Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 01:23

« Poprzedni Następny »


Bezduszna duchowość ateistów


Andrzej Koraszewski 2021-08-03


Zamykając książkę lubię się zastanawiać, co z niej mam ochotę opowiedzieć innym. A tu piękna historia, która zostanie ze mną na długo. Przyjeżdża cywilizowany do dzikich i pyta jednego, jak tam u was, towarzyszu, z duchowością. Dziki, jak to dziki, prosi o podanie definicji. Męczy się cywilizowany jak potępieniec, żeby w przystępny sposób sprawę wyjaśnić, dziki słucha uważnie, żąda dodatkowych uściśleń, żeby nie było wątpliwości, a w końcu mówi, że oni to nazywają życiem. 


Amerykańska dziennikarka, Katherine Ozment, poświęciła kilka lat na tropienie bezdusznej duchowości ateistów i właśnie otrzymaliśmy polskie tłumaczenie rezultatu jej badań, czyli książkę pod tytułem Dusza bez boga. W poszukiwaniu sensu, celu i wspólnoty w świeckim życiu, wydaną w Wydawnictwie Stapis w serii „Bez bogów”.


Dobrze, żywo napisana, czyta się i  skłania do refleksji. We wstępie autorka opisuje jak jej kilkuletni syn obserwował przez okno procesję. Najpierw poprosił o wyjaśnienie, kim są ci dziwni ludzie idący tłumnie ze świecami w dłoniach. Potem zapytał, dlaczego nie idą tam razem z nimi. Matka cierpliwie wyjaśniała, że to są ludzie wierzący, że idą do cerkwi, powiedziała jak nazywa się ich wyznanie. Powiedziała, że to są prawosławni. A kim my jesteśmy, zapytał młody człowiek. Spontaniczna odpowiedź okazała się paskudną gafą. Matka odpowiedziała, że „niczym”, a potem długo próbowała się z tego wyplątać. W pewnym sensie ta książka jest konsekwencją tamtej nieroztropnej odpowiedzi.


Jeszcze pół wieku temu w amerykańskim społeczeństwie ateiści stanowili skromny margines, ale ten skromy margines był pierwszą falą młodych ludzi otwarcie rozstających się z religią. W latach 50. ubiegłego wieku 99 procent Amerykanów deklarowało się jako wierzący, w latach 70. niemal 10 procent otwarcie rozstało się z religią, dziś to już około jednej trzeciej. Równocześnie otwarte zerwanie z religią to daleko nie wszystko. Bardzo wielu ludzi nadal deklaruje się jako wierzący, ale albo zupełnie przestali praktykować, albo pojawiają się w kościele od wielkiego dzwonu i religia straciła w ich życiu znaczenie. (O czym świadczy również lawinowy wzrost małżeństw między ludźmi różnych wyznań.) Kościoły próbują przystosować się do nowej rzeczywistości i jedne oferują powrót do religijnego fundamentalizmu, inne podejmują najdziwniejsze (czasem wręcz karkołomne) próby pogodzenia religii z nowoczesnością.


Autorka pisze w tytule o poszukiwaniu sensu, celu i wspólnoty, ale wiele wskazuje na to, że sens i cel sprowadzają się do poszukiwania wspólnoty, w której MY jest większe niż JA. Zwycięstwo indywidualizmu przyniosło również atomizację, rozbicie tradycyjnych więzi społecznych i poszukiwanie czegoś, co mogłoby je zastąpić.

„…religia oferuje tak wiele: przynależność, społeczność, historię, rytuały, gotowy zestaw wierzeń, nadający życiu sens i znaczenie.”

Równocześnie religia jest konserwatywna i zaborcza, autorytet jej przywódców jest coraz bardziej problematyczny, zarówno ten moralny, jak i ten wynikający z wiedzy. Ucieczka od religii jest albo efektem głębokiego zawodu, poczucia, że religia, w której człowiek został wychowany i w której dorastał, jest nie tylko niedoskonała, ale wręcz odrażająca. Często jest tu również konflikt między wiarą i wiedzą. Religia często oferuje „prawdy” sprzeczne z nauką i staje się coraz bardziej niepoważna. Odchodząc od religii szukamy celu „większego od nas”, sprawy lub spraw, które nadają naszemu życiu sens. Poszukiwanie autorytetu moralnego traci swoją podstawę – zakotwiczenia w wielopokoleniowej ciągłości. Zostajemy sami z dylematami moralnymi lub szukamy nowej wspólnoty, której możemy się podporządkować. Potrzeba wspólnoty większej niż my okazuje się nieodparta.


Czytając te rozważania przypomniałem sobie opowieść znakomitego eseisty, Jerzego Stempowskiego (w paryskiej „Kulturze” pisał głównie jako Paweł Hostowiec), który opisywał jak zaraz po pierwszej wojnie światowej szedł sobie w upalne popołudnie ulicą małego kresowego miasteczka i dobiegające odgłosy mówiły mu, że zbliża się do jesziwy, kiedy dotarł do otwartego okna, z którego dobiegały głosy, okazało się jednak, że ożywiona dyskusja dotyczyła już Kapitału Karola Marksa.        


Na pytanie kim jestem, odpowiadamy przez wskazanie wspólnoty, do której należymy, która jest dla nas najważniejsza, która podtrzymuje „nasze” wartości.  Również nasz najbliższy krąg przyjaciół to zazwyczaj ludzie z tej większej wspólnoty. Religia długo ułatwiała tę sprawę. Plemię i religia były jednością, wspólnota lokalna skupiała się głównie wokół świątyni, kapłan był przewodnikiem we wszystkich sprawach. Innymi słowy przez stulecia grupa odniesienia mieszkała po sąsiedzku, a przywódca był namaszczony.      


Urbanizacja przeniosła nas do anonimowych mrowisk, w których więź lokalna utraciła znaczenie, a nasze grupy odniesienia są terytorialnie rozproszone. Skrzykujemy się pod różnymi hasłami, żadna grupa nie posiada nas w całości. Zdaniem autorki ludzie wierzący znacznie częściej doświadczają komfortu wspólnoty, jeśli nie totalnej, to znacznie głębszej niż mogą dostarczyć różne stowarzyszenia. W tej sytuacji okazuje się, że ludzie, którzy rozstali się z wszelką religią, poszukują porządkujących życie rytuałów, nowych wspólnot dających głębsze poczucie jedności. Kto wie, może to jeden z powodów atrakcyjności świeckich idei totalitarnych wśród ludzi, którzy porzucili religię. (Ale jeśli ani Marks, ani Jezus, to faktycznie można się zastanawiać, gdzie szukać swojego kółka różańcowego.) Religie przez tysiąclecia dostarczały nam dominującej tożsamości wykraczającej poza najbliższą rodzinę. Religijna tożsamość była dziedziczna. Nie było wątpliwości. Czy odchodząc od religii zaczynamy szukać jej namiastki? Z całą pewnością stajemy przed pytaniem: kim jesteśmy i jest to oszałamiające pytanie. (W szczególności, że bardzo często otwarte zerwanie z religią jest połączone z konfliktem z rodziną i grupą dotychczasowych przyjaciół.)    


Czy wierzący są szczęśliwsi niż niewierzący? Podobno. Próbujący to zbadać amerykański socjolog doszedł do wniosku, że to poczucie szczęścia/zadowolenia z życia jest dziwnie skorelowane z liczbą przyjaciół w wyznaniowej wspólnocie. To nie częstotliwość praktyk religijnych daje poczucie zadowolenia, a inni ludzie. Równocześnie Katherine Ozment obserwowała niezliczone próby tworzenia środowisk ludzi niewierzących, które pod wieloma względami przypominały wspólnoty wyznaniowe. Poczynając od niedzielnych spotkań (włącznie z przypadkami zakupu nieczynnych kościołów), poprzez stowarzyszenia młodych rodziców organizujących regularne spotkania dla całych rodzin, stowarzyszenia dobroczynne i grupy dyskusyjne, w których regularność i przemyślne formy tych spotkań zastępowały utracone wraz z religią rytuały. 

„Między rokiem 2005 a 2015 Amerykańskie Stowarzyszenie Humanistyczne zanotowało wzrost liczby oddziałów z 59 do 180 w 46 stanach i w Dystrykcie Kolumbii. Tam gdzie świeckie grupy w zeszłym stuleciu zwykle składały się z siwiejących  członków dyskutujących o małej wiarygodności istnienia Boga, dzisiejsze przyciągają głównie milenialsów, studentów, i rodziców małych dzieci. Oferują im szeroki zakres działań, w tym możliwości pracy dla społeczności,  świeckie rytuały, ćwiczenia medytacyjne i pomoc psychologiczną dla nastolatków.”

Jak pisze autorka, widać w tych działaniach poszukiwania magii, świętości i rytuału. Nabożne traktowanie medytacji, obyczajów żywieniowych, rytuałów, w tym świeckiego obchodzenia różnych religijnych świąt, które daje poczucie ciągłości z religią i obyczajami przodków.


Autorka kończy tę książkę listem do swoich dzieci, żeby nie obawiały się ani rytuałów, ani poszukiwania magii, ani zainteresowania religiami. Budowanie dających oparcie świeckich wspólnot ma sens, pozwala znaleźć przyjaciół, z którymi mamy wspólne wartości, które często zakorzenione są w historii zarówno wiary, jak i niewiary. Warto szukać również magii w sztuce i w nauce, a rytuały mogą nam porządkować rytm życia, zaś poczucia sensu dostarcza praca dla innych.


W Polsce obserwujemy lawinowy proces  odchodzenia młodych ludzi od religii. Bardzo wielu   uczy się dziś życia bez pomocy księdza proboszcza. Ta książka nie jest poradnikiem, po prostu daje okazję, żeby popatrzeć jak sobie radzą z tym Amerykanie i jak to widzi amerykańska dziennikarka, która wyrosła w religijnym środowisku i przygotowuje do samodzielnego życia drugie pokolenie  „nonów”, czyli coraz większej rzeszy tych, którzy na pytanie w ankiecie o wyznanie wybierają ostatnią opcję, - none of the above  (nic z tego co powyżej).


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nowy ateizm i krytyka religii

Znalezionych 900 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Zbłąkane dzieci matki Natury (IV)   Ferus   2022-10-16
Zbłąkane dzieci Matki Natury (III)   Ferus   2022-10-09
Zbłąkane dzieci Matki Natury (II)   Ferus   2022-10-02
Co się właściwie stało?   Kalwas   2022-10-01
Kilka poważnych powodów do śmiechu   Koraszewski   2022-09-26
Zbłąkane dzieci Matki Natury   Ferus   2022-09-25
Marnotrawny Syn Boży   Ferus   2022-09-18
Niepojęta miłość Boga Ojca   Ferus   2022-09-11
Fałszywka Boga: wygnanie ludzi z raju   Ferus   2022-09-04
Szamani: antenaci współczesnych kapłanów. Czyli Niezależny Związek Zawodowy Duszpasterzy. (V)   Ferus   2022-08-28
Szamani: antenaci współczesnych kapłanów. Czyli Niezależny Związek Zawodowy Duszpasterzy. IV.   Ferus   2022-08-21
Szamani: antenaci współczesnych kapłanówI.Czyli Niezależny Związek Zawodowy Duszpasterzy. (III)   Ferus   2022-08-14
Szamani: antenaci współczesnych kapłanów.Czyli Niezależny Związek Zawodowy Duszpasterzy. (II)   Ferus   2022-08-07
Szamani: antenaci współczesnych kapłanów. Czyli Niezależny Związek Zawodowy Duszpasterzy.   Ferus   2022-07-31
Śmierć dla “bluźnierców” w Pakistanie   Ibrahim   2022-07-27
Podstępne kuszenie Jezusa (IV)   Ferus   2022-07-24
Podstępne kuszenie Jezusa (III)   Ferus   2022-07-17
Podstępne kuszenie Jezusa (II)   Ferus   2022-07-10
Podstępne kuszenie Jezusa   Ferus   2022-07-03
Nowa książka Jasona Rosenhouse’a z krytyką Inteligentnego Projektu   Coyne   2022-07-02
Potwór stworzony ludzką wyobraźnią   Ferus   2022-06-26
Z jakiej gliny ulepiłeś swojego boga?   Koraszewski   2022-06-23
Nowy ateizm umarł, niech żyje nowy ateizm   Koraszewski   2022-06-20
Kobieta czyli zło konieczne?   Ferus   2022-06-19
Czarne życie, które nie ma znaczenia: 50 chrześcijan zamordowanych w ich kościele   Ibrahim   2022-06-16
Niezamierzony przez Stwórcę byt   Ferus   2022-06-12
Nowy Ład w dziele bożym   Ferus   2022-06-05
Kreacjonizm i owce Labana   Ferus   2022-05-29
Pacyfizm i papieska omylność   Stewart   2022-05-27
Operacja specjalna o kryptonimie „Arka i potop” (III)   Ferus   2022-05-22
Operacja specjalna o kryptonimie „Arka i potop” (II)   Ferus   2022-05-15
Operacja specjalna o kryptonimie „Arka i potop”   Ferus   2022-05-08
Marzenie o bezbożnym państwie   Koraszewski   2022-05-04
Moje (po)wielkanocne refleksje   Ferus   2022-05-01
Niepotrzebna ziemska sprawiedliwość   Ferus   2022-04-24
Alternatywna koncepcja zbawienia (II)   Ferus   2022-04-18
Alternatywna koncepcja zbawienia   Ferus   2022-04-17
Bądźmy uczniami Chrystusa? (II)   Ferus   2022-04-10
Bądźmy uczniami Chrystusa?   Ferus   2022-04-03
Słabość ateizmu czy religii?   Ferus   2022-03-27
Pytania do Boga   Ferus   2022-03-20
Retoryczne pytanie: „Gdzie był Bóg?”   Ferus   2022-03-13
Wojna pod znakiem krzyża     2022-03-11
Będzie zadowoleni (po śmierci)!   Ferus   2022-03-06
Niewiarygodna „prawdziwość” religii   Ferus   2022-02-20
Błędna analogia o wybaczaniu   Ferus   2022-02-13
Deizm antytezą teizmu? (II)   Ferus   2022-02-06
Deizm antytezą teizmu?   Ferus   2022-01-30
Jezus z uczniami w zbożu   Ferus   2022-01-23
Pierwszy krytyk bożego dzieła (VI)   Ferus   2022-01-16
Pierwszy krytyk dzieła bożego (V)   Ferus   2022-01-09
Hashtag „też odchodzę”   Koraszewski   2022-01-03
Wspomnienie: „Czego sobie życzyłem na nadchodzący 2014 r.?”.   Ferus   2022-01-02
Tradycja powinna się zmieniać pod wpływem praw człowieka   Igwe   2021-12-30
Bóg się rodzi i islmofobia w kafkowskim świecie   Koraszewski   2021-12-26
(Nie)zwykła opowieść wigilijna. Czyli moja nocna, niedokończona rozmowa z psem.   Ferus   2021-12-26
Jacek Tabisz o nowym humanizmie    Tabisz   2021-12-21
Pierwszy krytyk bożego dzieła (IV)   Ferus   2021-12-19
Pierwszy krytyk bożego dzieła (III)   Ferus   2021-12-12
Pierwszy krytyk bożego dzieła (II)   Ferus   2021-12-05
Pierwszy krytyk bożego dzieła   Ferus   2021-11-28
Paradoksalne „Dzięki Bogu” (II)   Ferus   2021-11-21
Paradoksalne „Dzięki Bogu”.   Ferus   2021-11-14
Absurdalna awersja wierzących do ateizmu   Ferus   2021-11-07
Refleksje sprzed lat: „Fikcyjna walka dobra ze złem” i inne   Ferus   2021-10-31
Atak ateizmu na ludzki rozum? (III)   Ferus   2021-10-24
Pytanie bez odpowiedzi   Łukaszewski   2021-10-18
Atak ateizmu na ludzki rozum? II.   Ferus   2021-10-17
Nasila się dżihadystyczne ludobójstwo chrześcijan w Nigerii   Ibrahim   2021-10-16
Atak ateizmu na ludzki rozum?!   Ferus   2021-10-10
Idea, która wyprowadziła rozum na manowce   Ferus   2021-10-03
"Time Magazine” i zachodnie podejście do islamizmu   Mahmoud   2021-10-02
Powolne odrzucanie religijnego mitu   Koraszewski   2021-09-27
Duchowni czy wyrachowani biznesmeni w sutannach?   Ferus   2021-09-26
Kościół zdeprawowany i mamoną silny   Koraszewski   2021-09-22
Turecki ateista zamordowany 31 lat temu   Bulut   2021-09-18
Naturalne czy sztucznie wykreowane religie?   Ferus   2021-09-12
Bogowie popkultury.Czyli jakimi religijnymi stereotypami „karmi” nas telewizja.   Ferus   2021-09-05
Ojciec święty, święty Paweł i teologia zastąpienia    Koraszewski   2021-08-30
(Nie)Fachowe pośrednictwo religijne.Czyli nieudana próba połączenia sprzecznych ze sobą zachowań.   Ferus   2021-08-29
Chora koncepcja Boga/bogów   Ferus   2021-08-22
W oparach ateizmu z czasu przeszłego   Koraszewski   2021-08-19
Islam – religia pokoju   Koraszewski   2021-08-16
Rozum i Wiara (XVIII)   Ferus   2021-08-15
Kult jednostki i bunt umysłu zniewolonego   Pandavar   2021-08-10
Biblia, kobiety i Bóg? (III)   Ferus   2021-08-08
Bezduszna duchowość ateistów   Koraszewski   2021-08-03
Most nad przepaścią (III)   Ferus   2021-08-01
Most nad przepaścią (II)   Ferus   2021-07-25
Most nad przepaścią   Ferus   2021-07-18
Chrześcijańskie stanowisko wobec rozdziału Kościoła i państwa   Koraszewski   2021-07-17
Czy ateizm może być nauczany jako religia?   Koraszewski   2021-07-12
Bajka o „zagubionej owcy” i cwanych „pasterzach duchowych”   Ferus   2021-07-11
Biblia, kobiety i Bóg? (II)   Ferus   2021-07-04
Ekumeniczne spotkanie apostatów   Koraszewski   2021-06-29
Czy wolno krytykować muzułmanów?   Pandavar   2021-06-28
Targniecie się na życie wieczne?   Ferus   2021-06-27
Dwa różne Dekalogi   Ferus   2021-06-20
Pasterze i ich bezwolne owce, czyli paradoksy „duchowego pasterzowania”   Ferus   2021-06-13
Biblia, kobiety i Bóg? Czyli co takiego Bóg chce powiedzieć czytelnikom Pisma Świętego?   Ferus   2021-06-06

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk