Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 08:19

« Poprzedni Następny »


Długa walka dra Turkiego Al-Hamada


Alberto M. Fernandez 2016-10-13


Pisanie czegokolwiek o Arabii Saudyjskiej jest zapraszaniem do kontrowersji. Ten kraj od lat jest zarówno inkubatorem, jak i ofiarą terroryzmu. W wielu sprawach regionalnych i międzynarodowych jest silnym sojusznikiem Ameryki. Popieranie przez królestwo saudyjskie salafizmu na całym świecie –trwa od dziesięcioleci, chociaż nieco osłabło w ostatnich latach – promuje także skrajnie nietolerancyjną formę islamu, często kosztem miejscowych, czasami bardziej tolerancyjnych form tej religii w Afryce i w Azji. Kraj, który dał 15 z 19 zamachowców z 11 Września i którego teksty religijne bez specjalnych rewizji używało Państwo Islamskie w Rakka, ma wiele na sumieniu.

Dzisiaj Saudyjczycy stali się jeszcze bardziej kontrowersyjni. Trwa wsparcie materialne USA dla niefortunnej wyprawy Saudyjczyków w Jemenie. Jest weto prezydenta Obamy wobec Ustawy o sprawiedliwości dla ofiar terroryzmu (JASTA), którą Kongres uchwalił jednogłośnie i która pozwoliłaby ofiarom 9/11 pozwać Saudyjczyków. Zarówno Jemen, jak i weto wobec JASTA można uznać za starania obecnej administracji USA o przypochlebienie się Arabii Saudyjskiej, głęboko zaniepokojonej polityką zagraniczną USA w Syrii, a szczególnie słabą reakcją amerykańską na awanturnictwo irańskie na całym Bliskim Wschodzie. Ten niepokój podzielają szeroko arabscy muzułmanie sunniccy poza granicami Królestwa oraz wielu na Zachodzie.


Rzeczywistość saudyjska była jednak zawsze bardziej skomplikowana niż tylko rządy Al-Saudów lub saudyjska polityka zagraniczna, a nawet obecność salafizmu. Jest jasne, że istnieją dzisiaj szczere wysiłki, by doprowadzić do jakiegoś rodzaju reformy w Arabii Saudyjskiej, szczególnie w dziedzinie gospodarczej – reformy, które są równie niezbędne, jak trudne[1].


Jednak również przed obecnymi wysiłkami reformatorskimi, także w działaniach ekstremistów, można dostrzec trwającą, mroczną walkę. Pamiętam, jak robiłem analizę tekstów wiodącego, ekstremistycznego kaznodziei saudyjskiego, dra Awada Al-Karniego i oglądałem film z 2012 r., na którym pomstował przeciwko klubowi literackiemu Al-Kasim za czelność myślenia o zorganizowaniu sesji dotyczącej Abdullaha Al-Kasimiego i Abdula Rahmana Al-Munifa[2].


Al-Kasimi był najbardziej znanym ateistą w Arabii Saudyjskiej, a pisarz Al-Munif był lewicowcem. Obaj zostali pozbawieni obywatelstwa, szkalowani i zmarli na wygnaniu. Fakt, że Al-Karni (jak również gubernator prowincji) byli wściekli wobec zaledwie propozycji takiego wydarzenia, nie był niezwykły. Zaskoczeniem było to, że jacyś Saudyjczycy w ogóle mówili o zrobieniu czegoś takiego.  


Choć walka niektórych młodszych członków oblężonej klasy liberalnej Arabii Saudyjskiej, jak blogera Raifa Badawiego, zyskała znaczną uwagę mediów, inne, starsze postaci są czasami mniej znane na Zachodzie[3]. Jedną z takich bohaterskich postaci jest saudyjski analityk, pisarz i profesor uniwersytecki, dr Turki Al-Hamad. Niektórzy mogą znać nazwisko Al-Hamada dzięki szerokiemu informowaniu przez MEMRI o arabskojęzycznych reformatorach i wolnomyślicielach[4]. Jak na ironię, jedna z najbardziej wpływowych postaci religijnych Arabii Saudyjskiej (a jest ich wielu) także użyła tej samej nazwy: „wolnomyślicielski hipokryta"[5]. Użyte określenia arabskie: munafik i zindik, są znacznie ostrzejsze i bardziej niebezpieczne niż angielski przekład.


Poza MEMRI, jeśli Al-Hamad jest znany na Zachodzie, może to być głównie za sprawą jego prac literackich[6]. Poświęcono mu także sporo miejsca w mediach dziesięć lat temu, włącznie z programem HardTalk w BBC[7].


Turki Al-Hamad urodził się w Jordanii w 1953 r. w rodzinie saudyjskiej pochodzącej z Burajdah. Co ciekawe, to miasto jest osławionym siedliskiem zarówno ekstremistycznej działalności salafickiej, jak i elokwentnych krytyków, takich jak Al-Kasimi i Al-Hamad[8]. Al-Hamad jako nastolatek dorastający w saudyjskiej wschodniej prowincji Al-Dammam, popierał partię Baas. Przesiedział rok w więzieniu w wieku 18 lat za działalność polityczną, a potem wyjechał na studia do USA. Al-Hamad opisuje “romantyzm rewolucyjny” lewicy, który przyciągał młodzież arabską w tych latach i porównuje to z atrakcją islamizmu dla młodzieży dzisiejszej[9].


Al-Hamad pisze, że pozostał lewicowcem po wyjściu z więzienia, ale stał się bardziej otwarty na krytykę ideologii lewicowej i dodał, że “Turki Al-Hamad, który pojechał do Ameryki, nie był tym samym Turki Al-Hamadem, który wrócił"[10]. Najpierw studiował w Colorado i  z czasem uzyskał doktorat na University of Southern California w 1985 rozprawą o “Porządku politycznym w zmieniających się społeczeństwach: Arabia Saudyjska, modernizacja w tradycyjnym kontekście”. Al-Hamad określał siebie jako "przekonanego marksistę”, kiedy wyjeżdżał do USA, zanim wrócił, odrzucał marksizm jako ideologię[11]. Wcześnie, zaledwie po dziesięciu latach wykładania na uniwersytecie Króla Sauda, w 1995 r., odszedł na emeryturę, by poświęcić się pisaniu.   


Choć Al-Hamad szybko ściągnął na siebie uwagę konserwatywnych duchownych i policji religijnej, nigdy nie ukrywał swoich poglądów. Zaczął jako publicysta gazety saudyjskiej „Al-Riyadh” i przeszedł w latach 1990. do głośniejszej, panarabskiej gazety „Al-Sharq Al-Awsat”. Jego pierwsza powieść pojawiła się po arabsku w 1995 r., jako część na wpół autobiograficznej trylogii ukończonej w 1999 r. Choć trylogia porusza kontrowersyjne tematy, takie jak polityka, seks i religia, jest niezwykle ostrożna według standardów zachodnich, ale nadal wystarczająco wywrotowa, by zakazano ją w Arabii Saudyjskiej; jest przystępna i ma oddaną, choć niewielką publiczność czytelniczą. W 2010 r. saudyjski minister kultury pytał, jak to jest możliwe, że zakazane książki, drukowane w Bejrucie przez Dar Al-Saqi, nadal pojawiają się na Międzynarodowych Targach Książki w Rijadzie[12].


Po publikacji ostatniej części tej trylogii, Al-Karadib, islamiści zareagowali gniewnie. Główny bohater książki rozważa, że może Bóg i diabeł to dwie strony tego samego medalu[13]. W rezultacie, kilku duchownych wydało fatwy przeciwko Al-Hamadowi (który nadal mieszka w Rijadzie), oskarżając go o apostazję i wzywając do jego zabicia. Podobno następca tronu Abdullah oferował Al-Hamadowi ochroniarzy[14]. Al-Hamad określa te fatwy jako raczej uprzykrzenie niż cokolwiek innego, ale wynikające z nich groźby śmierci traktuje poważnie[15].


Al-Hamad w Al-Arabiya TV, MEMRI TV Clip # 235, 25 sierpnia 2004.  <br />

Al-Hamad w Al-Arabiya TV, MEMRI TV Clip # 235, 25 sierpnia 2004. 



Al-Hamad, często nazywany sekularystą i liberałem saudyjskim, zazwyczaj wystrzega się etykietek. Opisał kiedyś siebie jako „człowieka i obywatela, który chce jak najlepiej dla swojego kraju i dla ludzi w swoim kraju”. Dla Al-Hamada patriotyzm saudyjski, niezbędna cegiełka, z której budowane jest zdrowe społeczeństwo, oznacza szacunek dla godności człowieka, wolności, sprawiedliwości dla wszystkich oraz równości. Nie odrzuca islamu, ale uważa, że stoi on w konflikcie z totalitarnym światopoglądem salafizmu, szczególnie w dyskursie saudyjskiego ruchu Sahwa (Przebudzenie Islamskie), który bezpośrednio inspirowało ideologię Al-Kaidy i Państwa Islamskiego. Napisał, że zarówno USA, jak Arabia Saudyjska używali kiedyś ideologii religijnej jako narzędzia politycznego, ale jego zdaniem jest to „miecz obosieczny, którego możesz użyć, ale może być także użyty przeciwko tobie”.


Ostatnie starcie Al-Hamada z władzami miało miejsce w grudniu 2012 r., kiedy aresztowano go za jakieś kontrowersyjne tweety (Raifa Badawiego aresztowano wcześniej w 2012 r. i pozostaje on nadal w więzieniu). Wśród tych tweedów były: „Neonazizm wzrasta w świecie arabskim pod przebraniem islamizmu” i „Nasz Prorok przybył, by poprawić wiarę Abrahama i teraz nadeszła pora na poprawienie wiary Mahometa”. Podczas gdy setki zwolenników saudyjskich i grupy międzynarodowe, takie jak PEN, lobbowały za jego uwolnieniem, islamiści świętowali i promowali jego aresztowanie hashtagiem #الزنديق_تركي_الحمد (Heretyk Turki al-Hamad).[16] Uwolniono go kilka miesięcy później i odstąpiono od wszystkich zarzutów.


Al-Hamad w ten sposób opisuje wyzwanie, jakie stanowi ideologia ekstremistyczna w regionie: „Pytaniem jest, jak możemy zatrzymać ISIS. Nie możemy zrobić tego przez walkę, ale przez wysuszenie jego źródeł. Nie mówię o źródłach finansowych ani o źródłach zagranicznych – nie jest tak, że musimy odkryć, kto stoi za ISIS, żeby z nim walczyć. Nie mówię o prześledzeniu finansowych źródeł ISIS. To wszystko może być ważne, ale najważniejsze ze wszystkiego są źródła ideologiczne. Młodzież, która przystąpiła do ISIS, pociągnęła idea męczeństwa. Mieli ekstremistyczną motywację religijną. Nazwij ich ‘błądzącymi’, nazwij ich ‘odstępcami’ lub nazwij ich jak chcesz, ale prawdą jest, że wyprano im mózgi tym dyskursem i tą ideologią. Żeby zatrzymać ISIS, musimy wysuszyć tę ideologię u źródła. Inaczej kosimy trawę, zostawiając korzenie. Musisz wyrwać korzenie. Te korzenie są w umysłach ludzi i tylko tam"[17].


Dr Turki Al-Hamad jest odważnym człowiekiem z zasadami, ale jest także częścią znacznie szerszego, luźnego ruchu liberalnych intelektualistów i działaczy, jaki istnieje w świecie arabskim – i obejmuje wielu w Arabii Saudyjskiej – którzy odmawiają milczenia, odmawiają ucieczki do wątpliwego komfortu wygnania i nadal walczą o to, w co wierzą, mimo podwójnej groźby autorytaryzmu państwowego i szalejącego, agresywnego islamizmu. Jest ich rozpaczliwie niewielu i nie mają wsparcia, ale istnieją i pozostają. Zazwyczaj brak im systemu patronatu i subsydiowanej subkultury (z czego islamiści korzystają od dziesięcioleci), ale są wytrwali, mimo że liberalna perspektywa w regionie wydaje się dalsza od zaowocowania niż w jakimkolwiek czasie od początku tak zwanej Wiosny Arabskiej.


Możemy i powinniśmy otwarcie i agresywnie krytykować wiele rzeczy u Saudyjczyków, włącznie z mnóstwem aż nazbyt częstych poważnych naruszeń godności i praw człowieka. Ale to miejsce, w którym żyje i walczy Turki Al-Hamad i tak wielu innych, jest być może szersze niż dostrzegamy w naszych potępieniach. Jest szersze i bardziej zróżnicowane niż subsydiowanie szaleńców i hipokryzja polityczna, niż liczni orędownicy pełnego przemocy i nietolerancyjnego salafizmu i – choć jest późno – zegar jeszcze nie wybił dwunastej i nadal jest nadzieja.  

 

Przypisy:

[1] Washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/americas-anxious-allies-trip-report-from-saudi-arabia-turkey-and-israel, September 28, 2016.

[2] Youtube.com/watch?v=gplJFf9p7Uc, posted October 12, 2012, accessed October 5, 2016.

[3] Nytimes.com/2016/07/29/world/middleeast/raif-badawi-wife-saudi-arabia.html, July 28, 2016.

[4] See the MEMRI Reform Project.

[5] Al-abbaad.com/articles/127-1435-11-09.

[6] Guardian.com/books/2004/nov/13/featuresreviews.guardianreview19, November 12, 2004.

[7] Nysun.com/foreign/challenges-to-bin-laden-round-3/32910/, May 17, 2006.

[8] Arabnews.com/node/226377, 2002-12-02.

[9] Youtube.com/watch?v=RKa5z8m9etg, July 6, 2014.

[10] Youtube.com/watch?v=RKa5z8m9etg, July 6, 2014.

[11] Youtube.com/watch?v=RKa5z8m9etg, July 6, 2014.

[12] Alarabiya.net/articles/2010/03/14/103008.html.

[13] En.qantara.de/content/the-arrest-of-saudi-intellectual-turki-al-hamad-one-step-forward-and-two-steps-back, January 14, 2013.

[14] Nytimes.com/2005/06/09/world/middleeast/saudi-reformers-seeking-rights-paying-a-price.html?_r=0,  June 9, 2005.

[15] Dailystar.com.lb//Culture/Art/2005/Jan-13/94488-turki-al-hamads-not-so-explosive-trilogy.ashx, January 13, 2005.

[16] Stream.aljazeera.com/story/201212250316-0022449 , December 25, 2012.

[17] MEMRI TV Clip #5013 - Saudi Author Turki Al-Hamad: Our Youth Are Brainwashed; We Must Dry Up ISIS Ideology at the Source,Rotana Khalijiya TV (Saudi Arabia) - July 13-14, 2015.

 

Odwiedź polska stronę MEMRI: http://www2.memri.org/polish/

Źródło: MEMRI ,  MEMRI Daily Brief No.105, 5 października 2016
Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska                                                               

 



Alberto M. Fernandez


Wiceprezes MEMRI, pracował w amerykańskim Departamencie Stanu jako koordynator Strategic Counterterrorism Communications (CSCC). Zajmował się zwalczaniem propagandy Al-Kaidy i innych organizacji terrorystycznych, był ambasadorem USA w Gwinei Równikowej, wcześniej był chargé d'affaires amerykańskiej ambasady w Chartumie. Fernandez był dyrektorem Bureau of Near Eastern Affairs przy Departamencie Stanu w latach 2005-2007.

 

Od Redakcji:

 

Poniżej wywiad pokazany w Al-Arabija w lipcu 2015 roku. (Są polskie napisy).

 

 


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Dysydenci

Znalezionych 319 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Pakistan jest bliski stania się sunnicką wersją szyickiego IranuŹródło: MEMRI     2013-12-20
Izrael prześcignął nas we wszystkim     2016-02-22
Szkoły państwowe powinny znieść naukę religii     2016-02-06
Reżim irański i ISIS są dwiema stronami tej samej średniowiecznej monety     2015-04-29
Egipski historyk chce normalizacji z Izraelem     2015-06-06
Dysydenci arabscy: demonstrujmy jak w Paryżu     2015-01-15
Tylko Palestyńczycy są “męczennikami”     2016-01-03
Świat ma dość muzułmańskiego ekstremizmu religijnego     2017-01-22
Gdyby Izraelczycy nazwali swoje państwo Palestyną     2021-12-05
Uratujcie nas przed poczciwymi ludźmi Zachodu!     2016-01-12
Pogrzebane nadzieje na europejski islam     2016-06-21
Miękki szariat w Turcji     2017-06-29
Świat jest jeden i trzeba do niego dołączyć     2016-10-17
Arabscy dziennikarze o kryzysie islamu i kultury arabskiej     2016-07-29
Dwaj marokańscy intelektualiści potępiają Hamas; inni ich potępiają     2023-12-08
Doradzanie palestyńskim przywódcom, by działali racjonalnie, jest skrajnie irracjonalne     2020-06-05
Egipski analityk w libańskiej telewizji: Hamas jest problemem; Arabowie muszą przestać myśleć, że Izrael zniknie; Hezbollah przejął Liban”     2024-01-15
Pojechałam do Izraela i nie żałuję tego     2018-08-12
Francuski imam czeka na twoją pomoc     2015-04-19
ISIS wyłoniło się z ksiąg naszego dziedzictwa; jeśli nie zreformujemy naszego nauczania,  wymrzemy     2015-12-03
Kiedy rasiści oskarżają o rasizm...     2016-07-02
Terroryzm i muzułmańska hipokryzja – list otwarty muzułmanki     2016-07-18
Pocałunek śmierci dla liberalizmu na Bliskim Wschodzie     2015-09-01
Dysydenci muzułmańskiego świata     2015-02-14
Skończcie z podżeganiem przeciwko Żydom     2016-10-23
Islamski uczony o islamskim zacofaniu     2022-08-22
Kiedy religię przedstawia się jako ideologię, jest bardziej niebezpieczna niż broń nuklearna     2018-03-22
Dysydenci arabscy i wojna o pokój     2017-01-19
Likwidacja islamskiego terroryzmu wymaga wymazania ekstremizmu z programów szkolnych, rozwijania wiedzy, tolerancji i humanizmu     2022-06-13
 Jako rzecze Al-Kaida     2014-10-30
List 100 irańskich naukowców i działaczy politycznych do Chameiniego: „Ty jesteś głównym winowajcą katastrofy narodowej”     2020-04-07
Arabscy użytkownicy mediów społecznościowych: Bezczeszczenie zwłok, gwałcenie dziewcząt, porywanie starych kobiet są sprzeczne z islamem     2023-10-14
Musimy podjąć stanowczą decyzję     2017-08-27
Ulice Gazy są piękniejsze niż ulice Bagdadu     2021-07-28
Narastająca krytyka Hamasu i jego przywódcy, Sinwara, przez Gazańczyków: Oni kupczą naszą krwią     2024-03-12
Hamas zainwestował wszystko w beznadziejną wojnę     2024-02-10
Rozpaczliwy krzyk liberałów arabskiego świata     2015-11-18
Egipski dziennikarz o zbrodniach  Hamasu     2023-10-31
Opowieść o dwóch kobietach zajmujących się nauką     2022-05-24
Iracki duchowny: muzułmanie są utrapieniem świata     2017-09-29
Hołd muzułmanina dla syjonistycznego tworu     2015-04-24
Co Żydzi robią źle   Bellerose   2015-04-27
Lekcja historii   Bellerose   2015-11-14
Moje spotkanie z Salmanem Rushdiem – czy będę kolejną ofiarą?   Abdel-Samad   2022-08-18
Jestem Arabem i nie rozumiem, dlaczego świat nie może uznać żydowskiego bólu   Abdul-Hussain   2023-11-23
Gaza i narracja dekolonizacji   Abdul-Hussain   2023-11-14
“Aktywista praw człowieka”, który kocha tyranów   Abdul-Hussain   2021-07-05
Kongresmenka, która nigdy nie stała się Amerykanką   Abdul-Hussain   2021-06-23
Jak zawarłem pokój z Izraelem   Abdul-Hussain   2021-05-21
Jak ci popierający Hamas zachodni liberałowie śmią twierdzić, że przemawiają w moim imieniu, Araba, który cierpiał z powodu islamskiego terroru   Abdul-Hussain   2023-12-09
Pułapki palestyńskiej wyjątkowości   Aboubakr   2021-07-29
O kwestii żydożercy   Aboubakr   2020-01-14
Dlaczego Jordania nie chce więcej Palestyńczyków   Abu Toameh   2014-08-24
Rysowane w piekle   Ahmad   2014-02-13
Jako muzułmanka zdecydowanie popieram zakaz zakwefiania   Ahmed   2017-03-28
Jak uratować islam przed islamistami   Ahmed   2015-01-18
Palestyna okupowana przez islamizm   Ahmed   2014-08-22
Potrzebujemy tej zmiany w świecie arabskim   Al Nuaimi   2020-08-28
Pokonanie terroru wymaga wszechstronnej kampanii ideologicznej, kulturowej, edukacyjnej i religijnej   Al-Ansari   2018-10-22
Arabska dziennikarka do kobiet arabskiego Wschodu   Al-Budair   2015-08-11
Ignoranci nazywają feminizm herezją, nie rozumiejąc, czym on jest   Al-Budair   2019-12-10
Muzułmanie amerykańscy powinni zdemaskować imamów, którzy głoszą nienawiść   Al-Hadj   2017-09-20
Strach przed prezydenturą Trumpa jest  przesadny   Al-Hadj   2016-11-27
Izrael ma prawo do obrony przeciwko palestyńskiemu terroryzmowi   Al-Hadlak   2015-10-21
Pojednanie z Żydami jest nieodzowną częścią pojednania z szyitami, alawitami, Kurdami i Turkami   Al-Labwani   2014-04-03
Terror jest produktem ekstremizmu w mediach, meczetach i szkołach   Al-Rashed   2016-08-15
Jesteśmy rasistami, ale przypisujemy to Izraelowi   Al-Sa'di   2018-07-10
Błędem jest ograniczanie wolności myśli obywateli   Al-Salem   2017-09-28
Czy twardogłowa lewica jest sprzymierzona z radykalnymi islamistami?   AlSaied   2017-03-29
Fatwa potępia Hamas za rakiety, które spadły w Gazie, za dzieci-żołnierzy, za ludzkie tarcze i za profanowanie Ramadanu   Amos   2023-04-04
Witajcie na Zachodzie, ale prosimy się nie integrować …    Arbabzadah   2018-01-01
Marokański intelektualista: Porozumienie z Izraelem przynosi Maroku korzyści,   a nie szkody, jak twierdzą niektórzy   Assid   2021-01-22
Musicie zakazać zarzynania ofiarnych zwierząt na ulicach   Baraka   2018-08-29
Jestem muzułmaninem, jestem Charlie   Bari   2015-01-19
Ofiary islamizacji Turcji: kobiety   Bekdil   2017-09-09
Zbirokracja w Turcji i zbliżające się wybory   Bekdil   2015-10-29
Lekcja historii   Bellerose   2015-02-24
Rozmowa z Metisem o Izraelu   Bellerose   2014-12-17
Ani jeden to jeszcze za dużo   Bellerose   2015-02-02
ONZ nagradza irańskie potworności   Bergman   2020-11-05
Irańscy dysydenci proszą USA o utrzymanie “maksymalnego nacisku”   Bergman   2021-02-13
List do moich braci muzułmanów   Bidar   2014-11-11
Ajatollah-dysydent pisze z irańskiego więzienia   Boroudżerdi   2015-09-02
Kto jest odpowiedzialny za potworności w świecie muzułmańskim?   Bulut   2015-07-24
Ludobójstwo Ormian: przywódcy kurdyjscy dają przykład moralny Turcji przez przyznanie się do swoich zbrodni   Bulut   2015-05-05
Niebezpieczne oczarowanie Zachodu islamem   Bulut   2014-11-16
Wybór między wolnością a islamizmem   Bulut   2014-09-04
Turcja bez cenzury: wojna z mediami   Bulut   2017-07-03
Wywiad z francuskim eseistą, Majidem Oukacha   Canlorbe   2016-10-19
Musimy przyznać, że terroryzm jest dziś głównie dziełem muzułmanów   Charbel   2016-03-31
Deklaracja Równości Kobiet Muzułmańskich   Chesler   2014-06-18
Ateizm: luksus dla bogatych?   Coyne   2014-01-01
List otwarty do Bena Afflecka od kobiety pakistańskiej   Coyne   2014-11-05
Bliskowschodni Arab chwali ”niesłychane osiągnięcia” Izraela, krytykuje ”tyrańskie dynastie”   Dabbas   2019-12-31
Palestyńskie mity i izraelska rzeczywistość     Dabbas   2020-05-29
Czy kryzys ekonomiczny Jordanii może rozwiązać konflikt izraelsko-palestyński?   Dabbas   2019-12-22
Europa, islam i polityka   Dabbas   2021-03-23
Państwa arabskie mają wiele do wygrania normalizując stosunki z Izraelem   Dabbas   2020-01-12
Czego mógłby dokonać świat arabski, gdyby zawarł pokój z Izraelem   Dabbas   2019-12-13
Co kanadyjski żołnierz uświadomił mi o IDF   Dandachi   2020-06-12

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


&#8222;Choroba&#8221; przywrócona przez Putina


&#8222;Przebudzeni&#8221;


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk