Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 16:58

« Poprzedni Następny »


Z okazji dziewięćdziesiątych urodzin Thomasa Sowella


Jeff Jacoby 2020-08-22

Thomas Sowell
Thomas Sowell

Tego lata Thomas Sowell skończył 90 lat. Gdybym miał wybrać jednego żyjącego Amerykanina, którego prace powinny być, moim zdaniem, znacznie szerzej znane, byłby to ten niezwykły ekonomista i myśliciel. Urodzony w Północnej Karolinie w epoce obowiązywania prawa Jima Crowa, przeniósł się ze swoją matką do Harlemu, kiedy miał 9 lat i chociaż porzucił szkołę po dziewiątej klasie, z czasem zdobył dyplomy z Harvardu, Columbii i University of Chicago. Jego wieloletnie obcowanie z środowiskiem inteligencji pozostawiło go z głęboką niechęcią do arogancji i ciemnoty nadmiernie wyedukowanych członków elity – a szczególnie do ich niezachwianego przekonania, że posiadają mądrość organizowania życia milionom ludzi, o których wiedzą bardzo niewiele.

“Jego wkład w ekonomię, teorię polityczną i historię myśli pozwala zaliczyć go do gigantów intelektu naszych czasów” - pisze Coleman Hughes w najnowszym numerze „City Journal”. Znany dramaturg, David Mamet, nazwał Sowella “naszym największym współczesnym filozofem”, ale w jego pracach nie ma niczego wyszukanego, niezrozumiałego lub zawiłego. W odróżnieniu od wielu akademików Sowell pisze i mówi  jasnym i wyraźnym językiem a jego eseje, książki i wywiady dostarczają czystej przyjemności odbiorcom. Mówi jasno częściowo dlatego, że taka jest jego natura, a częściowo dlatego, że jest utalentowanym nauczycielem. Sądzę jednak, że innym powodem, dla którego Sowell stara się wyrażać tak jasno, jest to, że wie jak wiele szkód można wyrządzić używając niejasnego i nieprecyzyjnego języka.


“Niezdefiniowane słowa mają szczególną siłę w polityce” pisze Sowell w otwierającym rozdziale swojej znakomitej książki z  2011 roku: Economic Facts and Fallacies

Szczególnie, kiedy powołują się na jakąś zasadę, która angażuje emocje ludzi. “Sprawiedliwe” jest jednym z tych niezdefiniowanych słów, które przyciągnęły polityczne poparcie dla różnych działań na scenie politycznej od praw Fair Trade do Fair Labor Standards Act. Podczas gdy fakt, że słowo jest niezdefiniowane, jest intelektualną ułomnością, jest to olbrzymia korzyść polityczna. Można zjednoczyć i zmobilizować ludzi o bardzo różniących się poglądach na konkretne sprawy za słowem, które tuszuje ich bardzo odmienne, a czasami sprzeczne idee. W końcu, kto jest za niesprawiedliwością? Podobnie jest ze “sprawiedliwością społeczną”, “równością” i innymi niezdefiniowanymi terminami, które mogą znaczyć zupełnie co innego dla różnych osób i grup – które wszystkie można zmobilizować do poparcia polityki, używającej takich atrakcyjnych słów.

Sowell jest znakomity w tłumaczeniu podstaw ekonomii i wyjaśnianiu tego, w czym tak wielu komentatorów popełnia błędy. Poza Economic Facts and Fallacies, podziwiam i często konsultuję jego całkowicie wolny od żargonu podręcznik podstaw ekonomii, Basic Economics. W ostatnich latach jednak teksty Sowella o rasie – i jego ostra krytyka politycznie poprawnych panaceów na rasowe uprzedzenia, w postaci administracyjnie narzucanej  “różnorodności” i akcji afirmacyjnej – stały się jeszcze bardziej istotne niż jego prace z ekonomii. 

“Częstym tematem w pismach Sowella jest to, co filozofowie nazwaliby odwracaniem eksplanandum — zjawiska, które ma być wyjaśnione” – zauważa Hughes w swoim eseju w „City Journal”:

Wielkim wkładem Sowella w badania nad rasową nierównością było odwrócenie eksplanandum, które dominowało myśl głównego nurtu przez ponad stulecie. Intelektualiści zakładali, że w sprawiedliwym społeczeństwie składającym się z grup o równym wrodzonym potencjale, powinniśmy widzieć równe  wyniki różnych grup w zamożności, statusie zawodowym, w poziomie przestępczości i w wielu innych dziedzinach. Fakt, że istnieją nierówności rasowe, uważa się albo za dowód, że grupy rasowe nie rodzą się z równym potencjałem, albo że nie żyjemy w sprawiedliwym społeczeństwie. Pierwsze stanowisko dominowało wśród „postępowych” intelektualistów na początku XX wieku i za różnice rasowe obwiniali różnice genetyczne, i rekomendowali eugenikę jako lekarstwo. Drugie stanowisko dominuje w środowisku akademickim od lat 1960. i jest nową ortodoksją politycznej lewicy. Demokraci tak umiarkowani jak Joe Biden rzucają oskarżenie, że Ameryka jest “instytucjonalnie rasistowska”, a kiedy prosi się ich o udowodnienie tego, niemal zawsze odpowiadają przez wskazanie na statystyczne różnice między białym i czarnymi w  majątku, liczbach skazanych na karę więzienia, zdrowiu i innych dziedzinach. Ukryta przesłanka – że bez rasizmu statystyczna  równość byłaby normą – rzadko kiedy jest wypowiadana otwarcie lub kwestionowana. 

W dziesiątkach książek Sowell kwestionował tę przesłankę bardziej przekonująco niż ktokolwiek inny. Jednym sposobem testowania tego założenia jest znalezienie warunków, w których wiemy niemal z pewnością, że uprzedzenia rasowe nie istnieją i widzimy, że wyniki rzeczywiście są równe. Na przykład, można spokojnie założyć, że między białymi Amerykanami francuskiego pochodzenia i białymi Amerykanami rosyjskiego pochodzenia nie ma różnicy w sile uprzedzeń rasowych – jeśli nie z żadnego innego powodu, to dlatego, że trudno ich odróżnić. Niemniej potomkowie Francuzów zarabiają tylko 70 centów na każdego dolara zarabianego przez Rosjan-Amerykanów. Dlaczego taka duża różnica? Podstawowym spostrzeżeniem Sowella jest, że to pytanie jest źle postawione. Dlaczego mamy myśleć, że dwie grupy etniczne o różnych historiach, demografii i wartościach kulturowych mają niemniej uzyskać identyczne rezultaty?


Sowell zauważa także wypadki grup mniejszościowych bez żadnej siły politycznej, które niemniej prześcigają dominującą grupę większościową, która ich uciska. Jego ulubionym przykładem jest odnosząca sukcesy mniejszość chińska w Azji Południowowschodniej. Pisał jednak także o Żydach w Europie, Igbo w Nigerii, Niemcach w Ameryce Południowej, Libańczykach w Afryce Zachodniej i imigrantach z Indii w Afryce Wschodniej. Być może najbardziej uderzającym amerykańskim przykładem są Japończycy. Japońscy chłopi, którzy przybyli na zachodnie wybrzeże Ameryki pod koniec XIX i na początku XX wieku, spotkali się z prawem zakazującym im posiadania ziemi aż do roku 1952 (w dodatku byli internowani podczas II wojny światowej). Niemniej w 1960 roku zarabiali więcej niż biali Amerykanie. . . .

Można wnieść zastrzeżenie, że doświadczenie czarnych Amerykanów jest wyjątkowe i dlatego nieporównywalne do żadnej innej grupy. Żadna inna grupa etniczna w Ameryce nie była niewolnikami, z odebranymi prawami, poddana linczom, wykluczana, bez możliwości uzyskania kredytu, masowo skazywana na więzienia itd. To prawda – ale tylko jeśli ograniczamy naszą analizę do Ameryki. Tym, co jest tak wartościowe w perspektywie Sowella, jest jej międzynarodowy zasięg. W trzech grubych tomach opublikowanych w latach 1990. — Conquests and Cultures, Migrations and Cultures  oraz Race and Culture — badał rolę, jaką różnice kulturowe odgrywały w historii świata. Sowell udokumentował fakt, że niewolnictwo, “grzech pierworodny” Ameryki, istniało na każdym zamieszkałym kontynencie od zarania cywilizacji. Zaledwie kilka stuleci temu, każda rasa była albo niewolnikami, albo niewolącymi – często jedno i drugie równocześnie. Preferencyjna polityka dostarcza innego przykładu. To, co my w Ameryce nazywamy eufemistycznie „akcją afirmacyjną”, istnieje dłużej w Indiach niż w Ameryce. Malezja, Sri Lanka, Chiny i Nigeria także ją miały.

Jak wszystko to stosuje się do Ameryki? W programie Williama F. Buckleya, “Firing Line”, Sowell podsumował to jednym zdaniem: “Nie byłem w stanie znaleźć ani jednego kraju na świecie, gdzie polityka, jaka jest zalecana wobec czarnych w Stanach Zjednoczonych, wyniosła jakichkolwiek ludzi z biedy”.

Sowell wyraził te poglądy nie tylko z przekonaniem wspartym siłą historycznych i kulturowych badań, ale z osobistego doświadczenia. W eseju sprzed półtora roku napisał o młodym człowieku, który porzucił szkołę średnią i wyszedł z domu w 1948 roku: 

Nie miał żadnych kwalifikacji, niewiele doświadczenia i niewiele dojrzałości. Niemniej był w stanie znaleźć pracę, by się utrzymać znacznie łatwiej niż ktoś podobny może znaleźć pracę dzisiaj.  

Wiem, ponieważ ja byłem tym czarnym 17-latkiem. I dziesięciolecia później prowadziłem badania nad sytuacją ekonomiczną w owych czasach.

W 1948 roku stopa bezrobocia dla 17-letnich czarnych chłopców wynosiła niespełna 10 procent i nie była wyższa od stopy bezrobocia wśród białych 17-letnich chłopców.

Jak to możliwe, skoro przez dziesięciolecia przyzwyczailiśmy się do stóp bezrobocia wśród nastoletnich chłopców, które są jakąś wielokrotnością tego, co było wtedy – z bezrobociem wśród czarnych nastolatków często dwukrotnie lub więcej wyższym niż wśród białych nastolatków?

Wielu ludzi automatycznie zakłada, że rasizm wyjaśnia dużą różnicę między czarnymi i białymi nastolatkami w dzisiejszej stopie bezrobocia. Czy nie było rasizmu w 1948 roku? Żaden człowiek o zdrowych zmysłach, który żył w 1948 roku, w to nie może uwierzyć. Rasizm był gorszy – i oczywiście, wówczas nie było Civil Rights Act z 1964 roku.

Przy wszechobecności rasizmu w Ameryce w latach 1940., co wyjaśnia tak niską stopę bezrobocia wśród czarnych nastolatków? Dlaczego nie było dosłownie żadnej różnicy między rasami? Odpowiedź Sowella: w 1948 roku praktycznie nie było płacy minimalnej dla niewykwalifikowanych i niedoświadczonych robotników, którzy nie mieli pracy.

Jako czarny nastolatek miałem dość szczęścia, by szukać pracy, kiedy inflacja zniosła skuteczność prawa o płacy minimalnej. Miałem również dość szczęścia, by być w szkołach w Nowym Jorku w czasach, kiedy nadal miały wysoki standard edukacyjny. 

Wiele z pozornie pełnych współczucia działań politycznych, promowanych przez progresistów w późniejszych latach – czy to w ekonomii, czy w edukacji – miało skutki odwrotne od zamierzonych. Jedną z tragedii naszych czasów jest to, że tak wielu ludzi wydaje osądy na podstawie retoryki, zamiast na podstawie wyników.

Nigdy nie miałem przyjemności spotkać Sowella i choć życzę mu obchodzenia jeszcze wielu dni urodzinowych, nie sądzę, bym kiedykolwiek miał taką okazję. Ale właśnie powstaje film dokumentalny o jego życiu i myśli i cieszę się na obejrzenie go, kiedy ukaże się w przyszłym roku. Tymczasem nadal jest wiele artykułów Sowella, których jeszcze nie miałem szansy przeczytać, nie mówiąc o wywiadach z Sowellem, których jeszcze nie obejrzałem. I jest mój najbardziej ulubiony tekst Sowella: list zawierający tylko jedną linijkę, który przyszedł do mnie w sierpniu 23 lata temu:



Drogi Panie Jacoby,

 

Pana artykuł o Sędzim Brennanie powinien być wyryty w kamieniu.

 

Z poważaniem

Thomas Sowell                 

 

Happy birthday, Thomas Sowell

Arguable with Jeff Jacoby, 17 sierpnia, 2020r.

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska 



Jeff Jacoby

Amerykański prawnik i dziennikarz, publicysta “Boston Globe” od 1994 roku. 


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1470 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

„Grubogłowi przedsiębiorcy pogrzebowi w noc żywych trupów”   Júnior   2022-05-31
„Gryzoń skunksowy”, który żuje trujące rośliny i wypluwa truciznę na swoje futro   Coyne   2020-12-02
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
„New Yorker” pisze o hoacynie, sugeruje, że koncepcja Darwina drzew ewolucyjnych może być urojeniem   Coyne   2022-07-25
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
„Zapylisz mnie!”: nachalni bohaterowie świata roślin   Júnior   2022-06-11
“Czarne tygrysy” w małym indyjskim rezerwacie sugerują losowy dryf genetyczny   Coyne   2021-10-26
“Daily Beast” wypacza epigenetykę oszukańczymi twierdzeniami, że dzieci mogą “odziedziczyć wspomnienia Holocaustu”   Coyne   2017-10-05
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
“Odwrócenie specjacji” (fuzja gatunków) u kruków   Coyne   2018-03-16
“Partenogenetyczny” rak rozmnaża się bez seksu: czy to jest nowy gatunek?   Coyne   2018-02-17
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
“Scientific American” poświęca się polityce, a nie nauce; odmawia publikowania krytycznych analiz swoich fałszywych lub wprowadzających w błąd twierdzeń   Coyne   2022-09-01
“Współczesny” Homo sapiens mógł być w Eurazji aż 210 tysięcy lat temu   Coyne   2019-07-17
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
 Syntetyczna biologia oferuje obietnicę rozwiązania globalnego problemu z plastikiem   Agaba   2021-12-13
10 twierdzeń działaczy walczących w Afryce z GMO o tym, dlaczego postępy w biotechnologii upraw powinny zostać odrzucone – i dlaczego są one błędne   Maina   2022-11-17
100 milionów lat ozdabiania się śmieciami   Yong   2016-07-05
12 podstawowych punktów biologii ewolucyjnej   Cobb   2016-03-02
Pseudonauka Masaru Emoto   Novella   2017-12-18
Czy „toksyczna kobiecość” jest główną przyczyną bojów o społeczną sprawiedliwość?   Coyne   2021-02-08
Paradoksalne cechy genetyki inteligencji   Ridley   2013-12-18
“New Scientist”: Darwin jednak miał rację    Coyne   2020-10-01
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 1. Genetyczna plastyczność    Coyne   2020-10-03
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 2. Rzekome nieistnienie gatunków   Coyne   2020-10-05
Klasyczna historia skorygowana: porosty to grzyby + glony + drożdże (inne grzyby)   Coyne   2016-08-05
Homo floresiensis, hominin “hobbit”, w Internecie   Coyne   2016-11-25
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Strzelby, zarazki, maszyny to zdecydowanie antyrasistowska książka. Dlaczego lewica jej nie kocha?   Barnett   2021-10-13
„ Całujące się” koralowce złapane in flagranti   Yong   2016-07-28
”Sygnalizowanie cnoty” może nas irytować. Cywilizacja byłaby jednak bez niego niemożliwa    Miller   2019-09-13
A jednak chorują na raka    Łopatniuk   2016-02-13
Czyste okrucieństwo cięć w pomocy żywnościowej   Lomborg   2017-08-07
Dalszy spadek zgonów z powodu raka   Novella   2019-02-04
Dlaczego mamy alergie?   Zimmer   2016-01-28
Dlaczego sądy nie powinny rozstrzygać o nauce     2018-12-13
Dlaczego większość zasobównie wyczerpuje się   Ridley   2014-05-04
Dlaczego zwierzęta są urocze?   Coyne   2014-12-30
Dziennik z Mozambiku: Demony w kurzu   Naskręcki   2018-03-30
Dziwaczne, wysysające krew czerwie jurajskie   Cobb   2014-06-28
Ewolucja, ptaki i kwiaty   Coyne   2014-06-02
Gigantyczne “paleonory” wykopane przez wymarłe ssaki   Coyne   2017-06-29
Grupy anty-GMO przegrywają sprawę sądową w Nigerii    i Nkechi Isaak   2022-07-30
Jak karakara wygrywa z osami   Cobb   2013-12-29
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
Kilka lekcji z rosyjskiej rewolucji. Jak kuszący radykalny nihilizm prowadzi do ekstremizmu   Geifman   2021-03-22
Komisja Europejska ukrywa naukę o pszczołach   Ridley   2017-05-03
Malaria pachnąca cytryną    Zimmer   2015-04-07
Małpo ty moja   Koraszewski   2015-04-17
Metamorfozy    Júnior   2022-04-09
Minęło 40 lat od wydania „Samolubnego genu” – śmiała książka Richarda Dawkinsa ostała się próbie czasu   Ridley   2016-02-17
Niezwykły pasikonik szklany   Naskręcki   2014-05-27
Nowe badanie wskazuje na jednego oszusta   Coyne   2016-08-18
Nowy i dziwaczny rodzaj mimikry: nasiona rośliny naśladują kształt i zapach odchodów zwierzęcych, by ułatwić roznoszenie ich przez żuki gnojowe   Coyne   2015-10-20
O porażkach wolności i lęku przed nauką   Dennett   2016-05-20
O rzeczywistości rasy i odrazie do rasizmu    i Brian Boutwell   2017-09-04
Obniżenie poprzeczki dla tradycyjnej medycyny chińskiej dla ideologii i zysku     2017-12-29
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Osobisty mikrobiom w cyfrach   Zimmer   2014-08-14
Ostrogony nie są naprawdę “żywymi skamieniałościami”    Coyne   2015-07-29
Palestyńska intersekcjonalność z nazistami   Frantzman   2017-07-08
Pochwała ignorancji, czyli wiem, że nie wiem   Cullen   2017-01-11
Przykre niespodzianki, czyli czerniak i siwizna   Łopatniuk   2015-08-01
Przypuszczalnie złamana kość    Coyne   2015-06-04
Rozum i Wiara IICzyli takie sobie rozmowy o religijnych „prawdach” i problemach z nimi związanych.   Ferus   2015-11-22
Ryba z biodrami   Mayer   2016-03-30
Siedem narzędzi myślenia   Dennett   2014-11-19
Skrzydlaci oszuści i straż obywatelska   Young   2014-01-02
Tako rzecze antyszczepionkowa “wojowniczka mama”, Brittney Kara: jeśli szczepionki są tak wspaniałe, to dlaczego nie wspomina ich Biblia?     2018-04-26
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
Wielkoskrzydłe   Naskręcki   2014-04-02
Wierzący nagradzani za życia   Coyne   2014-12-21
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Świetna ewolucyjna innowacjaktóra okazała się zgubna   Yong   2015-12-10
Dlaczego odmawiamy dostrzegania jaśniejszej strony, choć powinniśmy   Pinker   2018-04-17
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Mądrość w pułapce autorytetu   Witkowski   2020-04-18
Po prostu nie mogę się doczekać, aby znów wyruszyć w trasę   Tonhasca Júnior   2022-10-27
Pochwała jednoznaczności   Witkowski   2019-10-29
Z perspektywy naszego kurnika   Witkowski   2020-01-16
A co to takie włochate?   Łopatniuk   2016-04-02
A genomy ciągle kurczą się…   Zimmer   2016-11-22
A teraz dobre wiadomości: Sprawy naprawdę idą w dobrym kierunku   Pinker   2015-11-24
A polać wielką wodą…   Cipiur   2019-05-18
A.N. Wilson znowu kopie Darwina, tym razem w “Times”   Coyne   2017-09-07
Adam i Ewa: dwoje, czy więcej niż dwoje przodków?   Coyne   2017-01-07
Afrykańscy naukowcy wzywają do polityki poparcia biologii syntetycznej i innych innowacji   Agaba   2021-12-02
Agroekologia zmienia biednych farmerów w biedniejszych   Muhumuza   2022-06-09
AI – asystent lekarza   Novella   2020-12-09
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Akademicki skandal: troje badaczy umyślnie publikowało fałszywe artykuły o „badaniach żałości”, by pokazać fatalne standardy akademickie w naukach społecznych   Coyne   2018-10-12
Akcja afirmatywna w wieloetnicznym narodzie   Hyams   2020-07-17
Aktywacja telomerazy mogłaby prowadzić do leczenia samej starości   Ridley   2015-10-27
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Aktywność umysłowa nie zapobiega osłabieniu umysłowej sprawności   Novella   2018-12-15
Akupunktura jadu pszczelego: śmiercionośne znachorstwo, które może zabić     2018-04-23
Akupunktura kontra nauka, wersja lingwistyczna     2017-06-01
Akupunktura kwantowa   Novella   2019-04-23

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk