Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 06:30

« Poprzedni Następny »


Ameryka versus Iran: czyli kto zaczął?


Hussain Abdul-Hussain 2021-03-30


Hollywood i dekolonizujący świat Demokraci mają osobliwą narrację o historii Iranu. Film “Argo” z 2012 roku przedstawia ten kraj jako rządzony przez dynastię przez 2500 lat. W 1950 roku, według “Argo”, Irańczycy wybrali świeckiego demokratę, Mohammada Mosadegha, który znacjonalizował brytyjskie i amerykańskie firmy naftowe. W 1953 roku Ameryka zorganizowała zamach stanu, który obalił Mosadegha i “zainstalował” szacha Mohammada Rezę Pahlaviego, który był ekstrawagancki, rozrzutny i zdecydowany narzucić zachodnie wartości wbrew woli konserwatywnego, szyickiego społeczeństwa. Problem polega na tym, że w 1950 roku nie było amerykańskich firm naftowych w Iranie, Pahlavi zastąpił swojego ojca jako szach w 1941 roku i nigdy przed 1979 rokiem nie był obalony, nie mógł więc zostać „zainstalowany” w 1953 roku.

Film Hollywoodu, który bił rekordy kasowe, w trzy minuty włożył tak wiele historycznych nieścisłości, które usprawiedliwiały nienawiść, jaką na fałszywej podstawie obecny reżim irański żywi wobec Ameryki. Przekonywał widzów, że rozpoczęła to wszystko nikczemna CIA: obaliła wybranego irańskiego przywódcę dla dobra swoich firm naftowych i zainstalowała marionetkę, która doprowadziła Iran do ruiny. Choć jest to podobne do narracji szerzonej przez proirańskie lobby w Waszyngtonie, nic z narracji “Argo” nie jest prawdą. Historyk, Ray Takeyh stypendysta Hasib J. Sabbagh w Council on Foreign Relations, przedstawia prawdziwą sytuację w swojej książce The Last Shah


“Może być trudno Amerykanom, wychowanym na bajkach Hollywoodu o nikczemnej intrydze CIA, zrozumieć, jak skromny był jej” wkład w nieudany zamach stanu, tłumaczy Takeyh. Mossadegh “sfałszował wybory, rozwiązał parlament, uzurpował sobie władzę monarchy i nie okazywał respektu wobec konstytucji” – napisał. CIA była faktycznie zamieszana, ale zdecydowanie przesadzono jej rolę.


W rzeczywistości szach użył swojej konstytucyjnej władzy, by wyrzucić Mossadegha, a na jego miejsce mianować ministra ds. ropy naftowej, Aminiego, który zaakceptował tę samą umowę, na którą wcześniej zgodził się Mossadegh. Mossadegh miał jednak zbyt wielką obsesję na punkcie nacjonalizmu i swojego populistycznego wizerunku, więc nigdy nie wprowadził tej umowy w życie. 


Amini, ze swej strony, zgodził się na podział zysków z ropy naftowej z międzynarodowym konsorcjum, uzasadniając ten krok w parlamencie: “Możemy osiągnąć idealne rozwiązanie, kiedy będziemy mieli siłę, bogactwo i technologiczne środki na konkurowanie z krajami, które są duże i potężne”. Parlament zatwierdził umowę o zyskach z ropy naftowej głosami 113 do 5. 


Amini był politykiem i przywódcą, który był uczciwy wobec Irańczyków: bez technologicznego know-how i infrastruktury Iran musiał dzielić się zyskami za ropę naftową aż będzie zdolny ją znacjonalizować. W 1973 roku szach – podobno amerykańska marionetka, jak twierdził film “Argo” – znacjonalizował wszystkie irańskie złoża naftowe. 


Jednak, nawet jeśli uwierzylibyśmy, że szach był człowiekiem Ameryki, oskarżanie go o zubożenie Iranu nie daje się uzasadnić. Według Takeyha: 

Dochody Iranu z eksportu ropy naftowej skoczyły z 885 milionów dolarów w 1971 roku do 17,8 miliarda dolarów w 1975 roku. Jego PKB poszybowało z 4 miliardów dolarów w 1961 roku do 54 miliardów dolarów w 1976 roku, a w tym samym czasie produkcja przemysłowa zwiększała się rocznie o 20 procent. Piąty plan rozwojowy szacha, który pierwotnie ustalił cel inwestycyjny na 36 miliardów dolarów, został niemal podwojony do 63 miliardów dolarów. W całym Teheranie hotele i wysokościowce wyrastały w rekordowym tempie.

A więc szerzenie kultury Zachodu przez szacha nie pogrążało Iranu w biedzie. Iran za czasów szacha przeżywał bezprecedensowy rozwój gospodarczy, który łączył się z jego zręczną polityką zagraniczną. Takeyh pisze: 

Zarządzanie przez szacha sprawami zagranicznymi było znakomite. Był on patriotą, który bez przerwy podnosił ceny ropy naftowej. Rozwinął dobre stosunki ze Związkiem Radzieckim, utrzymując równocześnie ścisły sojusz z Ameryką, dominował Zatokę Perską, powstrzymując równocześnie radykalną republikę Iraku i miał dobre stosunki z arabskimi monarchiami – jak również z Izraelem – którzy wszyscy uznawali Iran za czynnik regionalnej stabilności. Rozszerzył stosunki handlowe z Europą i Azją. Był przywódcą z Trzeciego Świata, który nie zawracał sobie głowy żadnym ruchem państw niezaangażowanych. Choć nie przekształcił Iranu w wielkie mocarstwo, uczynił go możliwym partnerem mocarstw.

Szach zaprowadził reformę rolną, która dała wielkie korzyści chłopom. Do 1971 roku reforma rolna osiągnęła imponujące rezultaty, co potem przyznała nawet Republika Islamska w słowach “około dwóch milionów chłopów otrzymało ziemię dzięki reformom szacha”.


Kiedy były prezydent USA, Jimmy Carter, uczynił prawa człowieka globalną częścią swojej polityki zagranicznej, irański monarcha zabrał się za liberalizację. W przemówieniu w Dniu Konstytucji 1978 roku szach ogłosił, że zagwarantuje wolność słowa i że wolne i sprawiedliwe wybory odbędą się w czerwcu 1979 roku. Mimo poluzowania uścisku szach nie pozyskał dobrej woli mułłów, z których najbardziej umiarkowany, Wielki Ajatollah  Kazem Szaritmadari, nalegał na uformowanie nowego gabinetu.  


Nowy premier “poluzował cenzurę, zwolnił ze służby wielu oficerów (armii), zniósł stanowisko ministerialne ds. kobiet, zamknął bary i sklepy alkoholowe i przywrócił islamski kalendarz”. Zaoferował również amnestię politycznym dysydentom, włącznie z ajatollahem Ruhollahem Chomeinim, będącym wówczas na wygnaniu we Francji. Szaritmadari i Mahdi Bazargan, pierwszy premier po rewolucji, podzielili się swoim planem z Chomeinim, który odrzucił go i nalegał na obalenie szacha i ustanowienie Islamskiej Republiki, którą Chomeini wcześniej tak opisał w swoim manifeście:

Od samego początku historyczny ruch islamu musiał walczyć z Żydami, bowiem to oni pierwsi szerzyli antyislamską propagandę i uciekali się do różnych podstępów, i jak widzicie, ta działalność trwa do chwili obecnej. Później dołączyły do nich inne grupy, które pod pewnymi względami były bardziej od nich szatańskie. Te nowe grupy mniej więcej trzysta lat temu zaczęły imperialistyczną penetrację muzułmańskich krajów i uważają za konieczność działanie na rzecz wykorzenienia islamu w celu osiągnięcia swoich ostatecznych celów.  

Na wygnaniu Chomeini był jednak pod światłem globalnych reflektorów, więc wyciszał swój radykalizm i antysemityzm, i głosił nieco łagodniejszą wersję islamskich rządów, zgodną z wersją szyickiego duchownego irackiego, Mohameda Baqer Sadra, według której duchowni odgrywają w rządzie tylko role doradcze. Chomeini próbował także konkurować z komunistami o wygranie sympatii ubogich Irańczyków i usilnie pracował, by rozwiać powszechne (i prawdziwe) przekonanie, że „mułłowie Iranu wspierali królewski absolutyzm” Chomeini atakował monarchię, różnice bogactwa i związki Iranu z Ameryką i Izraelem. Chomeini powiedział: „Nie mogą nas dłużej nazywać reakcyjnymi”.  


Potem Chomeini obiecał nową irańską konstytucję, która “jest islamska i musi zgadzać się z prawami islamu, które są najbardziej postępowe”. O sprawach płci powiedział: “Kobiety mają wolność wyboru własnych zajęć i losu, jak również stylu odzieży w ramach islamskich standardów”. O wolności słowa: “Wolność słowa jest dozwolona, jeśli nie jest szkodliwa dla narodu”. O partiach politycznych: “Wszystkie partie będą wolne w Iranie, chyba że są przeciwne wymogom narodu”. Takeyh mówi: “Dla każdej obietnicy była furtka pozwalająca na jej cofnięcie.”


Przyjaciołom irańskiego reżimu w Waszyngtonie, którzy upierają się, by nazywać Iran demokracją, Takeyh opowiada interesującą historię. Kiedy Iran przygotowywał się do referendum o Państwie Islamskim, premier Bazargan zaproponował dodanie jeszcze jednego wyboru w referendum: demokratyczna republika islamska. Chomeini odpowiedział: “Nie używaj zachodniego terminu ‘demokratyczna’. Ci, którzy wzywają do czegoś takiego, nie wiedzą niczego o islamie”. Kiedy Bazargan napisał projekt konstytucji, Chomeini zaakceptował pierwszą propozycję, ale zasugerował, by “kobiety nie mogły zajmować stanowiska prezydenta i sędziów”.   


Takeyh rozwiewa także mit, że to Ameryka dała szachowi program nuklearny, pisząc, że Waszyngton zaproponował Teheranowi wielonarodową instalację wzbogacania, która zaopatrzyłaby Iran w energię jądrową, jakiej potrzebował do użytku pokojowego, ale nie do użytku militarnego. Ludzie szacha odmówili, twierdząc, że to narusza suwerenność Iranu,  której to wymówki używają mułłowie dzisiaj. 


W innej historycznej paraleli: Europa wówczas, tak samo jak dzisiaj, podważała Amerykę w sprawie jądrowej proliferacji Iranu. Takeyh napisał: “Szach miałby więcej szczęścia w Europie, gdzie zarówno Francja, jak Niemcy Zachodnie chętnie zaopatrzyłyby Iran w technologię jądrową. Francuski przemysł jądrowy potrzebował pieniędzy, a Niemcy chciały rozszerzyć handel z Iranem”. Kiedy szach poszedł na wygnanie, Francja nadal umizgiwała się do władców w Teheranie, odmawiając przyjęcia śmiertelnie chorego irańskiego monarchy. 


Rządzący Iranem tyran, Ali Chamenei, którego wiedza o zarządzaniu jest zerowa, sądzi, że Iran może stać się ekonomicznie samowystarczalny i może stworzyć strefę ekonomiczną z krajami, które Iran dominuje, takimi jak Syria, Liban i Jemen w dodatku do rywali Ameryki, Rosji i Chin. Poza jednak Chinami, których gospodarka zależy od dwustronnego handlu z Ameryką, gospodarka Rosji jest zbyt słaba, by pomóc Iranowi w obejściu amerykańskich sankcji nuklearnych. Irańska gospodarka jest więc w stanie rozkładu, ale Chamenei myśli, że Irańczycy przetrwają takie trudy siłą nacjonalistycznej propagandy, powtarzając w ten sposób katastrofalną, antyimperialistyczną, nacjonalistyczną i populistyczną politykę Mossadegha.


“Podobnie jak monarchia w ostatnich latach, Islamska Republika (dzisiaj) jest w impasie, stała się reżimem, który nie potrafi się zreformować, mimo że zaczyna zdawać sobie sprawę z pilnej potrzeby zmiany” – pisze Takeyh.


Jedyną słabością The Last Shah jest to, że pomija hipotezę, iż Zachód, włącznie z Ameryką, uratował Chomeiniego i miał nadzieję na użycie go jako Planu B, gdyby szach upadł i radzieccy komuniści dokonali inwazji z północy. Takeyh pisze o korespondencji Cartera z wygnanym Chomeinim, ale sugeruje, że Chomeini trzymał się swojego maksymalizmu. Takeyh nie rozwija dalej tej linii rozumowania.


Przytacza jednak słowa ambasadora Ameryki w Teheranie, Sullivana, ostrzegające przed groźbą komunizmu: “Wymogiem naszych narodowych interesów jest próba zbudowania modus vivendi między armią a siłami religijnymi w celu udaremnienia [planów] Tudeh”.


Powstanie Doktryny Cartera – polegającej na “szybkiej militarnej interwencji” lub nawet autoryzowaniu użycia taktycznej broni jądrowej, by powstrzymać możliwą radziecką inwazję na Iran – może podbudować czynnik „strachu przed komunizmem” w kalkulacjach Cartera w sprawie stosunków z nie-komunistycznym, islamistycznym Chomeinim.


W książce The Black Wave Kim Ghattas opowiadała (bez podania źródła) o następującej sytuacji: 

29 sierpnia 1978 roku szach był na bankiecie z wizytującymi dygnitarzami, kiedy otrzymał telefon od Saddama Husajna, wiceprezydenta i de facto władcy Iraku. Szach złamał protokół przez odejście od stołu biesiadnego i wysłuchanie osłupiającej propozycji irackiego przywódcy: ajatollah Chomeini stawał się utrapieniem dla wszystkich, najlepiej jest pozbyć się go. Saddam chciał najpierw zgody szacha. Po przedyskutowaniu propozycji z bliskimi współpracownikami, szach opowiedział się przeciwko tej propozycji.  Premier (Szahpour) Bakhtiar ponownie otworzył lotnisko i dał do zrozumienia, że pozwoli na lądowanie samolotu Chomeiniego, ale poza tym nie było żadnych gwarancji. Zespół Chomeiniego chciał mieć na pokładzie znanych dziennikarzy jako ludzką tarczę, by odstraszyć irańskich generałów nadal lojalnych wobec szacha przed zestrzeleniem samolotu. 

Biorąc pod uwagę to, że w całej książce Takeyh wielokrotnie powtarza, że szach rzadko, jeśli kiedykolwiek, konsultował się ze swoimi doradcami, pojawia się pytanie z kim omawiał ofertę Saddama zabicia Chomeiniego? I kto gwarantował, że irańska obrona powietrzna, najbardziej lojalna wobec szacha, nie zestrzeli samolotu Air France, którym Chomeini leciał z Paryża do Iranu?


Istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że Carter widział w Chomeinim Plan B przeciwko komunizmowi w Iranie. Prawdopodobnie był między nimi początkowo kontakt, szczególnie dlatego, że Chomeini stopniowo, bez pośpiechu, dławił swoich rywali i zaprowadzał własne rządy absolutne. 


America v Iran: Who started it?

19 marca 2021

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

 

Hussain Abdul-Hussain


Iracko-libański dziennikarz i naczelny kuwejckiej gazety „Al Rai” w Waszyngtonie. Wcześniej pracował w utworzonej przez amerykański Kongres Arabic TV, przed tym był reporterem w wychodzącej w Bejrucie The Daily Star. Jest absolwentem Amerykańskiego Uniwersytetu w Bejrucie, gdzie studiował historię Bliskiego Wschodu.

  

 


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Notatki

Znalezionych 2574 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Wydajmy razem "Głos Rozpaczy"   Kruk   2013-12-14
Woda wyżej   Koraszewski   2013-12-15
Izraelski apartheid   Lesser   2013-12-19
W co wierzy lewica (w sprawie islamu i Izraela)   Davidson   2013-12-21
Szokująca decyzja  autobojkotu związków uniwersyteckich   Davidson   2013-12-25
Co zrobić z wszystkimi “czarownicami”?   Igwe   2013-12-26
Wesołych Świąt!   Dawkins   2013-12-26
Tragedia dzieci-uchodźców w Syrii   Raphaeli   2013-12-29
Święty Mikołaj aresztowany w Pakistanie   Khuldune Shahid   2014-01-02
Całkowity brak zainteresowania   Treppenwitz   2014-01-02
Tajemnice palestyńskiej ambasady     2014-01-05
Zabójstwa honorowe na Zachodzie   Chesler   2014-01-10
Znak czasu   Treppenwitz   2014-01-11
Przepraszamy, zabiliśmy was z powodu nieuniknionych błędów!   Bekdil   2014-01-14
Chińską politykę jednego dziecka zainspirowali zieleni z Zachodu   Ridley   2014-01-20
Ani Marks, ani Chomsky, ani Jezus, ani Mahomet   Koraszewski   2014-01-27
Precedens w świecie arabskimOficjalna impreza upamiętniająca Holocaust     2014-01-30
Lekcje Holocaustu są międzynarodowe     2014-01-30
Gniewny śpiew o kulturze gwałtu   Chesler   2014-01-30
Kocia sprawa   Hili   2014-02-01
Rada Bezpieczeństwa żąda, by Izrael przestał być tak cholernie moralny     2014-02-04
Zakaz przechodzenia przez jezdnię po lody!   Lomborg   2014-02-08
Listy z globalnej wioski   Hili   2014-02-09
Czy ludziom bardziej przeszkadza nierówność niż bieda?   Ridley   2014-02-09
Okupacyjna Olimpiada Putina   Kontorovich   2014-02-10
Przemysł, który nie będzie bojkotował Izraela   Apfel   2014-02-11
O mordowaniu zwalczających polio     2014-02-13
Abbas potrzebuje opcji zerowej   Charney   2014-02-14
Rasa & polityka: od sali wykładowej do ONZ   Valdary   2014-02-17
Kongres i Biały Dom zgadzają się: Najlepszym rozwiązaniem jest okupacja     2014-02-18
Kultura wojny   Tobin   2014-02-19
Muzułmanie szkodzą sami sobie    Al-Dżibrin   2014-02-20
Jak wytworzyć paskudny obraz Izraela za przestrzeganie porozumień     2014-02-23
W poszukiwaniu palestyńskiej tożsamości     2014-02-26
Arabia Saudyjska: prawdziwy apartheid   Greenfield   2014-03-03
Islamskie państwo Iranu i dyskryminacja płci   Rafizadeh   2014-03-04
Niewolnictwo nadal istnieje   Koraszewski   2014-03-05
Dramat syryjskich chrześcijan   Koraszewski   2014-03-06
Palenie (i regulacje europejskie) zabijają   Ridley   2014-03-06
Naród wyklęty   Koraszewski   2014-03-07
Izraelski Apartheid i jego radzieckie korzenie   Koraszewski   2014-03-08
Miss apartheidu   Koraszewski   2014-03-09
Wspaniały sposób na dobre samopoczucie za pieniądze innych ludzi   Lomborg   2014-03-09
Tragiczna farsa Rady Praw Człowieka ONZ   Cotler   2014-03-13
Akademicy milczą w sprawie imperializmu rosyjskiego: “To nie jest Izrael”     2014-03-14
Afrykańscy więźniowie sumienia   Keita   2014-03-17
Opowieść o niedźwiedziu   Koraszewski   2014-03-20
Czy Waszyngton zakochał się w Hezbollahu?     2014-03-24
Tyrania ekspertów   Ridley   2014-03-24
Demokracja islamska: skorumpowana i niedemokratyczna   Bekdil   2014-03-26
Technika i technologia zarówno tworzą, jak i likwidują miejsca pracy   Ridley   2014-03-29
Kobiety w krajach arabskich mają prawa z epoki kamienia   Akram   2014-03-31
Egipt pozwie Izrael za dziesięć plag   Al-Gamal   2014-04-01
Chochoł królem Polski   Kruk   2014-04-01
Przeciw złemu światu   Roth   2014-04-04
Światowa Wojna Środowiskowa   Greenfield   2014-04-05
Rakiety domowej roboty?   Roth   2014-04-08
Najnowszy argument przeciw nauce   Coyne   2014-04-10
Ruda nie wróci   Koraszewski   2014-04-11
Palestyńczycy muszą prosić o pokój   Dershowitz   2014-04-12
Zmierzch Czerwonych i Zielonych   Greenfield   2014-04-14
Niespodzianka! Nowe badanie Australijczyków pokazuje, że homeopatia jest bzdurą   Coyne   2014-04-15
Szariat to… szariat tamto…   Rahman   2014-04-22
Problem z Bliskim Wschodem   Tsalic   2014-04-25
Zagadka brytyjskiego zatrudnienia i wydajności   Ridley   2014-04-25
Sojusznik NATO na pół etatu   Bekdil   2014-04-26
Kultura arabskapodwójnie zdewaluowała życie ludzkie   Al-Swailem   2014-04-27
Nie dla koniny, ani dla bredni   Tsalic   2014-04-29
Paradoks gospodarczego wzrostu   Ridley   2014-05-01
Negacja Holocaustu i ludobójstwo w Ruandzie   Boteach   2014-05-05
Izrael, kraj paradoksów   Yemini   2014-05-06
Wielka barykada na drodze chorążego pokoju   Apfel   2014-05-08
Czy powinniśmy polować na krezusy?   Koraszewski   2014-05-10
Sprawdzanie moich przywilejów   Fortgang   2014-05-10
Boko Haram i gwałcenie dzieci w Dżihadzie   Chesler   2014-05-11
Pokój ma na imię Hadassah   Ahmed   2014-05-12
Religijny humanizm   Al-Harbi   2014-05-13
Światowa stolica teorii spiskowych   Totten   2014-05-14
Spóźnione olśnienie Tony Blaira   Bekdil   2014-05-15
Wyznanie obojnaka   Kruk   2014-05-16
E-papierosy wypierają tytoń   Ridley   2014-05-18
Nakba czy porażka?   Al-Mulhim   2014-05-19
Nacjonalizm, patriotyzm, humanizm   Koraszewski   2014-05-19
Magiczne myślenie Palestyńczyków   Spyer   2014-05-21
Nakba każdego narodu   Jemini   2014-05-22
EU finansuje terroryzm   Tsalic   2014-05-24
Komu pomaga UNRWA?   Roth   2014-05-25
Małżeństwa z dziećmi  powinny być karalne   Inger Stark   2014-05-26
O wyższości podboju nad okupacją   Bekdil   2014-05-28
Obraźmy się na wiecznie obrażonych muzułmanów   Sennels   2014-05-29
Czy wstrętny generał odmieni Libię?   Greenfield   2014-05-30
Zgwałcili i powiesili   Chesler   2014-06-02
Zdumiewający głos z Syrii   Winter   2014-06-03
Palestyńczycy oskarżają Izraelo gromadzenie zapasów Żydów     2014-06-04
Przepraszam, ale się stąd nie wyniesiemy!   Bekdil   2014-06-05
Wojna i (nie) pokój   Tsalic   2014-06-09
Terroryści bezskutecznie próbują zdobyć uwagę BBC     2014-06-10
Czeski prezydent o islamie i antysemityzmie   Geenfield   2014-06-12
Nielegalne osiedla   Levick   2014-06-14
Naiwność to jeszcze nie dobroć   Lawson   2014-06-21

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk