WHO musi odpowiedzieć na poważne pytania zanim można jej będzie powierzyć prowadzenie dochodzenia w sprawie COVID-19

Są trzy zarzuty wobec WHO. Pierwszy, nie przygotowała świata na pandemię, bo przez lata od czasu SARS i Eboli zajmowała się zmianą klimatyczną, otyłością i tytoniem, podczas gdy inni, w tym Wellcome Trust i fundacja Gatesów rzeczywiście zorganizowali koalicję dla innowacji wobec epidemii, a kraje takie jak Singapur i Korea Południowa przygotowały kroki zaradcze wobec jakiegokolwiek podobnego do SARS wybuchu epidemii w przyszłości.  

Po drugie, kiedy epidemia rozpoczęła się w Chinach, WHO minimalizowała jej znaczenie, tweetując jeszcze 14 stycznia, że ”wstępne badania prowadzone przez chińskie władze nie znalazły wyraźnych dowodów na przekazywanie nowego #koronawirusa od człowieka do człowieka”, choć, między innymi, tajwańskie władze już ostrzegły ją o silnych dowodach, że personel medyczny w Wuhan zaraża się chorobą.

Na tym etapie rząd chiński wiedział już od tygodni, że wirus szerzy się, prawdopodobnie od człowieka do człowieka, niemniej WHO czołobitnie wychwalała rząd chiński: „Chiny faktycznie ustanawiają nowe standardy reakcji na wybuch epidemii” – powiedział dyrektor generalny WHO, Tedros Adhanom Ghebreyesus, były minister spraw zagranicznych Etiopii, kraju rządzonego przez represyjny reżim, który jest w znacznym stopniu zależny od Chin. „Chiny są naprawdę dobre w utrzymywaniu ludzi przy życiu” – powtarzał doradca dyrektora generalnego, Bruce Aylward, 3 marca.

29 marca dziennikarka z Hong Kongu poprosiła Aylwarda o komentarz w sprawie wielkiego sukcesu Tajwanu w walce z wirusem. Początkowo Aylward zignorował to pytanie, twierdząc, że go nie usłyszał. Kiedy dziennikarka zaproponowała, że je powtórzy, powiedział, że woli przejść do następnego pytania. Kiedy jednak naciskała, by odpowiedział, rozmowa została w tajemniczy sposób przerwana. Kiedy dziennikarka zadzwoniła powtórnie i znowu zadała pytanie, odparł, że „już rozmawialiśmy o Chinach”. Chodzi o to, że Chiny dużymi sumami finansują WHO i upierają się przy żądaniu, by Tajwan był wykluczony z tej organizacji, ponieważ nie uznają istnienia Tajwanu jako odrębnego kraju. Tajwan zakazał przyjazdów z Chin bardzo wcześnie po pojawieniu się tej choroby.

Trzecim zarzutem wobec WHO jest to, że zawodziła już wcześniej. Kiedy w 2013 roku w Afryce Zachodniej pojawiła się Ebola, która zabiła 11 tysięcy ludzi, jak przyznała później sama WHO, przeszkadzała w walce przeciwko wirusowi z powodu obsesji, by inni nie dowiedzieli się, co się dzieje. W kwietniu 2014 roku organizacja Medecins Sans Frontieres ogłosiła, że epidemia wyrwała się spod kontroli. Natychmiast zostali potępieni przez rzecznika WHO. Inni próbowali zaalarmować WHO w czerwcu. Dopiero w sierpniu WHO przyznała, że sytuacja jest poważna.  

Później WHO przyznała, że ”nasza początkowa reakcja była powolna i niewystarczająca, nie ostrzegaliśmy zdecydowanie świata, nasz odzew był ograniczony, nie pracowaliśmy skutecznie w koordynacji z innymi partnerami, były niedociągnięcia w komunikowaniu zagrożenia”. Wszystko to jest także prawdziwe o dniu dzisiejszym.  

We wrześniu 2014 roku, u szczytu epidemii Eboli, Margaret Chan, ówczesna dyrektorka generalna, napisała artykuł, w którym nazwała zmianę klimatu „definiującą kwestią XXI wieku, [której] nie można powstrzymać lekarzami w odzieży ochronnej, pacjentami na izolowanych oddziałach lub nadziejami, że szczepionka albo lekarstwo są gdzieś na horyzoncie”, pośrednio znowu umniejszając Ebolę. W październiku wymówiła się od uczestnictwa w konferencji o Eboli, żeby pojechać do Moskwy na konferencję o tytoniu.

WHO robi wrażenie, że woli ganić bogate kraje za zmianę klimatyczną lub złe zwyczaje żywieniowe niż martwić się o epidemie. Ma także niejaką obsesję na punkcie celebrytów.  W 2018 roku Tedros i piosenkarka Lady Gaga wspólnie napisali artykuł dla „Guardiana” o samobójstwach. 28 marca w tym roku Tedros znalazł czas na tweetowanie o „bardzo dobrej rozmowie telefonicznej z @ladygaga”. Dodał: “Wszystkiego najlepszego w dniu urodzin @ladygaga! Jestem tak wzruszony, że spędzasz ten moment na znajdowaniu sposobów na poparcie świata podczas #COVID19. Wysyłam ci najlepsze życzenia! Dziękuję za szerzenie dobroci w tak ważnym dla nas wszystkich momencie! Razem!”

Jest tajemnicą publiczną wśród międzynarodowych dyplomatów i ekspertów zdrowia publicznego, że WHO ”nie nadaje się do misji” (jak to ujął jeden z nich w rozmowie ze mną), przeżarta jest polityką i biurokracją. Biorąc pod uwagę poprzednie porażki i ostrzeżenie, jakim był SARS, jej kierownictwo nie ma wymówki dla tak dziwacznej i tak opieszałej reakcji na obecny kryzys.

Pierwsza publikacja tekstu w The Telegraph

WHO must answer serious questions before it is trusted with leading a COVID-19 inquiry

Rational Optimist, 3 kwietnia 2020

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska