Prawda

Czwartek, 28 marca 2024 - 16:55

« Poprzedni Następny »


Fake news czyli partyjna “Prawda”


Andrzej Koraszewski 2017-03-29


Powiedzmy sobie szczerze, fake news to historia stara jak ognisko. Opowieści o zabiciu smoka, urwaniu łba hydrze, o sąsiadce, która rzuciła czary na moją kozę, są z całą pewnością starsze niż historia pisana. Bez obawy popełnienia błędu możemy powiedzieć, że fikcja literacka jest drugą naturą trzeciego szympansa. Opowieści o takich lub innych cudach przekazywane były już to dla uzyskania korzyści seksualnych, korzyści majątkowych lub władzy politycznej. A działały, bo umysł ludzki kocha niesamowite historie, bo ma tendencję do utwierdzania się w przesądach, bo krytyczne myślenie wymaga przełamania lęku na temat tego, co powiedzą inni.

Pojęcie „fake news” stało się nagle a niespodziewanie modne za sprawą powszechnie nielubianego nowego prezydenta Stanów Zjednoczonych, który zarzucił producentom wiadomości, że notorycznie mijają się z prawdą, a któremu producenci wiadomości zarzucili, że wspiera się na producentach „fałszywy wiadomości”.

 

O pochodzeniu fałszywych wiadomości historycy napisali już kilka książek, a obecne oburzenie środowisk dziennikarskich wydaje się mieć charakter radiomaryjnego zaklęcia -  „zawsze dziewica”. Środowiska dziennikarskie są w pełni świadome wysokiego nasycenia mediów fałszywymi wiadomościami, aczkolwiek (najprawdopodobniej w dobrej wierze), poszczególne redakcje zapewniają, że fałszywe wiadomości produkują inni, a robią to, już to dla zysku, już to z powodu tego, że należą do wrogiej i z definicji amoralnej opcji politycznej. 


Fake news w swej nowej krasie (kolejnego angielskiego zwrotu, który wkrada się do polszczyzny), wchodzi do dziennikarskiego żargonu, więc otwierając wiadomości z miejsca zderzam się z informacją, że „Ziemiec pisze o fake newsach. Zgadnijcie, czy przypomniał o tym, co sam mówił w Wiadomościach". Oczywiście stwierdzenie, że Ziemiec dał o bliźnim fałszywe świadectwo, a teraz zapominając o belce we własnym drze mordę o źdźble w oku bliźniego, mogłoby wywoływać jakieś niewłaściwe skojarzenia, a smecz fake newsem, jest jak modna apaszka.


W Związku Radzieckim mówiło się czasami, że w nic nie można wierzyć jak długo nie zdementuje tego „Prawda”. To podejście miało pewne wady metodologiczne, jednak dobrze odzwierciedlało rozpowszechniony wśród inaczej myślących pogląd, że partyjny organ jest generatorem fejków.


Fejkowatość fejka mierzymy badając siłę jego odchylenia od rzeczywistości. Jak wiadomo nie zawsze jest prawdą, że rybak, twierdzący, że złapał „taaaaką” rybę w rzeczywistości nie złapał żadnej ryby. Być może złapał rybę, o której nie warto wspominać.


Kiedy odchylenie od rzeczywistości stanowi element tożsamości ideologicznej, może przyjmować wartość standardową. Fejk smoleński przyjmuje na przykład różne formy, zasadniczo jednak wyklucza rozważanie możliwości, że była to katastrofa spowodowana błędną decyzją o lądowaniu w warunkach, w których jak zgodnie twierdzą zawodowi piloci, nikt rozsądny nawet nie rozważałby próby lądowania.


Partyjna teoria poznania może być nie tylko powodem złego rozpoznania, ale ujawnia tendencję do świadomego lub półświadomego seryjnego produkowania fałszywych wiadomości. Półświadome produkowanie fałszywych wiadomości jest pod pewnymi względami ciekawsze od świadomego. Świadome, z jego wydziałami propagandy i agitacji oraz specjalistami od czarnej propagandy, bywało tak skuteczne, że na Zachodzie miliony nieświadomych maszerowały na wiece poparcia pokoju organizowane przez agentów KGB. Wszelako półświadoma produkcja fejków wykorzystuje takie lub inne „klauzule sumienia” zmieniające świat w gabinet krzywych luster. Wówczas, rzecz jasna, łatki producentów fejków przylepiane są wyłącznie klientom konkurencyjnego gabinetu.


Trudno to rozgraniczyć. Spiskowe teorie mogą być produktem czarnej propagandy i funkcjonować w świadomości społecznej przez dziesięciolecia, a nawet stulecia, nawet kiedy źródło przestało istnieć. (Klasycznym przykładem są tu stworzone przez carską Ochranę „Protokoły Mędrców Syjonu”.)


Dobry fake news, jak dobra karykatura, odwołuje się do głęboko zakorzenionych uprzedzeń i stereotypów. Wiadomo zatem, że fałszywa wiadomość o tym, że izraelskie zespoły pomocy medycznej jadące na pomoc po trzęsieniu ziemi na Haiti robią to dlatego, że pobierają od ofiar narządy do przeszczepów, sprzedaje się lepiej niż inne, z tego prostego powodu, że idea Żyda zabijającego chrześcijańskie dzieci na macę należała do fałszywych wiadomości rozpowszechnianych przez stulecia i stosowanych jako narzędzie wzmacniania więzi religijnej.


Być może fałszywych wiadomości na temat Żydów nie jest najwięcej, ale należą do najbardziej popularnych i w analizie wiadomości dobrych lub złych, ale zawsze fałszywych należy im się miejsce szczególne, jako, że dobrze pokazują zarówno głęboką potrzebę jaki i nieustający popyt na posiadanie grupy ludzi, o których każda nieprawdopodobna opowieść zostanie uznana za prawdopodobną lub zgoła prawdziwą.  


Interesujące miejsce wśród fałszywych wiadomości zajmuje negacja Holocaustu. Pełnych negacjonistów Zagłady jest stosunkowo najwięcej w świecie muzułmańskim, gdzie najwyższe autorytety polityczne i religijne potrafią na jednym oddechu zapewniać, że żadnego Holocaustu nigdy nie było, że Hitler dobrze zrobił, że prawdziwy Holocaust to dopiero będzie z rąk muzułmanów, bo ci Żydzi zachowują się jak naziści i urządzają Holocaust Palestyńczykom.       


Pisząc o nagłej a niespodziewanej modzie na pisanie o fałszywych wiadomościach amerykański prawnik Alan Dershowitz zastanawia się, gdzie jest granica między  fałszywymi faktami a spornymi opiniami, w których fakty są prawdziwe zaś interpretacje mogą być tendencyjne?    

“Wolność słowa i otwarty rynek idei – pisze Dershowitz – nie daje gwarancji, że  prawda, sprawiedliwość i moralność się ostoją. Możemy zaledwie powiedzieć, że swoboda wyrazu jest mniejszym złem niż jej alternatywa w postaci państwowej cenzury, oficjalnych szwadronów jedynej prawdy i zamykania rynku idei. Podobnie jak demokracja, nieskrępowana swoboda rozpowszechniania nienawistnych i groźnych kłamstw może być ‘najgorszą’ polityką, z wyjątkiem tych, które próbowano wcześniej”.

Być może w krajach postkomunistycznych powinniśmy to pamiętać lepiej, ale z drugiej strony świeży powiew wolności wydaje się zbyt wielu kusić pornografią partyjnych prawd.


Tak czy inaczej, fake news jako zjawisko zasługuje na uwagę, pod warunkiem, że nie będzie to obsesyjna koncentracja uwagi na owym źdźble w oku bliźniego. (Paranoiczna koncentracja uwagi na źdźble w oku bliźniego jest źródłem niezliczonej ilości fejków w newsach.)          


Znalezienie człowieka, który nigdy nie powtórzył nieprawdziwej wiadomości, prawdopodobnie graniczyłoby z cudem. Nie dlatego, że wszyscy lubimy opowiadać niestworzone historie, ale dlatego, że wszyscy wpadamy w różne pułapki i szczerze wierzymy w to, co nam się przywidziało oraz w to, co nam dobrze opowiedziano. Uczył mnie mój ojciec, że życie oszukuje każdego, że to iż daliśmy wiarę głupstwu nie jest problemem, że problemem jest tchórzliwe udawanie gieroja, kiedy już wiemy, że zrobiliśmy z siebie idiotę.      


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Notatki

Znalezionych 2574 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Lekcje Holocaustu są międzynarodowe     2014-01-30
Akademicy milczą w sprawie imperializmu rosyjskiego: “To nie jest Izrael”     2014-03-14
Rada Bezpieczeństwa żąda, by Izrael przestał być tak cholernie moralny     2014-02-04
O mordowaniu zwalczających polio     2014-02-13
Tajemnice palestyńskiej ambasady     2014-01-05
Dlaczego wolność słowa jest fundamentalna     2015-02-06
Potępienie zamordowania Mohammeda Abu Khdeira     2014-07-07
Jak wytworzyć paskudny obraz Izraela za przestrzeganie porozumień     2014-02-23
Świat arabski traci cierpliwość     2014-07-19
Precedens w świecie arabskimOficjalna impreza upamiętniająca Holocaust     2014-01-30
Walka z ogniem pod ogniem     2018-08-06
“Między Kijowem a Gazą” – ukrainizacja palestyńskiej narracji     2022-03-09
Pasożyty na ziemiach niewiernych     2016-07-04
Wojna (modlitw) na kampusach     2015-04-18
Jak z nimi rozmawiać? Jak rozmawiać?     2016-01-11
Amnesty wie, że to konflikt wewnętrzny między Palestyńczykami spowodował kryzys w Gazie, ale i tak obwinia Izrael     2018-02-26
NGO rzeczywiście troszczące się o ludzi i o pokój     2017-08-07
Co zdaniem świata ma zrobić Izrael?     2016-03-22
Konflikt w Gazie oceniany przez wojskowych     2015-06-14
Ale ISIS zabija więcej muzułmanów niż nie-muzułmanów!     2015-12-24
Jesteśmy kumplami Palestyńczyków także     2016-02-15
Czy rok 2016 będzie rokiem Kurdystanu?     2016-01-06
Z krainy pobożnych ludobójców     2016-07-09
Dlaczego nie możemy po prostu dogadać się     2016-07-05
List otwarty do Breaking the Silence     2015-12-31
Patrząc z Jemenu na Singapur     2017-10-21
Abbas popełnia te same błędy, co Arafat     2018-09-14
Czy będzie rewolucja w nauczaniu islamu?     2016-08-31
BDS: zagrożenie dla całego Bliskiego Wschodu     2016-09-10
Młodzież pyta, prezydent Egiptu odpowiada     2018-12-19
Przedstawiać argumenty przeciwko BDS – i zwyciężyć     2015-11-11
Stany Zjednoczone i Islam - co się tu dzieje?     2015-12-30
ONZ walczy o prawa człowieka     2015-04-03
Nie ma porównania pomiędzy przemocą palestyńską i żydowską na Zachodnim Brzegu     2024-01-02
„Imam Pokoju” wzywa Arabów, muzułmanów do zaakceptowania Izraela     2023-02-07
Czy Departament Stanu przestrzega prawa USA na terytoriach spornych?     2023-07-11
Książka o niemieckich nazistach nad Nilem     2022-08-23
Reporter przewidział pogrom Farhud w 1939 roku     2023-08-22
Prawda o izraelskiej okupacji     2017-06-08
Jak propalestyńscy są zachodni demonstranci?     2024-02-16
Poinformujmy Abbasa: Wieczną stolicą “Palestyny” nie jest Jerozolima, jest nią Damaszek     2018-03-03
Zapomnij o rozwiązaniu w postaci dwóch państw: nieszablonowe myślenie o konflikcie izraelsko-palstyńskim     2018-12-21
Żydowskie oburzenie (lub jego brak)     2016-10-15
Nagroda za najbardziej idiotyczny pomysł roku     2016-01-01
Świat idzie do przodu, a my się cofamy     2016-03-09
Czy Waszyngton zakochał się w Hezbollahu?     2014-03-24
Ludzie, którzy twierdza, że „Palestyna jest kwestią rasowej sprawiedliwości”, są prawdziwymi rasistami     2019-02-20
Lista rzeczy, których NIE zobaczymy i NIE usłyszymy od rządu i mediów USA po zamordowaniu obywatela amerykańskiego w Judei     2023-03-07
Kiedy krytyka George’a Sorosa jest antysemicka?     2022-08-25
Nowe próby wybielania haniebnej postawy papieża Piusa XII podczas Holocaustu     2021-09-09
Błąd „jeśli-to” powraca z pełną mocą z okazji umowy o granicy morskiej z Libanem     2022-10-14
Saudyjczycy wyłaniają się jako nowe mocarstwo Bliskiego Wschodu     2023-06-06
Inna definicja antysemityzmu     2022-10-30
Saudyjski publicysta niechętnie chwali Izrael i omawia „zjawisko Edy Cohena”     2023-07-04
Od dziesięcioleci istnieje „Plan Marshalla” dla Palestyńczyków. Nie zadziałał     2022-07-16
W BDS nie chodzi o bojkot. Chodzi o zamianę Izraela w państwo pariasa.     2019-07-23
Sukces Trumpa na Bliskim Wschodzie wynika z jego konkretnego (nie tylko retorycznego) poparcia dla trwałości Izraela     2020-11-09
Nawet antysemickie media w Iraku mówią z zainteresowaniem o normalizacji     2020-09-10
Kraje arabskie ponownie odtrąciły UNRWA na konferencji o pomocy finansowej     2022-06-30
Izrael ma nie tylko armię najbardziej moralną, ale także najbardziej przejrzystą     2024-01-06
Dlaczego Międzynarodowy Czerwony Krzyż gloryfikuje matkę rodu terrorystycznej rodziny?     2020-05-13
Zastraszony "New York Times" opublikował kłamstwa o ”większość Arabów usuniętych siłą z ich domów w Jaffie”     2019-03-26
Europa jest NAPRAWDĘ islamofobiczna w porównaniu do Izraela     2017-04-04
Najważniejsza zmiana w świecie arabskim od końca kolonializmu     2023-10-06
Najnowszy antyizraelski dokument prawny ONZ opiera się na kłamstwach     2023-09-07
Nowy raport ujawnia NGO akredytowane przy ONZ, które promują przemoc, nienawiść, antysemityzm     2016-09-12
Syria ma duże więcej palestyńskich kobiet w więzieniach niż Izrael. I tortutują je na śmierć     2020-03-20
"Progresywni" idealizują rakiety terroru Hamasu na festiwalu filmowym     2017-01-20
Świat jest dziwaczny, skoro jedynym człowiekiem, który naprawdę próbuje pomóc Palestyńczykom, jest Jared Kushner – a wszyscy inni są przeciwko     2019-06-07
Różnica między wymówkami a powodami nienawiści do Żydów     2021-04-28
Martin Luther King i Edward Said: Palestyńskich intelektualistów nie interesują prawa człowieka     2020-02-07
Kto chce apartheidu? Palestyńczycy!     2023-06-25
Nawet najbardziej elokwentni Palestyńczycy (tacy jak Noura Erakat) mają idiotyczną mentalność “sumy zerowej”, że pomaganie Izraelowi równa się szkodzeniu Palestyńczykom     2021-02-17
Jeśli chcesz prawdziwego pokoju, nie nalegaj na podział Jerozolimy, @USAmnIsrael     2022-03-19
Joseph Massad i “Brzydki Palestyńczyk”     2021-01-03
Congressional Research Service zmieniła historię palestyńskiego nacjonalizmu. Dwukrotnie.     2021-04-07
200 dziennikarzy popiera kłamstwa o Izraelu     2021-06-12
Na marginesie tegorocznej Nagrody Pokojowej Nobla     2018-10-06
Prawdziwi eksperci prawa międzynarodowego są zgodni: Hamas jest winny zbrodni wojennych i niemal na pewno ludobójstwa. Ale media ignorują ten przekaz     2023-11-30
Jordania zaprzecza, że anektowała Zachodni Brzeg     2020-06-20
Antyizraelska opowieść Amnesty International o Wujku Meena, skierowana do dzieci, jest jeszcze gorsza niż informowano     2021-11-04
Recenzja książki People Love Dead Jews     2022-04-26
Ludzie nienawidzący Izraela, którzy udają, że obchodzi ich Gaza, wyrządzają krzywdę dziesiątkom milionów Arabów     2020-04-20
Dlaczego Palestyńczycy zawsze ogłaszają zwycięstwo, kiedy przegrywają?     2023-07-24
Zapomnij o „pokoju”. Zacznij optymalizować status quo. To przecież już wybrali Izrael i Autonomia Palestyńska     2020-02-26
Najważniejsze niepisane prawo na Zachodzie: nie drażnij irracjonalnych, ekstremistycznych muzułmanów     2023-01-13
Specjalista z West Point twierdzi, że uderzenie IDF w wieżowiec Al Jalaa Tower było legalne     2021-07-12
Palestyńczycy robią pranie mózgu światu: mały przykład, który demaskuje cały przemysł palestyńskich kłamstw     2022-07-23
„Ustawa o zwalczaniu międzynarodowej islamofobii” może z łatwością być nadużyta do potępiania Izraela, kiedy broni się przed terrorem     2021-12-30
Klapki na oczach antyizraelskich historyków: “Porozumienia Abrahamowe nie są historyczne”     2021-02-14
Rocznica rzekomo “pokojowego państwa palestyńskiego”     2016-11-19
Jak zdemontować UNRWA: instrukcja krok po kroku     2024-02-07
Od miesięcy oficjalna polityka Autonomii Palestyńskiej zakłada zadawanie cierpień Gazańczykom     2024-03-11
UE mówi, że odrzuca jednostronne kroki na Obszarze C – finansując jednostronne kroki na Obszarze C     2020-07-18
Bahrajn dowodzi raz jeszcze: jeśli ”pokój” nie jest etapem do zniszczenia Izraela, to palestyńscy przywódcy nie są zainteresowani     2019-06-27
Nowy raport o antysemityzmie online, który trzeba koniecznie przeczytać     2020-12-23
Wysoki Przedstawiciel UE, Josep Borrell, przyznaje, że chce „dwóch państw”, a nie „pokoju”     2024-01-26
Oszczerstwa o popełnianiu „ludobójstwa przez Izrael mają na celu usprawiedliwienie ewentualnego prawdziwego ludobójstwa na Żydach     2023-11-21
Rashida Tlaib, Jaskinia Lwa i wszechobecność nienawiści do Żydów ponad politycznymi podziałami (plus komiks)     2022-10-05
Podczas gdy Stany Zjednoczone wzywają Izrael do „powściągliwości”, codziennie bombardują cele terrorystyczne na całym świecie     2023-07-05

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk