Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 16:39

« Poprzedni Następny »


Powiadom znajomych o tym artykule:
Do:
Od:

Tyrania ekspertów


Matt Ridley 2014-03-24


Nowa książka Williama Easterly'ego bada autokratyczne instynkty przemysłu pomocowego  

Wyobraźcie sobie, pisze ekonomista William Easterly, że w 2010 r. ponad 20 tysięcy farmerów w Ohio zostaje wygnanych ze swojej ziemi, ich plony spalone, ich synowie zabici – w ramach projektu finansowanego i promowanego przez Bank Światowy. Wyobraźcie sobie, że kiedy taka historia dostaje się do wiadomości publicznej, Bank Światowy obiecuje dochodzenie, które nigdy się nie rozpoczęło.


Jak pisze Easterly, to właśnie zdarzyło się w okręgu Mubende w Ugandzie. Zdaniem Easterly’ego jest to przykład działania źle przygotowanej i źle realizowanej pomocy w rozwoju. Jest zbyt „nakazowa”, zbyt  skumplowana z despotami, zbyt technokratyczna i zbyt obojętna na wolność polityczną i ekonomiczną lokalnej ludności. Kieruje nią tyrania ekspertów.


Ta książka nie jest atakiem na pomoc bogatych dla biednych. Jest atakiem na bezmyślną filozofię, która kieruje tak wiele tej pomocy od biednych podatników w bogatych krajach do bogatych przywódców biednych krajów za pośrednictwem ludzi z zewnątrz z rzekomą ekspertyzą. Easterly jest znanym ekonomistą i twierdzi, że w ekonomii rozwoju jest inny sposób, droga, którą nikt nie poszedł, oparta na wyzwoleniu i zachęcaniu spontanicznego rozwoju poprzez wymianę. Większość ekonomistów rozwoju nie wie nawet, że idą drogą technokratyczną, drogą planowania, podobnie jak większość ryb nie wie, że pływa w morzu.


Easterly wywodzi historię tego błędu od pierwszej połowy XX wieku, kiedy na wpół kolonialne mocarstwa zachodnie w Chinach w celu ochrony swoich interesów używały olbrzymich datków charytatywnych do wspierania autokratycznego reżimu najpierw Sun Jat-sena, a potem Czang Kai-szeka, którzy otrzymali informację, że rozwój jest kartą nadającą się do rozgrywania przy uzasadnianiu despotyzmu. 


W latach 1930. Brytyjczycy musieli wysilać się, żeby znaleźć nowe wymówki dla swoich kolonii – których posiadanie zawsze uzasadniano wyższością rasową. Ten argument był teraz całkiem zdarty, kiedy depresja i nazizm spowodowały, że komisarze okręgów w swoich hełmach tropikalnych nie wyglądali już na bogów. Emerytowany urzędnik kolonialny, Lord Hailey, wymyślił zamiast tego uzasadnienie technokratyczne – że kierujemy rozwojem Indii i Afryki. Wzywał do „znacznego rozszerzenia zarówno inicjatywy, jak kontroli ze strony rządu centralnego”.


Podczas II wojny światowej Haleiowi udało się przekonać Amerykanów do pójścia tą samą drogą przez proponowanie,  by użyć podobnego rozumowania do podtrzymania segregacji na Południu – polepszenie sytuacji ekonomicznej ma przyjść najpierw; wyzwolenie polityczne może poczekać. Zimna Wojna oznaczała nowe uzasadnienie dla tej samej polityki w Ameryce Łacińskiej: używać środków pomocowych do podtrzymywania dyktatorów.


Konsekwencją było zakładanie, że nowo wyzwolony Trzeci Świat powinien być rządzony przez autokratów. „Masy ludzkie przyjmują wskazówki od tych, którzy mają nad nimi władzę” – mówił ONZ-owski Podręcznik Rozwoju z 1951 r. Państwo wie najlepiej. Rozwój z góry do dołu pod nadzorem absolwentów London School of Economics był nie tylko najlepszą drogą; był jedyną drogą. I często był katastrofalny.


Do dnia dzisiejszego szef Banku Światowego jeździ po Chinach, wychwalając “kierownictwo” i “ciągłą realizację z niezłomną wolą”, a wokół pełno okropności. Afrykańska Inicjatywa Rządowa Tony’ego Blaira wierzy we „wzmacnianie możliwości realizacji programów przez rząd” w Etiopii, kraju, którego władca używa środków pomocowych do zdławienia opozycji i grabieży ziemi poprzez program wysiedleń zwany „villagisation” [„koncentracji  rolników w dużych wsiach”]. Nikomu nie wydaje się to przeszkadzać.


Easterly sądzi, że historia podważa argument, iż dyktatura, nawet dobrotliwego rodzaju, jest niezbędna dla rozwoju ekonomicznego. Historia wzrostu Zachodu, ryczących tygrysów ze wschodniej Azji oraz  nagły wzrost Chin są w rzeczywistości przypadkami spontanicznego porządku, nieplanowanych innowacji i wyzwolenia z rządów „z góry do dołu”, nie zaś centralnego planowania.


Na przykład Deng Xiaoping otrzymuje zasługi za cud Chin, kiedy jedyne, co zrobił, to uznał fakt spontanicznego buntu przeciwko ciągłym niepowodzeniom farm kolektywnych. Lee Kuan Yew z Singapuru był wystarczająco rozsądny, by nie przeszkadzać (a potem przypisać sobie zasługę) organicznemu ulepszaniu miasta państwa otwartego na handel światowy i zamieszkałego przez Chińczyków  Fujian o tradycjach kupieckich.


Liczący dziesięciolecia pogląd, że projekty świadomej polityki oferują najlepszą nadzieję na zakończenie biedy, jest tylko inną postacią kreacjonizmu, ucieleśniając błąd inteligentnego projektu – że ponieważ coś jest uporządkowane i złożone, to musi być ustanowione przez inteligentny umysł. W rzeczywistości, jak rozumieli Adam Smith i Friedrich Hayek (i Charles Darwin) żaden ekspert nigdy nie może wiedzieć wystarczająco dużo, by rywalizować z informacją, jaka wyłania się ze spontanicznych interakcji wielu ludzi.


Technokraci mają także tendencję do poglądu “Tabula rasa”, że historia kraju ma niewielkie znaczenie; tradycyjnie lekceważyli handel; i często ignorowali trendy regionalne lub indywidualne na rzecz trendów narodowych. Easterly opisuje sukces ludzi Mouride z Senegalu. Podejdź do afrykańskiego sprzedawcy ulicznego w Nowym Jorku, Paryżu, Madrycie lub Mediolanie i zapytaj go, skąd jest. Szanse są duże, że należy do Mouridów, że jest kupcem osadzonym we podpierającej sieci kredytu, zaufania i przekazów pieniężnych, jaką utrzymuje jego bractwo religijne – trochę jak Żydzi w średniowiecznej Europie. Mouridowie praktykowali mikrofinansowanie na dziesięciolecia zanim odkrył je przemysł pomocowy. Częściowo jednak dlatego, że nie pasowali wewnątrz kraju, konwencjonalna ekonomia rozwoju pomija takich ludzi.


“Było nieszczęśliwym przypadkiem – pisze Easterly – że myślenie rozwojowe podkreślało rozwój narodu jako jednostki i gardziło handlem w momencie uzyskania niepodległości przez wiele nowych państw narodowych”.


Easterly ma lekkie pióro i jest dobrym historykiem ekonomii, z równą znajomością rzeczy opisującym różnice między Friedrichem Hayekiem (orędownikiem rozwoju „z dołu do góry”) a Gunnarem Myrdalem („z góry do dołu”), jak opowiadającym historię jednej ulicy w Nowym Jorku, którą badał jako historię przypadku spontanicznego rozwoju. Ta grupa domów na Green Street była kiedyś małym gospodarstwem rolnym wyzwolonych niewolników, potem częścią dużej farmy, potem burdelem, potem fabryką ubrań, potem studio artystów, a obecnie pełna jest wytwornych apartamentów i sklepów Apple.


Słabością książki jest to, że przedstawiwszy silne historyczne i teoretyczne argument przeciwko technokracji i za rozwojem  “z dołu do góry” Easterly nie idzie dalej z jakimiś przykładami tego, jak to drugie może działać w praktyce. Ani też nie zajmuje się pytaniem, czy przynajmniej jakieś części współczesnego przemysłu pomocowego, szczególnie wśród NGO i organizacji charytatywnych, stają się lepsze w pomocy w rozwijaniu „z dołu do góry”. Dobrze byłoby zobaczyć program, jak Eastrely pokierowałby Bankiem Światowym albo też Fundacją Gatesów.


Moja recenzja dla The Times nowej książkiWilliama Easterly'a The Tyranny of Experts

The tyranny of experts

Rational Optimist, 21 marca 2014 r.

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Matt Ridley

Brytyjski pisarz popularnonaukowy, sympatyk filozofii libertariańskiej. Współzałożyciel i b. prezes International Centre for Life, "parku naukowego w Newcastle. Zrobił doktorat z zoologii (Uniwersytet Oksfordzki). Przez wiele lat był korespondentem naukowym w "The Economist". Autor książek: The Red Queen: Sex and the Evolution of Human Nature (1994; pol. wyd. Czerwona królowa, 2001, tłum. J.J. Bujarski, A. Milos), The Origins Of Virtue (1997, wyd. pol. O pochodzeniu cnoty, 2000, tłum. M. Koraszewska), Genome (1999; wyd. pol. Genom, 2001, tłum. M. Koraszewska), Nature Via Nurture: Genes, Experience, and What Makes us Human (także jako: The Agile Gene: How Nature Turns on Nurture, 2003), Rational Optimist 2010.

 Od Redakcji:


Nie jest to pierwsza książka ukazująca jak często dobre rady zachodnich ekspertów i uzależniona od ich przestrzegania zachodnia pomoc, okazują się receptą na przedłużenie bądź pogłębienie zacofania. Do najciekawszych pozycji na tym polu należy książka Robert Klitgaarda Tropical Gangsters (1990). Ten wybitny ekonomista i doradca wielu rządów powrócił do tej tematyki po blisko ćwierćwieczu,wydając w 2013 roku Tropical Gangsters II: Adventures in Development in the World's Poorest Places  Są to opowiadania o jego doświadczeniach z krajów przeżartych korupcją i kulturą cynizmu.


Trudno się zgodzić z Mattem Ridleyem, że pozytywne zmiany mogą przyjść od dołu, że wystarczy wolność. Doświadczenia południowo-wschodniej Azji pokazują, że wolności trzeba uczyć. Ani w Japonii, ani w Korei Południowej, ani na Tajwanie reformy nie zaczęły się od wolności słowa, ani od wolności politycznych. Były to dyktatury walczące z własnymi elitami i z zachodnimi ekspertami. Inteligenci krajów niedorozwiniętych marzą o fabrykach samochodów, stoczniach i eleganckich miastach, zachodni eksperci namawiają ich do realizacji tych marzeń. Ci którzy przez wieki żyli na kradzionym chlebie, są przekonani, że jak ukradną trochę więcej, to z zachodnią pomocą uda im się zainwestować w prawdziwą nowoczesność.


Błąd Ridleya pokazuje najlepiej literatura japońskich czy koreańskich ekonomistów opisujących boje z zachodnimi ekspertami przeciw polityce rolnej opartej na jednohektarowym gospodarstwie i przechodzeniu od życia na kradzionym chlebie (kradzionej misce ryżu) do gospodarki, w której rolnik powoli staje się najważniejszym klientem przemysłu. Pisząc o Chinach Matt Ridley nie wie lub zapomniał, że w pracach ekonomistów chińskich najczęściej cytowanym ekonomistą zachodnim był Arthur W. Lewis. Czarny laureat nagrody Nobla w ekonomii, który pisał rzeczy całkowicie sprzeczne z poradami ekspertów Banku Światowego i stawiające włosy na głowie wyznawcom niewidzialnej ręki rynku, przekonanym, że ta może pojawić się pastuszkom jak jakaś Matka Boska fatimska. Przeciwnikami takiego objawienia okazują się bowiem nie tylko przyzwyczajone do kradzionego chleba własne elity, ale i eksperci zlizujący miód z ogromnej łapy biurokratycznej międzynarodowej pomocy.                                   


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Notatki

Znalezionych 2574 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Żydzi z Hollywood są jak indyki na Boże Narodzenie   Julius   2024-03-24
Strategia okrucieństwa w wojnie w Strefie GazyPrawdopodobnie Hamas jest pierwszym reżimem w historii, który prowadzi wojnę mającą na celu maksymalizację ofiar wśród własnej ludności.   i Leonard Hochberg   2024-03-22
Lewica, prawica i kanarek w kopalni   Koraszewski   2024-03-22
Dlaczego liberałowie ponieśli porażkę w walce z antysemityzmem   Tobin   2024-03-21
Odwaga białej flagi i mój Poznań   Koraszewski   2024-03-17
Izraelska pisarka wycofuje się z zaplanowanego wystąpienia, zanim zostanie anulowana z powodu „złych poglądów”   Coyne   2024-03-16
Demokracja protestów i piwny parlamentaryzm   Kruk   2024-03-16
Dlaczego nowo niepodległe kraje muszą odrzucić radykalną dekolonizacjęKontrastujące historie Singapuru, Tanzanii i Sri Lanki ukazują niebezpieczeństwa związane z próbą całkowitego wymazania kolonialnej przeszłości.   Sophalkalyan   2024-03-15
Dlaczego lewica musi kłamać o Hamasie i gwałtach   Tobin   2024-03-13
Departament Edukacji USA ukrywa zagraniczne darowizny na rzecz uniwersytetów   Bard   2024-03-13
Od miesięcy oficjalna polityka Autonomii Palestyńskiej zakłada zadawanie cierpień Gazańczykom     2024-03-11
Wybory wartości w globalnej wiosce   Koraszewski   2024-03-11
Czy Gaza naprawdę jest przypadkiem największych cierpień Arabów?   Abdul-Hussain   2024-03-09
Przestępstwa seksualne Hamasu-UNRWA i Międzynarodowy Dzień Kobiet   Blum   2024-03-08
Homeopatyczny środek na wydłużanie rzęs   Koraszewski   2024-03-08
Czy odbędzie się strategiczny dialog USA-Katar?   Carmon   2024-03-07
Kiedy polityka wobec zagranicznych wojen staje się krajową polityką wyborczą   Fernandez   2024-03-05
Palestyński handlarz kłamstw   Bawer   2024-03-05
Wszyscy jesteśmy imigrantami   Koraszewski   2024-03-02
Współudział UE w finansowaniu irańskiego terrroru   Rafizadeh   2024-03-01
Dzień po i jego konteksty   Koraszewski   2024-02-26
Sabotowanie romansu USA-Izrael   Altabef   2024-02-24
Eurowizja i bębny wojny   Collins   2024-02-23
Milczenie feministycznych owiec: ani słowa o horrorach HamasuZwolennicy #MeToo milczeli.   Chesler   2024-02-22
A zwycięzcą jest – Hamas!   Dershowitz   2024-02-21
"Palestyńczycy są tacy sami jak my", zapewnia mędrzec Blinken   Pandavar   2024-02-20
Żyjemy w momencie kulturowego chaosu   Meotti   2024-02-20
Chleba naszego powszedniego daj nam Google   Koraszewski   2024-02-19
Jak propalestyńscy są zachodni demonstranci?     2024-02-16
@Guardian kłamie, żeby przedstawić żołnierzy IDF jako potwory – ale pokazuje, że @IDF pozostaje najbardziej moralną armią na świecie     2024-02-15
Blinken powinien wiedzieć, że Autonomia Palestyńska jest równie zła jak rządy Hamasu w Gazie   Marcus   2024-02-14
Czy może istnieć uczciwa propalestyńska lewica?   Levick   2024-02-14
Hipokryzja zdefiniowana: grupy praw człowieka martwią się wszelkimi ograniczeniami w przepływie uchodźców, ale milczą w sprawie Egiptu, który zakazuje wjazdu jakimkolwiek uchodźcom z Gazy     2024-02-13
Czy uchodźcy żydowscy i arabscy są równi?Mimo prawie miliona żydowskich uchodźców z krajów arabskich, Organizacja Narodów Zjednoczonych nadal ma obsesję wyłącznie na punkcie potomków uchodźców arabskich.   Julius   2024-02-11
Kilka uwag wokół niepewności   Koraszewski   2024-02-09
Moi drodzy Palestyńczycy: Czas pozbyć się naszych przywódców i przyjąć izraelskie oferty pokojowe   Eid   2024-02-07
Jak zdemontować UNRWA: instrukcja krok po kroku     2024-02-07
Wojna Izraela z Hamasem jest najmniej śmiercionośną wojną w regionieDlaczego więc media opisują go jako „jedną z najbardziej śmiercionośnych… w historii”?   Greenfield   2024-02-06
Zdradziecka awangarda intelektualna   Koraszewski   2024-02-04
Departament Stanu a rzeczywistość   Bard   2024-02-03
Szef ONZ twierdzi, że Palestyńczycy mają „prawo do państwowości”. Dlaczego?   Fitzgerald   2024-02-03
UNRWA istnieje, aby pomóc w prowadzeniu wojny, której celem jest likwidacja Izraela   Tobin   2024-02-02
Islamscy terroryści tworzą klęski głodowe, żeby czerpać korzyści z pomocy zagranicznejWalka z terrorystami nie powoduje klęsk głodowych; pomoc humanitarna dla terrorystów powoduje klęski głodowe.   Greenfield   2024-02-01
Kto pierwszy mrugnie w wojnie w Gazie?   Fernandez   2024-02-01
Dokumentowanie działań umożliwiających zbrodnie wojenne Hamasu: agencje ONZ, programy pomocy rządowej i organizacje pozarządowe   Steinberg   2024-01-31
Prawdziwe ludobójstwa, które świat ignorujeZamiast przeciwstawić się prawdziwym zbrodniom przeciw ludzkości, społeczność międzynarodowa obrzuca Izrael krwawymi oszczerstwami.   Bryen   2024-01-29
Wysoki Przedstawiciel UE, Josep Borrell, przyznaje, że chce „dwóch państw”, a nie „pokoju”     2024-01-26
Błędna odpowiedź Bidena w sprawie TajwanuGłównym zagrożeniem dla pokoju w Azji nie jest niepodległość Tajwanu, ale chińska wojowniczość.   Jacoby   2024-01-26
Jak zakończyć cierpienia Palestyńczyków   Tawil   2024-01-24
Dla mediów terroryści Hamasu to duchy   Bard   2024-01-23
Złóżmy pozew przeciwko UNRWA w Hadze   Bedein   2024-01-23
Jak Princeton wybiela haniebną historię Kena Rotha   Steinberg   2024-01-22
Jedna wojna i dwie wizje   Taheri   2024-01-21
Pytasz, czy jesteś antysemitą?   Koraszewski   2024-01-21
“Koszmar zatajonych pieniędzy”: jak Katar kupił Ligę Bluszczową   Williams   2024-01-20
“Krwawe Boże Narodzenie”: chrześcijanie masakrowani w nigeryjskim ludobójstwie   Ibrahim   2024-01-17
Pracownicy pomocy humanitarnej wspierają Hamas   Bard   2024-01-13
Samobójcza głupota „rozwiązania w postaci dwóch państw”   Anderson   2024-01-12
Starzy orędownicy procesu pokojowego i wojna w Gazie   Flatow   2024-01-11
Dlaczego chrześcijańscy przywódcy ignorują ataki na swoją społeczność   Tawil   2024-01-10
Masha Gessen, lub, ври, да знай же меру   Fitzgerald   2024-01-09
Dla mediów terroryści Hamasu to duchy   Bard   2024-01-06
Izrael ma nie tylko armię najbardziej moralną, ale także najbardziej przejrzystą     2024-01-06
Krytycy Izraela po prostu nie chcą, aby Izrael zwyciężył   Tobin   2024-01-05
Kto popiera Hamas?   Dershowitz   2024-01-04
Nie ma „upokorzonej izraelskiej męskości”   Chesler   2024-01-02
Nie ma porównania pomiędzy przemocą palestyńską i żydowską na Zachodnim Brzegu     2024-01-02
Odzyskanie romantyzmu naszej sprawy   Greenfield   2023-12-28
Przyszła strategia ekonomiczna dla pokoju   Mahjar-Barducci   2023-12-25
“Przebudzenie” zagraża amerykańskim Żydom   Tobin   2023-12-23
Dziesięć podstawowych faktów na temat wojny z Hamasem, o których media nie mówią     2023-12-23
Zakazanie przez Bidena prawa wjazdu do USA dla „stosujących przemoc osadników” izraelskich zablokowałby tych, którzy po prostu nie zgadzają się z jego polityką   Kontorovich   2023-12-21
Wojna w Ukrainie i na Bliskim Wschodzie   Koraszewski   2023-12-20
Czy dysonans poznawczy Bidena może pozwolić Izraelowi wygrać wojnę?   Tobin   2023-12-19
Dlaczego islamiści roszczą sobie prawa do ziemi niemuzułmańskiej?   Bulut   2023-12-18
Polityka tożsamości i zaburzenia kognitywne   Koraszewski   2023-12-18
Symfoniczna wersja terroru   Taheri   2023-12-15
Wsparcie dla terroru: jak terroryści wykorzystują organizacje humanitarne   i Nathaniel Rabkin   2023-12-14
Zdumiewająca naiwność Izraelofobów. Zachodnie oburzenie wywołane wyłapywaniem przez IDF podejrzanych członków Hamasu jest absurdalnym kwiecistym moralizowaniem.   O'Neill   2023-12-13
Redaktor kuwejckiej gazety: Hamas powinien być ścigany sądownie za śmierć i zniszczenie, jakie ściągnął na Gazańczyków atakiem z 7 października     2023-12-11
Tak daleko, tak blisko   Koraszewski   2023-12-10
Za kulisami Human Rights Watch: nienawiść i korupcjaPamięci Roberta Bernsteina, założyciela Human Rights Watch   Steinberg   2023-12-09
Najnowszy hit Pallywoodu. Jak usłużne relacje mediów o „zbombardowaniu” szpitala Al-Ahli promowały propagandę Hamasu   Landes   2023-12-07
Nagroda Nobla za terror i inne absurdy   Fernandez   2023-12-06
Gaza – kto z kim walczy i w imię czego?   Koraszewski   2023-12-05
Unia Europejska jest wspólnikiem Iranu   Rafizadeh   2023-12-05
W  Betlejem Boże Narodzenie zostało odwołane , a winni są Żydzi.     2023-12-04
Porażka zachodniego feminizmu, kiedy jest najbardziej potrzebny   Chesler   2023-12-04
Huti: kim są i dlaczego atakują Izrael?   Flatow   2023-12-03
Krótka historia długiej odpowiedzialności zbiorowej   Koraszewski   2023-12-02
Dlaczego Arabowie “zdradzili” Palestyńczyków   Toameh   2023-12-01
Coleman Hughes atakuje porównania między Palestyńczykami a walką Czarnych o wolność w Afryce Południowej i w Ameryce   Coyne   2023-12-01
Prawdziwi eksperci prawa międzynarodowego są zgodni: Hamas jest winny zbrodni wojennych i niemal na pewno ludobójstwa. Ale media ignorują ten przekaz     2023-11-30
Czerwony Krzyż po raz kolejny zawodzi Żydów   Bard   2023-11-28
“Rozwiązanie w postaci dwóch państw” oznacza terroryzm   Greenfield   2023-11-27
Niebezpieczne fantazje Bidena o państwie palestyńskim   Tobin   2023-11-26
Nie, Joe. Powierzenie ONZ odpowiedzialności za Gazę byłoby kiepskim dowcipem   Kontorovich   2023-11-24
Nagroda administracji Bidena dla Iranu w wysokości 10 miliardów dolarów: tylko małe podziękowanie za zorganizowanie wojny, zranienie 56 żołnierzy amerykańskich i próbę wypędzenia USA z Bliskiego Wschodu.   Rafizadeh   2023-11-23
Gaza moja miłość   Koraszewski   2023-11-22
Oszczerstwa o popełnianiu „ludobójstwa przez Izrael mają na celu usprawiedliwienie ewentualnego prawdziwego ludobójstwa na Żydach     2023-11-21

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk