Prawda

Czwartek, 28 marca 2024 - 09:48

« Poprzedni Następny »


Powiadom znajomych o tym artykule:
Do:
Od:

Czy uczenie się metodą prób i błędów jest „nauką”?


Jerry A. Coyne 2022-01-14


To pytanie nasunęło mi się, kiedy myślałem o Māori i innych “metodach poznania” rdzennych ludów i zdałem sobie sprawę z tego, że tego rodzaju wiedza jest nabywana głównie metodą prób i błędów. Nie chodzi mi o to, że to nie jest nauka, bo to jest “nauka szeroko pojmowana”, co omawiam w książce Wiara versus fakty. A zanim mieliśmy zestaw naukowych narzędzi, których używają profesjonalni naukowcy, to było w zasadzie wszystko, co mieliśmy. W swojej nowej książce, Rationality, Steve Pinker zaczyna od długiego i absorbującego wywodu o tym, jak plemię San w Afryce wypracowało wyrafinowaną metodę śledzenia zwierząt i dokonało innych wyczynów dzięki wiekom prób i błędów. Czasami opiera się to na hipotezach, takich jak: “Antylopa gnu jest cięższa niż inne przeżuwacze i zostawi głębsze ślady”.

Więc, tak, metoda “prób i błędów” jest nauką, ale sądzę, że nowoczesna nauka obejmuje znacznie więcej niż próby i błędy i częściej opiera się na testowaniu hipotez postawionych a priori. Nie użyliśmy metody prób i błędów, żeby umieścić Kosmiczny Teleskop Webba we właściwej pozycji, bo gdybyśmy popełnili jeden błąd, zwierciadło nie otworzyłoby się. Użyliśmy także znanych praw fizyki, które nie są używane w “rdzennej wiedzy”. Darwin nie stworzył teorii ewolucji drogą doboru naturalnego przy pomocy prób i błędów, ale doznał olśnienia, kiedy czytał Malthusa, a potem wypracował konsekwencje, włącznie ze sprawdzaniem rezultatów hodowców zwierząt. Avery i inni nie odkryli metodą prób i błędów, że DNA jest materiałem dziedziczenia, ale dzięki wiedzy, że składnikami bakterii są głównie białka i kwasy nukleinowe i sprawdzenie laboratoryjnymi eksperymentami, które z nich może „zmienić” inne bakterie. Ten rodzaj nauki, bardziej niż rdzenna wiedza, kumuluje wiedzę, tak, że w miarę potwierdzania hipotez – jednej po drugiej – prowadzi ostatecznie do niezmiernie zaawansowanego zasobu wiedzy.


Pomyślałem o tym, kiedy rozważałem zdolność nawigacji między wyspami starożytnych Polinezyjczyków. To jest przypadek często zachwalany jako rodzaj rdzennej “nauki”. Sądzę jednak, że nie mogło to powstać jako zestaw hipotez a priori używanych, by przemieścić się z miejsca A do miejsca B. Musimy raczej pamiętać o tych wszystkich podróżnikach, którym nie udało się w porównaniu do tych, którym udało się dotrzeć na miejsce. Ci, którym udało się, mogli używać metody umożliwiającej im sukces: utrzymywanie gwiazd w jednej pozycji, wypatrywanie ptaków morskich itd. Z czasem podróżnicy, którzy odnieśli sukces, włączali jedną metodę po drugiej, a więc podróże stawały się coraz bardziej udane. "Metody" tych, którzy zginęli w próbach, przepadły. To była metoda prób i błędów i był to rodzaj naukowej wiedzy, ale działo się to kosztem olbrzymich strat. Był to rezultat jednej udanej próby po drugiej, a metody, które dawały udane podróże włączono do tradycji ludowej.   


Podobnej metody można użyć, by odkryć drogę przez rozwidlający się labirynt. Wyobraźcie sobie labirynt, w którym każde przejście rozwidla się. Po trzech rozwidleniach macie 8 odrębnych zakończeń. Następnie załóżmy, że wszystkie zakończenia poza jednym – na przykład, pójście w lewo, potem w prawo, a potem w lewo – kończy się wpadnięciem w dół, na którego dnie są spiczaste pręty, podczas gdy jeden udany wybór trzech zakrętów prowadzi do żywności. Zadaniem jest dotarcie do żywności. Wysyłasz tysiąc ludzi do labiryntu i tylko około 125 (jeden z ośmiu) wyjdzie z drugiej strony. Pytasz ich, jak tam dotarli. Wszyscy mówią: „Idź w lewo, a potem w prawo i w prawo”. Wszyscy inni byliby martwi. Masz więc teraz „wiedzę”, jak rozwiązać ten problem.


Coś podobnego musiało być zaczątkiem polinezyjskiej nawigacji – i znacznej ilości innej rdzennej wiedzy. Wydaje mi się – a mogę się mylić – że nowoczesna nauka jest czymś znacznie więcej niż rodzajem prób i błędów, i czymś znacznie więcej niż rodzaj „wiedzy”, jaką orędownicy, powiedzmy, mātauranga Māori okrzykują za równą nowoczesnej nauce. Jednak nauczanie, jak nowoczesna nauka podchodzi do problemów, jest znacznie bardziej zaawansowane niż próby i błędy, mimo że rdzenna wiedza czasami istotnie jest “wiedzą” lub “prawdą”.


Nauczanie mātauranga Māori na lekcjach nauk ścisłych nie jest możliwe, jak długo ta metoda obejmuje filozofię, mitologię, legendy i moralność, ale empiryczne metody – prób i błędów - mogłyby być nauczane. To zabrałoby co najwyżej godzinę. Czy można jednak używać metody prób i błędów jako sposobu zrozumienia kosmosu, który wymaga całego zestawu narzędzi nowoczesnej nauki, co obejmuje próby i błędy, ale jest w tym tak wiele więcej? 


Nie jestem przekonany, że istnieje jakikolwiek dobry powód do nauczania “wiedzy” rdzennych ludów na równi z naukami ścisłymi, choć istnieje powód do uczenia o metodach, jakich używali nasi poprzednicy, by zdobyć wiedzę. Chodzi tylko o to, że nie jest to równe nowoczesnej nauce.


Kiedy wiedza opiera się na metodzie prób i błędów, postęp jest powolny i uciążliwy, a czasami nie ma go wcale. Zabrało stulecia nieudanych prób i błędów, by zrozumieć, jak przekazywane są zarazki dżumy lub malarii i jak sobie z tym poradzić. Rozwiązania przychodzą z testowanych hipotez, a nie z dowolnych domysłów, które wprowadzano w życie bez testowania – i nie udawało się, raz za razem. (Spalono wielu moich przodków jako rzekomą terapię na dżumę.)


To tylko kilka myśli, by zainspirować innych do rozważenia kwestii wiedzy rdzennych ludów versus nowoczesna nauka.


Is learning through trial and error “science”?

Why Evolution Is True, 9 stycznia 2022

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Jerry A. Coyne

Emerytowany profesor na wydziale ekologii i ewolucji University of Chicago, jego książka "Why Evolution is True" (Polskie wydanie: "Ewolucja jest faktem", Prószyński i Ska, 2009r.) została przełożona na kilkanaście języków, a przez Richarda Dawkinsa jest oceniana jako najlepsza książka o ewolucji.  Jerry Coyne jest jednym z najlepszych na świecie specjalistów od specjacji, rozdzielania się gatunków. Jest również jednym ze znanych "nowych ateistów" i autorem książki "Faith vs Fakt" (wydanej również po polsku przez wydawnictwo "Stapis)". Jest wielkim miłośnikiem kotów i osobistym przyjacielem redaktor naczelnej.
 

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1469 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Jak małpy człekokształtne (włącznie z ludźmi) straciły swoje ogony   Coyne   2024-03-26
Ale najpierw kawa   Tonhasca Júnior   2024-03-21
Ideolodzy: dlaczego nauczanie genetyki musi mieć charakter społeczno-polityczny   Coyne   2024-03-19
Przepływ genów od neandertalczyków i denisowian do ludzi „współczesnych” i odwrotnie   Coyne   2024-03-14
Wejdź – skoro nalegasz   Tonhasca Júnior   2024-03-09
Czy “bezpłciowe” bakterie tworzą biologiczne gatunki?   Coyne   2024-03-06
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Kolejna błędna próba skorygowania ewolucji   Coyne   2024-02-22
Ryjący w ziemi przedsiębiorcy   Tonhasca Júnior   2024-02-15
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Wejdź, powiedziała, dam ci schronienie przed burzą   Tonhasca Júnior   2024-01-15
Czy ludzie wyewoluowali w wodzie?   Coyne   2024-01-08
Jak upadają wielcy   Tonhasca Júnior   2024-01-04
Oczy reniferów zmieniają kolor, żeby łatwiej im było dostrzec jadalne porosty   Coyne   2023-12-30
Życzliwi przestępcy   Tonhasca Júnior   2023-12-28
Conor Friedesdorf (i Alexander Barvinok) o ideologicznym przymusie na amerykańskich uczelniach   Coyne   2023-12-26
Zdumiewający manipulatorzy   Tonhasca Júnior   2023-12-25
Nie gryzie się ręki, która cię zapyla   Tonhasca Júnior   2023-10-19
Rewolucja komunikacyjna   Hannam   2023-10-18
BBC szerzy propagandę rolnictwa organicznego, a biedni na świecie cierpią   i Kathleen Hefferon   2023-10-13
Niezwykły przypadek koewolucji i specyficzności zapylacz/storczyk   Coyne   2023-10-07
Płeć męska lub żeńska: nie ma nic pomiędzy   Elliot   2023-10-03
Myślenie intuicyjne i analityczne   Novella   2023-09-29
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
Jak (i dlaczego) ośmiornica edytuje swój RNA   Lewis   2023-09-23
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
Do jakiego stopnia pary mają wspólne cechy?   Novella   2023-09-14
Kenia daje zielone światło 58 projektom GMO – naukowcy na całym świecie kontynuują badania w dziedzinie biotechnologii, mimo procesów sądowych i dezinformacji   Ombogo   2023-09-08
Lancet atakuje anty-przebudzenie, a czytelnik odpowiada   Coyne   2023-08-24
Więcej wyrafinowanej teologii: uczony religijny zastanawia się, czy neandertalczycy mieli nieśmiertelne dusze   Coyne   2023-08-16
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Mało znana strona ryjkowców   Tonhasca Júnior   2023-08-11
Dlaczego nie można być osobą transrasową?   Coyne   2023-08-10
Walka z malarią za pomocą inżynierii genetycznej   Novella   2023-08-08
Jak restrykcje Unii Europejskiej podsycały głosy przeciwko GMO, jak również głód na globalnym Południu, a zwłaszcza w Afryce   Oria   2023-08-02
Nieznośni mali pomocnicy   Tonhasca Junior   2023-07-29
Macedońskie skarby   Tonhasca Júnior   2023-07-26
GMO i motyle   Novella   2023-07-25
Narzucanie ideologii naturze: Kew Garden celebruje „rośliny queer”   Coyne   2023-07-24
Smak miesiąca   Tonhasca Júnior   2023-07-20
Kłopoty na wylocie   Szczęsny   2023-07-18
Ideologiczne podważanie biologii   i Luana S. Maroja   2023-07-17
Role mężczyzn i kobiet w polowaniu, raz jeszcze   Coyne   2023-07-15
David Hillis o specjacji   Coyne   2023-07-13
Niechętni dawcy i pracowici biorcy   Tonhasca Júnior   2023-07-08
Grube problemy z jelitem   Szczęsny   2023-07-07
Badaczka z Leakey Foundation twierdzi, że kości orangutanów mówią nam, że biologiczna płeć jest spektrum, a nie binarna   Coyne   2023-06-30
Przez dziurkę od klucza   Szczęsny   2023-06-24
Nowa (nie podparta żadnymi dowodami) hipoteza, która eliminuje role płciowe w społecznościach łowców-zbieraczy   Coyne   2023-06-22
Błędne wyobrażenia o ewolucji   Coyne   2023-06-16
Influencerzy z podziemia   Tonhasca Júnior   2023-06-13
Jak wyewoluowało ubarwienie ostrzegawcze?   Coyne   2023-06-12
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
Kolczasty problem   Tonhasca Júnior   2023-06-06
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Błędna krytyka genetycznych testów na pochodzenie   Coyne   2023-06-02
Zdatny do lotu   Tonhasca Júnior   2023-06-01
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
Główny problem w filogenezie zwierząt wydaje się być rozwiązany   Coyne   2023-05-26
Americana   Tonhasca Júnior   2023-05-24
Czy uprawa jabłek odzwierciedla bigoterię?   Coyne   2023-05-18
Kenia: Musimy zająć się brakiem bezpieczeństwa żywnościowego, ale najpierw musimy położyć kres dezinformacji na temat upraw modyfikowanych genetycznie   Oria   2023-05-16
Czytanie myśli z fMRI i AI   Novella   2023-05-05
Jest lepiej niż myślisz   Lomborg   2023-05-03
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Niewygodna historia   Ferguson   2023-04-28
Biologia rezygnacji z działania: kiedy kontynuować, a kiedy spasować   Coyne   2023-04-26
Porywacze ciał   Tonhasca Júnior   2023-04-25
Porażka jest kluczowym składnikiem innowacji   Ridley   2023-04-22
Używanie roślin jako biofrabryk   Novella   2023-04-14
Dawno zmarli przemawiają do nas   Tonhasca Júnior   2023-04-12
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Uganda: aktywiści przeciwni biotechnologii szerzą dezinformację   Wetaya   2023-04-05
Anglia pozwala na uprawy poddane edycji genów   Novella   2023-04-03
Recenzja z książki  Can “The Whole World” Be Wrong?   Rose   2023-04-01
Psychologia ewolucyjna dla początkujących   Coyne   2023-03-27
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
Gigantyczna armia małych zabójców   Tonhasca Júnior   2023-03-22
Colin Wright broni binarności płci u zwierząt   Coyne   2023-03-15
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Zmienić język w ekologii i biologii ewolucyjnej! Przykład anemii sierpowatej   Coyne   2023-03-13
Wzrost liczby nieobecnych ojców i towarzyszące temu społeczne problemy   Geary   2023-03-11
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Dezinformacja o GMO: Kenijczykom będzie trudno podejmować racjonalne decyzje i to może kosztować życie   Mykonyo   2023-02-24
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
ChatGPT niemal zdaje lekarski egzamin końcowy   Novella   2023-02-21
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
Postmodernizm obnażony   Dawkins   2023-02-14
Powody naszych wierzeń. Jak i dlaczego irracjonalność trzyma nas w swoich szponach i jak możemy z tym walczyć?   Pinker   2023-02-13
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
W nowej książce jest słuszna krytyka idei, że są lepsze i gorsze gatunki, ale jest także błędne twierdzenie, że gatunki nie są realne   Coyne   2023-02-06
Kolczatki wydmuchują bąbelki śluzu z nosa, żeby się ochłodzić   Coyne   2023-02-02
Mali i zręczni influencerzy   Tonhasca Júnior   2023-01-31
Dowody na ewolucję: Bezwłose zwierzęta mają martwe geny na sierść   Coyne   2023-01-23
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk