Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 06:58

« Poprzedni Następny »


Czy Putin realizuje idee Sołżenicyna, jak sądzą niektórzy analitycy?


Andrzej de Lazari 2018-05-10


Putin został prezydentem Rosji 26 marca 2000 roku, a 20 września złożył wizytę Sołżenicynowi. W odróżnieniu od Jelcyna, nie zaprosił rosyjskiego Starca do siebie, lecz udał się z „pielgrzymką” do jego domu w Troice-Łykowie. Raczej nie zrobił tego dla zyskania poklasku w społeczeństwie rosyjskim, gdyż Sołżenicyn był już wówczas postrzegany jako utopista i demagog. O ile w 1998 w badaniach Centrum Lewady znalazł się jeszcze na 9 miejscu wśród „ludzi roku” z pięcioprocentowym poparciem (na czele Primakow z 29 procentami), o tyle rok później do spisu już nie trafił, zaś pierwsze miejsce zajął Putin z 38 procentami[1].

Gdy spytano Rosjan, z jakimi problemami udaliby się do Sołżenicyna, większość orzekła, że nie jest on dla nich autorytetem i w ogóle po rady by nie poszli. Pisarka Tatiana Tołstaja stwierdziła, że jego polityczne przesłania są „niebezpieczne i nieodpowiedzialne”, Gennadij Burbulis (wicegubernator Nowgorodu) – że „naiwne”. Bankier Arkadij Muraszew – że Sołżenicyn nie przeczytał ani jednej książki z ekonomii, zaś reżyser Aleksy German – że „już odegrał swoją rolę”. Pisarz Aleksander Zinowjew był „rozczarowany postępkiem Putina”, gdyż „Sołżenicyn jako myśliciel jest nikim – nadęty bufon”. Jedynie Gleb Pawłowski, szef Fundacji Efektywnej Polityki, docenił spotkanie. Jego zdaniem Putina wiele łączy z Sołżenicynem. Obaj są jakoby „trzeźwymi racjonalistami, choć każdy ze swej pozycji”. Sołżenicyn, jak i Putin, „jest państwowotwórczy, jednak nie w słowianofilskim sensie. W jakimś stopniu obaj są nawet okcydentalistami, zwolennikami zachodnich zdobyczy dla Rosji. Obaj są też bardziej konserwatystami niż radykałami oraz wrogami rewolucji”[2].


To był rok 2000, gdy Putin twierdził, że „Demokracja – to dyktatura prawa, a nie ludzi na stanowiskach”[3]. Nie tylko Pawłowski nabrał się wówczas na ów „okcydentalizm”.

 

Pisarz docenił i wizytę, i Putina. Dostrzegł w nim „żywy umysł i spostrzegawczość”, „brak skłonności dyktatorskich”, „rozwagę w decyzjach i sądach, chęć pracy dla Ojczyzny i głębokie zrozumienie problemów współczesnej Rosji”[4]. Trzy miesiące później, gdy odbierał nagrodę francuskiej Akademii Nauk Moralno-Politycznych, stwierdził, że „prezydent działa w dobrym kierunku, lecz mało zdecydowanie”. Jednocześnie skrytykował reformę Rady Federacji i zbyt liberalną politykę wobec Ukrainy, która „depcze rosyjską kulturę i język oraz urządza na swoim terytorium kolejne manewry NATO”[5].


Kolejną wizytę Putin złożył Sołżenicynowi w czerwcu 2007 roku w dniu przyznania mu Nagrody Państwowej (nagrodę odebrała żona pisarza). Wcześniej wysokie odznaczenia próbowali mu wręczyć Gorbaczow i Jelcyn, lecz spotkali się z odmową. Od Putina nagrodę przyjął i kolejną wizytę docenił. Rozmowa obu panów podczas tej, jak i poprzedniej wizyty, odbyła się bez obecności dziennikarzy. „Mówiliśmy o Rosji – relacjonował Putin, – o obecnej sytuacji i o przyszłości kraju. Zwróciłem uwagę pisarza na fakt, że szereg naszych posunięć jest zbieżnych z tym, o czym Sołżenicyn pisał”[6]. Sołżenicyn zaś, udzielając wywiadu pismu „Der Spiegel”, powiedział: „Putin otrzymał w spadku kraj rozgrabiony, zwalony z nóg, ze zdemoralizowanym, zubożałym narodem. I zabrał się za to, co było możliwe – za stopniowe, powolne odbudowywanie kraju. Jego wysiłki nie od razu zostały zauważone i tym bardziej docenione”[7].


W kwietniu 2008 roku pisarza odwiedził amerykański ambasador William Burns. Podczas rozmowy Sołżenicyn przeciwstawił ośmioletnie rządy Putina rządom Gorbaczowa i Jelcyna. Stwierdził, że „za Putina naród znowu zaczął rozumieć, czym jest bycie Rosjanami”. Skrytykował natomiast wciąż istniejącą przepaść pomiędzy biednymi i bogatymi oraz rezygnację z ordynacji wyborczej i odgórne wyznaczanie gubernatorów. Zaniepokojony był również faktem, że „młodzi Rosjanie niedostatecznie uświadamiają sobie niebezpieczeństwo sowieckiego komunizmu”[8].


Pisarz zmarł 3 sierpnia 2008 roku. Rok później Putin spotkał się z wdową, Natalią Sołżenicyną. Rozmawiali o potrzebie obecności Archipelagu GUŁAG w rosyjskiej szkole[9]. Na spotkanie w 2010 roku Natalia przygotowała jednotomową „szkolną”, krótszą wersję Archipelagu. „Bez wiedzy o tym, co w tej książce zostało przedstawione, nie będziemy mieli pełnego obrazu naszego kraju i trudno nam będzie myśleć o przyszłości” – skomentował Putin[10]. W 2012 roku, podczas kolejnej wizyty na Kremlu, Sołżenicyna żaliła się, że zmniejszono ilość lekcji literatury w szkole z pięciu do dwóch w tygodniu i że Archipelag GUŁAG nie stał się lekturą obowiązkową[11]. Później jeszcze kilkakrotnie Putin zapraszał wdowę na różne uroczystości, w których sam brał udział, m.in. w listopadzie ubiegłego roku na odsłonięcie pomnika księcia Włodzimierza. Natalia Sołżenicyna z reguły wspiera działalność Putina i broni go przed krytykami z Zachodu oraz przed rosyjską opozycją[12].

 

Wobec takich faktów nic dziwnego, że niektórzy analitycy próbują dociec związku polityki kremlowskiej z ideami głoszonymi przez Sołżenicyna.


Politolog Paweł Swiatienkow, reagując na śmierć pisarza, zatytułował swój tekst Sołżenicyn jako zwiastun Putina[13]. Uznał, że autor Listu do przywódców Związku Radzieckiego przepowiedział w nim dzisiejszy ustrój Rosji. Stało się przecież to, o czym pisał w 1973 roku: „A może na możliwą do przewidzenia przyszłość, chcemy tego czy nie, zalecimy to czy nie, Rosji sądzone są rządy autokratyczne? Może tylko do takiego ustroju dojrzała ona na razie? […] Niech już będzie ten autorytatywny ustrój, ale oparty nie na bezgranicznej ‘klasowej nienawiści’, lecz na miłości do człowieka i nie tylko do najbliższego otoczenia, ale szczerze  – do całego narodu”[14]. Mamy – zdaniem Swiatienkowa – „i autorytarny ustrój, i jednopartyjny lecz nieideologiczny system”. Naczelną ideą Sołżenicyna było sbierieżenije naroda [zachowanie, ustrzeżenie narodu],  „a czyż nie sbierieżenije naroda deklarowane jest dzisiaj w narodowo-demograficznych projektach?”.


Swiatienkow opublikował swój tekst 4 sierpnia 2008 roku. Trzy lata później dla uwiarygodnienia mógłby przywołać wypowiedź Putina z wywiadu dla pisma „VIP Premier”. Na pytanie: „Czy nie wydaje się Panu, że po rozwiązaniu w ostatnim dziesięcioleciu najważniejszych palących problemów doszliśmy do konieczności urzeczywistnienia zmian jakościowych, do swego rodzaju przerwania frontu we wszystkich dziedzinach życia kraju? Czy do tego potrzebna jest nowa platforma ideologiczna – tak zwana nowa idea narodowa? Co powinno być jej podstawowym postulatem?” – Putin odpowiedział:  „Bardzo często zadają mi to pytanie, pozwolę więc sobie na powtórzenie i zacytowanie słów Aleksandra Sołżenicyna, który pewnego razu określił naszą ideę narodową jako sbierieżenije naroda. W tym zwrocie zawarł się właściwie podstawowy cel współczesnej Rosji, wszystkich przemian, które zachodzą w gospodarce, sferze socjalnej, w życiu społecznym i politycznym”[15].


W 2008 roku Swiatienkow nie widział szans na kontynuowanie „nieideologicznego modelu ZSRR”. I miał rację – miejsce ideologii komunistycznej i liberalnej coraz brutalniej zajmuje w Rosji nacjonalizm. W grudniu 2012 r., w kolejnym Przesłaniu do Zgromadzenia Narodowego Putin stwierdza: „w patriotyzmie widzę konsolidującą bazę naszej polityki”, zaś Andriej Isajew, zastępca sekretarza generalnego „Jedinoj Rossii”, wyciąga z tych słów wniosek, że „projektem Putina – ideą rosyjską XXI wieku” jest „idea patriotyzmu”. Wcześniej w historii Rosji patriotyzm był podporządkowany innym ideom. W Rosji carskiej hymn zaczynał się nie od słów „Boże chroń Rosję”, a od „Boże chroń cara”. W słynnej „trójjedni” ministra oświaty z czasów Mikołaja I, Sergieja Uwarowa („prawosławie, samodzierżawie, narodowość”), Rosji w ogóle nie było, a „naród” był na trzecim miejscu. Bolszewicy patriotyzm zanegowali w imię idei rewolucji światowej, potem podporządkowano go komunizmowi i dopiero Putin jakoby „po raz pierwszy zaproponował patriotyzm nie jako środek wspomagający, mobilizujący naród do osiągania pewnych ważnych celów, a jako podstawę całej rosyjskiej polityki”[16].


To było w grudniu 2012, natomiast w styczniu, jeszcze przed wyborami, Putin opublikował tekst programowy pt. Rosja kwestia narodowa[17], którego bohaterem jest „naród rosyjski, rosyjska kultura” jako „rdzeń spinający tkankę tej unikalnej cywilizacji”. Powołując się na Iwana Iljina i Dostojewskiego twierdzi, że rosyjska tożsamość ma „inny kod kulturowy”, że „wielką misją Rosjan jest jednoczenie, łączenie cywilizacji”. Rosyjski język, kultura, „wszechświatowa uczynność” (sformułowanie Dostojewskiego) ma połączyć „rosyjskich Ormian, rosyjskich Azerów, rosyjskich Niemców, rosyjskich Tatarów” itd. Nie używa przy tym przymiotnika „rossijskich”, który sugerowałby ich „obywatelskość”, lecz „russkich”, który określa przynależność etniczną.


W czerwcu 2013 r. w wywiadzie dla stacji telewizyjnej Russia Today Putin przeciwstawia Rosję Ameryce: „Podstawą amerykańskiej samoświadomości jest idea indywidualistyczna. Podstawą rosyjskiej – kolektywistyczna. […] Nasza świadomość, świadomość człowieka rosyjskiego podpowiada inne zadania. Coś duchowego. Coś związanego z Bogiem. Proszę zrozumieć, mamy różne filozofie życia. I dlatego nie łatwo nam z Amerykanami zrozumieć siebie nawzajem”[18].


Pisałem już, że jeśli zdefiniujemy „ideę rosyjską” w ślad za Iwanem Iljinem (rosyjskim Dmowskim) jako „sumę pojęć, określających historyczną oryginalność i szczególne powołanie narodu rosyjskiego” i uświadomimy sobie, że Iljin jest myślicielem najczęściej przywoływanym przez Putina, że ideologię Kremla kształtują tacy nacjonalistyczni (by nie powiedzieć faszyzujący) wyznawcy Iljina jak Dmitrij Rogozin, czy szef Ruchu Narodowo-Wyzwoleńczego, deputowany Jewgienij Fiodorow, zdaniem których wredne siły Zachodu przeprowadziły w Rosji w 1991 r. „drugą liberalno-demokratyczną rewolucję” (pierwszą w 1917-tym) i władza w Rosji w latach 90. przeszła w obce, nierosyjskie ręce[19], wówczas dzisiejsza Putinowska koncepcja „idei narodowej” i „sbierieżenija naroda” staje się bardziej zrozumiała[20].


Ale czy jest ona realizacją koncepcji Sołżenicyna?


Literaturoznawca Benedykt Sarnow w książce pt. Fenomen Sołżenicyna (Moskwa 2012) stara się przekonać czytelników, że tak, że autor Rosji w zapaści wciąż pozostaje duchowym nauczycielem Putina i że ten, punkt po punkcie, realizuje Sołżenicynowską koncepcję „odbudowy Rosji”[21].


Podobnego zdania jest amerykański politolog Peter Eltsov[22]. Putina z Sołżenicynem łączy nacjonalizm, pochwała autorytaryzmu, nieuznawanie Białorusinów i Ukraińców za samodzielne narody. Według Eltsowa Putin skieruje teraz swoją agresywną politykę na Kazachstan, zgodnie z myślą Sołżenicyna z eseju Jak odbudować Rosję (1990), że część Kazachstanu zamieszkiwana przez większość rosyjską powinna przynależeć do Rosji[23]. Również Artiem Krieczetnikow uważa, że podstawą putinowskiej polityki są idee zawarte w Jak odbudować Rosję. Putin za radą Sołżenicyna buduje jakoby normalne państwo narodowe, a nie imperium[24].


Czy Putin rzeczywiście jest uczniem Sołżenicyna? Bez wątpienia w krytyce Zachodu nie ustępuje pisarzowi. Natomiast nie jestem pewien, czy Sołżenicyn poparłby hura-patriotyzm, którego wybuch sprowokował Putin anektując Krym. Wątpliwości czerpię z niejednoznacznych wystąpień żony pisarza, która z jednej strony, wspiera Putina, z drugiej, przywołując poglądy męża, najpierw wzywa moskiewski patriarchat, by nie plątał patriotyzmu z fanatyzmem i nie wspierał hura-patriotów[25], zaś kilka miesięcy później, uznając kulturową rosyjskość Krymu, przyznaje, że „z punktu widzenia prawa międzynarodowego” do Rosji można mieć pretensje za aneksję[26].


Sołżenicyn nie był militarystą i nawoływał do rozstrzygania sporów w dialogu. Dzisiaj napadają na niego nacjonaliści na czele z prawosławnymi duchownymi[27] i stalinistami wszelkiej maści[28]. Nie zaakceptowałby przede wszystkim zaskakującego wzrostu kultu Stalina, sprowokowanego kremlowską polityką. Według badań Centrum Lewady, w styczniu 2017 roku „miłość Rosjan do Stalina osiągnęła maksimum”? O ile w marcu 2016 roku „zachwyt”, „szacunek” i „sympatię” do tego ludobójcy (w polskim pojmowaniu) wyrażało 37 procent wielonarodowych mieszkańców Federacji Rosyjskiej, to w styczniu 2017 liczba ta wzrosła do 46 procent[29]. W Rosji nie ma problemu z upamiętnianiem komunizmu – jedynie 14 procent mieszkańców jest za likwidacją pomników Lenina, a są ich tysiące. 57% pozytywnie ocenia działalność „wodza rewolucji”[30]. Nie należy więc się dziwić paradoksowi, że dla sporej części społeczeństwa zakochanego w Putinie Sołżenicyn jest „zdrajcą, Judaszem”, że przed Muzeum GUŁAGu w Moskwie „komunistyczna młodzież” powiesiła kukłę Sołżenicyna[31], że na jego pomniku we Władywostoku ktoś napisał „Judasz” i że rośnie sprzeciw wobec pomysłu postawienia mu pomnika w Moskwie[32]. Putin nie reaguje. To przecież jego wyborcy.

 

*Pierwsza publikacja tekstu w „Nowej Europie Wschodniej” 2018/2


Przypisy: 

 

[1] Zob. Ю.А.ЛЕВАДА, 2000 ГОД: РАЗОЧАРОВАНИЯ И НАДЕЖДЫ, https://www.levada.ru/2000/12/25/2000-god-razocharovaniya-i-nadezhdy/.

[2] Zob. Вы бы к Солженицыну поехали?, https://www.kommersant.ru/doc/17755.

[3] Zob. Открытое письмо Владимира Путина к российским избирателям, https://www.kommersant.ru/doc/141144.

[4] Zob. Путин показательно съездил к Солженицыну; Чубайс еще в августе первым заговорил о влиянии Солженицына на ситуацию в стране, http://polit.ru/article/2000/09/21/476703/.

[5] Zob. Александр Солженицын: "Путин действует недостаточно решительно", https://lenta.ru/news/2000/12/13/solzh/.

[6] О чем беседовал Путин с Солженицыным, https://www.kp.ru/daily/23917.3/68556/.

[7] Александр Солженицын: Путину досталась сшибленная с ног страна, https://www.kp.ru/daily/23942/70820/

[8] Zob. Люк Хардинг (Luke Harding), Солженицын хвалил Владимира Путина, http://inosmi.ru/politic/20101202/164635202.html.

[9] Владимир Путин встретился с вдовой Александра Солженицына Натальей Солженицыной, https://www.1tv.ru/news/2009-07-28/163852-vladimir_putin_vstretilsya_s_vdovoy_aleksandra_solzhenitsyna_nataliey_solzhenitsynoy .

[10] Путин: знание "Архипелага ГУЛАГ" необходимо обществу, https://www.vesti.ru/doc.html?id=402508

[11] Встреча Президента РФ Владимира Путина с Наталией Солженицыной, http://www.bfrz.ru/?mod=news&;id=1160.

[12] Zob. Alexander Solzhenitsyn’s widow on what went wrong, https://www.economist.com/blogs/prospero/2015/11/russia-and-west.

[13] П. Святенков, Солженицын как предтеча Путина, http://www.apn.ru/column/article20502.htm (04.08. 2008).

[14] A. Sołżenicyn, List do przywódców Związku Radzieckiego, http://aneks.kulturaliberalna.pl/archiwum/list-do-przywodcow-zwiazku-radzieckiego/.

[15] В. Путин, России нужна стабильность, „VIP Premier” 2011, nr 4-5.

[16] А.Исаев, Проект Путина: русская идея XXI века, „Независимая газета”, 17.12.2012.

[17] В. Путин, Россия: национальный вопрос, 23.01.2012, http://www.ng.ru/politics/2012-01-23/1_national.html.

[18] Посещение телеканала Russia Today, 11.06.2013, http://www.kremlin.ru/news/18319.

[19] Zob. „Национально-освободительное движение” за свободное вхождение в царство антихриста?, http://www.rusidea.org/?a=130133.

[20] A. de Lazari, IdearosyjskapoPutinowsku, http://liberte.pl/idea-rosyjska-putinowsku/; wersja rosyjska: «Русская идея» по-путински, http://gefter.ru/archive/12304.

[21] Zob. В. Луков, Ленин-Сталин-Солженицын-Путин и «скрепы» России, http://www.kontinent.org/article.php?aid=52a1acc62a4d1

[22] П. Ельцов, Что любимый наставник Путина говорит нам о его следующей цели, http://inosmi.ru/russia/20150211/226201491.html.

[23] A. Sołżenicyn, Jak odbudować Rosję?, tłum. Juliusz Zychowicz, Kraków 1991, s. 7-10.

[24] А. Кречетников, Россия и Украина: Владимир Путин - ученик Солженицына?, http://www.bbc.com/russian/russia/2014/05/140526_russia_ukraine_solzhenitsyn.

[25] Наталья Солженицына о том, почему РПЦ не должна поддерживать ура-патриотические тенденции, http://www.gazeta.ru/comments/2014/02/05_x_5882509.shtml.

[26] Наталья Солженицына о Сталине, России и Украине, 08.10.2014, http://rustelegraph.ru/news/2014-10-08/Natalya-Solzhenitcyna-o-Staline-Rossii-i-Ukraine-20078/.

[27] А. Шумский, И вновь солженицынское высокомерие!, http://ruskline.ru/news_rl/2014/02/05/i_vnov_solzhenicynskoe_vysokomerie/.

[28] Zob. Л. Сараскина, О сталинизации головного мозга, http://www.pravmir.ru/lyudmila-saraskina-o-prityagivanii-citat-i-stalinizacii-golovnogo-mozga/.

[29] ЛЮБОВЬ РОССИЯН К СТАЛИНУ ДОСТИГЛА МАКСИМУМА, https://www.levada.ru/2017/02/15/lyubov-rossiyan-k-stalinu-dostigla-maksimuma/.

[30] ПАМЯТНИКИ ЛЕНИНУ ОБРЕЛИ ВСЕНАРОДНУЮ ПОДДЕРЖКУ, https://www.levada.ru/2017/04/19/pamyatniki-leninu-obreli-vsenarodnuyu-podderzhku/.

[31] У входа в музей ГУЛАГа повесили чучело Солженицына,  http://www.rbc.ru/rbcfreenews/57fbfbff9a794730b7ff32df.

[32] Резонанс в обществе как ответ на установку памятника А.Солженицыну, http://inance.ru/2017/05/solzenitsin-2/.



Andrzej Dymitr de Lazari 

 

Wybitny rusycysta, politolog, historyk filozofii, profesor nauk humanistycznych, tłumacz i publicysta. Autor wielu publikacji książkowych na temat Rosji.

Współzałożyciel w 2017 i obecnie prezes Stowarzyszenia Mosty Europy.

 

 

 

 


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Notatki

Znalezionych 2574 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

"Guardian" doszlusował do Iranu i Turcji w sprzeciwie wobec umowy pokojowej Izraela i ZEA   Levick   2020-08-19
"Guardian" Palsplains antysemityzm   Levick   2021-11-12
"Hamas nie boi się wyborów"   Toameh   2019-07-14
"Inni" Palestyńczycy   Toameh   2016-09-09
"Liberalna" Turcja twierdzi, że Europa jest rasistowska   Bekdil   2016-09-15
"Muzułmańska Jerozolima": Tureckie przesłanie “pokoju” dla Izraela   Bulut   2016-04-02
"Najpierw przyszli po Asię Bibi"   Murray   2016-11-07
"Ohydne przestępstwo" szkolnego programu   Tawil   2018-03-09
"Palestyna" urojona   Chesler   2018-12-01
"Palestyńczycy są tacy sami jak my", zapewnia mędrzec Blinken   Pandavar   2024-02-20
"Pan Hitler mnie oszukał"   Koraszewski   2021-08-26
"Progresywni" idealizują rakiety terroru Hamasu na festiwalu filmowym     2017-01-20
"Sprawiedliwość" jest dla lewicy antyizraelskim wytrychem. Nie ma nic wspólnego z prawdziwą sprawiedliwością.     2019-08-12
"Usprawiedliwienia" dla terrorystów   Murray   2016-04-07
#MeToo w meczecie   Meotti   2018-03-06
„Arabska ulica” wybucha w Europie   Murray   2017-12-23
„Biedni” Palestyńczycy nie są tacy biedni   Fitzgerald   2023-04-07
„Choroba” przywrócona przez Putina   Taheri   2022-06-18
„Co izraelscy żołnierze robią palestyńskim dzieciom” -  recenzja   Kalwas   2020-11-12
„Global Getaway”: nadmiar pustych obietnic ze strony UE?   Bergman   2023-02-17
„Guardian” trzyma się narracji „biernej ofiary” w sprawie arabskiej przestępczości   Levick   2022-04-16
„Guardian” umniejsza terror LFWP, zbywa ich związki z NGO „praw człowieka”   Levick   2021-11-05
„Imam Pokoju” wzywa Arabów, muzułmanów do zaakceptowania Izraela     2023-02-07
„Nasz najmniej odrażający wybór”Od premiery filmu „Oppenheimer” odżyła debata na temat użycia bomby atomowej w Japonii   Jacoby   2023-08-04
„Niebezpieczna i głupia eskalacja”   Koraszewski   2020-01-04
„Przebudzona” feministka woli, by ludzie umierali, niż żeby biali mężczyźni z Oksfordu pierwsi stworzyli szczepionkę na koronawirusa   Coyne   2020-05-01
„To nie dowcip”: zaskakujące milczenie administracji Bidena, ONZ i UE w sprawie łamania praw człowieka w Iranie   Rafizadeh   2023-06-20
„Umowa stulecia”, czy „policzek stulecia”?   Koraszewski   2020-02-01
„Ustawa o zwalczaniu międzynarodowej islamofobii” może z łatwością być nadużyta do potępiania Izraela, kiedy broni się przed terrorem     2021-12-30
“Dla jednego terrorysta…” – fragment książki   Landes   2019-04-12
“Dobrzy terroryści” Europy. Bo mogą zniszczyć Izrael?   Toameh   2016-10-08
“GUARDIAN” znowu propaguje kłamstwo o “50 rasistowskich prawach”   Levick   2020-10-29
“Independent”, Ben White i oskarżenie Izraela o rasizm wobec….Babilończyków i starożytnych Rzymian?   Levick   2016-11-02
“Kiedy Biden zobaczy, że jego błędy szkodzą interesom Ameryki?”   Toameh   2022-04-13
“Koszmar zatajonych pieniędzy”: jak Katar kupił Ligę Bluszczową   Williams   2024-01-20
“Krwawe Boże Narodzenie”: chrześcijanie masakrowani w nigeryjskim ludobójstwie   Ibrahim   2024-01-17
“Między Kijowem a Gazą” – ukrainizacja palestyńskiej narracji     2022-03-09
“Nasz spór z Żydami jest religijny”     2017-10-23
“New York Times” i Izrael   Ini   2014-06-25
“New York Times” i jego współpracownicy   Fitzgerald   2022-12-02
“New York Times” kryje terrorystkę i na dodatek oczernia Goldę Meir   Flatow   2021-03-14
“New York Times” popiera terrorystów   Maroun   2017-04-19
“New York Times”, Izrael i “skradzione palestyńskie potrawy”   Fitzgerald   2021-11-09
“Obowiązek nienawidzenia Brytanii”   Murray   2018-04-14
“Palestyński rząd” umiera, oksymoron się rodzi   Flatow   2019-02-08
“Pomniejsze wtargnięcie” było wielkim błędem   Jacoby   2022-01-31
“Przebudzenie” zagraża amerykańskim Żydom   Tobin   2023-12-23
“Przebudzona” Ameryka — oglądana przez uciekinierkę z Korei Północnej   Bawer   2023-02-27
“Przebudzona” Ameryka jest rosyjską powieściąMetafizyczna przepaść między XIX-wieczną Rosją a XXI-wieczną Ameryką zmniejsza się   Savodnik   2020-07-24
“Przebudzony” świat idzie na wojnę przeciwko Wonder Woman   Tobin   2020-10-18
“Rozwiązanie w postaci dwóch państw” oznacza terroryzm   Greenfield   2023-11-27
“Szlachetna dzikuska” przemówiła   Arbabzadah   2017-10-12
“Słodki handel” Monteskiusza i “dyplomacja Boga” Cobdena   Ridley   2017-10-20
“Tureckie przebudzenie” Europy   Bekdil   2017-03-16
“Uczyńmy antyamerykańskie dyktatury znowu wielkimi”   Rafizadeh   2022-03-25
“Unsilenced” - historia chińskich represji   Jacoby   2022-02-05
“Washington Post” broni Funduszu Męczenników AP   Pomerantz   2018-03-29
“Washington Post” wybiela wezwania do zabijania Żydów   Marquardt-Bigman   2017-08-02
“Wdowy ISIS” i mit o niewinnych kobietach dżihadystkach   Frantzman   2017-12-20
”Antyimperializm” i apologetyka morderstwa   Sixsmith   2018-10-03
”Antysyjonizm” traktuje o Żydach, głupcze!   Tsalic   2018-10-08
”Guardian” nie kwestionuje kłamstw Omara Shakira z HRW   Levick   2019-11-17
”Independent”: 3700 słów przyjaznej Hamasowi propagandy   Levick   2018-11-20
”Pinkwashing” i Izrael: jak działać przeciwko własnym, najlepszym interesom   MacEoin   2019-05-14
”Saudyjska afera” w Stambule ujawnia rywalizację sunnicko sunnicką   Bekdil   2018-10-27
”Zbrodnia” Arabów śpiewających dla Arabów w Izraelu   Toameh   2020-02-08
(Niezbyt) ukryte manipulacje mediów   Cohen   2019-06-10
10 lat klepto-dyktatury Mahmouda Abbasa   Boteach   2015-01-20
100 lat od Balfoura, 70 lat od podziału. Dlaczego nie ma państwa Palestyna?   Collier   2017-01-10
145 pisarzy podpisało list protestujący przeciwko nagrodzie PEN dla Charlie Hebdo   Coyne   2015-05-04
200 dziennikarzy popiera kłamstwa o Izraelu     2021-06-12
220 nalotów na Palestyńczyków; świat ziewa   Toameh   2018-05-14
40. rocznica Islamskiej Republiki Iranu   Rafizadeh   2019-02-21
80 lat temu: senatorzy USA popierają żydowską ojczyznę; brytyjscy i tureccy dyplomaci protestują mówiąc, że świat będzie miał się lepiej, jeśli Żydzi pozostaną pod nazistowskimi rządami     2021-05-04
 Elektroniczne papierosy i ograniczanie szkód   Ridley   2018-07-25
Dawa: sianie nasion nienawiści   Bergman   2017-11-14
Ziemia obiecana Baracka Obamy   Lipman   2020-12-01
Muzułmanie szkodzą sami sobie    Al-Dżibrin   2014-02-20
Czy Turcja powinna być w NATO?   Dershowitz   2014-10-18
Kocha, lubi, szanuje   Koraszewski   2019-07-22
Szokująca decyzja  autobojkotu związków uniwersyteckich   Davidson   2013-12-25
"Jeśli nie masz wolności słowa, nie jesteś wolny". Uchodźcy z krajów komunistycznych przerażeni Ameryką   Meotti   2021-07-26
"Wielka Czystka Turecka": skazani bez sądu   Bekdil   2016-09-27
„Mambo Spinoza”, marokański ateista i inni   Koraszewski   2017-03-25
 Różnorodność jako wartość i historyczna konieczność   Koraszewski   2017-04-25
 Internet i wojna z terrorem   Carmon   2017-05-04
 Niemcy: epidemia gwałtów dokonywanych przez imigrantów   Kern   2015-09-25
 Szpital za pokojową nagrodę Nobla   Frantzman   2018-12-26
 Woda, wojna, innowacje i pokój   Koraszewski   2016-08-22
Antysyjonizm na kampusie widziany oczyma syryjskiego uchodźcy    Dandachi   2019-12-06
Arabowie: "Palestyńczycy powtarzają te same błędy"    Toameh   2020-09-30
Arabskie powody do zawiści   Charbel   2017-07-30
Barack Obama i ludobójstwa    Isaac   2019-08-10
Barbarzyńcy bez granic   Koraszewski   2017-02-03
BBC idzie na wojnę z Żydami w Jerozolimie   Collier   2020-10-03
BBC potrafi znaleźć choinki tylko w Palestynie    Collier   2019-12-25
Bez świeckości nie może być demokracji   Tarabishi   2016-03-22
Big Pharma i inne teorie spiskowe   Koraszewski   2017-09-25
Bliski Wschód jest jak 1000 Hiroszim   Charbel   2016-06-18
Bojkot, osiedla i piękna niewinność   Tsalic   2016-03-12

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk