Prawda

Czwartek, 28 marca 2024 - 12:06

« Poprzedni Następny »


Dlaczego nauki ścisłe są ścisłe, a nauki społeczne rozwiązłe?


Andrzej Koraszewski 2019-10-23

Ilustracja z książki Annaki Harris I Wonder.
Ilustracja z książki Annaki Harris I Wonder.

Uściślijmy, nauki ścisłe mają lepiej, mogą sobie przedmiot badania wyizolować, mogą mierzyć i ważyć, przeprowadzać eksperymenty i sprawdzać swoje hipotezy w laboratoryjnych warunkach. Dla socjologa miarą rzeczy jest obserwacja zjawisk, które nie dają się rozłożyć na czynniki pierwsze, a to co próbujemy mierzyć, jest niepewne jak tyłek niemowlęcia. Próbuje człowiek ustalić korelację między A i B, a tu i A niewyraźne i B rozmazane, a reszta alfabetu kręci się wokół w charakterze niewiadomych.

Próbowali różni ludzie nauki społeczne uściślić, ale nic z tego nie wyszło.  Chwilami człowiek ma wrażenie, że machnęli ręką i doszli do wniosku, że jak nauki społeczne nie mogą być nauką pełną gębą, jak nie mają szansy na sprawdzanie, weryfikowanie, falsyfikowanie, to zawsze można unieść się honorem i zostać postmodernistą.


Wszelkie prawdy i wartości stały się względne – powiada postmodernista - semantyka nie ma znaczenia, słowa znaczą to, co mówiący myśli, że znaczą. Nie ma prawdy, jest tylko narracja.  


Ścisłowiec nie ma oporów, żeby powiedzieć „nie wiem”. Pewnie dlatego, że to co wie jest sprawdzone, zweryfikowane, działa. Może powiedzieć: to jest sprawdzone i pewne, to jest  prawdopodobne, ale wymaga dalszych badań, to jest tylko hipoteza, którą można sprawdzić, a to nie nadaje się nawet do sprawdzenia, bo ma złe założenia. Nie wszystko i nie zawsze jest aż tak klarowne, ale na drugim krańcu jest prorok moczący tyłek w mętnej wodzie i krzyczący słuchajcie, słuchajcie.


Czy dziś jest jeszcze gorzej niż było dawniej? Nie da się tego dokładnie zmierzyć, więc na wszelki wypadek mówię – nie wiem. Polski (nie przez wszystkich lubiany) psycholog, Tomasz Witkowski, twierdzi, że jest coraz gorzej i że są po temu powody. W ciekawym wywiadzie opublikowanym w „Przeglądzie” pod tytułem Żniwa pseudonauki Witkowski winą za ucieczkę od rzetelnej nauki obarcza po części psychologię i szaleństwo uczenia ślepej asertywności. Uczelnie kształcą armię dyplomowanych fachowców uczących wysokiej samooceny. Czy rzeczywiście właśnie to przełożyło się „na oczekiwanie szacunku dla wszelkich indywidualnych przekonań i od tamtego czasu jesteśmy uczeni, że nasze poglądy są wartościowe jedynie dlatego, że są nasze, że mamy do nich prawo i nikt nie może się z nas naśmiewać”? Czynników prowadzących do tej przesadnej asertywności było więcej i Tomasz Witkowski o tym mówi. Oczekiwanie dowodów stało się swego rodzaju nietaktem, brakiem tolerancji. Szacunek dla drugiego człowieka jest coraz częściej mylony z szacunkiem dla wygłaszanych przez drugiego człowieka bredni. 


Prowadząca wywiad Katarzyna Wierzbicka, zastanawia się nad tym, że być może nauka jest dla ludzi zbyt trudna i dlatego szukają alternatywnej „wiedzy”. Cóż, nauka jest trudna, naukowcy grzeszą, zamykając się w wieży z kości słoniowej, a hochsztaplerzy mówią językiem znacznie bardziej przystępnym, ale jest jeszcze gorzej, bo oszuści wkroczyli na uniwersytety, zdołali się tam okopać i podszywają się pod naukę. Działają tu również prawa rynku. Dzięki niesamowitemu rozwojowi nauk ścisłych mamy rewolucję innowacyjną. Nieustannie pojawiają się nowe produkty techniczne, które ułatwiają nam życie i których ludzie potrzebują. Nauki rozwiązłe produkują inne towary, ludzie chętnie zapłacą za potwierdzenie tego, co chcą usłyszeć.    

 

Autor Zakazanej psychologii kieruje reflektor na własną dziedzinę:

…psychologia i psychoterapia pielęgnują jednocześnie w ludziach poczucie sprawczości, czego przykładem mogą być m.in. te wszystkie techniki motywacji, "zarządzania sobą" czy rozwoju osobistego, a z drugiej strony oferują zwolnienie z odpowiedzialności tam, gdzie jest ona niewygodna. Tu przykładem mogą być koncepcje o absolutnym wpływie dzieciństwa czy wychowania na kształtowanie osobowości, które także zostały obalone w wyniku przeprowadzonych badań.

Tomasz Witkowski stwierdza, że zadomowieni w naukach społecznych pseudonaukowcy pławią się w opowiadaniu ludziom jak mają żyć, że w czasach odchodzenia od religii, psychologia i psychoterapia wypełniają lukę i w miejsce nauki o technikach zbawienia duszy, dostarczają technik odkrywania własnego ja. Psycholodzy odgrywaję rolę kapłanów i mają podobnie jak kapłani wątpliwe kwalifikacje.


Wiedza kapłana jest boska i nie ma z nią dyskusji, z przedstawicielami pseudonauki też raczej trudno dyskutować, bo o dowodach rozmawiać nie zamierzają. Ale jak się przed nimi chronić, jak ich rozpoznawać?


Witkowski odpowiada, że na jakąś przełomową metodę nie ma co czekać, że „teorie pseudonaukowe cechuje uniwersalność zastosowania - działają na wszystko i wszystko wyjaśniają. Po trzecie wreszcie, częstym elementem pseudonauki są teorie spiskowe, np. lekarze ukrywają prawdę o szczepionkach, bo zaprzedali się koncernom farmaceutycznym. Zawsze chodzi o ‘grupę interesów’, której zależy na ukryciu przed światem jakiegoś zaskakująco prostego faktu czy produktu. W walce z pseudonauką najbardziej jednak przydają się dociekliwość i krytycyzm. Warto też pamiętać, że rzetelne uprawianie każdej dziedziny nauki opiera się przede wszystkim na świadomości jej granic.”


Można powiedzieć, że ludzkość ma silną skłonność do spiskowych teorii od zarania dziejów, a oszuści zawsze wiedzieli, że można na tej skłonności dobrze zarobić. Z tymi oszustami ciekawa sprawa, bo czasem oszukują głęboko wierząc, chociaż rzadko aż tak głęboko, by wyjść na głębinie z łodzi, mówiąc, że wrócą do domu piechotą. (Czego próbował pewien kapłan w Afryce z fatalnym skutkiem.)      


Wielu próbuje zmieniać proporcje, zachęcając do innej asertywności, chociaż skuteczność tych działań wydaje się ograniczona. Nie tylko kapłani postmodernizmu cieszą się niesłabnącą estymą, ale i mocna religijność odzyskuje wigor machając coraz większymi krzyżami i wygrażając pięścią owiniętą w różaniec.


Odpowiedź na pytanie, dlaczego nauki społeczne są rozwiązłe, jest prawdopodobnie taka sama jak odpowiedź dlaczego ogórek nie śpiewa (zapewne z woli nieba, prawdopodobnie nie może). A co z tą inną asertywnością? W roku 2012 ukazała się w Stanach Zjednoczonych książka dla dzieci I Wonder. Autorka, żona słynnego neuronaukowca i jeszcze słynniejszego ateisty Sama Harissa, Annaka Harris, napisała książkę dla dzieci.


Tak wyjaśniała powód tego grzechu pierworodnego:

Zanim moja córka ukończyła drugi rok życia, zaczęła ignorować pytania, na które nie znała odpowiedzi. Potem zaczęła dawać odpowiedzi, o których doskonale wiedziała, że są fałszywe. Zrozumiałam, że przyzwyczaiła się do zachwytów, kiedy dawała poprawne odpowiedzi i była mniej zainteresowana rozmową, która nie dawała takich rezultatów. Zrozumiałam również coś znacznie ważniejszego, że nie nauczyłam jej mówić nie wiem, nie mówiąc już o zachwytach nad jej umiejętnością mówienia „nie wiem”.       


Jestem przekonana, że jednym z najważniejszych darów, jakie możemy dać naszym dzieciom, jest właśnie pewne siebie mówienie ”nie wiem”.  To jest fundament, od którego zaczynamy nasze badanie świata. (…) świadomość, że nie wiemy jest również źródłem zdumienia i zachwytu.   

 Książka opowiada o wędrówce matki i córki po świecie i o tym, co nas zdumiewa, o grawitacji, cyklach życia, o niezmierzonej przestrzeni wszechświata, o pytaniach, o sposobach szukania odpowiedzi i o tym jak często musimy mówić „nie wiem”. Dorośli również często nie wiedzą, a najczęściej wiedzą, że nie wiedzą, ci którzy wiedzą najwięcej.      


Piękny język i znakomite ilustracje spowodowały, że książka jest od lat bestsellerem. I chociaż nie w zasadniczy sposób, ale przynajmniej trochę zmienia proporcje między tymi, którzy niezwykle asertywnie udzielają odpowiedzi w sprawach, o których nie mają zielonego pojęcia, i tymi, którzy od dziecka nauczyli się pewności siebie mówiąc „nie wiem” i szukania rzetelnych odpowiedzi.       


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Notatki

Znalezionych 2574 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Dlaczego Palestyńczycy nie chcą rządzić Gazą?   Abdul-Hussain   2023-11-18
Gaza, islam i Zachód   Smith   2023-11-17
Pora, żeby Biden publicznie przyznał, że jest to wojna irańskich mułłów przeciwko Izraelowi i Stanom Zjednoczonym   Rafizadeh   2023-11-15
Amerykański front   Rosenthal   2023-11-07
Antonio Guterres nie jest najgorszym sekretarzem generalnym w historii ONZ, ale jest w czołówce   Fitzgerald   2023-11-04
Normalizacja barbarzyństwa. Społeczeństwa, które rezygnują z wolności, wkrótce zobaczą, że zastąpiła ją przemoc.   O'Neill   2023-11-03
Zamknięcie granicy przez Egipt stanowi naruszenie prawa międzynarodowego   Kontorovich   2023-11-01
Po masakrze Żydów przeprowadzonej przez Hamas „GUARDIAN” nienawidzi Żydów jeszcze bardziej   Levick   2023-10-30
Egipt i Jordania odmawiają ratowania palestyńskiego życia     2023-10-28
Wielki Zderzacz Andronów   Koraszewski   2023-10-26
Lepsze pytanie: czego prawo międzynarodowe wymaga od reszty świata w sprawie Hamasu?   Amos   2023-10-25
Właśnie przeczytałem Idź i wróć człowiekiem   Kalwas   2023-10-24
Piekło wojen miejskich nie jest unikalne dla Gazy   Brincka   2023-10-23
Kto i jak współczuje Palestyńczykom?   Koraszewski   2023-10-21
Czy powinniśmy pomagać Palestyńczykom w Gazie?   Destexhe   2023-10-18
Przyzwoici liberałowie mogą wyrządzić więcej szkody niż demonstranci popierający Hamas   Tobin   2023-10-15
List otwarty do redaktora naczelnego „Gazety Wyborczej” Jarosława Kurskiego   Koraszewski   2023-10-15
Najważniejsza zmiana w świecie arabskim od końca kolonializmu     2023-10-06
ONZ musi zakończyć wykluczanie Tajwanu — zanim będzie za późno   Jacoby   2023-10-05
Zakrzykiwanie cywilizowanego dialogu   Chesler   2023-10-04
Lekcje z Karabachu dla ofiar i  prześladowców   Fernandez   2023-10-04
Afryka: dzielenie kury, która znosi złote jaja   Taheri   2023-09-30
Dlaczego Palestyńczycy uciekają ze Strefy Gazy?   Tawil   2023-09-28
Nieuniknione dysproporcje   Gal   2023-09-28
Problem imigracji   Lloyd   2023-09-27
Arabscy Izraelczycy przeprowadzają się do Strefy C i rozwalają kłamstwo o „apartheidzie”     2023-09-22
Jerycho NIE jest miejscem palestyńskiego dziedzictwa   Williams   2023-09-21
Donald Tusk, „człowiek Euroislamu” w Unii Europejskiej   Lindenberg   2023-09-21
Pierwszy Sekretarz Wszystkich Narodów Świata przemówił   Koraszewski   2023-09-18
Erdoğan: ochoczy zakładnik antyzachodniej doktryny Putina   Bekdil   2023-09-16
Abbas musi ponieść realne konsekwencje swoich antysemickich uwag   Flatow   2023-09-14
Dziennikarka BBC po raz kolejny zakłada pelerynę aktywistki   Sela   2023-09-11
Kłopot z filmami idealizującymi amerykańskich komunistów   Tobin   2023-09-11
Najnowszy antyizraelski dokument prawny ONZ opiera się na kłamstwach     2023-09-07
Niewolnictwo: ostentacyjna hipokryzja BRICS wobec Czarnych Afrykanów   Trewhela   2023-09-06
Oskarżenie o islamofobię   Dawkins   2023-09-05
Kiedy Stany Zjednoczone odmawiają powiedzenia słowa „palestyński”?   Flatow   2023-09-05
Kiedy Havel spotkał Bidena   Clarke   2023-09-04
Przepływy migracyjne i prawo niezamierzonych konsekwencji   Fernandez   2023-09-02
Do dziś UNRWA nie otrzymała od Stanów Zjednoczonych 75 milionów dolarów. Zobaczymy, czy złowieszcze przewidywania się spełnią.     2023-09-02
Świat staje się wielobiegunowy   Mahjar-Barducci   2023-08-28
Sprawiedliwość wymaga uczciwych procedur   Dershowitz   2023-08-26
Krytyka porozumienia między USA a Iranem o wymianie więźniów w prasie saudyjskiej     2023-08-23
Reporter przewidział pogrom Farhud w 1939 roku     2023-08-22
Nanoracjonalizm wojen religijnych w epoce nuklearnej   Koraszewski   2023-08-21
Syndrom „Musimy coś zrobić”   Taheri   2023-08-18
Izraelskie osiedla nie są nielegalneOdpowiedź Nathanielowi Bermanowi   Kontorovich   2023-08-18
Kto rozpoczął II wojnę światową?   Jacoby   2023-08-17
Co się stało z eskalacją izraelskiej dominacji?   Pandavar   2023-08-16
List do przyjaciela i kilku innych osób   Koraszewski   2023-08-09
Barwna historia Palestyny na Twitterze   Collier   2023-08-08
Byli pracownicy Departamentu Stanu przyznają, że się myliliDlaczego więc Izrael miałby ich teraz słuchać?   Flatow   2023-08-06
„Nasz najmniej odrażający wybór”Od premiery filmu „Oppenheimer” odżyła debata na temat użycia bomby atomowej w Japonii   Jacoby   2023-08-04
Nieznośny irracjonalizm racjonalizmu   Koraszewski   2023-08-03
Robert Malley i zew Trzeciego Świata   Mansour   2023-08-01
Eskalacja agresji irańskich mułłów w Ameryce Łacińskiej i na Bliskim Wschodzie   Rafizadeh   2023-07-27
Administracja Bidena zostawia sojusznika USA na lodzie   Bryen   2023-07-27
Przywoływanie do porządku   Collins   2023-07-25
Dlaczego Palestyńczycy zawsze ogłaszają zwycięstwo, kiedy przegrywają?     2023-07-24
Każda umowa z Iranem wymaga zgody Kongresu   Kemp   2023-07-22
Administracja Bidena na nowo definiuje antysemityzm. I wyklucza najbardziej zgubną obecnie formę nienawiści do Żydów   Kontorovich   2023-07-22
Wizyta irańskiego prezydenta w Ameryce Łacińskiej     2023-07-21
Recenzja książki Andrzeja Koraszewskiego   Eyal-Fajtlowicz   2023-07-20
Czy kłamią, że nie wiedzą?   Koraszewski   2023-07-17
Czy ci się to podoba, czy nie, tożsamość ma znaczenie – ale która tożsamość?   Fernandez   2023-07-14
Biden podaje rękę antysemitomBojkot izraelskich instytucji akademickich jest tylko najnowszym przykładem tego, jak Departament Stanu USA niemal wypowiedział wojnę Izraelowi.   Bard   2023-07-13
Najwyższy czas przyjąć Ukrainę do NATO   Jacoby   2023-07-12
Czy Departament Stanu przestrzega prawa USA na terytoriach spornych?     2023-07-11
Co naprawdę powiedział Frederick Douglass w swoim wspaniałym przemówieniu z okazji Dnia Niepodległości   Jacoby   2023-07-11
Dziennikarstwo z użyciem płynów ustrojowych   Koraszewski   2023-07-10
Świat wysyła komunikat: Izrael powinien po prostu zaakceptować mordowanie Żydów     2023-07-08
Podczas gdy Stany Zjednoczone wzywają Izrael do „powściągliwości”, codziennie bombardują cele terrorystyczne na całym świecie     2023-07-05
Saudyjski publicysta niechętnie chwali Izrael i omawia „zjawisko Edy Cohena”     2023-07-04
Pochwała krytyków gender     2023-07-04
Wyburzenia domów przez Izrael i Egipt   Fitzgerald   2023-07-03
Ostatni upust żółci   Koraszewski   2023-07-03
Co arabscy darczyńcy dla amerykańskich uniwersytetów kupują za 10 miliardów dolarów?   Bard   2023-07-02
Krew, ropa i golf: Zachodnia hipokryzja wobec COP-28   Fernandez   2023-07-01
Misterium historycznego zakrętu   Koraszewski   2023-06-28
Chiny, Pakistan i Turcja sięgają po Kaszmir   Bulut   2023-06-27
Kto chce apartheidu? Palestyńczycy!     2023-06-25
Jak USA starają się związać ręce Izraela przed ogłoszeniem nowej umowy z Iranem   Doran   2023-06-24
ONZ i WHO obwiniają Izrael bardziej niż kogokolwiek innego   Bryen   2023-06-22
Problem z definicją antysemityzmu IHRA polega na tym, że nie pozostawia miejsca dla  antysemitów     2023-06-21
Groźba decywilizacji   Lloyd   2023-06-21
„To nie dowcip”: zaskakujące milczenie administracji Bidena, ONZ i UE w sprawie łamania praw człowieka w Iranie   Rafizadeh   2023-06-20
UNRWA dostarcza darmowych świadczeń 775 tysiącom osób, które nie są uchodźcami nawet według jej własnej definicji     2023-06-19
Polityka w czasach romantycznej zarazy   Koraszewski   2023-06-17
Antyzachodni klub nuklearny: Korea Północna, Chiny, Rosja i Iran niebezpiecznie atakują Zachód   Rafizadeh   2023-06-08
Polemika z izraelskimi migawkami   Koraszewski   2023-06-08
Amerykanin w Moskwie   Bawer   2023-06-07
Saudyjczycy wyłaniają się jako nowe mocarstwo Bliskiego Wschodu     2023-06-06
Czy modne bzdury przestaną być modne?   Koraszewski   2023-06-05
Amerykańska Narodowa Strategia Przeciwdziałania Antysemityzmowi jest porażką, zanim rozpoczęła działalność     2023-06-03
Głupota i podłość w służbie walki o władzę   Koraszewski   2023-06-02
Nowe media i stare problemy z dialogiem   Koraszewski   2023-05-30
Turcja: Co powiedziałby ojciec?   Taheri   2023-05-30
Wybory w Turcji: nacjonalistyczna polityka tożsamości wygrywa mimo nędzy   Bekdil   2023-05-27
Ekstremiści już planują wykorzystanie AI   Stalinsky   2023-05-23
Wywiad rzeka o seksie   Koraszewski   2023-05-22

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk