Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 02:57

« Poprzedni Następny »


Bez świeckości nie może być demokracji


Georges Tarabishi 2016-03-22


Syryjski filozof, pisarz i krytyk literacki, Georges Tarabishi, zmarł 16 marca 2016r  w wieku 77 lat. Ten wybitny, liberalny intelektualista syryjski, urodził się w Aleppo. W latach 60. ubiegłego wieku był dyrektorem Radio Damaszek, potem był redaktorem naczelnym „Journal of Arab Studies” (1972-84) i redaktorem naczelnym pisma „Al-Wahda” (1984-9). Pod koniec lat 1990. przeniósł się do Francji, gdzie mieszkał do śmierci.

Prace literackie Tarabishiego obejmują książki filozoficzne i arabską krytykę literacką, wraz z tłumaczeniami na arabski wielu zachodnich książek filozoficznych. Zajmował się także ponownym odczytywaniem literackiego dziedzictwa arabskiego i używał go do walki z islamizmem.


W 2008 r. MEMRI opublikował wywiad, jakiego udzielił londyńskiej, arabskojęzycznej gazecie  „
Al-Sharq Al-Awsat”.[1] W wywiadzie Tarabishi podkreślił znaczenie krytycznego myślenia i samokrytycyzmu w świecie arabskim stwierdzając, że świeckość jest warunkiem wstępnym demokracji i jedynym lekarstwem na panujące dzisiaj sekciarastwo.


Dziś jego słowa wydają się być jeszcze bardziej aktualne jak osiem lat temu:

***

Wzrost fundamentalizmu doprowadził mnie do zwrócenia się od krytyki literackiej do krytyki dziedzictwa arabsko-islamskiego


Pytanie:
 Pana droga intelektualna przeszła przez wiele stacji. Przeszedł pan od ideologii partii Baas do egzystencjalizmu, od marksizmu do liberalizmu, a niedawno zajął się pan krytyką umysłu arabskiego. Przy końcu tej długiej drogi, gdzie się pan teraz znajduje? Czy jest pan na etapie samokrytyki, przeglądając tę pełną trajektorię, czy na etapie krytykowania rzeczywistości arabskiej?


Odpowiedź:
 Jestem częścią mojego pokolenia, a moje pokolenie przeżyło w pół wieku więcej niż inne pokolenia w innych krajach przeżywają w 100 lub 200 lat. Sytuacja mojego pokolenia jest jak z powieści arabskiej, jak z Naguiba Mahfouza; w 50 lat przeszliśmy od powieści historycznych do powieści realistycznych, a stamtąd do symbolizmu i powieści zajmujących się islamskim dziedzictwem. Innymi słowy, osobista droga pisarska Naguiba Mahfouza objęła w 50 lat trajektorię powieści europejskiej z 300 lat jej rozwoju.


Nasze pokolenie było poddane presji szybkich zmian. Widziało wzrost i upadek nazizmu i marksizmu, bunty studenckie i zmiany myśli europejskiej, zaczynając od egzystencjalizmu, potem Szkoły Francuskiej i wreszcie strukturalizmu i postmodernizmu. Równocześnie na świecie zachodziły doniosłe zmiany: zakończenie II wojny światowej, wybuch zimnej wojny, ruchy wyzwolenia narodowego i ruchy trzeciego świata, upadek obozu socjalistycznego, a stamtąd drogę do globalizacji.


Nasze pokolenie musiało reagować na wszystkie te wydarzenia i zrobić dla nich miejsce w swojej świadomości. Musiało umieć przystosować się do nich, a równocześnie zająć wobec nich postawę krytyczną. Tak więc, chcąc zachować kontakt z epoką, która była ciągłą zmianą, nie mogło przyjmować tylko jednej, ustalonej wizji.


Sądzę, że moja osobista trajektoria odzwierciedla drogę całego pokolenia, bo przechodziła z jednej szkoły myśli do innej zgodnie ze zmieniającymi się fazami i z zastosowaniem zasady krytyki i samokrytyki, które są głównym gwarantem przetrwania tożsamości poprzez zmianę i adaptację do zmieniającej się rzeczywistości.


Ta trajektoria kolejnych zmian nie oznacza wyrzeczenia się wszystkiego, co człowiek zostawił za sobą. Wręcz przeciwnie; przez tę historię, zmianę i ocenę dzieje się proces gromadzenia i rekonstrukcji. Jeśli zostawiłem za sobą fazy, przez które przeszedłem, panarabizmu, egzystencjalizmu, marksizmu i psychoanalizy, nie znaczy to, że nie zachowałem elementów z tych różnych stacji, które nadal odgrywają rolę w końcowym wyniku mojej drogi. Tak więc dzisiaj korzystam z wszystkich moich minionych doświadczeń w celu rozwinięcia złożonej i głębokiej wizji rzeczywistości, w jakiej żyję.


Ta rzeczywistość jest nowym zwrotem w trajektorii świata arabskiego z wybuchem  fundamentalizmu, który dzisiaj rozszerza się. Jest to jeden z głównych powodów mojego intelektualnego przejścia od krytyki literackiej do krytyki dziedzictwa arabsko-islamskiego, jak przedstawiam to w moim projekcie Krytyka krytyki umysłu arabskiego, który osiągnął i nadal osiąga encyklopedyczne proporcje, jakich nie przewidywałem, kiedy zaczynałem tę pracę ponad 20 lat temu…


P:
 Czy możemy więc powiedzieć, że pana projekt przychodzi w kontekście zaprzęgnięcia dziedzictwa islamsko-arabskiego do walki o nowoczesność?


O:
 Konfrontacja z wrogami nowoczesności i z tradycjonalistami jest długą i trudną walką. Sądzę, że zabierze co najmniej kolejnych 50 do 100 lat. Tym tradycjonalistom można się przeciwstawić tylko przez osiągnięcia naukowe i intelektualne nowoczesności oraz przez powrót do samych źródeł dziedzictwa, o którym tradycjonaliści twierdzą, że wzmacnia ich stanowisko.


Kiedy mówię tutaj, że to twierdzą, to właśnie mam dokładnie na myśli. Ten fundamentalizm, przed którym stajemy dzisiaj, jest moim zdaniem całkowicie wymyśloną innowacją. Jeśli wrócimy do dziedzictwa, nie znajdziemy nikogo żyjącego w owym czasie, kto by mówił o sobie, że jest “islamistą”. Byli muzułmanie, chrześcijanie, żydzi i zaratusztrianie, ale żadnych islamistów”.


P:
 Jakie jest pana wyjaśnienie upadku umysłu arabskiego po okresie otwartości i rozkwitu w przeszłości? Czy potrzebny nam jest projekt arabskiego renesansu? A jeśli tak, jakie byłyby jego zarysy?


O:
 Trudno odpowiedzieć w kilku słowach na pytanie, o którym szukając na nie odpowiedzi napisałem całe książki. Wyrażę tutaj tylko zastrzeżenie do użycia słowa „umysł”. Uważam, że wielu intelektualistów arabskich i publiczność, do której zwracają się, nie myśli umysłami, ale posługują się mentalnością. Jest między tymi dwoma pojęciami zasadnicza różnica.


Może być tak, że ponowienie projektu arabskiego Oświecenia (nahda), które obecnie doznaje poważnych porażek, zależy od zdolności intelektualistów arabskich do oparcia się znowu na umyśle zamiast na mentalności. A umysł jest umysłem tylko wtedy, kiedy jest krytyczny.


Tym, co charakteryzuje mentalność, jest tendencja do postawy obronnej i usprawiedliwień. To właśnie najbardziej dominuje dzisiaj w kulturze świata arabskiego, szczególnie w arabskich stacjach telewizyjnych, które stawiają postawę obronną ponad krytykę i podburzają emocje zamiast stymulować umysł…


P:
 W pana najnowszej książce, Heretyckie myśli o demokracji, świeckości, nowoczesności i odmowie arabskiej zaprzecza pan, że istnieje jakakolwiek nowoczesna filozofia arabska. Uważa pan doświadczenie myślicieli takich jak 'Abd Al-Rahman Badawi, Samir Amin i Hasan Hanafi za nic więcej poza tłumaczeniami lub położnictwem dla myśli zachodniej przez tłumaczenia. Czy nie sądzi pan, że to jest trochę niesprawiedliwe?


O:
 Powiem to raz jeszcze: filozofia jest produktem umysłu. To jednak, co dominuje dzisiaj w kulturze arabskiej, jest mentalnością. Tak więc mógłbym niemal powiedzieć, że istnienie filozofii arabskiej dzisiaj jest niemożliwe. Być może jest jakiś stopień generalizacji w tym zdaniu – niemniej proszę mi podać przykład jednego filozofa arabskiego godnego tej nazwy. I nie wyłączam siebie z tego osądu.


To jest zasmucające, ponieważ wiemy, że tym, co stworzyło zachodnią nowoczesność, była przede wszystkim filozofia. Czy nie powinniśmy przypisać porażki arabskiej nowoczesności przede wszystkim brakowi filozofów arabskich?


P:
 W referacie, jaki wygłosił pan na konferencji “Świeckość na Bliskim Wschodzie”, która odbyła się niedawno w Damaszku, pana wnioskiem było stwierdzenie, że niezbędne jest połączenie demokracji ze świeckością. Powiedział pan, że świeckość została rozwinięta w laboratoriach Zachodu jako lekarstwo na chorobę sekciarstwa…


O:
 Nie może być demokracji bez świeckości, ponieważ tylko przy świeckości można wyzwolić się z mentalności religijnej lub sekciarskiej, a w konsekwencji myśleć i wybierać umysłem. Z tego powodu podkreślałem w wielu moich pracach, że demokracja polega nie tylko na urnie wyborczej, ale także i przede wszystkim na tym co nazywamy czaszką.


Jak mamy wyobrazić sobie trwałą demokrację, skoro wiemy, że sunnici nigdy nie będą głosować na żadnego innego kandydata poza sunnickim, i podobnie szyici będą głosować na szyitów, katolicy na katolików, a prawosławni na prawosławnych?


Weźmy konkretny przypadek Egiptu. Chociaż Koptowie stanowią 8-12% populacji egipskiej, panująca dzisiaj w Egipcie sytuacja sekciarska prowadzi do sytuacji, w której ani jeden koptyjski poseł do parlamentu nie zostaje wybrany, a państwo musi interweniować i wyznaczać kilku posłów koptyjskich. Spójrzmy także na dzisiejszy Iran. Sunnici stanowią około 20% populacji irańskiej, niemniej (jeśli się nie mylę) mają tylko 10 spośród 600 posłów do parlamentu,. Jest tak dlatego, że rzekoma demokracja w Iranie i w Egipcie oraz w innych  państwach arabskich jest odcięta od świeckości.


Liban, kraj arabski z najgłębiej zakorzenioną demokracją, oferuje dalszy dowód na kryzys demokracji, kiedy jest ona zredukowana tylko do urny wyborczej i kiedy głosowanie odbywa się wyłącznie na podstawie sekciarskiej. A urna wyborcza w prawdziwym, demokratycznym znaczeniu tego słowa, w większości państw arabskich w ogóle nie istnieje.


P:
W pana pracy napisał pan, że sekciarstwo nie jest czymś zewnętrznym dla islamu, ale jest jednym ze stałych elementów islamu w całej jego historii. Niektórzy podnieśli zastrzeżenie, że przypisuje pan problem sekciarstwa konfliktowi religijnemu, zaś znaczeniem i sednem problemu sekciarstwa jest walko o władzę… Jak odpowiada pan na ten zarzut?


O: 
Kto powiedział, że walka sekciarska jest czysto religijna? Rozwodzę się długo o problemie walki sekciarskiej w islamie po prostu po to, by zwrócić uwagę na jej istnienie, które umknęło uwadze, nie zaś by zaprzeczyć powiązaniu z walką o władzę i wpływy społeczne.


Podkreślam istnienie walki sekciarskiej w islamie w trakcie obalania argumentów tych, którzy twierdzą, że świeckość została wynaleziona w laboratoriach Zachodu, jako sposób rozprawienia się z walką sekciarską w chrześcijaństwie.


Choć nie zaprzeczam, że świeckość istotnie została wynaleziona na Zachodzie, nie uważam tego za dowód, że nie nadaje się do stosowania w świecie arabskim. Gdybyśmy mieli przyjąć tę logikę, musielibyśmy odrzucić możliwość wprowadzenia demokracji w świecie arabskim, ponieważ demokracja została także wynaleziona w laboratoriach Zachodu.


W każdym razie, jeśli świeckość jest lekarstwem na walkę sekciarską, to świat islamski potrzebuje jej nie mniej niż Zachód, ponieważ jest dotknięty chorobą sekciarstwa jeszcze ostrzej i bardziej zaciekle niż to, co można było zobaczyć w Europie w konfliktach między katolikami a protestantami na początku ery nowoczesności.


P: 
Niemniej niektórzy myśliciele uważają, że sekularyści arabscy nie byli w stanie rozwinąć modelu świeckości dającego się stosować do świata arabskiego. Jak pan na to odpowiada? Jakie jest, pana zdaniem, rozwiązanie?


O: 
W moich pracach o świeckości pisałem wiele razy, podkreślając że świeckość w świecie arabskim nie jest gotową formułką, która przychodzi z instrukcją użycia. Trzeba ją odkryć na nowo, wynaleźć na nowo i rozwinąć, żeby była odpowiednia dla rzeczywistości arabskiej i jej wymogów.


Świeckość przetłumaczona słowo za słowem z modelu zachodniego miałaby los nie lepszy niż filozofia arabska, której istnienie, jak właśnie powiedziałem, jest niemożliwe, bo pozostaje tylko przetłumaczoną filozofią innych.


Świeckość na Zachodzi, jak wyjaśnię to w mojej kolejnej książce Myśli heretyckie 2, wyrosła na bazie oddzielenia państwa od religii. Była ograniczona do sektora publicznego i nie rozciągnięta na społeczeństwo. Sądzę, że zadowolenie się rozdziałem religii i państwa nie wystarcza dla świata arabskiego.


Świeckość w świecie arabskim musi z konieczności wziąć swój topór do głębi samego społeczeństwa. Inaczej zostaniemy z kryzysem, jaki dzisiaj rozdziera Turcję, ponieważ jest podzielona na świeckie państwo i islamistyczne społeczeństwo lub takie, które jest islamizowane ponownie.

 

Przypis:

[1] „Al-Sharq Al-Awsat” (Londyn), 23 stycznia 2008.

Źródło: MEMRI, Specjalny komunikat Nr 6353, 18 marca 2016

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Notatki

Znalezionych 2574 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

"Guardian" doszlusował do Iranu i Turcji w sprzeciwie wobec umowy pokojowej Izraela i ZEA   Levick   2020-08-19
"Guardian" Palsplains antysemityzm   Levick   2021-11-12
"Hamas nie boi się wyborów"   Toameh   2019-07-14
"Inni" Palestyńczycy   Toameh   2016-09-09
"Liberalna" Turcja twierdzi, że Europa jest rasistowska   Bekdil   2016-09-15
"Muzułmańska Jerozolima": Tureckie przesłanie “pokoju” dla Izraela   Bulut   2016-04-02
"Najpierw przyszli po Asię Bibi"   Murray   2016-11-07
"Ohydne przestępstwo" szkolnego programu   Tawil   2018-03-09
"Palestyna" urojona   Chesler   2018-12-01
"Palestyńczycy są tacy sami jak my", zapewnia mędrzec Blinken   Pandavar   2024-02-20
"Pan Hitler mnie oszukał"   Koraszewski   2021-08-26
"Progresywni" idealizują rakiety terroru Hamasu na festiwalu filmowym     2017-01-20
"Sprawiedliwość" jest dla lewicy antyizraelskim wytrychem. Nie ma nic wspólnego z prawdziwą sprawiedliwością.     2019-08-12
"Usprawiedliwienia" dla terrorystów   Murray   2016-04-07
#MeToo w meczecie   Meotti   2018-03-06
„Arabska ulica” wybucha w Europie   Murray   2017-12-23
„Biedni” Palestyńczycy nie są tacy biedni   Fitzgerald   2023-04-07
„Choroba” przywrócona przez Putina   Taheri   2022-06-18
„Co izraelscy żołnierze robią palestyńskim dzieciom” -  recenzja   Kalwas   2020-11-12
„Global Getaway”: nadmiar pustych obietnic ze strony UE?   Bergman   2023-02-17
„Guardian” trzyma się narracji „biernej ofiary” w sprawie arabskiej przestępczości   Levick   2022-04-16
„Guardian” umniejsza terror LFWP, zbywa ich związki z NGO „praw człowieka”   Levick   2021-11-05
„Imam Pokoju” wzywa Arabów, muzułmanów do zaakceptowania Izraela     2023-02-07
„Nasz najmniej odrażający wybór”Od premiery filmu „Oppenheimer” odżyła debata na temat użycia bomby atomowej w Japonii   Jacoby   2023-08-04
„Niebezpieczna i głupia eskalacja”   Koraszewski   2020-01-04
„Przebudzona” feministka woli, by ludzie umierali, niż żeby biali mężczyźni z Oksfordu pierwsi stworzyli szczepionkę na koronawirusa   Coyne   2020-05-01
„To nie dowcip”: zaskakujące milczenie administracji Bidena, ONZ i UE w sprawie łamania praw człowieka w Iranie   Rafizadeh   2023-06-20
„Umowa stulecia”, czy „policzek stulecia”?   Koraszewski   2020-02-01
„Ustawa o zwalczaniu międzynarodowej islamofobii” może z łatwością być nadużyta do potępiania Izraela, kiedy broni się przed terrorem     2021-12-30
“Dla jednego terrorysta…” – fragment książki   Landes   2019-04-12
“Dobrzy terroryści” Europy. Bo mogą zniszczyć Izrael?   Toameh   2016-10-08
“GUARDIAN” znowu propaguje kłamstwo o “50 rasistowskich prawach”   Levick   2020-10-29
“Independent”, Ben White i oskarżenie Izraela o rasizm wobec….Babilończyków i starożytnych Rzymian?   Levick   2016-11-02
“Kiedy Biden zobaczy, że jego błędy szkodzą interesom Ameryki?”   Toameh   2022-04-13
“Koszmar zatajonych pieniędzy”: jak Katar kupił Ligę Bluszczową   Williams   2024-01-20
“Krwawe Boże Narodzenie”: chrześcijanie masakrowani w nigeryjskim ludobójstwie   Ibrahim   2024-01-17
“Między Kijowem a Gazą” – ukrainizacja palestyńskiej narracji     2022-03-09
“Nasz spór z Żydami jest religijny”     2017-10-23
“New York Times” i Izrael   Ini   2014-06-25
“New York Times” i jego współpracownicy   Fitzgerald   2022-12-02
“New York Times” kryje terrorystkę i na dodatek oczernia Goldę Meir   Flatow   2021-03-14
“New York Times” popiera terrorystów   Maroun   2017-04-19
“New York Times”, Izrael i “skradzione palestyńskie potrawy”   Fitzgerald   2021-11-09
“Obowiązek nienawidzenia Brytanii”   Murray   2018-04-14
“Palestyński rząd” umiera, oksymoron się rodzi   Flatow   2019-02-08
“Pomniejsze wtargnięcie” było wielkim błędem   Jacoby   2022-01-31
“Przebudzenie” zagraża amerykańskim Żydom   Tobin   2023-12-23
“Przebudzona” Ameryka — oglądana przez uciekinierkę z Korei Północnej   Bawer   2023-02-27
“Przebudzona” Ameryka jest rosyjską powieściąMetafizyczna przepaść między XIX-wieczną Rosją a XXI-wieczną Ameryką zmniejsza się   Savodnik   2020-07-24
“Przebudzony” świat idzie na wojnę przeciwko Wonder Woman   Tobin   2020-10-18
“Rozwiązanie w postaci dwóch państw” oznacza terroryzm   Greenfield   2023-11-27
“Szlachetna dzikuska” przemówiła   Arbabzadah   2017-10-12
“Słodki handel” Monteskiusza i “dyplomacja Boga” Cobdena   Ridley   2017-10-20
“Tureckie przebudzenie” Europy   Bekdil   2017-03-16
“Uczyńmy antyamerykańskie dyktatury znowu wielkimi”   Rafizadeh   2022-03-25
“Unsilenced” - historia chińskich represji   Jacoby   2022-02-05
“Washington Post” broni Funduszu Męczenników AP   Pomerantz   2018-03-29
“Washington Post” wybiela wezwania do zabijania Żydów   Marquardt-Bigman   2017-08-02
“Wdowy ISIS” i mit o niewinnych kobietach dżihadystkach   Frantzman   2017-12-20
”Antyimperializm” i apologetyka morderstwa   Sixsmith   2018-10-03
”Antysyjonizm” traktuje o Żydach, głupcze!   Tsalic   2018-10-08
”Guardian” nie kwestionuje kłamstw Omara Shakira z HRW   Levick   2019-11-17
”Independent”: 3700 słów przyjaznej Hamasowi propagandy   Levick   2018-11-20
”Pinkwashing” i Izrael: jak działać przeciwko własnym, najlepszym interesom   MacEoin   2019-05-14
”Saudyjska afera” w Stambule ujawnia rywalizację sunnicko sunnicką   Bekdil   2018-10-27
”Zbrodnia” Arabów śpiewających dla Arabów w Izraelu   Toameh   2020-02-08
(Niezbyt) ukryte manipulacje mediów   Cohen   2019-06-10
10 lat klepto-dyktatury Mahmouda Abbasa   Boteach   2015-01-20
100 lat od Balfoura, 70 lat od podziału. Dlaczego nie ma państwa Palestyna?   Collier   2017-01-10
145 pisarzy podpisało list protestujący przeciwko nagrodzie PEN dla Charlie Hebdo   Coyne   2015-05-04
200 dziennikarzy popiera kłamstwa o Izraelu     2021-06-12
220 nalotów na Palestyńczyków; świat ziewa   Toameh   2018-05-14
40. rocznica Islamskiej Republiki Iranu   Rafizadeh   2019-02-21
80 lat temu: senatorzy USA popierają żydowską ojczyznę; brytyjscy i tureccy dyplomaci protestują mówiąc, że świat będzie miał się lepiej, jeśli Żydzi pozostaną pod nazistowskimi rządami     2021-05-04
 Elektroniczne papierosy i ograniczanie szkód   Ridley   2018-07-25
Dawa: sianie nasion nienawiści   Bergman   2017-11-14
Ziemia obiecana Baracka Obamy   Lipman   2020-12-01
Muzułmanie szkodzą sami sobie    Al-Dżibrin   2014-02-20
Czy Turcja powinna być w NATO?   Dershowitz   2014-10-18
Kocha, lubi, szanuje   Koraszewski   2019-07-22
Szokująca decyzja  autobojkotu związków uniwersyteckich   Davidson   2013-12-25
"Jeśli nie masz wolności słowa, nie jesteś wolny". Uchodźcy z krajów komunistycznych przerażeni Ameryką   Meotti   2021-07-26
"Wielka Czystka Turecka": skazani bez sądu   Bekdil   2016-09-27
„Mambo Spinoza”, marokański ateista i inni   Koraszewski   2017-03-25
 Różnorodność jako wartość i historyczna konieczność   Koraszewski   2017-04-25
 Internet i wojna z terrorem   Carmon   2017-05-04
 Niemcy: epidemia gwałtów dokonywanych przez imigrantów   Kern   2015-09-25
 Szpital za pokojową nagrodę Nobla   Frantzman   2018-12-26
 Woda, wojna, innowacje i pokój   Koraszewski   2016-08-22
Antysyjonizm na kampusie widziany oczyma syryjskiego uchodźcy    Dandachi   2019-12-06
Arabowie: "Palestyńczycy powtarzają te same błędy"    Toameh   2020-09-30
Arabskie powody do zawiści   Charbel   2017-07-30
Barack Obama i ludobójstwa    Isaac   2019-08-10
Barbarzyńcy bez granic   Koraszewski   2017-02-03
BBC idzie na wojnę z Żydami w Jerozolimie   Collier   2020-10-03
BBC potrafi znaleźć choinki tylko w Palestynie    Collier   2019-12-25
Bez świeckości nie może być demokracji   Tarabishi   2016-03-22
Big Pharma i inne teorie spiskowe   Koraszewski   2017-09-25
Bliski Wschód jest jak 1000 Hiroszim   Charbel   2016-06-18
Bojkot, osiedla i piękna niewinność   Tsalic   2016-03-12

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk