Prawda

Czwartek, 28 marca 2024 - 20:27

« Poprzedni Następny »


Barwny erudyta J.B.S. Haldane


Jerry A. Coyne 2020-08-28

Inna recenzja z tej książki jest w NYT:  The Groundbreaking Scientist Who Risked All in Pursuit of His Beliefs “A Dominant Character,” by Samanth Subramanian, recounts the turbulent life of J.B.S. Haldane, the great British biologist and political activist.
Inna recenzja z tej książki jest w NYT:  The Groundbreaking Scientist Who Risked All in Pursuit of His Beliefs “A Dominant Character,” by Samanth Subramanian, recounts the turbulent life of J.B.S. Haldane, the great British biologist and political activist.

J. B. S. Haldane (1892-1964) był prawdopodobnie najbarwniejszą postacią w historii nowoczesnej biologii ewolucyjnej. Ten syn słynnego fizjologa był “cudownym dzieckiem”  i otrzymał najwyższą ocenę na dyplomie ze studiów klasycznych i z matematyki. Był jednym z trzech ludzi (obok R. A. Fishera i Sewalla Wrighta), którzy dostarczyli matematycznej podstawy dla Nowoczesnej Syntezy Ewolucyjnej, szczególnie rozpracowując to, jak zachowywałyby się geny pod wpływem doboru naturalnego.  


Dał jednak inny, znaczący wkład do nauki: zaproponował możliwe teorie o powstaniu życia, był pierwszym człowiekiem, który wysunął tezę, że gen na anemię sierpowatą jest (w jednej kopii) adaptacyjny na obszarach, na których panuje malaria (miał rację) i pierwszy także oszacował tempo mutacji ludzkiego genu.  


Pierwszy zauważył zjawisko, nad którym pracowałem przez większość mojej pracy zawodowej: “regułę Haldane’a”. Ta generalizacja, którą inni nazwali jego imieniem, była obserwacją, że przy krzyżówkach między różnymi gatunkami, jeśli potomstwo tylko jednej płci było bezpłodne lub niezdolne do życia (z drugą płcią płodną lub zdolną do życia) była to niemal zawsze heterogametyczna płeć: ta która miała niepodobne chromosomy płci. Tak więc, u much i ludzi, na przykład, gdzie samce są XY, a samice XX, jeśli istnieje asymetryczność w sterylności lub zdolności do życia hybryd, w ponad 95% wypadków cierpią samce. W odróżnieniu od tego u ptaków i motyli, u których samice mają niepodobne chromosomy płci, a samce podobne, wśród hybryd cierpią samice. Wyjaśnienie Haldane’a dla tego zjawiska było błędne, ale podjąłem ten problem znowu po tym, jak leżał odłogiem od 1922 roku, kiedy Haldane opublikował o tym krótką pracę. Głównie jednak moi studenci i współpracownicy wypracowali pełne wyjaśnienie, które ma ważne znaczenie dla specjacji.  


Haldane był także słynny jako barwna postać. Bardzo chciał służyć w okopach w I wojnie światowej i jeździł na rowerze wzdłuż linii frontu, próbując sprowokować ogień wroga. (Podobno przez całe życie nie znał strachu.) Dużo pił i jego student,  John Maynard Smith, opowiadał mi historie o pijackich wyczynach Haldane’a. Jednym z nich było, jak po wieczorze spędzonym w pubie zapalił się silnik samochodu Haldane’a. Natychmiast wezwał wszystkich, by ugasili ogień siusiając na silnik.  


Haldane jest także znany ze swojej (być może apokryficznej) odpowiedzi komuś, kto zapytał go, co można wywnioskować o Stwórcy z natury stworzenia. Haldane podobno odpowiedział: “Nadmierne umiłowanie chrząszczy”. (Chrząszcze są najliczniejszym rzędem owadów -  Coleoptera – z ponad 350 tysiącami gatunków.) Promotor mojej pracy doktorskiej, Dick Lewontin, powiedział mi, że kiedyś zaprosił Haldane’a do Rochester (gdzie Dick miał drugą pracę akademicką) i Haldane uparł się, żeby pójść kupować bieliznę dla swojej żony, Helen Spurway. W charakterystycznym indyjskim ubiorze (Haldane mieszkał już wtedy w Indiach w proteście wobec brytyjskiej polityki po egipskiej nacjonalizacji Kanału Sueskiego) Haldane spowodował zażenowanie wszystkich, kiedy tubalnym głosem dopytywał się o czarne, koronkowe majtki i staniki.


Haldane był także niezwykle utalentowanym pisarzem i popularyzatorem nauki, był erudytą – proszę pamiętać jego dyplom ze studiów klasycznych – o lekkim piórze. Przy swoim lapidarnym stylu był uważany za Hemingwaya popularnej nauki. Dla posmakowania jego stylu pisania polecam przeczytanie jednego z jego słynnych esejów, On Being the Right Size.


Nawiasem mówiąc, kiedy ukończyłem Harvard, Dick dał mi jako prezent list, jaki otrzymał od Haldane’a w odpowiedzi na zaproszenie na wykłady. Możecie przeczytać sami i zobaczyć rozmaitość zainteresowań  J. B. S.:



Dick powiedział mi także, że właśnie kiedy Haldane był w Rochester, zauważył krew w swoim stolcu, pierwsza oznaka raka okrężnicy, który go w końcu zabił. Nawet jednak rychła śmierć nie wydawała się niepokoić zanadto Haldane’a i napisał naprawdę śmieszny wiersz o swoim raku i kolostomii, zatytułowany Rak jest śmieszną rzeczą. (Można przeczytać go tutaj.)


Haldane był także niezwykle politycznym zwierzęciem. Był komunistą, wstąpił do brytyjskiej partii komunistycznej (często wygłaszał przemówienia przeciwko rządowi), a nawet popierał szarlatana Trofima Łysenkę i jego lamarkowskie teorię o hodowli roślin uprawnych, po prostu dlatego, że Łysenkę popierał Stalin. To był poważny błąd naukowca – szczególnie biologa ewolucyjnego – ale Haldane, rozczarowany, w końcu opuścił partię. W 1956 roku przeniósł się do Indii i  pracował w Indyjskim Instytucie Statystycznym w Kolkacie, a zmarł w Bhubeneswar. Po przeniesieniu się do Indii Haldane zawsze nosił hinduską odzież, także kiedy podróżował na Zachód (powiedział: sześćdziesiąt lat w skarpetkach wystarczy!”). Tutaj jest jego zdjęcie (po lewej) razem ze słynnym statystykiem, P. C. Mahalanobisem:



Wikipedia podaje kilka panegiryków napisanych przez tych, którzy znali jego lub jego prace:

Arthur C. Clarke uznał go za “prawdopodobnie najwybitniejszego popularyzatora nauki swojego pokolenia”. Laureat Nagrody Nobla, Peter Medawar, nazwał Haldane’a “najmądrzejszym człowiekiem, jakiego kiedykolwiek znałem”. Według Theodosiusa Dobzhansky’ego, “Haldane był zawsze uznawany z wyjątkowy wypadek”; a według Michaela J. D. White’a, był “największym erudytą wśród biologów swojego pokolenia, a może stulecia”.

Już napisałem za dużo, a zamierzałem tylko opowiedzieć o nowej biografii Haldane’a, którą pozytywnie zrecenzował Matt Ridley w “London Times”. Czytelnik Pyers przysłał mi ją, dodając: “Może zainteresuje cię nowa książka, która jest biografią JBS Haldane’a. Tytuł recenzji w ‘London Times’ doskonale go podsumowuje: ‘Głupota wspaniałego umysłu’.”  


Była wcześniejsza biografia J. B. S. (tak nazywali go koledzy i studenci) Ronalda Clarka, która jest w porządku, ale niewiele tam jest o nauce Haldane’a.


A tutaj jest jego nowa biografia, która ukazała się 28 lipca. Tytuł jest dwuznacznikiem, ponieważ w genetyce “dominująca cecha” jest cechą tworzoną przez gen, który daje pełną ekspresję cechy wtedy, kiedy nosiciel ma tylko jedną kopię genu (polidaktylia i przyrośnięcie płatków uszu są dwiema takimi cechami u ludzi).  



Tutaj jest fragment recenzji Ridleya:

Subramanian dokonuje mistrzowskiej roboty w podsumowaniu bogatego i burzliwego życia. Ręczne pismo Haldane’a było jak “mrówki fikające na śniegu”. Jego artykuły w “Daily Worker” były jak “żyletki w druku”. Pisze, że około trzydziestki „rozmaite nurty jego doświadczenia zlały się w basen jego charakteru”. Haldane zaaprobowałby to określenie. Szukaj znajomej analogii, pisał w Jak napisać popularno-naukowy artykuł. Ale, zarówno ilustrując, jak zaprzeczając temu, napisał kiedyś “szczypta algebry jest warta tony słownych argumentów”.   


. . . Subramanian streszcza wkład Haldane’a jako “olśniewającą postać: człowiek, który uniósł  arras ukrywający działanie natury; człowiek, który zstąpił z wieży z kości słoniowej do codziennego świata; człowiek, który odrzucił konwencje i przeciwstawił się władzy". Haldane zasługuje na biografa, który jest elokwentny, inteligentny, sprawiedliwy, ale nieoszczędzający i równie dobry w wyjaśnianiu nauki, jak i polityki. Nie jest to łatwa kombinacja, ale ją otrzymał.  

Przeczytam tę książkę, bo nigdy za dużo Haldane’a. Żałuję, że nie spotkałem go, ale zmarł zanim ukończyłem liceum i zacząłem studiować biologię.


The colorful and erudite J.B.S. Haldane: my take and a new biography

Why Evolution Is True, 15 sierpnia 2020

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Jerry A. Coyne

Emerytowany profesor na wydziale ekologii i ewolucji University of Chicago, jego książka "Why Evolution is True" (Polskie wydanie: "Ewolucja jest faktem", Prószyński i Ska, 2009r.) została przełożona na kilkanaście języków, a przez Richarda Dawkinsa jest oceniana jako najlepsza książka o ewolucji.  Jerry Coyne jest jednym z najlepszych na świecie specjalistów od specjacji, rozdzielania się gatunków. Jest również jednym ze znanych "nowych ateistów" i autorem książki "Faith vs Fakt". Jest wielkim miłośnikiem kotów i osobistym przyjacielem redaktor naczelnej.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1469 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30
Śmiało podążaj tam, gdzie nie dotarł jeszcze żaden owad   Tonhasca Júnior   2022-12-28
Rzecz o splątaniu nauki i wiary   Koraszewski   2022-12-26
Pradawny ekosystem zrekonstruowany przy użyciu skamieniałego DNA   Coyne   2022-12-19
Rozważania heretyckiego mediewisty o historii, wartościach i zdumiewającej głupocie   Landes   2022-12-16
Ewolucyjne ślepe zaułki i lepkie urządzenia: botanik Darwin   Tonhasca Júnior   2022-12-14
Ewolucja nie idzie prostą drogą   Novella   2022-12-08
Geny i języki   Novella   2022-11-26
Uporczywa obecność religijnego mitu   Winegard   2022-11-24
Znaleziono skrytkę posągów z brązu   Novella   2022-11-23
W oparach zrównoważonej ignorancji   Koraszewski   2022-11-21
10 twierdzeń działaczy walczących w Afryce z GMO o tym, dlaczego postępy w biotechnologii upraw powinny zostać odrzucone – i dlaczego są one błędne   Maina   2022-11-17
List otwarty do wszystkich oszołomów   Novella   2022-11-03
Po prostu nie mogę się doczekać, aby znów wyruszyć w trasę   Tonhasca Júnior   2022-10-27
Czy mizoandria może być zakaźna?   Tonhasca Júnior   2022-10-24
Niezwykła fizjologia hibernujących niedźwiedzi   Coyne   2022-10-22
Cuchnąca pułapka i przytulna kryjówka   Tonhasca Júnior   2022-10-21
Obraz Izraela na amerykańskich uniwersytetach   Mansour   2022-10-19
Kenia aprobuje GMO po 10 latach zakazu   Maina   2022-10-18
Pangenom jedwabnika morwowego   Novella   2022-10-14
Czy Samolubny gen zaszkodził publicznemu rozumieniu biologii?   Coyne   2022-10-13
Nieokrzesani goście   Tonhasca Júnior   2022-10-11
Niezrozumienie równości   Winegard   2022-10-07
Zyski klimatyczne to „niewygodna prawda” — nie wszystkie wiadomości o środowisku są złymi wieściami   Lomborg   2022-10-06
Gorzko-słodki, uzależniający lek   Tonhasca Júnior   2022-09-30
Przeciwko autentyczności   Winegard   2022-09-27
Biomedyczne znaczenie płci (i jej binarnej natury)   Coyne   2022-09-22
Mózgi neandertalczyków   Novella   2022-09-20
Oszuści i oszukani w grze w zapylanie   Tonhasca Júnior   2022-09-15
Po raz kolejny “Scientific American” wypacza biologię, a teraz także historię, by podeprzeć swoją ideologię   Coyne   2022-09-14
Upadek czasopisma “Nature”   Winegard   2022-09-08
Instynkt macierzyński i “New York Times”   Coyne   2022-09-07
Ćmy ze złym public relations   Tonhasca Júnior   2022-09-05
Studenci Uniwersytetu Ghany debatują nad wykorzystaniem upraw GMO w ich kraju   Gakpo   2022-09-02
“Scientific American” poświęca się polityce, a nie nauce; odmawia publikowania krytycznych analiz swoich fałszywych lub wprowadzających w błąd twierdzeń   Coyne   2022-09-01
Dysonansy poznawcze: czekolada a muszki, wino a osy   Júnior   2022-08-29
Patrick Matthew: prawdziwy autor idei doboru naturalnego?   Coyne   2022-08-26
Odporny na choroby, genetycznie modyfikowany maniok zapowiada przełom w Kenii   Maina   2022-08-25
Niekochane, ale czasem pożyteczne   Tonhasca Júnior   2022-08-23
Trwałość laktazy w populacjach pijących mleko: ponowna ocena klasycznej historii z ewolucji człowieka   Coyne   2022-08-19
Pierwszy znany drapieżnik: nowo opisana skamieniałość   Coyne   2022-08-16
Nie karm mózgu śmieciowym jedzeniem   Bhogal   2022-08-10
Kot Mehitabel pisze w “Science”   Coyne   2022-08-09
Nauka o wolności: rozmowa z Anną Kryłow   i Anna Kryłow   2022-08-06
Pierwsze dowody kopalne na opiekę nad lęgiem i niezwykły przypadek asymetrii kierunkowej   Coyne   2022-08-05
Badania dowodzą, że fakty nie mają znaczenia: jak propaganda wykorzystuje i normalizuje antysemityzm     2022-08-03
Horyzontalny transfer genów u owadów: jest rozpowszechniony, ale co to znaczy?   Coyne   2022-08-02
Dokonane w Afryce badanie genomu fasolnika egipskiego oznacza krok naprzód w dywersyfikacji światowego zaopatrzenia w żywność   Karavolias   2022-08-01
Grupy anty-GMO przegrywają sprawę sądową w Nigerii    i Nkechi Isaak   2022-07-30
Raz jeszcze: czy rasy są tylko społecznym konstruktem bez naukowego lub biologicznego znaczenia?   Coyne   2022-07-28
„New Yorker” pisze o hoacynie, sugeruje, że koncepcja Darwina drzew ewolucyjnych może być urojeniem   Coyne   2022-07-25
Nazistowscy lekarze i dzisiejsi antysemici: redefinicja etyki, żeby usprawiedliwić prześladowania Żydów     2022-07-18
Carl Sagan i wolność wątpienia   Jacoby   2022-07-18
Jak Darwin spowodował globalne ocieplenie swoją teorią doboru płciowego   Coyne   2022-07-16
Dieta mieszana misiów i innych   Júnior   2022-07-14
Londyńskie Natural History Museum popełnia błąd naturalistyczny - wielokrotnie   Coyne   2022-07-11
Nigeria gotowa na spełnienie oczekiwań rolników     2022-07-08
Szczepionki przeciwko grypie związane ze zmniejszonym ryzykiem choroby Alzheimera   Novella   2022-07-07
Nowoczesność Darwina: w O powstawaniu jest antycypacja neutralnej teorii i przerywanej równowagi   Coyne   2022-07-06
Pinker: “Wojna o ewolucję jest także wojną kulturową”   Coyne   2022-07-05
Raz jeszcze: błędny artykuł o tym, dlaczego teoria ewolucji jest przestarzała   Coyne   2022-07-04
Niech Moc będzie z pszczołą   Júnior   2022-06-28
Dramatyczny wzrost cen paliw kopalnych jest bolesny, ale daje niewielkie korzyści w walce z globalnym ociepleniem   Lomborg   2022-06-25
Efekt grupy – paskudny błąd poznawczy   Novella   2022-06-22
Nasiona z edytowanymi genomami będą miały przystępną cenę   Maina   2022-06-15
„Zapylisz mnie!”: nachalni bohaterowie świata roślin   Júnior   2022-06-11
Agroekologia zmienia biednych farmerów w biedniejszych   Muhumuza   2022-06-09
Kartofel z Matką Boską w jednej klapie i Karolem Marksem w drugiej   Koraszewski   2022-06-06
Jak nasze wspomnienia są powiązane   Novella   2022-06-04
Wielka Brytania dąży do zezwolenia na edytowanie genów   Novella   2022-06-02
„Grubogłowi przedsiębiorcy pogrzebowi w noc żywych trupów”   Júnior   2022-05-31
Coraz mniejsza część głównych plonów roślin jadalnych na świecie idzie na wyżywienie głodnych, a coraz więcej wykorzystuje się do celów niespożywczych     2022-05-28
Naukowiec z Ghany: “Afryka potrzebuje GMO bardziej niż reszta świata”   Gakpo   2022-05-26
GMO i edytowanie genów: jaka jest różnica?   Karavolias   2022-05-23
Toksyczny nektar, czyli ostrożnie z tureckim miodem   Júnior   2022-05-20
Kolejna nieudana i podyktowana ideologią próba wykazania, że płeć u ludzi nie jest binarna   Coyne   2022-05-18
Brian Charlesworth o błędach nowego artykułu rzekomo pokazującego, że fundamentalne założenie ewolucji neodarwinowskiej jest błędne   Coyne   2022-05-16
Trutnie i inni fruwający panowie   Junior   2022-05-13
Wygnanie z uniwersyteckiego świata – dwa lata później   Winegard   2022-05-10
Życie kwitnące po śmierci   Junior   2022-05-05
Organiczne środki owadobójcze są szkodliwe dla pożytecznych owadów     2022-04-30
Oxitec rozszerza próby z komarami GMO, by zredukować szerzenie się malarii   Conrow   2022-04-28
Słowa w wosku zapisane   Tonhasca Junior   2022-04-26
Rodzice, szkoła, państwo: kultura niskich oczekiwań   Koraszewski   2022-04-25
Nowoczesne ulepszanie roślin uprawnych przyjmuje historyczne podejście   Karavolias   2022-04-20
Pierwsza spożywcza roślina GMO w Ghanie   Baffour-Awuah   2022-04-16
Indie zwalniają edytowanie genów z wymaganej dla GMO oceny bezpieczeństwa   Paranjape   2022-04-11
Metamorfozy    Júnior   2022-04-09
Rolnicy nie mogą uprawiać tego, na co ich nie stać   Ongu   2022-04-07
Rośliny zmodyfikowane: odkłamać opinię o GMO   Conrow   2022-04-07
Odmowa szczelinowania jest szaleństwem   Ridley   2022-04-02
Jak wirusy chorób układu oddechowego ewoluują, by stać się łagodniejsze   Ridley   2022-03-22
Czy globalne ocieplenie może być dla nas dobre?   Ridley   2022-03-03
Południowa Afryka powinna przemyśleć regulacje dotyczące genetycznie modyfikowanych roślin   i Priyen Pillay   2022-03-01
Dlaczego środowiskowcy stanowią większą przeszkodę dla skutecznej polityki klimatycznej niż negacjoniści?   Boudry   2022-02-21
O figach i osach   Júnior   2022-02-18
Pień liczący 40 tysięcy lat przekazany Maorysom zamiast nauce   Coyne   2022-02-14
Propaganda anty-GMO obraża drobnych farmerów w Afryce i w Azji   Gakpo   2022-02-08
Jak “tubylcza medycyna” różni się od medycyny   Coyne   2022-02-07

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk