Jak uratować islam przed islamistami

Nareszcie w dzień Nowego Roku prezydent Egiptu Abdel Fattah al-Sisi zrobił to, czego jak dotąd nie zrobił żaden przywódca w świecie muzułmańskim: nazwał po imieniu prawdziwego wroga islamu. Na spotkaniu duchownych w starożytnym uniwersytecie Kairu, Al-Azhar, wezwał do uratowania islamu przed „ideologią”. Jego przemówienie zostało bardzo słabo nagłośnione w prasie zachodniej, ale warto je dość obszernie przytoczyć.  

“Potrzebujemy rewolucji religijnej – powiedział. – Wy, imamowie, jesteście odpowiedzialni przed Allahem. Cały świat, powtarzam, cały świat czeka na wasz następny krok, ponieważ świat islamski jest rozdzierany, jest niszczonym, zmierza do zagłady. A zmierza do zagłady z naszych rąk”.  Jest niewyobrażalne, powiedział, że “ten sposób myślenia – a nie mówię religia – ma powodować, że cały świat islamski staje się źródłem niepokoju, zagrożeń, mordów i destrukcji na całym świecie”. Terapią dla islamu, powiedział al-Sisi, jest rozpoznanie i dyskutowanie o tym zmutowanym nurcie. „Dyskusja religijna jest największą bitwą i największym wyzwaniem stojącym przed narodem egipskim – powiedział. – Potrzebujemy nowoczesnego, wszechstronnego zrozumienia religii islamu” zamiast „polegać na interpretacji, która nie zmieniła się od 800 lat”.

Przemówienie Sisiego jest istotne, ponieważ świat islamski ma niesłychanie mało przywódców mówiących o zbiorowej odpowiedzialności muzułmanów za toksyczną ideologię panującą wśród nas. Szczerość prezydenta Sisiego rzuciła snop światła na najistotniejszą kwestię naszych czasów: na pilną potrzebę świata muzułmańskiego potępienia islamizmu jako uzurpatora i wyjaśnienia prawdziwego znaczenia Koranu.

Jestem brytyjską muzułmanką, mieszkałam w Arabii Saudyjskiej, pracowałam jako lekarz w Pakistanie – i widziałam, jak każda dyskusja o islamie stawała się coraz bardziej niebezpieczna w tych miejscach. W narodach przeżartych przez ideologię islamistyczną jakakolwiek krytyka islamu uważana jest za „islamofobię”. Także na Zachodzie trudniej jest prowadzić krytyczną dyskusję. Organizacja Narodów Zjednoczonych przyjęła szereg rezolucji, które dają islamofobii status przestępstwa według prawa międzynarodowego.

Nie wystarcza więc po prostu powiedzieć, jak to wielu robiło w zeszłym tygodniu, że islamiści nigdy nie wygrają. Na wielu ważnych arenach już wygrywają. Ich koncepcja bluźnierstwa działa szczególnie silnie: Shahbaz Bhatti, pakistański minister, został zabity przez muzułmańskich „obrońców wiary”, kiedy odważnie skrytykował nieludzkie (i jawnie islamistyczne) prawo o bluźnierstwie w Pakistanie. Z tego samego powodu zabito gubernatora Pendżabu Salmana Taseera. Francuskich dziennikarzy zabito, by ustanowić de facto prawo o bluźnierstwie w Europie przez pokazanie: jeśli publikujesz pewnego rodzaju karykatury, narażasz życie własne – i twoich współpracowników.

Innym celem dżihadystów jest przemawianie w imieniu całego świata muzułmańskiego i propagowanie idei zderzenia cywilizacji. To idzie im zupełnie dobrze, jeśli można wierzyć badaniom opinii publicznej – mniej więcej połowa mieszkańców Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Francji i Stanów Zjednoczonych mówi, że ich zdaniem islam jest nie do pogodzenia z Zachodem. I to jest powodem, dla którego muzułmanie nie mogą polegać na potępieniach terroryzmu przez prezydentów i premierów – społeczeństw nie przekonają słowa ich przywódców, potrzebują słów muzułmanów.

Zapewnienie, że islamizm jest nie-islamski, nie jest instynktowną reakcją na jego potworności, ale jedynym wnioskiem, jaki można wyciągnąć po starannym rozważeniu jego zasad. Muzułmański uczony z Damaszku, Bassam Tibi, identyfikuje sześć zasad islamizmu. Pierwszą jest dążenie do nowego porządku świata przez nowy, dyktatorski, globalny „kalifat”. (Nie ma znaczenia, że słowo „dawla” – islam jako państwo – nie występuje nigdzie w liczącym 80 tysięcy słów dokumencie, który akceptujemy jako objawiony Koran). Następnym jest ustanowienie islamizmu w ramach demokracji – islamiści chętnie stają do wyborów, ale kiedy zdobędą władzę, chcą zamknąć za sobą furtkę do demokracji.

Trzecią zasadą jest ustawienie Żydów jako głównego wroga islamu, czyniąc w ten sposób antysemityzm sprawą centralną (jak zaświadcza karta założycielska Hamasu). Następną zasadą jest wypaczenie klasycznego dżihadu w terrorystyczny dżihadyzm – który cały świat zna już aż zbyt dobrze.

Piątą zasadą jest prawo szariatu – nie szariatu, jak go opisuje Koran, ale upichconej wersji używanej do narzucenia rodzaju rządów totalitarnych, co nie ma precedensu historycznego. Jak widzimy, szczególnie w Iranie i w Pakistanie, nie ma miejsca dla miłosierdzia w islamistycznej wersji szariatu.

W swojej ciętej analizie tego problemu prawnik brytyjski Sadakat Kadri, zamieszcza krytyczną obserwację, że „bezlitosna kara”, choć nie ma jej w samym islamie, znalazła wygodny dom w większości świata islamistycznego. Sędziowie „mają karać, ale zakazuje się im wybaczania”, co oznacza kamienowanie, amputacje i chłosty. Średniowieczne barbarzyństwo stało się rzeczywistością w znacznej części współczesnego świata muzułmańskiego – tyle, że takie kary były niezwykłe nawet w czasach średniowiecznych. Kadri pisze, że przez pięć stuleci udokumentowanej historii prawnej Imperium Osmańskiego jest tylko jeden zapis o ukamienowaniu. 

Kiedy nie egzekwują bezlitosnych kar, Islamiści zajęci są szóstą zasadą: ich pojęciem czystości i autentyczności. Każde kwestionowanie islamizmu jest, ich zdaniem, dowodem de facto nie-islamskiego zachowania. Jak ujmuje to profesor Tibi, to właśnie czyni z islamizmu „ideologię totalitarną, gotową do stworzenia państwa totalitarnego”, dorównując nazizmowi i leninizmowi. „Biorąc pod uwagę, że muzułmanie stanowią ponad jedną czwartą ludzkości – pisze on – napięcie między świeckim islamem a islamistycznym totalitaryzmem ma znaczenie dla wszystkich”.

Napięcie to nabudowywało się od lat. Wybuchło w wojnę w Pakistanie, co widziałam sama, kiedy podróżowałam z komandosami z Korpusu Granicznego po Waziristanie. Widziałam pakistańskich muzułmanów – cywilów i żołnierzy – de-radykalizujących i rehabilitujących byłych dżihadystów – dzieci, które zaindoktrynowano ideologią talibów. Żołnierze pakistańscy nie mieli żadnych trudności ze zrozumieniem pojęcia dżihadysty ani z zaakceptowaniem, że credo talibów jest herezją naszej wiary. Widziałam dzieci pozdrawiające konwój wojskowy i wiedzące, kto wyparł ich islamistycznych ciemiężców.

W zeszłym miesiącu masakra 132 dzieci w Peszawarze była szokującym przypomnieniem dla świata muzułmańskiego, że islamizm nie kieruje się tylko przeciwko Zachodowi. Jest także przypomnieniem, dlaczego wzrasta niechęć wobec islamistów – dając nadzieję na rzeczywistą reformę. Bractwo Muzułmańskie niezbyt długo utrzymało się w Egipcie, a wzrost ISIS w Syrii i Iraku daje całemu regionowi narastające zrozumienie tego, jak w rzeczywistości wygląda nieokiełznany islamizm. Co najważniejsze, dżihadyści tracą rząd dusz. Dziesięć lat temu sondaż Pew pokazał, że 41 procent muzułmanów pakistańskich uważało zamachy samobójcze za usprawiedliwione. Obecnie spadło to do 3 procent.

O to właśnie chodziło prezydentowi Sisi: to jest moment, by świat islamski zdemaskował islamizm – ale poluzowanie jego uchwytu naszej wiary za gardło musi zostać dokonane przez tych muzułmanów, którzy cenią pluralizm i cywilizowany, oświecony islam. Islam nie potrzebuje reformacji, której domaga się wielu, potrzebują jej muzułmanie – a szczególnie przywódcy muzułmańscy.

Także władze zachodnie nie mogą dłużej przymykać oczu na zasadniczą różnicę między autentycznym islamem a dżihadystycznym uzurpatorem. Nienazywanie islamizmu po imieniu (a winny temu jest także, niestety, Barack Obama) gwarantuje porażkę. Idea wojny między ogólnym islamem a Zachodem jest tym właśnie, o co starają się islamiści. Nienazywanie islamizmu z powodu poprawności politycznej, strachu lub głupoty jest w najwyższym stopniu islamofobiczne. To, co uważa się, często szczerze, jako pragnienie nieobrażania, pozwoliło tylko islamistom na plenienie się w naszych demokracjach, których zagładę planują.

Musimy więc nazwać tę bestię i zrobić to z przekonaniem. Tu nie chodzi tylko o wyplenienie zmory dżihadu ze szkół w Birmingham, ale o danie milionom muzułmanów szansy na pokojowe współistnienie z resztą ludzkości. I o przekonanie nie-muzułmanów, że islamiści mylą się – że takie współistnienie jest możliwe.

Koran przypomina muzułmanom, że każdy lud otrzymał “Prawo” i “Drogę” i że muzułmanie nie powinni sądzić ludzi innych wyznań w świetle własnej wiary. Zamiast tego Ludzie Księgi muszą osądzać się sami według własnych tekstów objawionych („dla ciebie twoja religia, a dla mnie moja religia”), bo czcimy tego samego Boga. Koran uczy, że trzeba czcić Mojżesza i Aarona za ich odwagę w obliczu bezlitosnych rządów. Tora i Ewangelia mają być honorowane.

Biblijne wezwanie – niech stanie się światło! – podsumowuje to, co mówił prezydent Sisi w Kairze i co mówi wielu muzułmańskich reformatorów. Islamiści wszędzie, od dzikich obszarów w Pakistanie do paryskich przedmieść, muszą otrzymać informację: muzułmanie –prawdziwi muzułmanie – idziemy po was.

How to save islam from the islamists

Spectator, 17 stycznia 2015

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

Qanta Ahmed

Profesor medycyny, zatrudniona w State University of New York (Stony Brook). Autorka słynnej książki 'In the Land of Invisible Women' (Sourcebooks 2008), przez kilka lat pracowała w Arabii Saudyjskiej, od 2009 roku prowadzi swój blog przy Huffington Post gdzie zajmuje się głównie politycznym islamem, Bliskim Wschodem i terroryzmem. Jest i pierwszym lekarzem, i pierwszą muzułmanką, która została zaproszona do programu Fundacji Templetona dla dziennikarzy. Pochodzi z Pakistanu.

Od Redakcji

Czy zgadzamy się z każdym słowem Autorki tego artykułu? Nie, uważamy, że ani Koran, ani Biblia to nie są księgi humanistów. Ludzie pięknie wierzący od stuleci uciekali od dosłowności "pism świętych” szukając drogi do połączenia swojej wiary z humanizmem. To pięknie wierzący, a nie ateiści położyli fundament pod ideę państwa świeckiego, to oni wzywali do religijnego pokoju. W dzisiejszym świecie to oni są największą nadzieją. Również tylko z nimi, my, ateiści, możemy przyjaźnie spierać się przy wspólnym stole. Jest to jednak sprawa trzeciorzędna wobec faktu, że dziś musimy zrobić wszystko, by ich głos był usłyszany.