Bejrut i Stalingrad Arabów

Kiedy Izrael oblegał Bejrut w czerwcu 1982 r. – w rzeczywistości oblężony był tylko muzułmański Bejrut Zachodni z większością muzułmańską, gdzie od początku libańskiej wojny domowej w 1975 r. rządził sojusz libańskich i palestyńskich frakcji zbrojnych– był to jeden z najważniejszych momentów przywódcy OWP Jasera Arafata.[1] Przepowiedział, że Bejrut, stolica w kraju, który nie był jego własnym i który pomógł zniszczyć, będzie „Hanoi i Stalingradem armii izraelskiej”. Pod koniec sierpnia Arafat wyjechał z Bejrutu wraz z większością swoich bojowników w ramach umowy wynegocjowanej przez społeczność międzynarodową. [2] Siedziba PLO została przeniesiona do Tunisu. Zapytany, dokąd jedzie, dramatycznie odpowiadał, że „jedzie do Palestyny”.

To zdanie Arafata o „Stalingradzie” utkwiło mi w pamięci na zawsze, odkąd przeczytałem je 40 lat temu. To tak wiele mówi. Jest w tym bardzo modne wówczas zainteresowanie lewicy palestyńskiej i arabskiej obrazami rewolucji marksistowskiej, nie jest to Hittin (przeciwko krzyżowcom) czy Chajbar (przeciwko Żydom z Medyny) czy Al-Kadisijah (przeciwko pogańskim Irańczykom), by wymienić tylko niewiele działających na wyobraźnię bitew islamskich i arabskich, ale Wietnam Północny przeciwko amerykańskiemu imperializmowi i Rosja Sowiecka przeciwko nazizmowi.

Oczywiście miasto Stalingrad zostało zniszczone w słynnej bitwie, która nosi jego imię. Symbolika Bejrutu nie dotyczyła tylko krwawego zwycięstwa militarnego, ale poczucia heroicznej niezłomności i przetrwania w gruzach miasta-fortecy pomimo przeciwności losu, postawa uwieczniona przez wersety palestyńskiego poety-rewolucjonisty Ahmeda Dahboura: „O Świecie, bądź świadkiem nas i Bejrutu”.[3]

Palestyńskie frakcje mogły do pewnego stopnia rozwijać się przez lata w Libanie jako pasożyty. Nie tylko OWP (Fatah Arafata) miała swoje własne „państwo w państwie” w Libanie, ale także inne główne frakcje palestyńskie, takie jak LFWP i DFWP, finansowane przez reżimy takie jak Libia Kaddafiego, miały swoje mini-podmioty z armiami, placówki propagandowe i biura dyplomatyczne. Izraelowi nie udało się osiągnąć swoich ambitnych celów przebudowania Libanu, ale OWP w większości ruszyła do przodu w ramach procesu, który ostatecznie pozwolił mu na powrót na terytorium palestyńskie w ramach porozumień z Oslo z Izraelem w 1993 roku. Ten wielki powrót odbył się nie wbrew Izraelowi; ale dzięki Izraelowi.

W Libanie wciąż są obozy palestyńskich uchodźców i oczywiście są w nich palestyńscy bojownicy, ale lato 1982 roku było końcem jednej fazy i początkiem drugiej. Po klęsce z rąk króla Husajna w Jordanii w Czarnym Wrześniu 1970 r. OWP odzyskała siły w Bejrucie i coraz bardziej przejmowała go na własność. Według narracji palestyńskiej, OWP początkowo wahała się, czy angażować się w wewnętrzne sprawy Libanu, ale z czasem to się zmieniło. W 1978 roku Arafat dokonał przeglądu swoich sił podczas czterogodzinnej parady wojskowej, która odbyła się na miejskim stadionie sportowym w Bejrucie z okazji 13. rocznicy powstania OWP. Bejrut stał się „palestyńskim Hanoi”, ponieważ Liban był słaby i nie mógł temu zapobiec, według lidera OWP Szafika Al-Houta. Powinien to być Damaszek, ale reżim Assada nie zamierzał dawać Palestyńczykom „mocy podejmowania decyzji w sprawach wojny i pokoju”.[4]

Odejście Arafata z Bejrutu w sierpniu 1982 r. jest wygodnym przejściem od palestyńskiej fazy konfliktów libańskich do tego, co ostatecznie stało się jego fazą syryjsko/irańsko/Hezbollahu. Data jest bardziej symboliczna niż cokolwiek innego, Arafat próbował ponownie osiedlić się w Trypolisie w północnym Libanie w 1983 roku [5], a w 1984 prosyryjska milicja szyicka walczyła przeciwko bojownikom OWP Arafata w brutalnej walce, tzw. „wojnie obozów”. [6] W przeciwieństwie do oblężenia Bejrutu w 1982 roku, tych odrażających oblężeń nie idealizowano.

OWP zapewniła bezpieczną przystań dla irańskich rewolucjonistów w Libanie i wyszkoliła kilku pierwszych libańskich bojowników szyickich. Rok po odejściu Arafata we wspólnej operacji wywiadu irańskiego i syryjskiego pod przykrywką „Islamskiego Dżihadu”, zaatakowano amerykańskich i francuskich żołnierzy sił pokojowych w Bejrucie. Kluczową postacią w tej organizacji – której część miała stać się Hezbollahem – jak również w ataku na amerykańskich marines i francuskich spadochroniarzy był młody Imad Mughnijeh, libański szyita, który jako nastolatek dołączył do Fatahu Arafata i służył w Force 17, elitarnych siłach bezpieczeństwa Arafata. [7] Mughnijeh walczył również w obronie Zachodniego Bejrutu przed Izraelczykami w 1982 roku i stał za zamachem bombowym na ambasadę USA w Bejrucie w 1983 roku, jak też innymi znanymi atakami.[8]

Koncepcja „Stalingradu Arabów”, idea, że wszystko jest warte poświęcenia w imię rewolucji palestyńskiej, jest nadal obecna w polityce arabskiej i islamskiej. Nie tylko Jordania króla Husajna miała być poświęcona dla tej sprawy, ale także Liban. Paryż Wschodu miał się stać arabskim Hanoi, pulsującym sercem rewolucji. W oczach Gamala Abdel Nassera, Assada, Kaddafiego i Palestyńczyków Bejrut można było całkowicie „poświęcić” dla wielkiej sprawy arabskich nacjonalistów.

W 2016 roku, kiedy Syria doświadczyła własnej wojny domowej, Omran Al-Zoubi, minister informacji w reżimie Assada, określił samą Syrię jako „Stalingrad Arabów”, rzekomo walczącą na gruzach z „nazizmem, faszyzmem i nowym wahhabizm tego wieku”. [9] Dzisiaj, mimo kilku arabskich układów pokojowych z Izraelem, jest kilku kandydatów na następny arabski Stalingrad przeciwko Izraelczykom, następną ofiarę poświęconą jako legendarne miejskie pola bitewne dla Wielkiej Rewolucji. [10] Można te „stalingrady” znaleźć w tak zwanej „osi oporu”: w Libanie, Syrii, Jemenie, Iraku i oczywiście w Gazie, wszystkie w połączeniu z Islamską Republiką Iranu działającą przez swoje marionetki. [11] Lista możliwych do “poświęcenia” miejsc i osób powiększyła się.

**Alberto M. Fernandez jest wiceprezesem MEMRI.

[1] Youtube.com/watch?v=kek3I1Jzb6Q, accessed August 23, 2022.

[2] Youtube.com/watch?v=jOZVIUbe3NQ, accessed August 23, 2022.

[3] Youtube.com/watch?v=LwtoQHlbsyo, accessed August 23, 2022.

[4] Youtube.com/watch?v=6phbLet_9Hs, accessed August 23, 2022.

[5] Aljazeera.net/blogs/2019/3/29/%D8%AD%D9%8A%D9%86-%D8%B7%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B3%D8%AF-%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D8%B1-%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D9%86-%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%84%D8%B3, March 29, 2019.

[6] Stork, Joe. "The War of the Camps, The War of the Hostages." MERIP Reports, no. 133 (1985): 3–22.

[7] Washingtoninstitute.org/policy-analysis/who-was-imad-mughniyeh, February 14, 2008.

[8] Jcpa.org/hizbullah-commander-imad-mughniyeh-10-years-since-assassination, February 13, 2018.

[9] Syriatimes.sy/syria-is-the-stalingrad-of-arabs, May 26, 2016.

[10] Youtube.com/watch?v=G8-3sYle8AE, accessed August 23, 2022.

[11] Youtube.com/watch?v=FEyURTygeds, accessed August 23, 2022.

MEMRI Daily Brief Nr 404, 23 sierpnia 2022

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska