Prawda

Czwartek, 28 marca 2024 - 14:36

« Poprzedni Następny »


Testowanie hipotezy Boga


Victor Stenger 2014-03-11


W książce z 2007 r. God: The Failed Hypothesis; How ScienceShows That God Does Not Exist, zastosowałem naukowy proces sprawdzania hipotez do kwestii Boga. Częstym sprzeciwem, jaki słyszałem, było to, że istnienie Boga nie jest hipotezą naukową. Chciałbym wyjaśnić, dlaczego uważam, że jest wręcz odwrotnie.

Metoda naukowa nie ogranicza się tylko do tego, co robią zawodowi naukowcy, ale może być zastosowana do każdej kwestii, która ma związek z obserwacjami. Mózg nie ma zdolności zachowania czasu, kierunku i energii każdego fotonu, który dociera do naszych oczu. Zamiast tego działa na uproszczonym obrazie wszelkiego rodzaju obiektów: kamieni, drzew lub ludzi, przypisując im ogólne właściwości, które nie obejmują każdego szczegółu.


Oznacza to, że tworzymy modele. Nauka jedynie racjonalizuje tę procedurę, komunikując innym ludziom obserwacje ścisłym językiem i pisemnie, a następnie ludzie próbują uzgodnić, co wszyscy widzieli i jak najlepiej zaprezentować ich kolektywne obserwacje. To, co nazywamy teoriami naukowymi, to po prostu modele.  


Model Boga


Religia przeprowadza podobny proces, chociaż uzgodnienie zapewnia się przez autorytet, a nie przez konsensus w sprawie obiektywnych, bezstronnych obserwacji. Od zarania ludzkości wyobrażano sobie bogów, którzy posiadali postacie zrozumiałe dla ludzi i takie, które do nich przemawiały.


Bogowie i duchy przybierali formy obiektów znanych z doświadczenia, takich jak: Słońce, Ziemia, Księżyc, zwierzęta i ludzie. Bogowie starożytnego Egiptu mieli formę zwierząt. Bogowie starożytnej Grecji mieli formę niedoskonałych, ale nieśmiertelnych ludzi. Bóg judaizmu, chrześcijaństwa i islamu przybrał formę potężnego, autokratycznego króla siedzącego na tronie  wysoko nad poddanymi.


Każdy z tych modeli bogów rozwinął się z kultury swoich czasów. Gdyby ten proces trwał do dzisiaj, czcilibyśmy centra handlowe. W rzeczywistości wiele mega-kościołów w Ameryce mieści się w centrach handlowych.


Zajmując się modelami bogów, którzy wzorowani są na ludzkich pojęciach, unikamy zastrzeżenia, że „prawdziwy” Bóg może znajdować się poza naszymi ograniczonymi zdolnościami poznawczymi. Kiedy pokazujemy, że dowody falsyfikują istnienie danego boga, nie dowodzimy, że nie istnieją jacykolwiek bogowie, wyobrażalni lub niewyobrażalni. Po prostu pokazujemy poza wszelką wątpliwość, że bóg z atrybutami wyraźnie opisanymi przez dany model nie istnieje. Fakt, że dany model boga może być niezgodny z dowodami, jest wystarczającym powodem, by lekceważyć ten model w praktyce codziennego życia.


Dokładny związek między elementami modeli naukowych a tym, co jest prawdziwą rzeczywistością, nie jest główną troską większości naukowców, a przynajmniej nie powinno być. Kiedy model, który mają naukowcy, opisuje ich pomiary, jest zgodny z innymi ustalonymi modelami, pozwala na skuteczne przewidywania i może być używany praktycznie, to czego więcej potrzeba?


Model działa dobrze nie tylko opisując obserwacje, ale umożliwiając praktyczne zastosowania. Nie ma żadnej różnicy, czy elektron jest „rzeczywisty”, kiedy stosujemy model przepływających przez obwód elektroniczny elektronów do zaprojektowania jakiegoś urządzenia high-tech. Jakakolwiek jest wewnętrzna rzeczywistość, model opisuje to, co obserwujemy, a te obserwacje są wystarczająco rzeczywiste.


Podobnie, z praktycznego punktu widzenia nie ma znaczenia, czy “rzeczywisty” Bóg przypomina któregokolwiek z bogów, których empiryczne konsekwencje badamy i modelujemy. Ludzie nie oddają czci abstrakcji. Oddają cześć Bogu z przymiotami, które mogą zrozumieć. Najczęstszym przykładem modelu boga jest Bóg osobowy, który odpowiada na modlitwy. Ten model boga nie został potwierdzony w licznych, kontrolowanych eksperymentach dotyczących skuteczności modlitw. Wynika z tego, że osoba religijna marnuje czas modląc się do takiego Boga o jakąś przysługę.


Gdyby modlitwy działały, skutki można by obserwować obiektywnie. Podsumuję więc modele boga, które są niezgodne z obserwacjami naukowymi.


Bogowie niespójni z obserwacjami

  • Osobowy Bóg, który dał ludziom nieśmiertelne dusze, nie zgadza się z faktami empirycznymi, że ludzkie myśli, wspomnienia i osobowości rządzone są procesami fizycznymi w mózgu, które rozpadają się po śmierci. Nie daje się znaleźć żadnych nie-fizycznych lub poza-fizycznych mocy „umysłu” i nie istnieją żadne dowody życia po śmierci.  
  • Osobowemu Bogu, którego kontakty z ludźmi obejmują cudowne interwencje, takie jak te, wspomniane w pismach świętych, przeczy brak niezależnych dowodów rzekomych cudownych zdarzeń.  
  • Kosmiczny Bóg, który dostroił prawa i stałe fizyczne do życia, w szczególności życia ludzkiego, nie zgadza się z faktem, że wszechświat nie jest przyjazny dla życia ludzkiego, będąc – z ludzkiej perspektywy – niesłychanie marnotrawny jeśli chodzi o czas, przestrzeń i materię. Nie zgadza się także z faktem, że wszechświat w większości składa się z cząstek, które są w losowym ruchu, a złożone struktury, takie jak galaktyki, stanowią mniej niż cztery procent totalnej masy wszechświata.     
  • Bóg osobowy, który kontaktuje się bezpośrednio z ludźmi przy pomocy objawienia, nie zgadza się z faktem, że nigdy nie została przekazana w ten sposób naukowo weryfikowalna nowa informacja, podczas gdy zapewniano na tej podstawie o wielu błędnych i szkodliwych doktrynach.  Żadne objawienie nie zawierało informacji wychodzącej poza to, co już mogło być w głowie tego, kto zapewniał o objawieniu.  Ponadto dowody fizyczne przekonująco pokazują, że pewne z najważniejszych narracji biblijnych, jak np. Exodus, nigdy nie miały miejsca.   
  • Osobowy Bóg, który jest źródłem moralności i wartości ludzkich, nie istnieje, ponieważ dowody pokazują, że ludzie sami definiują moralność i wartości. Nie jest to “względna moralność”. Wierzący i niewierzący zgadzają się co do wspólnego zestawu moralności i wartości. Nawet najbardziej pobożni decydują sami, co jest dobre, a co jest złe, a także osądzają wiele z tego, co jest zaaprobowane w pismach świętych, jako niemoralne, jak ludobójstwo, niewolnictwo i ucisk kobiet. Niewierzący zachowują się nie mniej moralnie niż wierzący.
  • Osobowy Bóg, który jest wszechwiedzący, miłosierny i wszechmocny nie istnieje, ponieważ jest to logicznie niespójne z istnieniem zła, a szczególnie nieuzasadnionym  cierpieniem (standardowy problem zła).


Co by było gdyby?


Na istnienie Boga czczonego przez większość Żydów, chrześcijan i muzułmanów nie tylko brak wspierających dowodów empirycznych, ale są dowody, które wręcz mu zaprzeczają. Nie musiało tak się jednak okazać. Sprawy mogłyby wyglądać inaczej i ważne jest zrozumienie tego, ponieważ uzasadnia to posługiwanie się nauką do kwestii Boga oraz obala tak często słyszane twierdzenie, że nauka nie może powiedzieć niczego o Bogu. Gdyby obserwacje naukowe potwierdziły przynajmniej jeden model boga, ci wierni, którzy tak twierdzą, szybko zmieniliby ton. Nawet najbardziej sceptyczni ateiści zmieniliby zdanie i przyznali, że może istnieć jakieś prawdopodobieństwo istnienia Boga. To się jednak nie zdarzyło.


Rozważmy następujące hipotetyczne zdarzenia, które – gdyby istotnie zdarzyły się – byłyby na korzyść hipotezy Boga. Zapraszam czytelników do wymyślenia własnych podobnych scenariuszy „co mogłoby być”. Choć niekoniecznie dowiodłyby one istnienia Boga, nadałyby przynajmniej jakąś wiarygodność tradycyjnej wierze, której to wiarygodności nie ma obecnie.


Obserwacje hipotetyczne

  • Znaleziono by dowody falsyfikujące ewolucję. Można by odkryć skamieniałości, które są w niewyjaśniony sposób w niewłaściwym porządku. Formy życia mogłyby nie być oparte na tym samym schemacie genetycznym. Można by nie zaobserwować form przejściowych. Podobnie jak myślano w czasach Darwina, mogłoby się okazać, że wiek słońca jest zbyt krótki na zajście ewolucji. Odkrycie energii jądrowej zmieniło ten pogląd o słońcu, pokazując, że napędzane przez reakcję jądrową słońce będzie trwało dziesięć miliardów lat – wystarczający czas na wyewoluowanie życia.
  • Ludzka pamięć i myśli mogłyby dostarczyć dowodów, których w żaden sposób nie dałoby się wyjaśnić znanymi procesami fizycznymi. Nauka mogłaby potwierdzić niesłychane moce umysłowe, których nie dałoby się wiarygodnie wyjaśnić fizycznie.  
  • Nauka mogłaby odkryć przekonujące dowody życia po śmierci. Na przykład, osoba, którą uznano za zmarłą zgodnie z wszystkimi sposobami znanymi nauce, powróciłaby do życia ze szczegółowymi opowieściami o życiu pozagrobowym, które zostałyby następnie zweryfikowane. Na przykład, mogłaby ona spotkać Jimmy Hoffa, który powiedziałby jej, gdzie znaleźć jego zwłoki.
  • Podobnie, każde twierdzenie o objawieniu otrzymanym podczas mistycznego transu mogłoby zawierać dającą się naukowo zweryfikować informację, której człowiek w transie w żaden sposób nie mógł wiedzieć.  
  • Można by znaleźć fizyczne i historyczne dowody cudownych wydarzeń i ważnych narracji z pisma świętego. Na przykład, można by znaleźć rzymskie zapisy o trzęsieniu ziemi w Judei w czasie pewnego ukrzyżowania na rozkaz Poncjusza Piłata. Można by znaleźć Arkę Noego. Całun Turyński mógłby zawierać materiał genetyczny bez chromosomu Y. Ponieważ wizerunek przedstawia mężczyznę z brodą, potwierdziłoby to, że narodził się z dziewicy. Albo też materiał genetyczny mógłby zawierać nową formę cząsteczki kodującej, nie znajdowaną w żadnych innych żywych organizmach.  Dowiodłoby to kosmicznego (lub boskiego) pochodzenia zawiniętej w całun istoty.
  • Można by odkryć, że wszechświat jest tak przyjazny życiu ludzkiemu, iż musiał zostać stworzony z myślą o człowieku. Ludzie mogliby podróżować z planety na planetę tak samo łatwo jak podróżują obecnie z kontynentu na kontynent i byliby w stanie przeżyć na każdej planecie – także w przestrzeni kosmicznej – bez urządzeń wspierających życie.
  • Zdarzenia naturalne mogłyby dziać się zgodnie z jakimś prawem moralnym zamiast zgodnie z moralnie obojętnymi prawami matematyki. Na przykład, piorun uderzałby tylko złoczyńców; ludzie, którzy zachowują się źle, częściej chorowaliby; zakonnice zawsze przeżywałyby wypadki samolotowe.
  • Wierzący mogliby mieć wyższy zmysł moralny niż niewierzący, jak również inne mierzalnie wyższe przymioty charakteru. Na przykład, więzienia mogłyby być wypełnione ateistami, podczas gdy wszyscy wierzący żyliby szczęśliwym, zamożnym, pełnym zadowolenia życiem, otoczeni kochająca rodziną i zwierzętami domowymi.
  • Można by było zaobserwować cuda. Na przykład, modlitwy byłyby spełniane; ręka lub noga odrosłaby dzięki uzdrawianiu wiarą.


Nic z tego się jednak nie zdarzyło. W rzeczywistości, prawdą jest w wielu wypadkach odwrotność, jak na przykład nienormalnie niska liczebność ateistów w więzieniach. Każde sprawdzone twierdzenie o nadnaturalnym wydarzeniu okazało się fałszywe. Dowody nie potwierdzają hipotezy Boga. Faktycznie, obserwacje naszych zmysłów i instrumentów nauki silnie jej zaprzeczają.

Artykuł pierwotne opublikowany w Fair Observer.

 

Testing the god hypothesis

 

6 listopada 2013

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Victor J. Stenger

Emerytowany profesor fizyki i astronomii uniwersytetu na Hawajach oraz profesor filozofii Uniwersytetu w Colorado. Jest także członkiem Komitetu Badania Naukowego Twierdzeń Paranormalnych (CSICOP). Jest autorem następujących książek: "Physics and Psychics: The Search for a World Beyond the Senses" (1990); "The Unconscious Quantum: Metaphysics in Modern Physics and Cosmology" (1995); "Not By Desing: The Origin of the Universe" (1998); "Timeless Reality: Symetry, Simplicity and Multiple Universes" (2000); "Has Science Found God? The Latest Results in the Search for Purpose in the Universe" (2003), "God: The Failed Hypothesis. How Science Shows that God Does Not Exist" (2007). "The Fallacy of Fine Tuning" 2011, "God and the Folly of Faith" 2012, "God nad the Atom" 2013.

 Strona www autora


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj




Komentarze
2. Flasyfikowalność ateizmu Marek C (Negev) 2014-03-25
1. Hipoteza zerowa Nietsche 2014-03-21


Nowy ateizm i krytyka religii

Znalezionych 900 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

"Chrześcijańskie dziewczyny są przeznaczone tylko do jednego – do dawania przyjemności muzułmańskim mężczyznom”   Ibrahim   2016-10-03
"Nic wspólnego z islamem"?   Bergman   2016-12-11
"Time Magazine” i zachodnie podejście do islamizmu   Mahmoud   2021-10-02
#PrayForGaza #PrayForPalestina.   Koraszewski   2018-02-07
„Szczepionkowa” hipoteza powstania religii   Ferus   2021-05-02
“Atlantic” rozważa ważką kwestię: czy wczesne homininy miały dusze?   Coyne   2015-10-05
“Hańba Pakistanu”: oskarżenia o bluźnierstwo   Saeed   2023-02-03
“New York Times” głosi fałszywą przyjaźń między nauką i religią   Coyne   2023-03-30
“Newsweek” bezkrytycznie chwali brazylijskiego chirurga fantomowego -  i wychwala inne czary-mary   Coyne   2016-03-12
“Rozum został stworzony przez Boga”   Coyne   2014-01-03
 “Islam przeżywa ostre starcie z nowoczesnością i wymaga reform”     2018-11-22
Uzdrawianie wiarą zabija dzieci   Coyne   2014-11-19
Dzisiejszy strajk i encyklika z 1968 roku   Koraszewski   2016-10-03
Kościół, nauka i próby pogodzenia wiary z życiem   Koraszewski   2016-10-07
Portret wielkiego agnostyka   Coyne   2013-12-14
Ani nie manifest, ani nie tak nowego ateizmu   Koraszewski   2019-04-26
  Egzorcyści kontra Zły (II). Czyli pozorna walka „dobra ze złem”.   Ferus   2023-11-12
(Nie)Fachowe pośrednictwo religijne.Czyli nieudana próba połączenia sprzecznych ze sobą zachowań.   Ferus   2021-08-29
(Nie)zwykła opowieść wigilijna. Czyli moja nocna, niedokończona rozmowa z psem.   Ferus   2021-12-26
Adwokat diabła II.Czyli religijna wersja ludzkich umiejętności „poszukiwania wyjścia”.   Ferus   2018-12-16
Adwokat diabła. Czyli religijne racje zastępujące prawdę.   Ferus   2018-12-09
Ameryko, obudź się!   Imani   2014-08-08
Arabia Saudyjska i jej pięć minut w mediach   Koraszewski   2015-10-02
Bańki, medycyna, islam i sport     2016-08-27
Bezbożne „Ranczo”.Czyli nie jest dobrze, iż wierni mało wiedzą o religii, czy raczej bardzo dobrze?   Ferus   2021-02-21
Bezduszna duchowość ateistów   Koraszewski   2021-08-03
Biblia źródłem moralności? Żartujesz sobie!   Coyne   2014-09-10
Bogowie popkultury.Czyli jakimi religijnymi stereotypami „karmi” nas telewizja.   Ferus   2021-09-05
Boski niebyt, nauka i patriotyzm   Koraszewski   2018-11-07
Boże słowo głoszone z ambony     2017-08-10
Cena świętego spokoju.Czyli religijny raj dla oportunistów albo też azyl ignorancji (wg Spinozy).   Ferus   2024-03-10
Chrześcijanie XXI wieku   Koraszewski   2014-01-17
Czego naucza imam w Kopenhadze     2017-06-19
Czy Bóg jest bezcielesną osobą?   Coyne   2014-03-16
Czy nasze wartości pochodzą od Boga?   Stenger   2014-07-31
Czy nauka czyni zbędną wiarę w Boga?   Stenger   2017-08-25
Czym jest wszechświat wobec chodzenia po wodzie?   Ferus   2015-01-03
Duchowa służba zdrowia. Czyli oblicze Boga zatroskanego Miłosierdziem.   Ferus   2021-04-18
Duchowość i seksualność szatana XXI wieku   Kruk   2014-04-30
Ego kontra Świadomość. Czyli lepiej żyć złudzeniami czy prawdą o rzeczywistości?   Ferus   2019-03-03
Humanizm jako alternatywa   Grayling   2016-06-12
Ignorowane ludobójstwo chrześcijan w Nigerii    Ibrahim   2020-08-25
Indyjskie czary nad słowem sekularyzacja   Ahmad   2015-11-27
Islamscy towarzysze podróży w drodze do bigoterii i masowych mordów   Fernandez   2017-04-23
Jacek Tabisz o nowym humanizmie    Tabisz   2021-12-21
Jak odpowiadać na argumenty teisty   Stenger   2016-08-25
Kiedy największa na świecie sunnicka instytucja religijne potępi swój kolonializm?    Shoaaib   2019-02-24
Koran i mowa nienawiści   Rizvi   2015-03-28
Mój racjonalny ateizm.Czyli w czym upatruję siłę areligijnych poglądów.   Ferus   2024-01-28
Miecz czy Rozum? Czyli jak uczy historia religii: na jedno wychodzi!   Ferus   2021-03-28
Moja racjonalna wiara. Czyli idea bogów/Boga dla bardziej wymagających.   Ferus   2023-12-31
Najdłużej trwająca mistyfikacja w dziejach ludzkości. Suplement „B”.   Ferus   2020-01-19
Najlepszy ze światów – Ziemia? Czyli najlepsza z możliwych marności nad marnościami.   Ferus   2023-08-06
Niechciany dar Boga. Czyli trudności z akceptacją nieuniknionego.   Ferus   2018-12-02
Nieudacznicy, tchórze? Nie, idealiści   Carmon   2017-06-02
Nieudane autodafe. Czyli: kiedy ateizm był zbrodnią.    Ferus   2023-11-19
Nocna rozmowa z biskupem o sensie życia   Koraszewski   2018-04-09
Osaczeni przez religię   Rushdie   2017-02-03
Otwarty umysł jest zaletą   Andreadis   2017-02-16
Państwo częściowo wyznaniowe   Koraszewski   2014-06-15
Pod sztandarem Niebios   Foster   2015-03-15
Pod sztandarem Niebios   Foster   2017-03-09
Podsumowanie ataków na ateistów   Coyne   2014-01-07
Poznacie ich po ich owocach   Grayling   2017-07-30
Poświąteczna refleksja. Kiedy mity traktowane są jako rzeczywistość.   Ferus   2021-04-11
Religia, “Playboy” i Frank Sinatra   Coyne   2014-08-27
Republika Ateistów odparła atak religijnych ekstremistów   Stone   2017-06-07
Rozmyślając nad sensem życia (VI)   Ferus   2019-05-12
Rozum i wiara, Część III -Czyli takie sobie rozmowy o religijnych „prawdach” i problemach z nimi związanych.   Ferus   2015-12-13
Rozum i WiaraCzyli takie sobie rozmowy o religijnych „prawdach” i problemach z nimi związanych.   Ferus   2015-11-01
Sens życia   Haught   2015-11-20
Sumerowie patrzą z osłupieniem jak Bóg tworzy świat     2014-12-23
Szamani: antenaci współczesnych kapłanów. Czyli Niezależny Związek Zawodowy Duszpasterzy. (V)   Ferus   2022-08-28
Szamani: antenaci współczesnych kapłanów.Czyli Niezależny Związek Zawodowy Duszpasterzy. (II)   Ferus   2022-08-07
Szamani: antenaci współczesnych kapłanówI.Czyli Niezależny Związek Zawodowy Duszpasterzy. (III)   Ferus   2022-08-14
Tako rzecze rzecznik Nycza   Koraszewski   2016-03-28
Teologia wyzwolenia diabłów                  Kruk   2014-10-24
Tęsknota za bezpiecznym miejscem (II)Czyli Królestwo Niebieskie na Ziemi.   Ferus   2018-02-18
Tęsknota za bezpiecznym miejscem. Czyli Królestwo Niebieskie na Ziemi.   Ferus   2018-02-11
Turcja: Czy z religijnego punktu widzenia pożądanie własnej córki jest w porządku?   Bekdil   2016-01-25
Uciekłaś od wojny, a oni przyjęli cię      2020-03-13
Uprowadzenie Holocaustu dla Dżihadu: Auschwitz i KnesetCzęść 5: Wbijanie noża   Pandavar   2020-06-24
Wezwanie do reformy islamu     2016-05-05
Wspólnota (niektórych) wierzących i (niektórych) ateistów   Koraszewski   2014-10-01
Zatrute ziarnoCzyli wkład chrześcijaństwa w cywilizację europejską.   Ferus   2024-02-11
Zbiorowe zmartwychwstanie, czyli jednak Halloween   Kruk   2015-04-09
Zderzenie cywilizacji czy zderzenie idei?     Koraszewski   2015-09-06
Zwrot, który zmienił świat   Koraszewski   2016-07-01
Świadkowie Jehowy i odmowatransfuzji krwi dla dziecka   Coyne   2014-09-07
Pytanie bez odpowiedzi   Łukaszewski   2021-10-18
Wierzę w Boga Ojca   Koraszewski   2016-09-09
Agnostyk czy ateista?   Koraszewski   2013-12-05
Konstytucyjni ateiści   Koraszewski   2013-12-05
Ab ovo   Kruk   2015-02-15
Abraham aresztowany po próbie złożenia ofiary z syna   Swidler   2014-09-29
Absolwent teologii mówi o naszej rzekomej potrzebie dalszych studiów teologicznych zanim zaczniemy krytykować religię   Coyne   2015-06-12
Absurdalna awersja wierzących do ateizmu   Ferus   2021-11-07
Afrykańska ateistka ujawnia, dlaczego się ukrywa   Igwe   2016-01-21
Afrykański eksport starego chrześcijańskiego barbarzyństwa   Igwe   2014-09-16
Allah mi kazał   Greenfield   2014-10-08

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk