Kameleon przekazuje
różne informacje
różnymi częściami ciała
Para ta badała 21 gatunków i podgatunków południowoafrykańskich bradypodionów i stwierdzili, że najbardziej dramatyczne zmiany kolorów pokazują najsilniejszy kontrast między różnymi częściami ciała i bardziej wyróżniają się z tła normalnego środowiska. A więc komunikacja, nie zaś ukrycie, było siłą napędową zmiany koloru.
Ale co komunikują? Jest możliwe, że ich informacje są bardzo wyrafinowane, ponieważ potrafią zmienić kolor bardzo szybko i kontrolują odcienie różnych części ciała niezależnie. Ich ciała nie przełączają się po prostu między dwoma ustawieniami. Są dynamicznymi, żyjącymi pokazami. Russell Ligon i Kevin McGraw z Arizona State University pokazali teraz, że kameleony potrafią przekazywać różne informacje przez zmianę kolorów różnych części ciała.
Zaaranżowali pojedynki między samcami kameleonów jemeńskich—dużym gatunkiem, który dochodzi do długości 60 cm i ma reputację agresywnego. Kiedy samce spotykają się, reagują agresywnie. Syczą, kołysza się i zwijają ogony. Odwracają się bokiem i zmieniają kształt ciała z wąskiej tuby w płaski panel wypełniony jaskrawymi paskami i plamami zielonego, turkusowego, pomarańczowego, żółtego, liliowego i ciemnografitowego koloru.
“Te zmiany w zasadzie obracają całe ciało kameleona w tablicę ogłoszeniową – mówi Ligon. – Sytuacja może rozwijać się bardzo szybko. Jeśli żaden z kameleonów nie cofnie się, walczą rzucając się całym ciałem i kąsając”. Zazwyczaj trwa to tylko kilka sekund zanim jeden z walczących nie zorientuje się, że przeciwnik jest silniejszy i nie wycofa się. Ligon i McGraw musieli interweniować tylko w jednej ustawionej bójce, kiedy mniejszy rywal upierał się tak długo, że jego przeciwnik zranił go do krwi.
Kiedy kameleony mierzyły się ze sobą, badacze fotografowali je co cztery sekundy i mierzyli jaskrawość i barwę 28 części ciała. Przetworzyli także fotografie według technicznej specyfikacji oczu kameleona, żeby widzieć tak, jak widziałyby kameleony.
Odkryli, że jaskrawość pasków kameleona przepowiadała, jakie jest prawdopodobieństwo, że ruszą na rywala. Sam ten czynnik odpowiadał za 71 procent wariacji w ich zachowaniu. Tymczasem jaskrawość głowy prognozowała ich szanse na rzeczywiste zwycięstwo w walce i odpowiadała za 83 procent wariacji w ich umiejętnościach walki. (W mniejszym stopniu szybkość zmiany barwy także mówi coś o ich umiejętnościach bojowych.)
Jeśli więc jesteś kameleonem jemeńskim, który natyka się na rywala, zwróć uwagę na jego paski. Jeśli stają się dużo jaskrawsze, przygotowuje się on do walki. Jeśli jego głowa staje się naprawdę jaskrawa i robi to szybko, to jest to twardziel, który ma wielką szansę na wygraną. Ignoruj także same kolory – wielkie przeskoki od jednego odcienia do drugiego nie powiedzą ci wiele.
Stuart-Fox, która nie brała udziału w tym badaniu, chwaliła je za spojrzenie, po raz pierwszy, na zmiany koloru tak jak postrzega je prawdziwy kameleon – czego jak dotąd nigdy nie robiono przy ocenianiu zawodów. „Pokazuje to po raz pierwszy, że szybkość zmiany koloru może wpłynąć na dynamikę zawodów – odkrycie, które było możliwe tylko dzięki dopracowanemu sposobowi, w jaki określili ilościowo zmianę koloru” – powiedziała.
Dlaczego różne części ciała przekazują różną informację? „Gdybym miał zgadywać, powiedziałbym, że te związki istnieją, ponieważ dobór faworyzował pokaz sygnałów, które można było zaakcentować na różnych, właściwych etapach agresywnego spotkania” – mówi Ligon.
Kameleony poruszają się powoli i ich walka przechodzi przez szereg stopniowych etapów. Kiedy grożą sobie wzajemnie, stoją do siebie bokiem, więc ma sens, by ich paski komunikowały motywację do bójki. Kiedy istotnie na siebie napadają, stoją twarzą w twarz. ma więc sens, by ich głowy sygnalizowały ich sprawność w walce.
Jak dotąd Ligon i MsGraw znaleźli kilka intrygujących korelacji. Następnie chcą rozpocząć eksperymenty przez kontrolowanie zmieniających się kolorów modelu kameleona albo robota, żeby zobaczyć reakcje rywala. Ligon chce także wiedzieć, jak samce używają swoich zdolności do zmiany barwy podczas zalotów, a nie tylko w walce. „Jeszcze jest bardzo dużo do zrobienia” – powiedział.
Reference: Ligon & McGraw. 2013. Chameleons communicate with complex colour changes during contests: different body regions convey different information. Biology Letters http://dx.doi.org/10.1098/ rsbl.2013.0892
Not Exactly Rocket Science, 10 grudnia 2013
Tłumaczenie M.K.
________
Ed Yong
Mieszka w Londynie i pracuje w Cancer Research UK. Jego blog „Not Exactly Rocket Science” jest próbą zainteresowania nauką szerszej rzeszy czytelników poprzez unikanie żargonu i przystępną prezentację.