Opieka zdrowotna neandertalczyków
Neandertalczycy byli naszymi bliskimi kuzynami. Są gatunkiem najbardziej zbliżonym do współczesnego człowieka, o jakim wiemy. Są także Denisowianie, którzy są obecnie zaklasyfikowani jako podgatunek Homo sapiens, ale mogą z czasem zostać zaklasyfikowani jako osobny gatunek.
Neandertalczycy żyli od 400 do 40 tysięcy lat temu. Wyszli z Afryki i rozeszli się po Europie i Azji. Kiedy nowocześni ludzie przybyli później, było między nimi pewne krzyżowanie się – Europejczycy i Azjaci mają około 2% neandertalskiego DNA. Niedawne badanie sugeruje, że nowocześni ludzie zachowali neandertalskie geny, które dają lepszą odporność na europejskie wirusy.
Pierwszy skamieniały okaz neandertalczyka znaleziono w 1829 r., choć rozpoznano go dopiero później. Pierwszy rozpoznany okaz znaleziono w 1856 r. w dolinie Neander w Niemczech. To był pierwszy znaleziony okaz wczesnego hominida. Być może z powodu czasu, w jakim został znaleziony, nasz obraz neandertalczyka nadal jest zabarwiony koncepcjami owego okresu. „Prymitywny” był synonimem brutalnego i zwierzęcego.
Chociaż naukowcy od dawna wiedzą, że nie jest do poprawny portret neandertalczyków i próbowali zrehabilitować ich wizerunek, obraz naszych bliskich kuzynów jako prymitywnych brutali utrzymuje się w opinii społecznej. Neandertalczycy byli praktycznie nowoczesnymi ludźmi. Istnieją dowody zaawansowanego używania narzędzi, schronień, odzieży i ognia. Współpracowali przy polowaniach i konsumowali rozmaite rośliny. Są także dowody symbolicznych artefaktów, grzebania zmarłych, a nawet umieszczania na grobach symboli, takich jak kwiaty. Prawdopodobnie niezbyt różnili się od współczesnych łowców-zbieraczy.
Nowe badanie sugeruje także, że opiekowali się chorymi i rannymi. Badacze przyjrzeli się 30 okazom neandertalczyków i odkryli, że 80% z nich miało ślady mniejszych lub poważniejszych ran. Wiele ran było zbyt poważnych, jak na przykład, złamana noga, by osobnik był w stanie samodzielnie przeżyć. To znaczy, że ich towarzysze z grupy opiekowali się nimi i pomagali im powrócić do zdrowia. Kolejne rany sugerują, że nadal uczestniczyli w aktywnościach plemienia.
W rzeczywistości istnieją dowody takiej opieki zdrowotnej u hominidów już 1,6 miliona lat temu. Prawdopodobnie nie znaleźliśmy najwcześniejszego przykładu, a więc może to być jeszcze starsze.
Autorzy zgadują, że opieka zdrowotna poważnie rannych była prawdopodobnie niezbędna dla przeżycia w małej grupie. Każda strata miałaby znaczący wpływ na przeżycie całej grupy.
To i inne dowody sugerują, że powinniśmy pamiętać, iż nasi bliscy kuzyni byli praktycznie ludźmi i że prawdopodobnie temperamentem i zachowaniem byli znacznie bliżsi nowoczesnym ludziom niż szympansom i naszym najbliższym krewnych wśród naczelnych. Byli także bardzo bliscy nam, jeśli chodzi o inteligencję. Jest możliwe, że nowocześni ludzie byli w tym trochę lepsi i dlatego w końcu przeważyliśmy, ale nie jest to obecnie jasne.
W każdym razie – wizerunek brutalnego prymitywa musi zostać wymazany. Neandertalczycy byli ludźmi.
5 października 2018
Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska
Neurolog, wykładowca na Yale University School of Medicine. Przewodniczący i współzałożyciel New England Skeptical Society. Twórca popularnych (cotygodniowych) podkastów o nauce The Skeptics’ Guide to the Universe. Jest również dyrektorem Science-Based Medicine będącej częścią James Randi Educational Foundation (JREF), członek Committee for Skeptical Inquiry. (CSI) oraz członek założyciel Institute for Science in Medicine. Prowadzi blog Neurologica.