Puszczyk mszarny
Tutaj jest drugi zestaw fotografii i przyrody po opowieści o sóweczce dwuplamistej (http://www.listyznaszegosadu.pl/salweczka-dwuplamista) sprzed paru tygodni. Jako kontrast do maleńkiej sóweczki, tutaj są zdjęcia bardzo dużego gatunku, puszczyka mszarnego (Strix nebulas), najdłuższej z sów Ameryki Północnej. Ich długość jednak oszukuje, ponieważ pod wszystkimi tymi piórami jest niewielkie ciało – choć jest o dwanaście centymetrów dłuższy niż puchacze wirginijskie (tutaj jest post o nich), puszczyki mszarne są o 15% lżejsze niż puchacze wirginijskie.
Poniżej: porównanie głów puszczyka mszarnego (po lewej) i puchacza wirginijskiego (po prawej) ujawnia kolejną ważną różnicę rozmiarów – puszczyki mają bardzo małe oczy. Nie wiem, czy jest to tylko konsekwencja tego, że puszczyki mszarne mają mniejsze głowy po usunięciu piór (tj. mniejsze czaszki), czy w stosunku do rozmiarów czaszki mają mniejsze oczy. Podejrzewam, że mają. Często polują podczas dnia, a polowanie w dzień nie wymaga dużych oczu. Także fakt, że potrafią znaleźć zwierzynę na podstawie dźwięków, może powodować, że oczy są dla nich mniej ważne niż dla puchaczy wirginijskich. Nie wiem, czy puchacze wirginijskie potrafią polować tylko przy pomocy słuchu, ale podejrzewam, że nie potrafią. Ich szlara [talerzowato ułożone pióra wokół dziobu i oczu, przyp. tłum.] nie jest tak dobrze rozwinięta jak u puszczyka mszarnego i mają także bilateralnie symetryczne otwory uszne.
Puszczyki mszarne należą do moich ulubionych ptaków, kropka! Wydają się mistyczne ze swoimi wielkimi głowami i szlarami, i mają powolny, majestatyczny lot, który niemal przypomina lot motyli. Żyją na pięknych, dzikich terenach z mieszanką lasu iglastego i łąk do polowania. Małe gryzonie (nornice, myszy, lemingi) stanowią większość ich diety (90-95% zależnie od miejsca). Zabawna jest myśl, że maleńkie sóweczki dwuplamiste często chwytają większą zwierzynę.
Poniżej: Puszczyk mszarny poluje w spalonym lesie niedaleko parku narodowego Yosemite wiosną tego roku. Polowanie obejmuje długie siedzenie na gałęzi, a potem poszybowanie w dół i schwytanie ofiary.
Poniżej: Kiedy puszczyki siedzą bez ruchu na tle pni dużych drzew, są zadziwiająco mało widoczne. Inny puszczyk w Yosemite.
Poniżej: Ten sam ptak polujący na łące. Widać go znacznie wyraźniej niż na poprzedniej fotografii, ale nadal zaskakująco łatwo go nie zauważyć, kiedy jest na łące.
Te sowy potrafią polować całkowicie na słuch i ich duża szlara służy do skupiania dźwięku na asymetrycznych uszach, używanych do wyznaczania i lokalizacji źródła dźwięku. Zimą puszczyki potrafią zlokalizować mysz pod śniegiem, a potem szybować nad nią, przebić śnieg i schwytać gryzonia. Są śmiertelnie celne. Przyjaciel, który obserwuje puszczyki mszarne zimą w Kanadzie, kilkakrotnie widział puszczyka nadlatującego z gałęzi o sto metrów dalej, przebijającego śnieg i łapiącego mysz o mniej niż metr od miejsca, gdzie stał. Najwyraźniej słyszą myszy z dużych odległości. Poniżej jest wideo z National Geographic, pokazujące ptaka, który poluje zimą.
Te puszczyki gniazdują w lesie niedaleko moczarów, gdzie badam łyski w Brytyjskiej Kolumbii, ale zabrało mi wiele lat zanim znalazłem gniazdo. Gniazda puszczyków mszarnych można znaleźć przez śledzenie dorosłego ptaka, który wraca do gniazda ze zdobyczą. Znalazłem mojego puszczyka przez obserwowanie, jak złapał mysz na łące, a potem odleciał do lasu. Wiedziałem, że leci do gniazda, więc popędziłem za nim, ale po około 400 metrach straciłem go z oczu w dość gęstym lesie. Poszedłem jednak w tym samym kierunku dalsze 300 metrów i spotkałem go, jak leciał teraz ku mnie. Przeszedłem kolejnych 200 metrów do miejsca, skąd ptak wyleciał i usłyszałem ciche zawołanie samicy z gniazda, a jej zawołania doprowadziły mnie do gniazda (prawdopodobnie samica mówiła samcowi, by nie ustawał w polowaniach). Niestety, gniazdo było w najgorszym możliwym miejscu do obserwacji i robienia zdjęć: było to stare gniazdo kruka na szczycie wysokiego świerku. Kiedy jednak pisklęta opierzyły się, miałem wspaniały widok całej rodziny.
Poniżej: Spójrzcie na masywną głowę tego ptaka! Myślę, że słyszy mysz.
Poniżej: Ten sam ptak. Ten ptak usłyszał, że coś szeleści w poszyciu i wszedł w to, co nazywam „mysim stanem”. Często są odprężone, ale kiedy usłyszą coś, co może być gryzoniem, ich zachowanie zmienia się – wpatrują się intensywnie w źródło dźwięku i zmienia się cała ich postawa, często poruszają głową, przypuszczalnie po to, by namierzyć miejsce, z którego dochodzi dźwięk.
Poniżej: Ten sam ptak polujący w lesie wczesnym wieczorem, kiedy światło jest jeszcze dobre.
Poniżej. Ptak odkrył coś podejrzanego i rozpoczyna lot.
Poniżej: Jedno z trzech piskląt poza gniazdem. Pisklęta puszczyka mszarnego często wychodzą z gniazda jeszcze zanim potrafią w pełni latać. Gramolą się po gałęziach i czasami na tym etapie nazywa się je „gałęziakami”.
Poniżej: Jedno z piskląt obok pnia bardzo dużej jedlicy zielonej. Chociaż ptaki gniazdowały na wysokim świerku, w pobliży było bardzo dużo drzew jedlicy zielonej. Ten kawałek lasu został od tego czasu ścięty.
Bruce Lyon
Profesor biologii ewolucyjnej na University of California. Jego główny obszar badań to ekologiczne i ewolucyjne podstawy strategii reprodukcyjnych, społeczne zachowania zwierząt oraz reprodukcyjne pasożytnictwo, opieka rodzicielska i harce godowe.