Prawda

Piątek, 19 kwietnia 2024 - 23:00

« Poprzedni Następny »


Dysydenci arabscy i wojna o pokój


Z materiałów MEMRI 2017-01-19


Rada Bezpieczeństwa w ciągu jednego miesiąca dwukrotnie spotkała się w sprawie pilnego potępienia Izraela, przedstawiciele 70 państw spotkali się na konferencji w Paryżu, żeby potępić Izrael zanim będzie za późno, papież Franciszek spotkał się z prezydentem „Palestyny”, żeby go zapewnić, że kocha pokój. Pomniejszych imprez w tej dziedzinie sportu nawet nie warto wymieniać. Tymczasem w samym świecie arabskim tu i ówdzie odzywają się głosy, na które walczący o pokój świat nie zwraca uwagi. 


W Egipcie były parlamentarzysta i były członek kierownictwa rządowej gazety „Al-Ahram”, Salah Montasser jeszcze w listopadzie przypominał jak Egipt uznał Izrael. Cytując fragmenty przemówienia Sadata do Knesetu, w których wyraził uznanie Izraela przez Egipt i gotowość do życia z nim w pokoju,  Montasser napisał, że uznanie Izraela przez Sadata było ważnym posunięciem i opierało się na poprawnym zrozumieniu faktów, zamiast na roszczeniach historycznych, których zaakceptowania Egipt odmawia. Egipski dziennikarz tak opisywał wydarzenia sprzed 39 lat.

9 listopada 1977 r., ówczesny prezydent Egiptu, Anwar Sadat zaskoczył cały świat, kiedy oznajmił w parlamencie egipskim, że jest skłonny pójść na koniec świata i jeszcze dalej, do samego Knesetu izraelskiego, jeśli to zapobiegłoby rozlewowi krwi po stronie egipskiej lub izraelskiej. Kierowałem wówczas sekretariatem zarządu „Al-Ahram. Tego wieczoru ze zdziwieniem przyjąłem telefon od Waltera Cronkite’a, który był znanym prezenterem telewizyjnym w USA w owym czasie. Mówiąc z Waszyngtonu zapytał mnie… czy Sadat byłby skłonny zaakceptować zaproszenie od premiera Izraela, Menachema Begina, do odwiedzenia Jerozolimy, gdyby otrzymał takie zaproszenie.

 

Poprosiłem go, by zadzwonił za pół godziny i w tym czasie poinformowałem redaktora naczelnego gazety, Hamdiego Al-Gamala, o tej sprawie, a on zadzwonił do prezydenta Sadata. Kiedy Cronkite zadzwonił ponownie, przekazałem mu odpowiedź prezydenta. Kilka godzin później nawiązano oficjalne kontakty i wieczorem 19 listopada Sadat pojechał do Jerozolimy. Następnego ranka odmawiał modlitwę [‘Id Ak-Adha] w meczecie Al-Aksa, a wieczorem wygłosił przemówienie w Knesecie.

 

Według doniesień, świat nigdy przedtem nie widział wydarzenia, które spowodowało, że ludzie tak wlepiali oczy w telewizory, jak to bezprecedensowe wydarzenie dotyczące dwóch krajów, które walczyły przeciwko sobie w pięciu wojnach i były przepojone wzajemną wrogością.

 

Dlatego tak ważne było zobaczenie, jak prezydent Sadat uznaje swojego wroga, którego obecność w regionie wynika z historycznych okoliczności. Z tego powodu następująca część przemówienia Sadata uważana jest za dokument historyczny: „Odrzucaliśmy was. Tak, mieliśmy przyczyny i roszczenia. Tak, określaliśmy was jako ‘tak zwany’ Izrael. Tak, bywaliśmy razem na konferencjach i w organizacjach międzynarodowych i nasi przedstawiciele nie wymieniali i nadal nie wymieniają pozdrowień. Niemniej dzisiaj mówię wam i oświadczam to całemu światu, że akceptujemy życie z wami w trwałym pokoju opartym na sprawiedliwości”.

 

Na koniec Sadat doszedł do najważniejszej części przemówienia, w której powiedział: “Oznajmiałem światu przy więcej niż jednej okazji, że Izrael jest fait accompli, uznanym przez świat i że dwa supermocarstwa przyjęły odpowiedzialność za jego bezpieczeństwo i obronę jego istnienia”. To była podstawa ważnego uznania Izraela przez Sadata, a był tym fait accompli, który został narzucony przez ONZ, przez historyczne roszczenia lub dowody prawomocności Izraela, których uznania Egipt odmawia.  

[1] “Al-Ahram” (Egipt), 22 listopada 2016.

Za podpisanie pokoju z Izraelem prezydent Sadat zapłacił własnym życiem. A jednak ten pokój trwa do dziś, pojawiają się czasem napięcia i wrogie wypowiedzi, ale jest również współpraca tak handlowa, jak i w sprawach bezpieczeństwa.   

 

Tymczasem świat islamski zmaga się z terroryzmem i ekstremizmem. Kiedy Rada Bezpieczeństwa ONZ martwiła się osiedlami żydowskimi w Jerozolimie i Judei marokański pisarz Sa’id Naszeed pisał w wychodzącej w Londynie gazecie „Al-Arab”, że rządy arabskie bojąc się wewnętrznych konfliktów prowadzą ugodową politykę wobec terrorystów. Jego zdaniem wojna z terroryzmem jest przegrana zanim się rozpoczęła i jest to porażka nie tylko polityków, ale całej kultury.

Nie ulega wątpliwości, że jesteśmy na krawędzi przegrania wojny z terrorem. Przegramy ją, zanim ją zaczęliśmy. Najwyraźniej jeszcze nie zaczęliśmy, a przynajmniej z minimalnym  stopniem zdecydowania. Nie ma niczego, co by sugerowało, że jesteśmy skłonni dołączyć do tej wojny w najbliższej lub nieco dalszej przyszłości. Co gorsza, kiedy mobilizujemy się, robimy odwrotność tego, co konieczne… Za każdym razem, kiedy poprawiamy programy szkolne, szczególnie programy religijne, ekstremiści podnoszą głos i podżegają przeciwko temu. I co robimy? Trzęsiemy się ze strachu i tworzymy programy jeszcze gorsze niż stare w próbie uniknięcia konfliktu wewnętrznego i trzymania go, drzemiącego, pod powierzchnią, aż do kolejnego kryzysu.


W wojnie prowadzonej przeciwko nam przez globalne grupy terroru takfiri rządy arabskie nalegają na utrzymywanie tej samej polityki: takiej, która dławi całą kulturę, myśl, wiedzę, kreatywność i debatę publiczną i pozostawia intelektualistów samotnie w boju, walczących bez poparcia w tej „świętej wojnie”… Czasami rządom nie przeszkadza nawet zdradzanie  intelektualistów i wbijanie im noża w plecy, używając ich jako kozłów ofiarnych, by ugłaskać kustoszy domów modlitw, których apetyt jest nienasycony…


Nasza gotowość do walki z terrorem nieustannie zmniejsza się. Z roku na rok podwaja się liczba kaznodziei, a liczba intelektualistów, artystów i poetów maleje. Liczba organizacji poświęconych nauczaniu religijnemu rośnie, podczas gdy liczba stowarzyszeń poświęconych rozwojowi i kulturze spada. Codziennie buduje się nowy dom modlitw, czasami bez potrzeby, podczas gdy zamyka się kina, teatry i ośrodki kultury. Po każdej rzekomej reformie jest więcej religijnych programów szkolnych, które odrzucają racjonalizm, a czasami uchwala się prawa pozorujące walkę z terrorem, prawa które w rzeczywistości są pomyślane do zmiażdżenia liberałów. Jak więc zamierzacie wygrać wojnę z terrorem?


Niemal przegraliśmy już bitwę, ponieważ nie rozumiemy jej natury lub, dokładniej, ponieważ zaprzeczamy jej prawdziwej naturze. Wbrew temu, co sądzą niektórzy, na przykład, administracja Obamy, to nie jest wojna przeciwko kilku charyzmatycznym przywódcom, którą można wygrać przez wyeliminowanie ich przy pomocy armii lub służb bezpieczeństwa… Jest to raczej wojna przeciwko bardzo niebezpiecznej percepcji, która objawia się na bardzo różne sposoby… To nie jest wróg zewnętrzny, którego można pokonać przez odtworzenie naszej wewnętrznej jedności, ale raczej wróg, który przychodzi od środka, spomiędzy nas. To jest raczej wojna idei niż kampania wojskowa…


Dzisiaj musimy przyznać, że przegraliśmy wojnę z terrorem. Przegraliśmy ją w chwili, kiedy pozostawiliśmy ją, by zajęły się nią siły zewnętrzne i czekaliśmy, by poniosły porażkę, żebyśmy mogli je obwinić. Zadowalaliśmy się uniewinnianiem sprawców przez zaprzeczanie ich winie, a nawet wchodziliśmy w układy z terrorystami w celu odsunięcia konieczności ogłoszenia porażki… To nie jest tylko porażka militarna lub polityczna ze strony rządów, ale porażka całej kultury.

 „Al-Arab” (Londyn), 27 grudnia 2016.

Zmiana proporcji, pojawienie się znaczącej liczby muzułmanów gotowych zwalczać religijny ekstremizm może się bardzo długo okazać nierealne. Jak mówi egiski badacz, dom, meczet, szkoła i media wychowują przyszłych członków ISIS. 



Również w Londynie w arabskiej gazecie “Al-Shark Al-Awsat”, ktora publikuje wiele głosów arabskich liberałów, pisarz i dziennikarz iracki  Chalid Al-Kisztainy, napisał, że odpowiedzialność za wyeliminowanie terroryzmu islamskiego i ideologii, która leży u jego podstaw, spoczywa wyłącznie na muzułmanach i że tylko wytrwałe wysiłki w tym kierunku dadzą pożądane rezultaty.

21 grudnia 2016r., sekretariat generalny Rady Starszych Duchownych Arabii Saudyjskiej wydał fatwę, która potępia jako niewiernych wszystkich muzułmanów, którzy zabijają innych muzułmanów lub sprzymierzeńców muzułmanów, których krew jest chroniona i których zgodnie z szariatem nie wolno zabijać. Ta fatwa oznajmia, że ktokolwiek to robi, popełnia jedno z najgorszych wykroczeń, którego w żaden sposób nie można usprawiedliwić, i nie ma wstępu do raju. To jest wyraźny komunikat, ale niestety, nie zyskał rozprzestrzenienia ani uwagi, na jakie zasłużył. Tę fatwę wydano w czasie, kiedy myślałem i wzywałem do wydania globalnej fatwy tego rodzaju, ponieważ terror ekstremistów muzułmańskich wyrósł na potwora, którego cień majaczy nad całym światem, zagrażając wszystkim społeczeństwom ludzkim. Nie ma dnia, byśmy nie usłyszeli wiadomości o katastrofie spowodowanej przez ten terror; żaden kraj islamski i żaden kraj, który interweniuje w kraju islamskim, nie jest oszczędzony.


Terror ekstremistów islamskich jest dobrze znaną plagą i dlatego wymaga zdecydowanej reakcji. Inne nie-islamskie kraje na świecie próbowały podejmować różne środki w celu monitorowania tych ekstremistycznych muzułmanów - śledzenie ich, naloty na ich kryjówki i aresztowanie ich przywódców i zwolenników. Rzeczywistość pokazuje jednak, że te wysiłki są daremne, ponieważ zwolennicy Al-Kaidy, ISIS, Boko Haram i im podobnych mnożą się i szerzą po całym świecie… Ich główną bronią jest ich zboczona wiara… i musimy walczyć  nimi używając tej samej broni [tj. ideologii religijnej]… W tym celu potrzebujemy globalnej fatwy, uzgodnionej z wszystkimi uczonymi islamskimi z wszystkich krajów i sekt islamskich. Muszą wydać wyróżniające się orzeczenie, które będzie szerzone w meczetach, szkołach, więzieniach, instytucjach edukacyjnych i armiach oraz zamieszczane w miejscach publicznych. Nauczyciele i duchowni będą ją odczytywać i wyjaśniać w meczetach i w telewizji, radio, przez Internet i w sieciach społecznościowych. Ważne jest trwanie w tych wysiłkach – bo tylko przez uparte powtarzanie tego komunikatu raz za razem osiągniemy pożądane rezultaty.


Musimy oczyścić chore umysły z tych bezpodstawnych i oszukańczych przekonań. To jest wojna, którą musimy podjąć. Ludzie Zachodu nie mogą prowadzić jej za nas; odpowiedzialność spoczywa na nas. Jeśli ISIS osiąga swoje cele przez pranie mózgów młodzieży i zapełnianie jej umysłów trucizną, musimy oczyścić jej umysły używając prawdziwego środka dezynfekującego, a mianowicie prawdziwej wiary, która wzmacnia umysł i wiedzę.

“Al-Sharq Al-Awsat” (Londyn), 1styczni 2017.

Trudno uwierzyć, aby religia zdołała wytworzyć odtrutkę na religię, a jednak wydaje się to i tak bardziej racjonalne  niż dyskutowanie w Radzie Bezpieczeństwa z przedstawicielem Iranu o zagrożeniu światowego pokoju żydowskim domem. Wydana w Arabii Saudyjskiej fatwa Rady Starszych Duchownych Arabii Saudyjskiej zrównuje muzułmanów, którzy zabijają innych muzułmanów z niewiernymi. Powtarzają to co mówią terroryści, chociaż nadają temu odrobinę inne znacznie – możesz mordować, ale nie swoich. Pisarz iracki sądzi, że i to dobre, bo jego zdaniem walkę z religijną ideologią trzeba toczyć na polu religii. Nie jesteśmy pewni, ale i tak jest to ciekawsze niż odważny głos Japończyków w Radzie Bezpieczeństwa ONZ, że Izraelczycy zbyt zdecydowanie bronią swojego życia przed terrorystami (trudno powiedzieć, czy jest to irracjonalna ocena rzeczywistości, czy racjonalne ocena oczekiwań dostawców ropy naftowej).

Żródło: MEMRI
Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska
Polska strona MEMRI: http://www2.memri.org/polish/


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Dysydenci

Znalezionych 320 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Pakistan jest bliski stania się sunnicką wersją szyickiego IranuŹródło: MEMRI     2013-12-20
Izrael prześcignął nas we wszystkim     2016-02-22
Szkoły państwowe powinny znieść naukę religii     2016-02-06
Reżim irański i ISIS są dwiema stronami tej samej średniowiecznej monety     2015-04-29
Egipski historyk chce normalizacji z Izraelem     2015-06-06
Dysydenci arabscy: demonstrujmy jak w Paryżu     2015-01-15
Tylko Palestyńczycy są “męczennikami”     2016-01-03
Świat ma dość muzułmańskiego ekstremizmu religijnego     2017-01-22
Gdyby Izraelczycy nazwali swoje państwo Palestyną     2021-12-05
Uratujcie nas przed poczciwymi ludźmi Zachodu!     2016-01-12
Pogrzebane nadzieje na europejski islam     2016-06-21
Miękki szariat w Turcji     2017-06-29
Świat jest jeden i trzeba do niego dołączyć     2016-10-17
Arabscy dziennikarze o kryzysie islamu i kultury arabskiej     2016-07-29
Dwaj marokańscy intelektualiści potępiają Hamas; inni ich potępiają     2023-12-08
Doradzanie palestyńskim przywódcom, by działali racjonalnie, jest skrajnie irracjonalne     2020-06-05
Egipski analityk w libańskiej telewizji: Hamas jest problemem; Arabowie muszą przestać myśleć, że Izrael zniknie; Hezbollah przejął Liban”     2024-01-15
Pojechałam do Izraela i nie żałuję tego     2018-08-12
Francuski imam czeka na twoją pomoc     2015-04-19
ISIS wyłoniło się z ksiąg naszego dziedzictwa; jeśli nie zreformujemy naszego nauczania,  wymrzemy     2015-12-03
Kiedy rasiści oskarżają o rasizm...     2016-07-02
Terroryzm i muzułmańska hipokryzja – list otwarty muzułmanki     2016-07-18
Pocałunek śmierci dla liberalizmu na Bliskim Wschodzie     2015-09-01
Dysydenci muzułmańskiego świata     2015-02-14
Skończcie z podżeganiem przeciwko Żydom     2016-10-23
Islamski uczony o islamskim zacofaniu     2022-08-22
Kiedy religię przedstawia się jako ideologię, jest bardziej niebezpieczna niż broń nuklearna     2018-03-22
Dysydenci arabscy i wojna o pokój     2017-01-19
Likwidacja islamskiego terroryzmu wymaga wymazania ekstremizmu z programów szkolnych, rozwijania wiedzy, tolerancji i humanizmu     2022-06-13
 Jako rzecze Al-Kaida     2014-10-30
List 100 irańskich naukowców i działaczy politycznych do Chameiniego: „Ty jesteś głównym winowajcą katastrofy narodowej”     2020-04-07
Arabscy użytkownicy mediów społecznościowych: Bezczeszczenie zwłok, gwałcenie dziewcząt, porywanie starych kobiet są sprzeczne z islamem     2023-10-14
Musimy podjąć stanowczą decyzję     2017-08-27
Ulice Gazy są piękniejsze niż ulice Bagdadu     2021-07-28
Narastająca krytyka Hamasu i jego przywódcy, Sinwara, przez Gazańczyków: Oni kupczą naszą krwią     2024-03-12
Hamas zainwestował wszystko w beznadziejną wojnę     2024-02-10
Rozpaczliwy krzyk liberałów arabskiego świata     2015-11-18
Egipski dziennikarz o zbrodniach  Hamasu     2023-10-31
Opowieść o dwóch kobietach zajmujących się nauką     2022-05-24
Iracki duchowny: muzułmanie są utrapieniem świata     2017-09-29
Hołd muzułmanina dla syjonistycznego tworu     2015-04-24
Co Żydzi robią źle   Bellerose   2015-04-27
Lekcja historii   Bellerose   2015-11-14
Moje spotkanie z Salmanem Rushdiem – czy będę kolejną ofiarą?   Abdel-Samad   2022-08-18
Jestem Arabem i nie rozumiem, dlaczego świat nie może uznać żydowskiego bólu   Abdul-Hussain   2023-11-23
Gaza i narracja dekolonizacji   Abdul-Hussain   2023-11-14
“Aktywista praw człowieka”, który kocha tyranów   Abdul-Hussain   2021-07-05
Kongresmenka, która nigdy nie stała się Amerykanką   Abdul-Hussain   2021-06-23
Jak zawarłem pokój z Izraelem   Abdul-Hussain   2021-05-21
Jak ci popierający Hamas zachodni liberałowie śmią twierdzić, że przemawiają w moim imieniu, Araba, który cierpiał z powodu islamskiego terroru   Abdul-Hussain   2023-12-09
Pułapki palestyńskiej wyjątkowości   Aboubakr   2021-07-29
O kwestii żydożercy   Aboubakr   2020-01-14
Dlaczego Jordania nie chce więcej Palestyńczyków   Abu Toameh   2014-08-24
Rysowane w piekle   Ahmad   2014-02-13
Jako muzułmanka zdecydowanie popieram zakaz zakwefiania   Ahmed   2017-03-28
Jak uratować islam przed islamistami   Ahmed   2015-01-18
Palestyna okupowana przez islamizm   Ahmed   2014-08-22
Potrzebujemy tej zmiany w świecie arabskim   Al Nuaimi   2020-08-28
Pokonanie terroru wymaga wszechstronnej kampanii ideologicznej, kulturowej, edukacyjnej i religijnej   Al-Ansari   2018-10-22
Arabska dziennikarka do kobiet arabskiego Wschodu   Al-Budair   2015-08-11
Ignoranci nazywają feminizm herezją, nie rozumiejąc, czym on jest   Al-Budair   2019-12-10
Muzułmanie amerykańscy powinni zdemaskować imamów, którzy głoszą nienawiść   Al-Hadj   2017-09-20
Strach przed prezydenturą Trumpa jest  przesadny   Al-Hadj   2016-11-27
Izrael ma prawo do obrony przeciwko palestyńskiemu terroryzmowi   Al-Hadlak   2015-10-21
Pojednanie z Żydami jest nieodzowną częścią pojednania z szyitami, alawitami, Kurdami i Turkami   Al-Labwani   2014-04-03
Terror jest produktem ekstremizmu w mediach, meczetach i szkołach   Al-Rashed   2016-08-15
Jesteśmy rasistami, ale przypisujemy to Izraelowi   Al-Sa'di   2018-07-10
Błędem jest ograniczanie wolności myśli obywateli   Al-Salem   2017-09-28
Czy twardogłowa lewica jest sprzymierzona z radykalnymi islamistami?   AlSaied   2017-03-29
Fatwa potępia Hamas za rakiety, które spadły w Gazie, za dzieci-żołnierzy, za ludzkie tarcze i za profanowanie Ramadanu   Amos   2023-04-04
Witajcie na Zachodzie, ale prosimy się nie integrować …    Arbabzadah   2018-01-01
Marokański intelektualista: Porozumienie z Izraelem przynosi Maroku korzyści,   a nie szkody, jak twierdzą niektórzy   Assid   2021-01-22
Musicie zakazać zarzynania ofiarnych zwierząt na ulicach   Baraka   2018-08-29
Jestem muzułmaninem, jestem Charlie   Bari   2015-01-19
Ofiary islamizacji Turcji: kobiety   Bekdil   2017-09-09
Zbirokracja w Turcji i zbliżające się wybory   Bekdil   2015-10-29
Lekcja historii   Bellerose   2015-02-24
Rozmowa z Metisem o Izraelu   Bellerose   2014-12-17
Ani jeden to jeszcze za dużo   Bellerose   2015-02-02
ONZ nagradza irańskie potworności   Bergman   2020-11-05
Irańscy dysydenci proszą USA o utrzymanie “maksymalnego nacisku”   Bergman   2021-02-13
List do moich braci muzułmanów   Bidar   2014-11-11
Ajatollah-dysydent pisze z irańskiego więzienia   Boroudżerdi   2015-09-02
Kto jest odpowiedzialny za potworności w świecie muzułmańskim?   Bulut   2015-07-24
Ludobójstwo Ormian: przywódcy kurdyjscy dają przykład moralny Turcji przez przyznanie się do swoich zbrodni   Bulut   2015-05-05
Niebezpieczne oczarowanie Zachodu islamem   Bulut   2014-11-16
Wybór między wolnością a islamizmem   Bulut   2014-09-04
Turcja bez cenzury: wojna z mediami   Bulut   2017-07-03
Wywiad z francuskim eseistą, Majidem Oukacha   Canlorbe   2016-10-19
Musimy przyznać, że terroryzm jest dziś głównie dziełem muzułmanów   Charbel   2016-03-31
Deklaracja Równości Kobiet Muzułmańskich   Chesler   2014-06-18
Ateizm: luksus dla bogatych?   Coyne   2014-01-01
List otwarty do Bena Afflecka od kobiety pakistańskiej   Coyne   2014-11-05
Bliskowschodni Arab chwali ”niesłychane osiągnięcia” Izraela, krytykuje ”tyrańskie dynastie”   Dabbas   2019-12-31
Palestyńskie mity i izraelska rzeczywistość     Dabbas   2020-05-29
Czy kryzys ekonomiczny Jordanii może rozwiązać konflikt izraelsko-palestyński?   Dabbas   2019-12-22
Europa, islam i polityka   Dabbas   2021-03-23
Państwa arabskie mają wiele do wygrania normalizując stosunki z Izraelem   Dabbas   2020-01-12
Czego mógłby dokonać świat arabski, gdyby zawarł pokój z Izraelem   Dabbas   2019-12-13
Co kanadyjski żołnierz uświadomił mi o IDF   Dandachi   2020-06-12

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk