to, że śmierć miliardów jest mało prawdopodobna.


Tymczasem, czy moglibyśmy wyciągnąć z tego dwie lekcje? Pierwsza, przestańmy przynosić dzikie zwierzęta żywe na targi (a może w ogóle): wirusy nie przeżywają długo w martwym ciele, nawet jeśli nie jest schłodzone. I druga, trzymajmy się na odległość od nietoperzy. A już na pewno ich nie jedzmy.


Pierwsza publikacja w The Spectator.

Why have so many of our recent viruses come from bats?

Rational Optimist, 21 lutego 2020

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Matt Ridley


Brytyjski pisarz popularnonaukowy, sympatyk filozofii libertariańskiej. Współzałożyciel i b. prezes International Centre for Life, "parku naukowego” w Newcastle. Zrobił doktorat z zoologii (Uniwersytet Oksfordzki). Przez wiele lat był korespondentem naukowym w "The Economist". Autor książek: The Red Queen: Sex and the Evolution of Human Nature (1994; pol. wyd. Czerwona królowa, 2001, tłum. J.J. Bujarski, A. Milos), The Origins Of Virtue (1997, wyd. pol. O pochodzeniu cnoty, 2000, tłum. M. Koraszewska), Genome (1999; wyd. pol. Genom, 2001, tłum. M. Koraszewska), Nature Via Nurture: Genes, Experience, and What Makes us Human (także jako: The Agile Gene: How Nature Turns on Nurture, 2003), Rational Optimist 2010.

Tipsa en vn Wydrukuj



Nauka

Znalezionych 1470 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Kameleon przekazuje różne informacje różnymi częściami ciała   Yong   2013-12-14
Paradoksalne cechy genetyki inteligencji   Ridley   2013-12-18
Wielki skandal z biopaliwami   Lomborg   2013-12-19
Przedwczesna wiadomość o śmierci samolubnego genu   Coyne   2013-12-22
Czy jest życie na Europie?   Ridley   2013-12-22
Nowa data udomowienia kotów: około 5300 lat temu – i to w Chinach   Coyne   2013-12-26
Na Zeusa, natura jest przeżarta rują i korupcją   Koraszewski   2013-12-26
Proces cywilizacji   Ridley   2013-12-28
Jak karakara wygrywa z osami   Cobb   2013-12-29
Żebropławy, czyli dziwactwa ewolucji   Coyne   2013-12-30
Czy może istnieć sztuka bez artysty?    Wadhawan   2013-12-30
Zderzenie mentalności   Koraszewski   2014-01-01
Skrzydlaci oszuści i straż obywatelska   Young   2014-01-02
Delfiny umyślnie narkotyzują się truciznami rozdymków   Coyne   2014-01-04
Długi cień anglosfery   Ridley   2014-01-05
Ciemna materia genetyki psychiatrycznej   Zimmer   2014-01-06
Co czyni nas ludźmi?   Dawkins   2014-01-07
Twoja choroba na szalce   Yong   2014-01-08
Czy mamut włochaty potrzebuje adwokata?   Zimmer   2014-01-09
Pradawne rośliny kwitnące znalezione w bursztynie   Coyne   2014-01-10
Ratując gatunek możesz go niechcący skazać   Yong   2014-01-11
Ewolucja ukryta w pełnym świetle   Zimmer   2014-01-13
Koniec humanistyki?   Coyne   2014-01-15
Jak poruszasz nogą, która kiedyś była płetwą?   Yong   2014-01-16
Jak wyszliśmy na ląd, kość za kością   Zimmer   2014-01-19
Twoja wewnętrzna mucha   Cobb   2014-01-22
Ukwiał żyje w antarktycznym lodzie!   Coyne   2014-01-25
Dlaczego poligamia zanika?   Ridley   2014-01-26
Wspólne pochodzenie sygnałów płodności   Cobb   2014-01-28
Ewolucja i Bóg   Coyne   2014-01-29
O delfinach, dużych mózgach i skokach logiki   Yong   2014-01-30
Dziennikarski „statek upiorów” Greg Mayer   Mayer   2014-01-31
Dlaczego leniwce wypróżniają się na ziemi?   Bruce Lyon   2014-02-02
Moda na kopanie nauki   Coyne   2014-02-03
Neandertalczycy: bliscy obcy   Zimmer   2014-02-05
O pochodzeniu dobra i zła   Coyne   2014-02-05
Sposób znajdowania genów choroby   Yong   2014-02-07
Czy humaniści boją się nauki?   Coyne   2014-02-07
Kiedy zróżnicowały się współczesne ssaki łożyskowe?   Mayer   2014-02-10
O przyjaznej samolubności   Koraszewski   2014-02-12
Skąd wiesz, że znalazłeś je wszystkie?   Zimmer   2014-02-15
Nauka odkrywa nową niewiedzę o przeszłości   Ridley   2014-02-18
Żyjące gniazdo?   Zimmer   2014-02-19
Planeta tykwy pospolitej   Zimmer   2014-02-21
Nowe niezwykłe skamieniałości typu “Łupki z Burgess”   Coyne   2014-02-22
Dziennik z Mozambiku: Pardalota   Naskręcki   2014-02-23
Wskrzeszona odpowiedź z kredy na “chorobę królów”   Yong   2014-02-26
Dziennik z Mozambiku: Sybilla     2014-03-01
Spojrzeć ślepym okiem   Yong   2014-03-02
Intelektualne danie dnia  The Big Think   Coyne   2014-03-04
Przeczołgać się przez mózg i nie zgubić się   Zimmer   2014-03-05
Gdzie podziewają się żółwiki podczas zgubionych lat?   Yong   2014-03-10
Supergen, który maluje kłamcę   Yong   2014-03-14
Idea, którą pora oddać na złom   Koraszewski   2014-03-15
Zwycięstwa bez chwały   Ridley   2014-03-17
Twarde jak skała   Naskręcki   2014-03-18
Pasożyty informacyjne   Zimmer   2014-03-19
Seymour Benzer: humor, historia i genetyka   Cobb   2014-03-21
Kto to był Per Brinck?   Naskręcki   2014-03-23
Potrafimy rozróżnić między przynajmniej bilionem zapachów   Yong   2014-03-25
Godzina Ziemi czyli o celebrowaniu ciemności   Lomborg   2014-03-27
Słonie słyszą więcej niż ludzie   Yong   2014-03-30
Niebo gwiaździste nade mną, małpa włochata we mnie   Koraszewski   2014-03-31
Wielkoskrzydłe   Naskręcki   2014-04-02
Najstarsze żyjące organizmy   Coyne   2014-04-03
Jak zmienić bakterie jelitowe w dziennikarzy   Yong   2014-04-06
Eureka! Sprytne wrony to odkryły   Coyne   2014-04-07
Sukces upraw GM w Indiach   Lomborg   2014-04-09
Wirus, który sterylizuje owady, ale je pobudza   Yong   2014-04-12
Przystosować się do zmiany klimatu   Ridley   2014-04-14
Jeden oddech, który zmienił planetę   Naskręcki   2014-04-16
Najgorsze w karmieniu komarów jest czekanie   Yong   2014-04-17
Kłopotliwa podróż w przyszłość   Ridley   2014-04-19
Pierwsze spojrzenie na mikroby współczesnych łowców zbieraczy     2014-04-23
Seksizm w nauce o jaskiniowych owadach   Coyne   2014-04-26
Musza bakteria zaprasza inne muszki na uczty owocowe   Yong   2014-04-27
Zachwycający rabuś, który liczy sto milionów lat   Cobb   2014-04-28
Mądrość (małych) tłumów   Zimmer   2014-04-29
Tak bada się ewolucję inteligencji u zwierząt   Yong   2014-05-02
Fantastyczna mimikra tropikalnego pnącza   Coyne   2014-05-03
Dlaczego większość zasobównie wyczerpuje się   Ridley   2014-05-04
Pomidory tworzą pestycydy z zapachu swoich sąsiadów   Yong   2014-05-07
Potrawy z pasożytów   Zimmer   2014-05-08
Technologia jest często matką nauki, a nie odwrotnie   Ridley   2014-05-09
Montezuma i jego flirty   Coyne   2014-05-11
Insekt dziedziczy mikroby z plemnika taty   Yong   2014-05-12
Polowanie na nietoperze   Naskręcki   2014-05-14
Zmień swoje geny przez zmianę swojego życia   Coyne   2014-05-15
Obrona śmieciowego DNA   Zimmer   2014-05-17
Gdzie są badania zwierzęcych wagin?   Yong   2014-05-20
Niemal ssaki   Naskręcki   2014-05-21
Zobaczyć jak splątane są gałęzie drzewa   Zimmer   2014-05-23
Dlaczego ramiona ośmiornicy nie plączą się   Yong   2014-05-24
Niezwykły pasikonik szklany   Naskręcki   2014-05-27
Wąż zgubiony i ponownie odnaleziony   Mayer   2014-05-28
Niespodziewani krewni mamutaków   Yong   2014-05-30
Trochę lepszy  świat   Ridley   2014-05-31
Tam, gdzie są ptaki   Mayer   2014-06-01
Ewolucja, ptaki i kwiaty   Coyne   2014-06-02
Jestem spełniony   Naskręcki   2014-06-04

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk