Społeczne obyczaje pasówek na kampusie


Bruce Lyon 2017-03-08


Poniższy tekst Bruce’a Lyona znalazł się na stronie Coyne'a w dziale, w którym Jerry publikuje zdjęcia przyrodnicze nadesłane przez czytelników WEIT. Jak pisze we wprowadzeniu Jerry Coyne, „czytelnik Bruce Lyon, który jest profesorem ekologii i ewolucji na University of California w Santa Cruz (najpiękniejszym kampusie Ameryki), przysłał zestaw fotografii ilustrujących projekt badawczy, mamy więc zdjęcia, jak również trochę nauki”. Rzecz jest o pasówkach, czyli małych wędrownych wróblowatych ptaszkach, które paskudni badacze nie tylko łapią i obrączkują, ale i przemalować potrafią.

Pasówki złotołbiste (Zonotrichia atricapilla) są ptakami wędrownymi, które rozmnażają się na północy (Alaska, BC) i zimują na terenach od południa Kolumbii Brytyjskiej do Dolnej Kalifornii. Przez ostatnie 14 lat moi studenci i ja badaliśmy populację pasówek, które zimują na naszym kampusie w University of California Santa Cruz Arboretum. Obrączkujemy każdą pasówkę obrączką o unikatowej kombinacji kolorów – taki ptasi PESEL. Pozwala nam to rozpoznać, policzyć i obserwować znane osobniki w terenie bez potrzeby chwytania ich, by odczytać numer na obrączce. Obrączkowanie kolorami w celu rozpoznawania osobników, przyjęte w latach 1930, zrewolucjonizowało badania ptaków, ponieważ biolodzy mogli skupić się na badaniu indywidualnych zmian. Słynne badania śpiewu wróbli wykonane przez Margaret Morse Nice było jednym z pierwszych z tych badań. Bliżej naszych czasów, obrączkowanie kolorami było zasadniczą częścią badania Petera i Rosemary Grantów nad doborem naturalnym u zięb Darwina. Nasz cel z pasówkami był skromniejszy – chcieliśmy zrozumieć aspekty ich zachowań społecznych zimą, włącznie z sygnalizowaniem upierzeniem, śpiewem zimowym i wzorami organizacji społecznej.  


Poniżej: Habitat Arboretum UCSC. Pasówki żerują na ziemi blisko krzaków, by można było dać w nie nura, gdy tylko pokaże się drapieżnik. W Arboretum żyje para  zjadających ptaki krogulców czarnołbistych, więc zdarza się to często.  



Poniżej: Zaobrączkowana kolorami pasówka: czerwone nad zielonym na lewej nodze, żółte nad metalicznym na prawej. Tylko ten ptak ma tę konkretną kombinację i kolejność obrączek. Zgodnie z prawem wszystkie zaobrączkowane ptaki muszą także otrzymać metalową obrączkę (z wybitym unikatowym numerem), dostarczoną przez Bird Banding Laboratory of the US Geological Survey (USGS).



Poniżej: Inny zaobrączkowany ptak – fioletowy nad pomarańczowym po lewej, fioletowy nad metalem po prawej. Obrączki, jakich używamy, nie są prawdziwymi obrączkami dla ptaków, ale zabawką dla dzieci. Oficjalne kolorowe obrączki są drogie (0,25 dolara za obrączkę) ale ornitolog Geoff Hill odkrył tanią alternatywę: plastikowe koraliki Perler, z których dzieci robią obrazki, znakomicie nadają się na obrączki dla ptaków, przynajmniej dla ptaków o właściwych wymiarach nóg. Są tysiąc razy tańsze od prawdziwych obrączek.  



Używamy pułapek Pottera, by chwytać ptaki do obrączkowania i pomiarów, a także budujemy własne pułapki. Na przynętę do pułapek dajemy proso i kiedy ptak wchodzi po „darmową” żywność, staje na małej zapadni, która uwalnia pręt podtrzymujący drzwiczki i drzwiczki zamykają się pod wpływem prawa ciążenia. Nie ma niczego takiego jak darmowy obiad.


Poniżej: Pułapki Pottera w oczekiwaniu na klientów.



Poniżej: Lepszy wróbel w garści niż dwa w krzakach, bo ładnie pokazuje dlaczego te wróble nazywają się złotołbiste.



Poniżej: Zaobrączkowana pasówka odwiedza kwiat Grevillea (rdzenny dla Australii), by napić się nektaru. Pasówki złotołbiste jedzą także dużo liści i trawy, co jest niezwykłą dietą dla małych ptaków śpiewających. Ta dieta często zostawia na nas ślady podczas obrączkowania – ptaki składają dary z jaskrawo zielonych odchodów, które nieuchronnie lądują na naszych ubraniach. Ciekawą rzeczą, jaką odkryliśmy podczas naszego badania, jest to, że te same ptaki powracają rok po roku w to samo miejsce w Arboretum. W ciągu roku przeżywa około 50% ptaków, a nasze najstarsze ptaki są tu od 5 lub 6 lat.



Poniżej: Od dawna było wiadomo, że pasówki złotołbiste wykazują olbrzymią zmienność upierzenia na głowie. Niektóre ptaki mają paski brązowe zamiast czarnych i są także różnice wielkości pasków (niektóre ptaki w ogóle nie mają pasków). Różni się także kolor i ilość złotego koloru. Część tych różnic spowodowana jest wiekiem (roczniaki są zawsze matowe), ale niektóre ptaki pozostają matowe na całe życie. To zróżnicowanie upierzenia jest specyficzne dla zimy (i powstaje na zimę w okresie jesiennego gubienia piór); rozmnażające się ptaki wykazują znacznie mniejsze zróżnicowanie.



Poniżej: Ptak z jaskrawo ubarwionym czubkiem głowy pochyla się, żeby pokazać swoje barwy innemu ptakowi (który jest tuż poza kadrem). Te pokazy sugerują, że ubarwienie korony głowy może mieć funkcję sygnalizacyjną i wykazaliśmy, że rozmiar i kolor plam na głowie są sygnałami używanymi do ustalenia hierarchii społecznej w konkurencji o żywność. Te sygnały zdolności do walki są nazywane „oznakami statusu” i zaobserwowano jest u bardzo różnorodnych zwierząt: os, jaszczurek, ryb, ptaków i ssaków.



Poniżej: Spór o żywność z wyraźnym zwycięzcą. Odchodzący, pokonany ptak, żerował na małej kupce ziaren, kiedy pokazał się dominujący ptak i go wygnał. Obserwowanie wielu takich interakcji pokazało nam, że jaskrawość czarnych i złotych plam na głowie jest dobrym wskaźnikiem dominacji. Sądzi się, że dobór naturalny faworyzuje system oznak sygnalizujących status, ponieważ pozwala ptakom przewidzieć, kto wygrałby walkę o zasoby bez konieczności rzeczywistego wdawania się w ryzykowną walkę. Pozostaje kluczowe pytanie: w jaki sposób ten system sygnalizowania utrzymuje stabilność ewolucyjną? Innymi słowy: dlaczego podporządkowane ptaki po prostu nie oszukują wyglądając jurniej? Nie znamy jeszcze odpowiedzi, ale wśród możliwości są: kara (dominujący odkrywa oszustwo i karze oszusta) lub to, że koszt fizjologiczny wyprodukowania jaskrawych sygnałów jest zbyt wysoki dla słabeuszy.  



Poniżej: Pasówka otrzymuje eksperymentalne czarne brwi. Te eksperymenty są nam potrzebne, żeby upewnić się, iż ptaki rzeczywiście używają upierzenia do rozstrzygania konkurencji, nie zaś jakichś innych cech. Na przykład, ptaki z jaskrawymi sygnałami są zazwyczaj nieco większe, więc może oceniają również swoje rozmiary. Eksperymentalna zmiana ich upierzenia pozwala nam na oddzielenie efektów upierzenia od wszystkich innych cech. Robiliśmy próby z dwoma ptakami, które miały podobne upierzenie i losowo wybieraliśmy jednego, by wyglądał na jurniejszego. Musieliśmy do każdej próby wybierać ptaki z różnych miejsc, żeby mieć pewność, że nie spotkały się wcześniej – musieliśmy być pewni, że nie mają żadnej wcześniejszej informacji o sobie wzajemnie, która mogłaby wpłynąć na wynik. Wyniki eksperymentów były imponujące: proste uczynienie wyglądu ptaka na jurniejszy przy pomocy flamastra podnosiło ich szanse zostania dominującym ptakiem z 50% (spodziewane losowe) do 95%! Na koniec eksperymentu usunęliśmy znaki flamastra alkoholem i wypuściliśmy ptaki na wolność.



Poniżej: Ptak otrzymuje malowany złoty grzebień. Olbrzymi grzebień! Najlepsze możliwe upierzenia! Ten ptak wygra wszystkie starcia! Podobnie jak z czarnym flamastrem podniosło to prawdopodobieństwo  dominacji z 50% (spodziewane losowo) do 95%. Podniosło także tendencję ptaka do obrony sterty nasion.  



Readers wildlife photos with bonus - science

Why Evolution Is True, 28 lutego 2017

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Bruce Lyon

Profesor biologii ewolucyjnej na University of California. Jego główny obszar badań to ekologiczne i ewolucyjne podstawy strategii reprodukcyjnych, społeczne zachowania zwierząt oraz reprodukcyjne pasożytnictwo, opieka rodzicielska i harce godowe.