Prawda

Czwartek, 28 marca 2024 - 15:08

« Poprzedni Następny »


Dlaczego nauki ścisłe są ścisłe, a nauki społeczne rozwiązłe?


Andrzej Koraszewski 2019-10-23

Ilustracja z książki Annaki Harris I Wonder.
Ilustracja z książki Annaki Harris I Wonder.

Uściślijmy, nauki ścisłe mają lepiej, mogą sobie przedmiot badania wyizolować, mogą mierzyć i ważyć, przeprowadzać eksperymenty i sprawdzać swoje hipotezy w laboratoryjnych warunkach. Dla socjologa miarą rzeczy jest obserwacja zjawisk, które nie dają się rozłożyć na czynniki pierwsze, a to co próbujemy mierzyć, jest niepewne jak tyłek niemowlęcia. Próbuje człowiek ustalić korelację między A i B, a tu i A niewyraźne i B rozmazane, a reszta alfabetu kręci się wokół w charakterze niewiadomych.

Próbowali różni ludzie nauki społeczne uściślić, ale nic z tego nie wyszło.  Chwilami człowiek ma wrażenie, że machnęli ręką i doszli do wniosku, że jak nauki społeczne nie mogą być nauką pełną gębą, jak nie mają szansy na sprawdzanie, weryfikowanie, falsyfikowanie, to zawsze można unieść się honorem i zostać postmodernistą.


Wszelkie prawdy i wartości stały się względne – powiada postmodernista - semantyka nie ma znaczenia, słowa znaczą to, co mówiący myśli, że znaczą. Nie ma prawdy, jest tylko narracja.  


Ścisłowiec nie ma oporów, żeby powiedzieć „nie wiem”. Pewnie dlatego, że to co wie jest sprawdzone, zweryfikowane, działa. Może powiedzieć: to jest sprawdzone i pewne, to jest  prawdopodobne, ale wymaga dalszych badań, to jest tylko hipoteza, którą można sprawdzić, a to nie nadaje się nawet do sprawdzenia, bo ma złe założenia. Nie wszystko i nie zawsze jest aż tak klarowne, ale na drugim krańcu jest prorok moczący tyłek w mętnej wodzie i krzyczący słuchajcie, słuchajcie.


Czy dziś jest jeszcze gorzej niż było dawniej? Nie da się tego dokładnie zmierzyć, więc na wszelki wypadek mówię – nie wiem. Polski (nie przez wszystkich lubiany) psycholog, Tomasz Witkowski, twierdzi, że jest coraz gorzej i że są po temu powody. W ciekawym wywiadzie opublikowanym w „Przeglądzie” pod tytułem Żniwa pseudonauki Witkowski winą za ucieczkę od rzetelnej nauki obarcza po części psychologię i szaleństwo uczenia ślepej asertywności. Uczelnie kształcą armię dyplomowanych fachowców uczących wysokiej samooceny. Czy rzeczywiście właśnie to przełożyło się „na oczekiwanie szacunku dla wszelkich indywidualnych przekonań i od tamtego czasu jesteśmy uczeni, że nasze poglądy są wartościowe jedynie dlatego, że są nasze, że mamy do nich prawo i nikt nie może się z nas naśmiewać”? Czynników prowadzących do tej przesadnej asertywności było więcej i Tomasz Witkowski o tym mówi. Oczekiwanie dowodów stało się swego rodzaju nietaktem, brakiem tolerancji. Szacunek dla drugiego człowieka jest coraz częściej mylony z szacunkiem dla wygłaszanych przez drugiego człowieka bredni. 


Prowadząca wywiad Katarzyna Wierzbicka, zastanawia się nad tym, że być może nauka jest dla ludzi zbyt trudna i dlatego szukają alternatywnej „wiedzy”. Cóż, nauka jest trudna, naukowcy grzeszą, zamykając się w wieży z kości słoniowej, a hochsztaplerzy mówią językiem znacznie bardziej przystępnym, ale jest jeszcze gorzej, bo oszuści wkroczyli na uniwersytety, zdołali się tam okopać i podszywają się pod naukę. Działają tu również prawa rynku. Dzięki niesamowitemu rozwojowi nauk ścisłych mamy rewolucję innowacyjną. Nieustannie pojawiają się nowe produkty techniczne, które ułatwiają nam życie i których ludzie potrzebują. Nauki rozwiązłe produkują inne towary, ludzie chętnie zapłacą za potwierdzenie tego, co chcą usłyszeć.    

 

Autor Zakazanej psychologii kieruje reflektor na własną dziedzinę:

…psychologia i psychoterapia pielęgnują jednocześnie w ludziach poczucie sprawczości, czego przykładem mogą być m.in. te wszystkie techniki motywacji, "zarządzania sobą" czy rozwoju osobistego, a z drugiej strony oferują zwolnienie z odpowiedzialności tam, gdzie jest ona niewygodna. Tu przykładem mogą być koncepcje o absolutnym wpływie dzieciństwa czy wychowania na kształtowanie osobowości, które także zostały obalone w wyniku przeprowadzonych badań.

Tomasz Witkowski stwierdza, że zadomowieni w naukach społecznych pseudonaukowcy pławią się w opowiadaniu ludziom jak mają żyć, że w czasach odchodzenia od religii, psychologia i psychoterapia wypełniają lukę i w miejsce nauki o technikach zbawienia duszy, dostarczają technik odkrywania własnego ja. Psycholodzy odgrywaję rolę kapłanów i mają podobnie jak kapłani wątpliwe kwalifikacje.


Wiedza kapłana jest boska i nie ma z nią dyskusji, z przedstawicielami pseudonauki też raczej trudno dyskutować, bo o dowodach rozmawiać nie zamierzają. Ale jak się przed nimi chronić, jak ich rozpoznawać?


Witkowski odpowiada, że na jakąś przełomową metodę nie ma co czekać, że „teorie pseudonaukowe cechuje uniwersalność zastosowania - działają na wszystko i wszystko wyjaśniają. Po trzecie wreszcie, częstym elementem pseudonauki są teorie spiskowe, np. lekarze ukrywają prawdę o szczepionkach, bo zaprzedali się koncernom farmaceutycznym. Zawsze chodzi o ‘grupę interesów’, której zależy na ukryciu przed światem jakiegoś zaskakująco prostego faktu czy produktu. W walce z pseudonauką najbardziej jednak przydają się dociekliwość i krytycyzm. Warto też pamiętać, że rzetelne uprawianie każdej dziedziny nauki opiera się przede wszystkim na świadomości jej granic.”


Można powiedzieć, że ludzkość ma silną skłonność do spiskowych teorii od zarania dziejów, a oszuści zawsze wiedzieli, że można na tej skłonności dobrze zarobić. Z tymi oszustami ciekawa sprawa, bo czasem oszukują głęboko wierząc, chociaż rzadko aż tak głęboko, by wyjść na głębinie z łodzi, mówiąc, że wrócą do domu piechotą. (Czego próbował pewien kapłan w Afryce z fatalnym skutkiem.)      


Wielu próbuje zmieniać proporcje, zachęcając do innej asertywności, chociaż skuteczność tych działań wydaje się ograniczona. Nie tylko kapłani postmodernizmu cieszą się niesłabnącą estymą, ale i mocna religijność odzyskuje wigor machając coraz większymi krzyżami i wygrażając pięścią owiniętą w różaniec.


Odpowiedź na pytanie, dlaczego nauki społeczne są rozwiązłe, jest prawdopodobnie taka sama jak odpowiedź dlaczego ogórek nie śpiewa (zapewne z woli nieba, prawdopodobnie nie może). A co z tą inną asertywnością? W roku 2012 ukazała się w Stanach Zjednoczonych książka dla dzieci I Wonder. Autorka, żona słynnego neuronaukowca i jeszcze słynniejszego ateisty Sama Harissa, Annaka Harris, napisała książkę dla dzieci.


Tak wyjaśniała powód tego grzechu pierworodnego:

Zanim moja córka ukończyła drugi rok życia, zaczęła ignorować pytania, na które nie znała odpowiedzi. Potem zaczęła dawać odpowiedzi, o których doskonale wiedziała, że są fałszywe. Zrozumiałam, że przyzwyczaiła się do zachwytów, kiedy dawała poprawne odpowiedzi i była mniej zainteresowana rozmową, która nie dawała takich rezultatów. Zrozumiałam również coś znacznie ważniejszego, że nie nauczyłam jej mówić nie wiem, nie mówiąc już o zachwytach nad jej umiejętnością mówienia „nie wiem”.       


Jestem przekonana, że jednym z najważniejszych darów, jakie możemy dać naszym dzieciom, jest właśnie pewne siebie mówienie ”nie wiem”.  To jest fundament, od którego zaczynamy nasze badanie świata. (…) świadomość, że nie wiemy jest również źródłem zdumienia i zachwytu.   

 Książka opowiada o wędrówce matki i córki po świecie i o tym, co nas zdumiewa, o grawitacji, cyklach życia, o niezmierzonej przestrzeni wszechświata, o pytaniach, o sposobach szukania odpowiedzi i o tym jak często musimy mówić „nie wiem”. Dorośli również często nie wiedzą, a najczęściej wiedzą, że nie wiedzą, ci którzy wiedzą najwięcej.      


Piękny język i znakomite ilustracje spowodowały, że książka jest od lat bestsellerem. I chociaż nie w zasadniczy sposób, ale przynajmniej trochę zmienia proporcje między tymi, którzy niezwykle asertywnie udzielają odpowiedzi w sprawach, o których nie mają zielonego pojęcia, i tymi, którzy od dziecka nauczyli się pewności siebie mówiąc „nie wiem” i szukania rzetelnych odpowiedzi.       


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Notatki

Znalezionych 2574 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Wydajmy razem "Głos Rozpaczy"   Kruk   2013-12-14
Woda wyżej   Koraszewski   2013-12-15
Izraelski apartheid   Lesser   2013-12-19
W co wierzy lewica (w sprawie islamu i Izraela)   Davidson   2013-12-21
Szokująca decyzja  autobojkotu związków uniwersyteckich   Davidson   2013-12-25
Co zrobić z wszystkimi “czarownicami”?   Igwe   2013-12-26
Wesołych Świąt!   Dawkins   2013-12-26
Tragedia dzieci-uchodźców w Syrii   Raphaeli   2013-12-29
Święty Mikołaj aresztowany w Pakistanie   Khuldune Shahid   2014-01-02
Całkowity brak zainteresowania   Treppenwitz   2014-01-02
Tajemnice palestyńskiej ambasady     2014-01-05
Zabójstwa honorowe na Zachodzie   Chesler   2014-01-10
Znak czasu   Treppenwitz   2014-01-11
Przepraszamy, zabiliśmy was z powodu nieuniknionych błędów!   Bekdil   2014-01-14
Chińską politykę jednego dziecka zainspirowali zieleni z Zachodu   Ridley   2014-01-20
Ani Marks, ani Chomsky, ani Jezus, ani Mahomet   Koraszewski   2014-01-27
Precedens w świecie arabskimOficjalna impreza upamiętniająca Holocaust     2014-01-30
Lekcje Holocaustu są międzynarodowe     2014-01-30
Gniewny śpiew o kulturze gwałtu   Chesler   2014-01-30
Kocia sprawa   Hili   2014-02-01
Rada Bezpieczeństwa żąda, by Izrael przestał być tak cholernie moralny     2014-02-04
Zakaz przechodzenia przez jezdnię po lody!   Lomborg   2014-02-08
Listy z globalnej wioski   Hili   2014-02-09
Czy ludziom bardziej przeszkadza nierówność niż bieda?   Ridley   2014-02-09
Okupacyjna Olimpiada Putina   Kontorovich   2014-02-10
Przemysł, który nie będzie bojkotował Izraela   Apfel   2014-02-11
O mordowaniu zwalczających polio     2014-02-13
Abbas potrzebuje opcji zerowej   Charney   2014-02-14
Rasa & polityka: od sali wykładowej do ONZ   Valdary   2014-02-17
Kongres i Biały Dom zgadzają się: Najlepszym rozwiązaniem jest okupacja     2014-02-18
Kultura wojny   Tobin   2014-02-19
Muzułmanie szkodzą sami sobie    Al-Dżibrin   2014-02-20
Jak wytworzyć paskudny obraz Izraela za przestrzeganie porozumień     2014-02-23
W poszukiwaniu palestyńskiej tożsamości     2014-02-26
Arabia Saudyjska: prawdziwy apartheid   Greenfield   2014-03-03
Islamskie państwo Iranu i dyskryminacja płci   Rafizadeh   2014-03-04
Niewolnictwo nadal istnieje   Koraszewski   2014-03-05
Dramat syryjskich chrześcijan   Koraszewski   2014-03-06
Palenie (i regulacje europejskie) zabijają   Ridley   2014-03-06
Naród wyklęty   Koraszewski   2014-03-07
Izraelski Apartheid i jego radzieckie korzenie   Koraszewski   2014-03-08
Miss apartheidu   Koraszewski   2014-03-09
Wspaniały sposób na dobre samopoczucie za pieniądze innych ludzi   Lomborg   2014-03-09
Tragiczna farsa Rady Praw Człowieka ONZ   Cotler   2014-03-13
Akademicy milczą w sprawie imperializmu rosyjskiego: “To nie jest Izrael”     2014-03-14
Afrykańscy więźniowie sumienia   Keita   2014-03-17
Opowieść o niedźwiedziu   Koraszewski   2014-03-20
Czy Waszyngton zakochał się w Hezbollahu?     2014-03-24
Tyrania ekspertów   Ridley   2014-03-24
Demokracja islamska: skorumpowana i niedemokratyczna   Bekdil   2014-03-26
Technika i technologia zarówno tworzą, jak i likwidują miejsca pracy   Ridley   2014-03-29
Kobiety w krajach arabskich mają prawa z epoki kamienia   Akram   2014-03-31
Egipt pozwie Izrael za dziesięć plag   Al-Gamal   2014-04-01
Chochoł królem Polski   Kruk   2014-04-01
Przeciw złemu światu   Roth   2014-04-04
Światowa Wojna Środowiskowa   Greenfield   2014-04-05
Rakiety domowej roboty?   Roth   2014-04-08
Najnowszy argument przeciw nauce   Coyne   2014-04-10
Ruda nie wróci   Koraszewski   2014-04-11
Palestyńczycy muszą prosić o pokój   Dershowitz   2014-04-12
Zmierzch Czerwonych i Zielonych   Greenfield   2014-04-14
Niespodzianka! Nowe badanie Australijczyków pokazuje, że homeopatia jest bzdurą   Coyne   2014-04-15
Szariat to… szariat tamto…   Rahman   2014-04-22
Problem z Bliskim Wschodem   Tsalic   2014-04-25
Zagadka brytyjskiego zatrudnienia i wydajności   Ridley   2014-04-25
Sojusznik NATO na pół etatu   Bekdil   2014-04-26
Kultura arabskapodwójnie zdewaluowała życie ludzkie   Al-Swailem   2014-04-27
Nie dla koniny, ani dla bredni   Tsalic   2014-04-29
Paradoks gospodarczego wzrostu   Ridley   2014-05-01
Negacja Holocaustu i ludobójstwo w Ruandzie   Boteach   2014-05-05
Izrael, kraj paradoksów   Yemini   2014-05-06
Wielka barykada na drodze chorążego pokoju   Apfel   2014-05-08
Czy powinniśmy polować na krezusy?   Koraszewski   2014-05-10
Sprawdzanie moich przywilejów   Fortgang   2014-05-10
Boko Haram i gwałcenie dzieci w Dżihadzie   Chesler   2014-05-11
Pokój ma na imię Hadassah   Ahmed   2014-05-12
Religijny humanizm   Al-Harbi   2014-05-13
Światowa stolica teorii spiskowych   Totten   2014-05-14
Spóźnione olśnienie Tony Blaira   Bekdil   2014-05-15
Wyznanie obojnaka   Kruk   2014-05-16
E-papierosy wypierają tytoń   Ridley   2014-05-18
Nakba czy porażka?   Al-Mulhim   2014-05-19
Nacjonalizm, patriotyzm, humanizm   Koraszewski   2014-05-19
Magiczne myślenie Palestyńczyków   Spyer   2014-05-21
Nakba każdego narodu   Jemini   2014-05-22
EU finansuje terroryzm   Tsalic   2014-05-24
Komu pomaga UNRWA?   Roth   2014-05-25
Małżeństwa z dziećmi  powinny być karalne   Inger Stark   2014-05-26
O wyższości podboju nad okupacją   Bekdil   2014-05-28
Obraźmy się na wiecznie obrażonych muzułmanów   Sennels   2014-05-29
Czy wstrętny generał odmieni Libię?   Greenfield   2014-05-30
Zgwałcili i powiesili   Chesler   2014-06-02
Zdumiewający głos z Syrii   Winter   2014-06-03
Palestyńczycy oskarżają Izraelo gromadzenie zapasów Żydów     2014-06-04
Przepraszam, ale się stąd nie wyniesiemy!   Bekdil   2014-06-05
Wojna i (nie) pokój   Tsalic   2014-06-09
Terroryści bezskutecznie próbują zdobyć uwagę BBC     2014-06-10
Czeski prezydent o islamie i antysemityzmie   Geenfield   2014-06-12
Nielegalne osiedla   Levick   2014-06-14
Naiwność to jeszcze nie dobroć   Lawson   2014-06-21

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk