Jeśli pozwolicie mi na trochę bezwstydnej autopromocji – moja pierwsza książka została opublikowana dzisiaj (2 października): The Skeptics’ Guide to the Universe: How to Know What’s Really Real in a World Increasingly Full of Fake.
Książka pomyślana jest zarówno jako wprowadzenie dla kogoś nowego w świecie naukowego sceptycyzmu, a także jako obszerne źródło dla doświadczonych sceptyków. Próbowaliśmy pisać tak, by dała się czytać lekko i zabawnie, a równocześnie była gęsta od faktów i koncepcji. Pierwsze recenzje sugerują, że w miarę nam się udało.
Mówię “my”, ponieważ mam czworo współautorów, moich kolegów z Szkoły Medycznej Georgetown University. Dostarczyli pierwsze szkice niektórych rozdziałów, ale ja dokonałem ostatecznej redakcji, żeby utrzymać konsekwentnie ten sam ton i narrację.
Stali czytelnicy mojego blogu z pewnością uznają temat za znajomy. Książka jest w dużej mierze oparta na wcześniejszych tekstach i dziękuję moim stałym komentatorom za wkład w konwersację, która przez lata wzbogacała moje pisanie. Odkryłem jednak, że pisanie książki zasadniczo różni się od pisania blogu. Posty na blogu ostają się jako osobne eseje. Ta książka nie jest serią esejów, jak niektóre książki, ale raczej prowadzi czytelnika przez ciągłą narrację. Jest pomyślana jako intelektualna podróż, odzwierciedlając moją drogę ku sceptycyzmowi.
Większa część książki omawia zasadnicze pojęcia – rzeczy, o których jak sądzimy, powinien wiedzieć każdy sceptyk. Żeby się nie powtarzać, świadomie włączyłem tak wiele tematów, jak mogłem, o których uprzednio nie pisałem. Musiałem jednak także poruszać się po znajomych terenach, od zimnego odczytu do zaprzeczania nauce. Następnie każdy z nas opowiada historię z własnych „przygód ze sceptycyzmem”. Na koniec wiążemy to wszystko razem w serii rozdziałów o tym, jak radzić sobie z mediami, szkodami pseudonauki i jak żyć jako sceptyk.
Temat książki powinien być także znany naszym czytelnikom – świat jest nie tylko koszmarnie skomplikowanym miejscem, ale aktywnie próbuje nas na wiele sposobów oszukać. Wszyscy męczymy się, by zrozumieć, co jest ”rzeczywiście realne” przy pomocy naszych ograniczonych i ułomnych mózgów i robienie tego jest ważne. Na szczęście, nie zaczynamy od zera. Możemy „stać na ramionach gigantów” i korzystać z filozofii, nauki i krytycznego myślenia. Na przestrzeni stuleci najbystrzejsi spośród nas pracowali, żeby dojść do tego, jak myśleć jasno i oddzielać fakt of fikcji. Głupie byłoby nie skorzystanie z owoców ich wysiłków.
Równocześnie jednak musimy sami myśleć krytycznie. Także korzystanie z kolektywnej mądrości miliardów ludzi, jaka nagromadziła się przez tysiąclecia, może być podstępne. Nie ma jednego doskonałego źródła. Są konkurujące narracje i sprzeczne perspektywy.
Jak to się często zdarza, kiedy wykładam na ten temat, także ta książka równocześnie uświadamia różne pułapki i jest optymistyczna. Zrozumienie świata może być o rzędy większości bardziej skomplikowane niż mogliśmy naiwnie sądzić początkowo. Obciążają nas także uprzedzenia, błędy poznawcze, ograniczone wzory myślenia. Nie możemy nawet ufać własnym wspomnieniom.
Stworzyliśmy jednak także niewiarygodnie potężne narzędzia intelektualne, by zrekompensować za wszystkie te słabości. Na tym, moim zdaniem, polega naukowy sceptycyzm – gromadzenie zarówno wiedzy o naszych ograniczeniach (neuropsychologiczna pokora) i o wszystkich narzędziach, jakich możemy użyć, by je przezwyciężyć (logika, nauka i filozofia).
To jest niekończąca się podróż, ale jest ona fascynująca i wzmacniająca. Kiedy pomyślisz o tym, to jaka jest alternatywa? Pozostawanie na łasce własnej neurobiologii i machinacji innych, którzy chcą nami manipulować (byśmy głosowali tak, jak oni chcą, wierzyli w to, co oni chcą, lub po prostu kupowali to, co chcą nam sprzedać).
Stoimy przed bardzo skomplikowanymi wyzwaniami, ale mamy także historię radzenia sobie z wyzwaniami, kreatywności, a także błyskotliwości. Sprawy nie ułożą się jednak same – musimy to sprawić. A to wymaga widzenia spraw tak jasno, jak to możliwe.
Przykłady są niekończące się, od alternatywnej medycyny do globalnego ocieplenia. Oczywiście, nie mogliśmy zająć się w książce czymś więcej niż małą próbką konkretnych spraw, ale nie jest to książka o badaniu konkretnych spraw. Jak to często powtarzamy – naszą misją nie jest mówienie ludziom, co mają myśleć, ale uczenie, jak myśleć. Nauczanie jest równocześnie uczeniem się – wszyscy uczymy się i nauczamy równocześnie.
Szczególnie krytyczne myślenie musi być także konwersacją. To jest siła mediów społecznościowych. Próbowaliśmy napisać tę książkę w sposób tak konwersacyjny, jak to możliwe. Mamy nadzieję na spotkania, na których będziemy dyskutować o książce i dostaniemy reakcje czytelników. Planujemy także kontynuować konwersację w Internecie, włącznie ze stroną internetową naszej książki, którą budujemy. To będzie miejsce na reakcje, ale także na publikowanie przez nas uaktualnień, kiedy pojawia się nowa nauka.
Jeśli przeczytaliście dotąd, dziękuję za sprawioną mi przyjemność. Uważam, że ta książka jest rezultatem moich ponad 20 lat jako działacza na rzecz sceptycyzmu. Po wszystkim, co napisałem przez te lata, jestem podniecony ukazaniem się rzeczywistej książki. Mam nadzieję, że będzie ich więcej.
SGU Book Releases Today
2 października 2018
Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska
