Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 02:26

« Poprzedni Następny »


Wspólne pochodzenie sygnałów płodności


Matthew Cobb 2014-01-28

Jednym z poważniejszych problemów, które niepokoiły Darwina w jego teorii doboru naturalnego było to, co nazywał “przykładem bezpłodnych owadów” – owadów społecznych, takich jak mrówki, pszczoły i osy – grup, w których większość członków kolonii jest samicami, niemniej nie rozmnażają się i są bezpłodne.

Jak napisał Darwin w O powstawaniu gatunków:


[„Nie będę tutaj omawiał dokładnie rozmaitych przypadków, a poprzestanę tylko na jednej szczególnej trudności, która z początku wydawała mi się nieprzezwyciężona i istotnie fatalna dla całej mojej teorii. Chcę tu mówić o bezpłciowych czyli bezpłodnych samicach w społecznościach owadów;  te bezpłodne osobniki różnią się bowiem znacznie instynktem i budową od samców oraz płodnych samic, a z powodu bezpłodności nie mogą przenosić swych cech na potomstwo” (s. 277, O powstawaniu gatunków, PWRiL, Warszawa 1959)]

[„Nie będę tutaj omawiał dokładnie rozmaitych przypadków, a poprzestanę tylko na jednej szczególnej trudności, która z początku wydawała mi się nieprzezwyciężona i istotnie fatalna dla całej mojej teorii. Chcę tu mówić o bezpłciowych czyli bezpłodnych samicach w społecznościach owadów;  te bezpłodne osobniki różnią się bowiem znacznie instynktem i budową od samców oraz płodnych samic, a z powodu bezpłodności nie mogą przenosić swych cech na potomstwo” (s. 277, O powstawaniu gatunków, PWRiL, Warszawa 1959)]



Odpowiedzią Darwina był dobór działający na poziomie “rodziny” – bezpłodne robotnice miały cechy wspólne z tymi osobnikami, które rozmnażały się, i w ten sposób dobór naturalny mógł „widzieć” te cechy.


Obecnie interpretujemy bezpłodność robotnic w kategoriach genów współdzielonych przez wysoko spokrewnione grupy owadów, które w przypadku błonkoskrzydłych (pszczół, os i mrówek) wykazują dziwaczną postać determinacji płci zwaną haplodiploidalnością, gdzie samce są haploidalne, pochodząc z niezapłodnionych jajeczek, podczas gdy samice są diploidalne, stworzone powstałe na drodze zapłodnienia.


Znaczy to, że jeśli matka kopuluje tylko z jednym samcem, jej potomstwo (robotnice) są bliżej spokrewnione ze sobą mając 75% wspólnych genów, niż byłyby z własnym potomstwem (50%). Innymi słowy, bezpłodność i wychowywanie sióstr leży w interesie genetycznym robotnic bardziej niż kopulowanie – przekażą w ten sposób więcej kopii swoich genów następnemu pokoleniu!


Życie jest oczywiście bardziej skomplikowane – wiele królowych- matek kopuluje z kilkoma samcami, a więc nie zawsze widzimy idealne poziomy pokrewieństwa. Ponadto, podczas gdy haplodiploidalność sprzyja ewolucji socjalności, nie jest dla niej warunkiem koniecznym. Wiele błonkoskrzydłych nie jest owadami społecznymi, mimo że są haplodiploidalne, podczas gdy niektóre z odnoszących największe sukcesy owadów społecznych – termity – mają płeć determinowaną przez chromosomy X i Y, tak samo jak ty i ja.


Przez ostatnich kilkadziesiąt lat wśród badaczy socjalności dominował pogląd, że bezpłodność leży w interesie genetycznym robotnic – przekazują w ten sposób więcej swoich genów następnemu pokoleniu. Nie zostały „wysterylizowane” przez królową, lecz „wybierają” bezpłodność (a przynajmniej wybierają abstynencję seksualną, bo u niektórych gatunków robotnice mogą produkować samce ze swoich niezapłodnionych jajeczek).


Znaczyłoby to, że robotnica aby wyłączyć swoje jajniki potrzebuje dwóch rodzajów informacji, że jest otoczona przez blisko spokrewnione osobniki (to jest, istnieje sygnał specyficzny dla kolonii), oraz że istnieje płodna jednostka, która produkuje jajeczka (to jest, istnieje sygnał płodności dostarczany przez królową matkę).


Istnieją dwa powody, dla których doszliśmy do tego poglądu. Po pierwsze, w 1993 roku ukazał się znakomity artykuł Laurenta Kellera i Petera Nonacsa, którzy spojrzeli na to, czego oczekiwalibyśmy, gdyby królowa kontrolowała robotnice lub gdyby sygnalizowała jedynie swoją płodność, umożliwiając tym samym robotnicom „decyzję” o wyłączeniu jajników. Keller & Nonacs pokazali, że gdyby robotnice były zmuszane do bezpłodności, to pojawiłby się tam „wyścig zbrojeń” i w niektórych grupach spodziewalibyśmy się zobaczyć, że robotnice zaczynają kopulować. Można by więc, na przykład, oczekiwać, że będą istniały gatunki samotnych mrówek. Ponieważ nie ma na to żadnego dowodu, więc na podstawie tego argumentu większość ludzi akceptuje, że nie ma również żadnego dowodu na „kontrolę” przez królową. Nie znaczy to, że ona nie istnieje, a tylko to, że nie ma na to dowodów.


Drugim powodem jest to, że istnieje wiele dowodów pokazujących, iż na wzrost jajników robotnic wpływają sygnały chemiczne. Jeśli usuwa się rozmnażającą się królową z kolonii, u niektórych gatunków jajniki robotnic wkrótce zaczynają rosnąć. Ponadto, podpis chemiczny rozmnażającego się osobnika jest skorelowany z jej funkcjami składania jaj – te „feromony królewskie” są w rzeczywistości sygnałami chemicznymi wskazującymi jej płodność. Ponadto podobne efekty widziano u owadów samotnych, takich jak muchy, pozwalającymi zrozumieć, jak mógł wyewoluować układ sensoryczny owadów społecznych na bazie istniejących już układów sensorycznych owadów samotnych.


Jak to ujmuje Michel Chapuisat:

Hipoteza, że feromony królowej wyewoluowały z istniejącego u samotnych przodków systemu komunikacji, ma ciekawe implikacje dla ewolucji eusocjalności. Na wczesnych etapach socjalności córki mogły reagować na matczyne sygnały płodności przez pomaganie matce, jeśli była bardzo płodna i przez rozmnażanie się, jeśli nie była. Przez pozwolenie na taką reakcją warunkową istniejąca wcześniej związana z płodnością feromonowa komunikacja mogła ułatwić przejście do eusocjalności.

W najnowszym numerze “Science” jest zdumiewający dowód na poparcie tej sugestii (artykuł Chapuisata komentuje to), ale, niestety, jest zarówno częściowo ujęty jak również przedstawiony w całkowicie błędny sposób. 


Podsumowując olbrzymią ilość imponującej pracy: naukowcy patrzyli na trzy bardzo daleko spokrewnione gatunki – osę, trzmiela i mrówkę, w których socjalność wyewoluowała niezależnie (innymi słowy, ich ostatnim wspólnym przodkiem był owad samotnik).


Badacze przyjrzeli się związkom chemicznym na naskórku różnych kast u każdego z tych gatunków (królowych, robotnic, samców) i zidentyfikowali zestaw związków chemicznych, które wydają się być wspólne dla królowych tych gatunków. Usunęli następnie królową z kolonii owadów i wprowadzili syntetyczną wersję związków chemicznych, po czym obserwowali, co dzieje się z jajnikami robotnic. Gdyby jajniki pozostawały w regresji, wskazywałoby to, że związek chemiczny jest postrzegany jako wskazówka obecności królowej.


Co zdumiewające, stwierdzili, że te związki chemiczne istotnie były wspólne dla tych trzech grup (proszę zauważyć, że efekt jest wyraźniejszy u os i mrówek – które są bliżej ze sobą spokrewnione – niż u trzmieli):


 “Wyniki pokazują, że naskórkowe węglowodory o długich łańcuchach działają jako konserwatywnaklasa feromonów królowej, które indukują sterylność, u trzech niezależnie wyewoluowanych linii rodowych owadów społecznych, reprezentowanych przez osę V. vulgaris (A), trzmiela B. terrestris (B) i mrówkę C. iberica (C). Potraktowanie grup robotnic pozbawionych królowej alkanami liniowymi n-C<sub>27</sub> i n-C<sub>29</sub>  metylo-alkanem 3-MeC<sub>29</sub> spowodowało dwu- do siedmiokrotnie mniejszy udział robotnic posiadających w pełni rozwinięte jajniki u os i mrówek iberyjskich (wykres kolumnowy, kolumny czerwone) w stosunku do potraktowanych pentanem grup kontrolnych (wykres kolumnowy po lewej)”

 “Wyniki pokazują, że naskórkowe węglowodory o długich łańcuchach działają jako konserwatywnaklasa feromonów królowej, które indukują sterylność, u trzech niezależnie wyewoluowanych linii rodowych owadów społecznych, reprezentowanych przez osę V. vulgaris (A), trzmiela B. terrestris (B) i mrówkę C. iberica (C). Potraktowanie grup robotnic pozbawionych królowej alkanami liniowymi n-C27 i n-C29  metylo-alkanem 3-MeC29 spowodowało dwu- do siedmiokrotnie mniejszy udział robotnic posiadających w pełni rozwinięte jajniki u os i mrówek iberyjskich (wykres kolumnowy, kolumny czerwone) w stosunku do potraktowanych pentanem grup kontrolnych (wykres kolumnowy po lewej)”



Sugeruje to, że mogą istnieć wspólne sygnały chemiczne związane z funkcjami jajników, które są używane u wszystkich tych trzech gatunków. Autorzy obejrzeli następnie dużą liczbę innych badań i nanieśli przypuszczalne sygnały płodności na drzewo filogenetyczne – z fascynującymi rezultatami: 


 “Ilustracja 2 Ewolucyjna historia królowej i sygnałów płodności w głównych kladach społecznych owadów błonkoskrzydłych.  Każdy naprzemiennie pokolorowany klad wskazuje na niezależne pochodzenie eusocjalności. Diagramy kołowe pokazują prawdopodobieństwo użycia różnych klas związków chemicznych jako sygnałów królowej czyli sygnałów płodności. (…). Spośród wszystkich związków węglowodory nasycone (liniowe i metylo-rozgałęzione alkany są najczęściej wskazywane jako konserwatywne sygnały królowej lub płodności w kilku grupach owadów eusocjalnych, które wyewoluowały niezależnie od siebie.

 “Ilustracja 2 Ewolucyjna historia królowej i sygnałów płodności w głównych kladach społecznych owadów błonkoskrzydłych.  Każdy naprzemiennie pokolorowany klad wskazuje na niezależne pochodzenie eusocjalności. Diagramy kołowe pokazują prawdopodobieństwo użycia różnych klas związków chemicznych jako sygnałów królowej czyli sygnałów płodności. (…). Spośród wszystkich związków węglowodory nasycone (liniowe i metylo-rozgałęzione alkany są najczęściej wskazywane jako konserwatywne sygnały królowej lub płodności w kilku grupach owadów eusocjalnych, które wyewoluowały niezależnie od siebie.



Autorzy kończą wspaniałym podsumowaniem tej nadzwyczajnej pracy:

“nasza rekonstrukcja stanu wyjściowego pokazuje, że węglowodory nasycone były najprawdopodobniej używane jako wskaźniki płodności wśród samotnych przodków wszystkich mrówek, pszczół i os, które żyły ~145 milionów lat temu”.

Proszę zauważyć, że nie sugerują, iż dokładnie te same cząsteczki są używane dzisiaj – „węglowodory nasycone” to szeroka klasa substancji, a fizjologia owadów ciągle wskazuje na te same substancje (wszystkie są związane z biosyntezą kwasów tłuszczowych), jest to więc całkowicie uprawniona sugestia.  

O co więc mi chodzi? Dane są fantastyczne i zmieniają sposób, w jaki myślimy o ewolucji sygnałów królowej, sugerując, że te same sygnały mogą istnieć w różnych liniach rodowych. Problem polega na sposobie, w jaki te odkrycia są przedstawione. Oto dwa zrzuty ekranu z witryny internetowej „Science”. Sprawdź, czy potrafisz dostrzec problem.





Obie te prezentacje – szczególnie ta druga – sugerują, iż autorzy dowiedli, że królowa kontroluje swoich “poddanych”. Zgaduję, że media będą powtarzały ten pogląd przez następnych kilka dni. W rzeczywistości badania te niczego takiego nie sugerują – nie pokazują, w jaki sposób te związki chemiczne wywierają wpływ. Jeżeli już, co piszą autorzy i podkreśla Chapuisat, wspierają one tylko pogląd, że są to sygnały płodności, nie zaś metoda „kontroli” używana przez królowe, by „nie dopuścić do rozmnażania robotnic”. Pomysł „poddanych” pod „kontrolą” może wydawać się niektórym seksowny; jednak dla każdego, kto wie o co chodzi, jest po prostu błędny.


Skąd więc wziął się ten pogląd? Nie chodzi po prostu o redaktorów w „Science”, którzy nie pojęli tego, co – przyznaję – jest dość subtelną sprawą. Obawiam się, że to sami autorzy przyczynili się niechcący do tego całego zamieszania.


Tytuł artykułu brzmi “Conserved class of queen pheromones stops social insect workers from reproducing” [Konserwatywna klasa feromonów królowej powstrzymuje owady robotnice przed rozmnażaniem się]. Na co odpowiedziałbym: „No cóż, i tak i nie”. „Powstrzymuje” jest bardzo zdecydowanym słowem i silnie sugeruje manipulację płodnością robotnic przez królową. Gdzie indziej w artykule sugerują oni, że „sądzi się, iż feromony emitowane przez królową odgrywają kluczową rolę w hamowaniu reprodukcji robotnic”, „szukaliśmy feromonów królowej indukujących bezpłodność”, „bardziej lotna mieszanka feromonów królowej nie tylko powstrzymuje robotnice przed rozmnażaniem”.


Te sformułowania sprawiają wrażenie, że te związki chemiczne działają wbrew interesom robotnic. Takie może być zdanie niektórych spośród autorów, albo może uważali oni, że jest to seksowniejszy sposób przedstawienia ich odkryć, lub może wynikać to po prostu z niechlujnego sposobu pisania. Cokolwiek jest powodem, zmniejsza to, niestety, wpływ tej fantastycznej pracy.


Dlaczego mnie to obchodzi? Niezależnie od tego, że jestem drobiazgowy i gderliwy, mam 150 studentów, którzy w poniedziałek zdają końcowy egzamin z “chemicznej komunikacji u zwierząt” i nie chcę, żeby pisali, że to nowe badanie wskazuje na kontrolę królowej!


Ostatnia intrygująca sprawa. Mniej więcej 15 lat temu Jean-François Ferveur i ja razem z jego dwojgiem studentów sugerowaliśmy, że blisko spokrewnione gatunki Drosophila (muszki badane przez Jerry’ego) mogą używać wspólnych feromonów płci, które mają związek z funkcjonowaniem jajników. Wśród tych związków chemicznych, jakie naszym zdaniem mogły brać w tym udział, były nasycone węglowodory, takie jak 2-metylo heksakozan, 7-heptakozan i n-heptakozan – związki chemiczne o budowie podobnej do tych, które w tym badaniu zidentyfikowano jako powszechne sygnały płodności u owadów społecznych. Sięgająca daleko w przeszłość historia komunikacji chemicznej u owadów może iść jeszcze dalej niż ktokolwiek podejrzewał.

 

Źródła (na ogół płatne, ale link poprowadzi cię do streszczenia):

Chapuisat (2014) Smells Like Queen Since the Cretaceous. Science 343:254-255 

Keller and Nonacs, (1993) The role of queen pheromones in social insects: queen control or queen signal? Animal Behaviour  45:787–794

Van Oystaeyen et al. (2014) Conserved Class of Queen Pheromones Stops Social Insect Workers from Reproducing. Science 343:287-290 

Fabrice Savarit et al (1999) Genetic elimination of known pheromones reveals the fundamental chemical bases of mating and isolation inDrosophila. PNAS 96:9015–9020


Fertility signals in ants bees and wasps have deep common origins

 

Why Evolution Is True, 20 stycznia 2014

Tłumaczenie M.K. [Konsultacja merytoryczna tłumaczenia na język polski – dr Karol Zub].



Matthew Cobb

Biolog i pisarz, mieszka i pracuje w Manchesterze, niedawno w Stanach Zjednoczonych ukazała się jego książka „Generation”, a w Wielkiej Brytanii „The Egg & Sperm Race”. Systematycznie publikuje w "LA Times", "Times Literary Supplement", oraz "Journal of Experimental Biology".

 


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1469 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Uprawy GM są dobre dla środowiska     2014-07-08
Bliskie spotkania z baronem MünchausenemPaulina Łopatniuk     2017-07-22
Indyjscy farmerzy wysiali ziarna GMO w proteście obywatelskiego nieposłuszeństwa     2019-06-13
Coraz mniejsza część głównych plonów roślin jadalnych na świecie idzie na wyżywienie głodnych, a coraz więcej wykorzystuje się do celów niespożywczych     2022-05-28
Maniok o wysokiej zawartości żelaza i cynku może poprawić odżywianie i zdrowie w Afryce Zachodniej     2019-02-05
Pierwsze spojrzenie na mikroby współczesnych łowców zbieraczy     2014-04-23
Wojna domowa w ludzkim genomie     2014-10-13
Badania dowodzą, że fakty nie mają znaczenia: jak propaganda wykorzystuje i normalizuje antysemityzm     2022-08-03
Nazistowscy lekarze i dzisiejsi antysemici: redefinicja etyki, żeby usprawiedliwić prześladowania Żydów     2022-07-18
Film dokumentalny “Know GMO”, nakręcany w Afryce, stawia wyzwanie panikarskiej kampanii straszenia ludzi     2015-11-07
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Maleńkim lisom na Wyspach Santa Barbara brakuje różnorodności genetycznej i strachu przed ludźmi     2016-05-15
Ekomodernizm i zrównoważona intensyfikacja     2015-06-17
Chemicznie zakamuflowana żaba     2015-12-12
Nie jesteśmy wszyscy neandertalczykami: tak postępuje nauka     2016-02-02
Strepsiptera – najdziwaczniejsze owady?     2015-12-22
Nigeria gotowa na spełnienie oczekiwań rolników     2022-07-08
Ogniska odry w Brooklynie w 2013 r.: Badanie kosztów antyszczepionkowej pseudonauki     2018-08-14
Atak “doktorostwa Wolfson” na rodziców chłopca, który zmarł na koklusz     2018-09-20
Naiwna promocja “integrowania” znachorstwa do medycyny     2018-01-29
Triumf Mao: Światowa Organizacja Zdrowia oficjalnie akceptuje szarlatanerię tradycyjnej chińskiej medycyny     2019-06-04
Rolnictwo biodynamiczne: podobne do antropozoficznej medycyny, ale dla farm     2018-04-06
Fabrizio Benedetti pyta: “Czy badania placebo wzmacniają pseudonaukę?”     2019-11-01
Naturopaci: potrafią uczynić nawet sól z Epsom potencjalnym zabójcą     2017-10-23
Obniżenie poprzeczki dla tradycyjnej medycyny chińskiej dla ideologii i zysku     2017-12-29
Szarlatan handlujący fałszywą nadzieją     2017-05-12
Czego może nas nauczyć była zwolenniczka antyszczepionkowców, Kelley Watson-Snyder     2019-08-30
Nanocząstki: nowy, jedyny, prawdziwy powód wszystkich chorób?     2017-03-24
Finansowanie społecznościowe terapii komórkami macierzystymi o nieudowodnionej skuteczności: wykorzystywanie hojności obcych, by płacić za szarlatanerię     2018-05-18
Antyszczepionkowcy - pielęgniarka lub lekarz nie powinni opiekować się dziećmi     2018-09-10
Wybuchy epidemii odry w Europie: zapowiedź tego, co przyjdzie do USA?     2017-07-24
Szczepionka HPV działa. Koniec kropka     2019-07-13
Akupunktura kontra nauka, wersja lingwistyczna     2017-06-01
Śmiertelność z powodu raka nadal spada wbrew twierdzeniom szarlatanów     2020-02-11
Efekt Krugera-Dunninga, antyszczepionkowcy i arogancja ignorancji     2018-08-09
Dlaczego sądy nie powinny rozstrzygać o nauce     2018-12-13
Tydzień Świadomości Homeopatii. Pomaga przypomnieć ludziom, że jest to szarlataneria!     2018-05-02
Plastry uśmierzające ból z Luminas: gdzie słowa „kwantum” i „energia” w rzeczywistości znaczą „magia”     2018-09-07
Zabobonne pojęcia u sedna przekonań antyszczepionkowych     2017-08-21
Tako rzecze antyszczepionkowa “wojowniczka mama”, Brittney Kara: jeśli szczepionki są tak wspaniałe, to dlaczego nie wspomina ich Biblia?     2018-04-26
Jak to jest, że Stanisław Burzyński nadal żeruje na zrozpaczonych pacjentach z rakiem?     2018-05-12
Helen Lawson i czarna maść: wycinanie, wypalanie i zatruwanie w sposób „naturalny”     2018-06-09
Homeopatia, wibracje i oszustwo     2018-06-12
Kolejne przypomnienie, nie ma epidemii autyzmu     2017-03-13
Akupunktura jadu pszczelego: śmiercionośne znachorstwo, które może zabić     2018-04-23
Naturopatyczna propaganda głosi normalne porady dotyczące stylu życia jako własne i dodaje szamaństwo     2018-02-14
Rzekł antyszczepionkowiec: Szczepionki powodują autyzm u psów!     2017-04-28
Dychotomiczne myślenie, niepewność i zaprzeczanie nauce     2020-01-01
Dlaczego szarlatani nie powinni nadzorować sami siebie     2019-05-08
Zły tydzień dla homeopatii jest dobrym tygodniem dla nauki     2018-03-23
Inicjatywa „Globalna Spójność”: nonsens na globalną skalę     2018-04-11
Dziennik z Mozambiku: Sybilla     2014-03-01
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Musi się potępić akademicki mobbing uczonego     2018-12-14
Przekonania antyoświeceniowe są „zaskakująco trwałe”     2018-05-11
Na zdrowie: izraelscy naukowcy warzą piwo na ”wskrzeszonych” drożdżach sprzed 5000 lat     2019-05-31
Ostateczna klęska teorii ewolucji     2016-02-15
Co mówi nam ruch płaskiej Ziemi     2018-05-17
Organiczne środki owadobójcze są szkodliwe dla pożytecznych owadów     2022-04-30
Wspólne pochodzenie sygnałów płodności   Cobb   2014-01-28
Uderzające podobieństwo: rewolucyjne wyniki badań nad bliźniętami   Dynesen   2018-08-27
Opera mydlana z życia łysek amerykańskich, część III   Lyon   2017-07-28
Edytowanie genów kluczem do ulepszenia podstawowych upraw w Afryce   Abugu   2021-10-01
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Ugandyjscy studenci nalegają na powszechne stosowanie biotechnologii i uchwalenie prawa o biobezpieczeństwie   Agaba   2021-11-17
Afrykańscy naukowcy wzywają do polityki poparcia biologii syntetycznej i innych innowacji   Agaba   2021-12-02
 Syntetyczna biologia oferuje obietnicę rozwiązania globalnego problemu z plastikiem   Agaba   2021-12-13
Czy wykształceni ludzie są bardziej antysemiccy?   Albert Cheng i Ian Kingsbury   2021-04-05
Fałszywe nadzieje i niewidzialni wrogowie   Anomaly   2018-02-09
Skuteczny kontra patologiczny altruizm   Anomaly   2018-10-10
Dziwaczny rodzaj rasistowskiego patriarchatu   Arora   2020-12-31
Pierwsza spożywcza roślina GMO w Ghanie   Baffour-Awuah   2022-04-16
Wszystkie antyizraelskie wiadomości zasługują na publikację   Bard   2021-09-04
Strzelby, zarazki, maszyny to zdecydowanie antyrasistowska książka. Dlaczego lewica jej nie kocha?   Barnett   2021-10-13
Opowieść o dwóch krzywych dzwonowych   Ben Winegard   2017-04-12
Przeddarwinowscy “darwiniści”   Berry   2020-10-16
Nie karm mózgu śmieciowym jedzeniem   Bhogal   2022-08-10
Niebezpieczne życie antropologa   Blackwell   2019-10-12
Nowe zastosowania zużytych filtrów do dializy   Blum   2018-08-07
Odwołajcie antyszczepionkową konferencję w Tel Awiwie   Blum   2019-11-15
Fałszywa pokora nie uratuje planety   Boudry   2020-01-09
Dlaczego środowiskowcy stanowią większą przeszkodę dla skutecznej polityki klimatycznej niż negacjoniści?   Boudry   2022-02-21
Ryzyko niewarte podejmowania: list otwarty do moich kolegów w świecie akademickim   Boutwell   2017-06-14
Stagnacja socjologii i jej przyczyny   Boutwell   2017-03-21
Ewolucyjne wyjaśnienie nienaukowych przekonań   Bretl   2020-01-31
Dlaczego leniwce wypróżniają się na ziemi?   Bruce Lyon   2014-02-02
Zaprzeczanie neuronauce o różnicach płci   Cahill   2019-04-05
Propaganda w wykonaniu nauczycieli akademickich   Chesler   2021-06-02
Nagonka na Izrael grasuje w stowarzyszeniach nauk ścisłych, medycyny i edukacji   Chesler   2021-06-24
Ugandyjski dziennikarz: jak informować o biotechnologii, kiedy jej krytycy rozsiewają dezinformację?   Christopher Bendana   2017-11-03
A polać wielką wodą…   Cipiur   2019-05-18
Zrozumienie nowoczesnych horrorów afrykańskich zakorzenionych w handlu niewolnikami przez Ocean Indyjski   Clarfield   2019-02-28
Ewolucyjne korzyści udawania ofiary   Clark   2021-03-11
Co byłoby, gdyby Wilkins i Franklin umieli ze sobą współpracować?   Cobb   2016-09-03
Ewolucja człowieka: zarośnięty brzeg   Cobb   2016-02-24
Google świętuje Antoniego van Leeuwenhoeka   Cobb   2016-10-31
Ogony CAT osłabiają centralny dogmat – dlaczego ma to znaczenie i dlaczego nie ma   Cobb   2015-01-08
Z okazji urodzin Maxa Delbrücka   Cobb   2016-09-22
Wesołych Świąt od Oswalda Avery’ego – ale co byłoby, gdyby zmarł wcześniej?   Cobb   2016-12-30
Kacze dzioby, Umwelt i a priori Kanta   Cobb   2019-03-04

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


&#8222;Choroba&#8221; przywrócona przez Putina


&#8222;Przebudzeni&#8221;


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk