Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 02:11

« Poprzedni Następny »


A co to takie włochate?


Paulina Łopatniuk 2016-04-02

Komórki białaczki włochatokomórkowej; CC BY-NC-ND 4.0 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4382572/
Komórki białaczki włochatokomórkowej; CC BY-NC-ND 4.0 http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4382572/

Jak wam się podobają postrzępione “fryzurki” białych krwinek z powyższych fotografii? Te włochate maleństwa (czerwonawe plamy obok nich to czerwone krwinki, ok. 7µm) to zmienione nowotworowo limfocyty B,  a nowotwór, który je tak ubogacił, to białaczka włochatokomórkowa, HCL (ang. hairy cell leukemia).


Komórki białaczki włochatokomórkowej; Brown Medical School, http://www.brown.edu/Courses/Digital_Path/systemic_path/EM/Dr.Kessimian/Kessimian.html
Komórki białaczki włochatokomórkowej; Brown Medical School, http://www.brown.edu/Courses/Digital_Path/systemic_path/EM/Dr.Kessimian/Kessimian.html

Białaczki nie gościły jeszcze u patologów, więc zapewne należy się wam parę słów wyjaśnienia. Otóż białaczka jest, i owszem, nowotworem, nowotworem jednak o tyle odmiennym od dotychczas u patologów spotykanych, że procesy rozrostowe dotyczą tu układu krwiotwórczego i limfatycznego. Sprawę może dodatkowo komplikować fakt, że niektóre białaczki będą się klasyfikacyjnie częściowo pokrywać z chłoniakami (na blogu gościł już swego czasu chłoniak Burkitta), nowotworami złośliwymi tkanki limfatycznej, w przypadku których możemy mieć do czynienia z cechami tak chłoniaka, jak i białaczki, zależnie od stopnia zajęcia tkanek obwodowych (węzły chłonne, śledziona, etc) i szpiku kostnego. No ale nie to nas dzisiaj przede wszystkim będzie zajmować. Dziś, myślę, gwoli wprowadzenia w temat wystarczy nam wiedza, że białaczek mamy wiele i że dzielimy je (poza prostym podziałem ostre/przewlekłe) przede wszystkim według typu komórek, które rozrastają się nowotworowo i etapu dojrzewania, któremu rzeczone odpowiadają – w końcu proces dojrzewania krwinek obejmuje liczne kolejne stadia i na każdym coś może pójść nie tak.


Młody Rudolf Virchow; Wikipedia, domena publiczna
Młody Rudolf Virchow; Wikipedia, domena publiczna


John Hughes Bennett; aut. Henry Wright Kerr, domena publiczna
John Hughes Bennett; aut. Henry Wright Kerr, domena publiczna

Sam termin białaczka wprowadził do użytku Rudolf Virchow, który to w listopadzie 1845 roku (kilka tygodni po opisującym podobny przypadek tekście Johna Huhghesa Bennetta opublikowanym w Edinburgh Medical and Surgical Journal) w pracy zatytułowanej “Weisses Blut” opisał przypadek pacjentki zmarłej z powodu choroby objawiającej się nadmiernym nagromadzeniem białych krwinek, a dwa lata później – w kolejnej pracy opatrzył schorzenie mianem leukämie. Ani termin, ani sama obserwacja nie były zupełnie nowe. Podobne raporty – poza już tekstem Benneta nawet – pojawiały się już w wieku osiemnastym, jednak kolejne prace urodzonego w Schivelbein (obecnie Świdwin) medyka ugruntowały jego miejsce w historii białaczek mimo ciągnących w późniejszych latach kontrowersji wokół tego, kto winien dzierżyć na tym polu palmę pierwszeństwa (ostatecznie Bennetowi przypisuje się pierwszy opis białaczki jako choroby krwi, Virchowowi – nazwę).


Biała krew zatem. Tak sama nazwa, jak i pierwsze opisy (krew chorych miała być gęsta, biaława, przypominająca ropę) przygotowują nas do oczekiwania patologii dotyczącej białych krwinek przede wszystkim i zazwyczaj będą to oczekiwania słuszne (choć warto pamiętać, że nie zawsze – wspomnijmy choćby ostrą białaczkę erytroidalną zwaną erytroleukemią, w której namnażają się prekursory krwinek czerwonych) – zależnie od typu obserwować będziemy nawał zmienionych nowotworowo limfocytów, granulocytów bądź ich w różnym stopniu niedojrzałych prekursorów.


Akurat nasza (dość rzadka zresztą, bo stanowiąca zaledwie ok. 2% białaczek dorosłych)  białaczka doprawiająca limfocytom nowotworową czuprynę wywodzi się z limfocytów dojrzałych, tyle że zwykłe dojrzałe limfocyty – czy to limfocyty T, czy (jak w tym przypadku) B – zwykły mieć prawie gładką powierzchnię – nieomalże łysą, z jedynie drobnymi mikrokosmkami, wypusteczkami widocznymi dopiero w obrazie spod mikroskopu elektronowego, pod mikroskopem świetlnym niezauważalnymi. Jak rzecz wygląda w HCL, białaczce włochatokomórkowej, widzieliście już tak na górze, jak i tuż obok. Długie i smukłe, palczaste i pofałdowane wypustki pozwalają wyłapać nowotworowego intruza uzbrojonym w mikroskop okiem, a odpowiednie przeciwciała pomagają ostatecznie potwierdzić diagnozę – akurat hematopatologia jest dziedziną szczególnie mocno na badaniach dodatkowych polegającą. Tu niezbędne są niejednokrotnie całe panele przeciwciał i rozliczne dodatkowe metody diagnostyczne – od często kluczowej cytometrii przepływowej po testy genetyczne. Można więc powiedzieć, że ta konkretna białaczka ze względu na charakterystyczny image komórek jest dla medyków stosunkowo jeszcze łaskawa, obdarzając ich już na wstępie niebagatelnymi wskazówkami. Tylko skąd te wskazówki?


Włochaty limfocyt; CS99, wikipedia, domena publiczna
Włochaty limfocyt; CS99, wikipedia, domena publiczna


Białaczka włochatokomórkowa; CC BY-NC-SA 3.0; http://tinyurl.com/zop2klv
Białaczka włochatokomórkowa; CC BY-NC-SA 3.0; http://tinyurl.com/zop2klv

Jak powstaje fryzura białaczkowych limfocytów? Co sprawia, że standardowa limfocytarna łysina pokrywa się bujną czupryną? Truizmem będzie, jeśli (po raz n-ty już zapewne) powiem, że nowotwory obfitują w mniejsze i większe zmiany genetyczne. Część z nich może upośledzać procesy śmierci komórkowej, przyczyniając się do akumulacji złośliwych komórek, część prowadzi do uszkodzenia mechanizmów ograniczających ich namnażanie się, inne… cóż, inne przyczyniają się do najróżniejszych zmian w wyglądzie i zachowaniu nowotworowych intruzów. Niewątpliwie niektóre spośród zmian kształtujących naturę białaczki włochatokomórkowej wpływają także na ten uderzający (definiujący zresztą w końcu całe schorzenie) element wyglądu chorych krwinek.


Przynajmniej część za to odpowiedzialności powinno dać się zrzucić na czynniki tworzące cytoszkielet, szkielet komórkowy naszych wadliwych limfocytów. Taki szkielet tworzy plątanina różnych struktur (zazwyczaj pod postacią najróżniejszych włókienek i mikrorurek białkowych) utrzymujących komórkę w jej docelowym kształcie i sterujących jej ruchami. Skoro coś utrzymuje komórkę w kupie, jeśli komórka zaczyna “rozłazić się na boki”, coś musi z tym czymś być nie w porządku, prawda?


Trop, jak się okazuje, wydaje się być całkiem słuszny. Wciąż jeszcze wielu rzeczy na pewno o patomechanizmach niezwykłej morfologii włochatych limfocytów białaczkowych nie wiemy, to co wiemy jednak powoli zaczyna się układać w sensowną całość. Jednym z białek wytwarzanych przez chore krwinki w nadmiarze jest β-aktyna, a filamenty aktynowe to jedna z kluczowych składowych cytoszkieletu. Aktynowe mikrowłókienka w HCL znajdziemy głównie w okolicy powierzchni komórki, one też utrzymują strukturę wypustek komórkowych czuprynek. W zdrowych limfocytach B skupiałyby się bliżej środkowej części krwinki. Nieco bardziej skomplikowanym zagadnieniem jest co właściwie spycha rzeczone włókienka na peryferia komórki i wypycha przy ich pomocy komórkowe wypustki.


Na zielono wybarwiona aktyna, na czerwo – pp52, kolor żółty pojawia się w miejscu ich nakładania się; na górze kontrolne limfocyty B, na dole – limfocyty białaczki włochatokomórkowej; http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11137562/
Na zielono wybarwiona aktyna, na czerwo – pp52, kolor żółty pojawia się w miejscu ich nakładania się; na górze kontrolne limfocyty B, na dole – limfocyty białaczki włochatokomórkowej; http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11137562/

Wiemy, że współodpowiedzialne za ten proceder jest również nadprodukowane w HCL białko pp52 (zwane też leukocyte-specific phosphoprotein 1, LSP1). Generuje ono, co wiedzieliśmy wcześniej, podobne zmiany w pewnym bardzo rzadkim schorzeniu innych białych krwinek, granulocytów obojętnochłonnych (NAD, neutrophil actin dysfunction), a późniejsze badania wykazały, że działa i rozrabia także w białaczce włochatokomórkowej, najpewniej wiążąc się z filamentami aktynowymi. Co więcej, wprowadzony w latach osiemdziesiątych do terapii HCL (i nadal zresztą niekiedy w jej leczeniu stosowany) interferon-α znany między innymi z tego, że “przygładza” włochatym limfocytom fryzury, stępiając ich wypustki, przyczynia się m.in. właśnie do obniżenia poziomu pp52 – nie jest to raczej czcza koincydencja.


Oczywiście, jak to w biologii  komórki (zwłaszcza nowotworowej) bywa, to nie koniec. Jest aktyna, jest pp52. Co dalej? Kolejnymi graczami ekipy fryzjerskiej będą małe enzymy zwane ze względu na swój mechanizm działania GTPazami. Te konkretne enzymy należą do rodziny Rho GTPaz (jeśli jeszcze nie macie dość zlepków literek, to dodam, że gwoli uproszczenia nazywane bywają Rho-GTPazami; tak, wiem, zgiń, przepadnij, siło nieczysta ) i poza innymi swoimi funkcjami za pośrednictwem rozmaitych “podwykonawców” przyczyniają się między innymi do wydłużania włókien aktynowych. Tak, jeśli zastanawiacie się czy na ich aktywność również wpływa interferon, to dobrze kombinujecie.


By nie zarzucać was dziesiątkami dalszych niewiele mówiących białkowych kryptonimów, wspomnę już tylko, że nadmiernej ekspresji w naszej białaczce ulega też gen o wdzięcznej nazwie GAS7 (growth arrest–specific), którego produkty uważa się za kluczowe dla powstawania wypustek komórek nerwowych i które po części przynajmniej odpowiadają za zbieranie włókienek aktynowych w porządne wiązki. Podobnie jest z genem odpowiedzialnym za białko CD9 również współtworzące wypustki neuronalne i skupiające się wraz z aktyną pod powierzchnią komórek. Warto też wspomnieć o…


Włochaty limfocyt; Universidad Autonoma de Zacatecas; http://tinyurl.com/jv2a6tc
Włochaty limfocyt; Universidad Autonoma de Zacatecas; http://tinyurl.com/jv2a6tc

Albo nie. Właściwie niekoniecznie warto – podejrzewam, że zaczyna was już nudzić ta litania. Rzecz w tym, że poznajemy coraz to kolejne czynniki, które modyfikując szkielet komórkowy, współpracują ze sobą, a efektem ostatecznym ich współdziałania jest ekscentryczny image białaczkowych krwinek. Wiemy też, że przynajmniej niektóre (także te najświeższe, celujące bezpośrednio w kluczowe dla białaczki mutacje) spośród stosowanych w leczeniu HCL preparaty poza samym niszczeniem komórek białaczkowych wpływają też na ich szczególną formę. Mnie się to wydaje naprawdę interesujące. No ale patolodzy często zachwycają się dziwnymi rzeczami.


(Przypominam tylko, że patologów możecie śledzić też na fejsbuku – warto tam zaglądać, bo strona jest codziennie aktualizowana)

Literatura:

Leukaemia – a brief historical review from ancient times to 1950. GJ Piller; British Journal of Haematology 2001;112:282-292

The discovery and early understanding of leukemia. KR Kampen; Leukemia Research 2012;36(1):6-13

Clinico-pathological profile of Hairy cell leukemia: Critical insights gained at a tertiary care cancer hospital. KS Galani, PG Subramanian, VS Gadage, K Rahman, MS Ashok Kumar, S Shinde, S Mahadik, R Ansari, M Sengar, H Menon, R Nair, S Gujral; Indian Journal of Pathology and Microbiology 2012;55(1):61-5

Hairy cell leukemia variant: the importance of differential diagnosis. RCM Rudolf-Oliveira, MM Pirolli, FS de Souza, J Michels, MC Santos-Silva; Revista Brasileira de Hematologia e Hemoterapia 2015;37(2):132-5

Evolving concepts in the pathogenesis of hairy-cell leukaemia. E Tiacci, A Liso, M Piris, B Falini; Nature Reviews Cancer 2006;6:437-448

Aberrant expression and localization of the cytoskeleton-binding pp52 (LSP1) protein in hairy cell leukemia. EK Miyoshi, PL Stewart, PW Kincade, MB Lee, AA Thompson, R Wall; Leukemia Research 2001;25(1):57-67

RhoGTPases and p53 Are Involved in the Morphological Appearance and Interferon-α Response of Hairy Cells. B Chaigne-Delalande, L Deuve, E Reuzeau, C Basoni, D Lafarge, C Varon, F Tatin, G Anies, R Garand, I Kramer, E Génot; American Journal of Pathology 2006;168(2):562-573

Surface topography of hairy cell leukemia cells compared to other leukemias as seen by scanning electron microscopy. A Polliack, T Tadmor; Leukemia & Lymphoma 2011;52(suppl2):14-17

Gene expression profiling of hairy cell leukemia reveals a phenotype related to memory B cells with altered expression of chemokine and adhesion receptors. K Basso, A Liso, E Tiacci, R Benedetti, A Pulsoni, R Foa, F Di Raimondo, A Ambrosetti, A Califano, U Klein, R Dalla Favera, B Falini; Journal of Experimental Medicine 2004;199(1):59-68

Update on the biology and treatment options for hairy cell leukemia. P Jain, N Pemmaraju, F Ravandi; Current Treatment Options in Oncology 2014;15(2):187-209

How I treat hairy cell leukemia. MR Grever; Blood 2010;115(1):21-28

My Treatment Approach to Hairy Cell Leukemia. RR Naik, A Saven; Mayo Clinic Proceedings 2012;87(1):67-76

 



Paulina Łopatniuk


Lekarka ze specjalizacją z patomorfologii, pasjonatka popularyzacji nauki, współtwórczyni strony poświęconej nowinkom naukowym Nauka głupcze, ateistka, feministka. Prowadzi blog naukowy Patolodzy na klatce.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1469 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30
Śmiało podążaj tam, gdzie nie dotarł jeszcze żaden owad   Tonhasca Júnior   2022-12-28
Rzecz o splątaniu nauki i wiary   Koraszewski   2022-12-26
Pradawny ekosystem zrekonstruowany przy użyciu skamieniałego DNA   Coyne   2022-12-19
Rozważania heretyckiego mediewisty o historii, wartościach i zdumiewającej głupocie   Landes   2022-12-16
Ewolucyjne ślepe zaułki i lepkie urządzenia: botanik Darwin   Tonhasca Júnior   2022-12-14
Ewolucja nie idzie prostą drogą   Novella   2022-12-08
Geny i języki   Novella   2022-11-26
Uporczywa obecność religijnego mitu   Winegard   2022-11-24
Znaleziono skrytkę posągów z brązu   Novella   2022-11-23
W oparach zrównoważonej ignorancji   Koraszewski   2022-11-21
10 twierdzeń działaczy walczących w Afryce z GMO o tym, dlaczego postępy w biotechnologii upraw powinny zostać odrzucone – i dlaczego są one błędne   Maina   2022-11-17
List otwarty do wszystkich oszołomów   Novella   2022-11-03
Po prostu nie mogę się doczekać, aby znów wyruszyć w trasę   Tonhasca Júnior   2022-10-27
Czy mizoandria może być zakaźna?   Tonhasca Júnior   2022-10-24
Niezwykła fizjologia hibernujących niedźwiedzi   Coyne   2022-10-22
Cuchnąca pułapka i przytulna kryjówka   Tonhasca Júnior   2022-10-21
Obraz Izraela na amerykańskich uniwersytetach   Mansour   2022-10-19
Kenia aprobuje GMO po 10 latach zakazu   Maina   2022-10-18
Pangenom jedwabnika morwowego   Novella   2022-10-14
Czy Samolubny gen zaszkodził publicznemu rozumieniu biologii?   Coyne   2022-10-13
Nieokrzesani goście   Tonhasca Júnior   2022-10-11
Niezrozumienie równości   Winegard   2022-10-07
Zyski klimatyczne to „niewygodna prawda” — nie wszystkie wiadomości o środowisku są złymi wieściami   Lomborg   2022-10-06
Gorzko-słodki, uzależniający lek   Tonhasca Júnior   2022-09-30
Przeciwko autentyczności   Winegard   2022-09-27
Biomedyczne znaczenie płci (i jej binarnej natury)   Coyne   2022-09-22
Mózgi neandertalczyków   Novella   2022-09-20
Oszuści i oszukani w grze w zapylanie   Tonhasca Júnior   2022-09-15
Po raz kolejny “Scientific American” wypacza biologię, a teraz także historię, by podeprzeć swoją ideologię   Coyne   2022-09-14
Upadek czasopisma “Nature”   Winegard   2022-09-08
Instynkt macierzyński i “New York Times”   Coyne   2022-09-07
Ćmy ze złym public relations   Tonhasca Júnior   2022-09-05
Studenci Uniwersytetu Ghany debatują nad wykorzystaniem upraw GMO w ich kraju   Gakpo   2022-09-02
“Scientific American” poświęca się polityce, a nie nauce; odmawia publikowania krytycznych analiz swoich fałszywych lub wprowadzających w błąd twierdzeń   Coyne   2022-09-01
Dysonansy poznawcze: czekolada a muszki, wino a osy   Júnior   2022-08-29
Patrick Matthew: prawdziwy autor idei doboru naturalnego?   Coyne   2022-08-26
Odporny na choroby, genetycznie modyfikowany maniok zapowiada przełom w Kenii   Maina   2022-08-25
Niekochane, ale czasem pożyteczne   Tonhasca Júnior   2022-08-23
Trwałość laktazy w populacjach pijących mleko: ponowna ocena klasycznej historii z ewolucji człowieka   Coyne   2022-08-19
Pierwszy znany drapieżnik: nowo opisana skamieniałość   Coyne   2022-08-16
Nie karm mózgu śmieciowym jedzeniem   Bhogal   2022-08-10
Kot Mehitabel pisze w “Science”   Coyne   2022-08-09
Nauka o wolności: rozmowa z Anną Kryłow   i Anna Kryłow   2022-08-06
Pierwsze dowody kopalne na opiekę nad lęgiem i niezwykły przypadek asymetrii kierunkowej   Coyne   2022-08-05
Badania dowodzą, że fakty nie mają znaczenia: jak propaganda wykorzystuje i normalizuje antysemityzm     2022-08-03
Horyzontalny transfer genów u owadów: jest rozpowszechniony, ale co to znaczy?   Coyne   2022-08-02
Dokonane w Afryce badanie genomu fasolnika egipskiego oznacza krok naprzód w dywersyfikacji światowego zaopatrzenia w żywność   Karavolias   2022-08-01
Grupy anty-GMO przegrywają sprawę sądową w Nigerii    i Nkechi Isaak   2022-07-30
Raz jeszcze: czy rasy są tylko społecznym konstruktem bez naukowego lub biologicznego znaczenia?   Coyne   2022-07-28
„New Yorker” pisze o hoacynie, sugeruje, że koncepcja Darwina drzew ewolucyjnych może być urojeniem   Coyne   2022-07-25
Nazistowscy lekarze i dzisiejsi antysemici: redefinicja etyki, żeby usprawiedliwić prześladowania Żydów     2022-07-18
Carl Sagan i wolność wątpienia   Jacoby   2022-07-18
Jak Darwin spowodował globalne ocieplenie swoją teorią doboru płciowego   Coyne   2022-07-16
Dieta mieszana misiów i innych   Júnior   2022-07-14
Londyńskie Natural History Museum popełnia błąd naturalistyczny - wielokrotnie   Coyne   2022-07-11
Nigeria gotowa na spełnienie oczekiwań rolników     2022-07-08
Szczepionki przeciwko grypie związane ze zmniejszonym ryzykiem choroby Alzheimera   Novella   2022-07-07
Nowoczesność Darwina: w O powstawaniu jest antycypacja neutralnej teorii i przerywanej równowagi   Coyne   2022-07-06
Pinker: “Wojna o ewolucję jest także wojną kulturową”   Coyne   2022-07-05
Raz jeszcze: błędny artykuł o tym, dlaczego teoria ewolucji jest przestarzała   Coyne   2022-07-04
Niech Moc będzie z pszczołą   Júnior   2022-06-28
Dramatyczny wzrost cen paliw kopalnych jest bolesny, ale daje niewielkie korzyści w walce z globalnym ociepleniem   Lomborg   2022-06-25
Efekt grupy – paskudny błąd poznawczy   Novella   2022-06-22
Nasiona z edytowanymi genomami będą miały przystępną cenę   Maina   2022-06-15
„Zapylisz mnie!”: nachalni bohaterowie świata roślin   Júnior   2022-06-11
Agroekologia zmienia biednych farmerów w biedniejszych   Muhumuza   2022-06-09
Kartofel z Matką Boską w jednej klapie i Karolem Marksem w drugiej   Koraszewski   2022-06-06
Jak nasze wspomnienia są powiązane   Novella   2022-06-04
Wielka Brytania dąży do zezwolenia na edytowanie genów   Novella   2022-06-02
„Grubogłowi przedsiębiorcy pogrzebowi w noc żywych trupów”   Júnior   2022-05-31
Coraz mniejsza część głównych plonów roślin jadalnych na świecie idzie na wyżywienie głodnych, a coraz więcej wykorzystuje się do celów niespożywczych     2022-05-28
Naukowiec z Ghany: “Afryka potrzebuje GMO bardziej niż reszta świata”   Gakpo   2022-05-26
GMO i edytowanie genów: jaka jest różnica?   Karavolias   2022-05-23
Toksyczny nektar, czyli ostrożnie z tureckim miodem   Júnior   2022-05-20
Kolejna nieudana i podyktowana ideologią próba wykazania, że płeć u ludzi nie jest binarna   Coyne   2022-05-18
Brian Charlesworth o błędach nowego artykułu rzekomo pokazującego, że fundamentalne założenie ewolucji neodarwinowskiej jest błędne   Coyne   2022-05-16
Trutnie i inni fruwający panowie   Junior   2022-05-13
Wygnanie z uniwersyteckiego świata – dwa lata później   Winegard   2022-05-10
Życie kwitnące po śmierci   Junior   2022-05-05
Organiczne środki owadobójcze są szkodliwe dla pożytecznych owadów     2022-04-30
Oxitec rozszerza próby z komarami GMO, by zredukować szerzenie się malarii   Conrow   2022-04-28
Słowa w wosku zapisane   Tonhasca Junior   2022-04-26
Rodzice, szkoła, państwo: kultura niskich oczekiwań   Koraszewski   2022-04-25
Nowoczesne ulepszanie roślin uprawnych przyjmuje historyczne podejście   Karavolias   2022-04-20
Pierwsza spożywcza roślina GMO w Ghanie   Baffour-Awuah   2022-04-16
Indie zwalniają edytowanie genów z wymaganej dla GMO oceny bezpieczeństwa   Paranjape   2022-04-11
Metamorfozy    Júnior   2022-04-09
Rolnicy nie mogą uprawiać tego, na co ich nie stać   Ongu   2022-04-07
Rośliny zmodyfikowane: odkłamać opinię o GMO   Conrow   2022-04-07
Odmowa szczelinowania jest szaleństwem   Ridley   2022-04-02
Jak wirusy chorób układu oddechowego ewoluują, by stać się łagodniejsze   Ridley   2022-03-22
Czy globalne ocieplenie może być dla nas dobre?   Ridley   2022-03-03
Południowa Afryka powinna przemyśleć regulacje dotyczące genetycznie modyfikowanych roślin   i Priyen Pillay   2022-03-01
Dlaczego środowiskowcy stanowią większą przeszkodę dla skutecznej polityki klimatycznej niż negacjoniści?   Boudry   2022-02-21
O figach i osach   Júnior   2022-02-18
Pień liczący 40 tysięcy lat przekazany Maorysom zamiast nauce   Coyne   2022-02-14
Propaganda anty-GMO obraża drobnych farmerów w Afryce i w Azji   Gakpo   2022-02-08
Jak “tubylcza medycyna” różni się od medycyny   Coyne   2022-02-07

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk