Prawda

Czwartek, 28 marca 2024 - 18:46

« Poprzedni Następny »


“Współczesny” Homo sapiens mógł być w Eurazji aż 210 tysięcy lat temu


Jerry A. Coyne 2019-07-17


Według popularnego poglądu o migracji Homo z Afryki, gdzie ten rodzaj powstał, Homo erectus rozprzestrzenił się po Eurazji około 2 miliony lat temu i wydaje się, że ten gatunek wymarł bezpotomnie.


Potem neandertalczycy, którzy oddzielili się od linii wiodącej do „współczesnego” (tj. żyjącego) H. sapiens około 800 tysięcy lat temu, przeszli do Europy kiedyś między tym momentem a 600 tysięcy lat temu. (Dla wygody będę nazywał neandertalczyków „neandertalczykami”, a „współczesnego H. sapiens” skrótem sapiens, chociaż uważam, że oba są podgatunkami H. sapiens.)


Następnie, jak sądzono, sapiens przeszedł do Europy, a potem do Azji poczynając od około 60 tysięcy lat temu, zaś neandertalczycy wymarli około 40 tysięcy lat temu, chociaż pozostawili genetyczne dziedzictwo u sapiens. (Ta zdolność posiadania płodnych hybryd między H. sapiens sapiens a H. sapiens neanderthalensis jest powodem, dla którego uważam obie linie za podgatunki tego samego biologicznego gatunku.)


Są jednak kuszące dowody – jak podsumowuje artykuł w Nature News & Views  o pracy omawianej dzisiaj – że dwie czaszki znalezione w Izraelu, datowane na między 500 a 200 tysięcy lat temu, mogą także być bliższe linii „współczesnego H. sapiens”, ale dowody są fragmentaryczne i mogłyby to być czaszki neandertalczyków.  


Ilustracja poniżej z artykułu w News & Views, podsumowuje znalezione skamieniałości Homo z wschodniej półkuli (patrz klucz pod spodem ilustracji, gdzie jest opis gatunków i zauważ neandertalczyków i denisowian):  


Figure 1 | Some key early fossils of Homo sapiens and related species in Africa and Eurasia. Harvati et al.5 present their analyses of two fossil skulls from Apidima Cave in Greece. They report that the fossil Apidima 1 is an H. sapiensspecimen that is at least 210,000 years old, from a time when Neanderthals occupied many European sites. It is the earliest known example of H. sapiens in Europe, and is at least 160,000 years older than the next oldest H. sapiensfossils found in Europe (not shown). Harvati and colleagues confirm that, as previously reported, Apidima 2 is a Neanderthal specimen, and they estimate that it is at least 170,000 years old. The authors’ findings, along with other discoveries of which a selection is shown here, shed light on the timing and locations of early successful and failed dispersals out of Africa of hominins (modern humans and other human relatives, such as Neanderthals and Denisovans). kyr, thousand years old.
Figure 1 | Some key early fossils of Homo sapiens and related species in Africa and Eurasia. Harvati et al.5 present their analyses of two fossil skulls from Apidima Cave in Greece. They report that the fossil Apidima 1 is an H. sapiensspecimen that is at least 210,000 years old, from a time when Neanderthals occupied many European sites. It is the earliest known example of H. sapiens in Europe, and is at least 160,000 years older than the next oldest H. sapiensfossils found in Europe (not shown). Harvati and colleagues confirm that, as previously reported, Apidima 2 is a Neanderthal specimen, and they estimate that it is at least 170,000 years old. The authors’ findings, along with other discoveries of which a selection is shown here, shed light on the timing and locations of early successful and failed dispersals out of Africa of hominins (modern humans and other human relatives, such as Neanderthals and Denisovans). kyr, thousand years old.

Izraelskie skamieniałości dostarczyły słabego dowodu, że sapiens mogły opuścić Afrykę na dużo przed powszechnie przyjmowaną datą 60 tysięcy lat temu, chociaż te wyprawy do Eurazji, przynajmniej sądząc po dowodach genetycznych, nie prowadziły do ludzi żyjących dzisiaj.


Teraz w artykule w ”Nature” Kateriny Harvati i in. (kliknij na zrzut z ekranu; pdf tutaj i odnośnik na dole),  autorzy sugerują, że ludzie istotnie przeszli z Afryki do Eurazji wcześniej niż myśleliśmy: w rzeczywistości, znacznie wcześniej – około 210 tysięcy lat temu. To więcej niż trzykrotność czasu, w jakim sądziliśmy, że sapiens opuścili Afrykę. Należy jednak zauważyć, że to nowe znalezisko, nawet jeśli istotnie jest to sapiens (a są co do tego wątpliwości), nie jest przodkiem żyjących dzisiaj ludzi; wydaje się, że ta populacja zniknęła bezpotomnie.



Praca opiera się na dwóch czaszkach, pierwotnie znalezionych w 1978 roku w jaskini w Apidima w południowej Grecji, które dopiero teraz zostały datowane i starannie zbadane.  


Były tam dwie czaszki w tym samym miejscu, jedna datowana na około 170 tysięcy lat (“Apidma 2”) i druga, starsza, datowana na 210 tysięcy (“Apidima 1”). Apidima 2 jest niemal kompletną czaszką, poza żuchwą, podczas gdy Apidima 1 jest tylko tylną częścią czaszki. Skamieniałości są pokazane poniżej, z 2 na górze. Obie są dość solidnie potłuczone.


(Wszystkie podpisy pod ilustracjami są z artykułu w „Nature”.)  


<span>a–c, Apidima 2. a, Frontal view. b, Right lateral view. c, Left lateral view. d–f, Apidima 1. d, Posterior view. e, Lateral view. f, Superior view. Scale bar, 5 cm.</span>
a–c, Apidima 2. a, Frontal view. b, Right lateral view. c, Left lateral view. d–f, Apidima 1. d, Posterior view. e, Lateral view. f, Superior view. Scale bar, 5 cm.

Ponieważ czaszki były tak niekompletne, ich kształt trzeba było ustalić przez rekonstrukcję przez tomografię komputerową; a dla Apidima 1, która w ogóle nie ma przedniej części, tył czaszki odtworzono przez zrobienie lustrzanego odbicia lepiej zachowanej połowy. Należy pamiętać o tej fragmentarycznej naturze Apidima 1, kiedy ocenia się, czym ona jest.


Datowanie i badanie budowy (robione przez analizę radioaktywnego uranu) pokazuje, że Apidima 2 mieści się dobrze w typie neandertalskim, ale Apidima 1 pokazuje cechy, które doprowadziły autorów do wniosku, że istotnie jest to sapiens. Te cechy sapiens obejmują bardziej zaokrąglony tył czaszki, jak również brak charakterystycznej cechy neandertalskiej, wypukłości z tyłu głowy, jakby kostnego koku.


Umieszczenie Apidima 1 w grupie sapiens a Apidima 2 wśród neandertalczyków widać na kolejnych dwóch ilustracjach, gdzie znane skamieniałości są pogrupowane i identyfikowane znakami o różnych kształtach. „Współcześni” sapiens są niebieskimi trójkątami, neandertalczycy są czerwonymi gwiazdami, Eurazjaci z środkowego plejstocenu są żółtymi kwadratami, a Afrykanie z środkowego plejstocenu są fioletowymi kwadratami. Dwie osi reprezentują „główne składniki”, które ujmują kombinację kształtów i pomiarów, pomagających rozróżnić okazy.  


“Rec 1-4” to rekonstrukcje Apidima 2. Jak widać, pasują schludnie w grupie neandertalskiej lub są bliżej tej grupy niż grupy sapiens (niebieskie wielokąty). Dlatego uważa się Apidima 2 za czaszkę neandertalczyka.


<span>a, Analysis 1. PCA of Procrustes-superimposed facial landmarks, PC1 compared to PC2. H. sapiens, blue triangles (n = 19); Neanderthals, red stars (n = 6); MPE, yellow squares (n = 3); MPA, purple squares (n = 3). b, Analysis 2. PCA of Procrustes-superimposed neurocranial landmarks and semilandmarks, PC1 compared to PC2. H. sapiens (n = 25), Neanderthals (n = 8), MPE (n = 3), MPA (n = 5); Apidima reconstructions, black polygons, Apidima reconstruction mean configuration, black star. Wireframes below the plots illustrate facial and neurocranial shape changes along the PC1 of each analysis, respectively. Specimen abbreviations can be found in Supplementary Table 9. See Methods for detailed descriptions of analyses 1 and 2.</span>
a, Analysis 1. PCA of Procrustes-superimposed facial landmarks, PC1 compared to PC2. H. sapiens, blue triangles (n = 19); Neanderthals, red stars (n = 6); MPE, yellow squares (n = 3); MPA, purple squares (n = 3). b, Analysis 2. PCA of Procrustes-superimposed neurocranial landmarks and semilandmarks, PC1 compared to PC2. H. sapiens (n = 25), Neanderthals (n = 8), MPE (n = 3), MPA (n = 5); Apidima reconstructions, black polygons, Apidima reconstruction mean configuration, black star. Wireframes below the plots illustrate facial and neurocranial shape changes along the PC1 of each analysis, respectively. Specimen abbreviations can be found in Supplementary Table 9. See Methods for detailed descriptions of analyses 1 and 2.

Tutaj jest Apidima 1, oznaczona symbolem rombu po lewej i po prawej. Jak widać, pasuje do parametrów sapiens i nie jest nawet blisko kształtu czaszki neandertalskiej (czerwone gwiazdy).  


<span>a, Analysis 3. PCA of Procrustes-superimposed neurocranial landmarks and semilandmarks, PC1 compared to PC2. H. sapiens (n = 23), Neanderthals (n = 6), MPE (n = 4), MPA (n = 5). b, Analysis 4. PCA of Procrustes-superimposed midsagittal landmarks and semilandmarks, PC1 compared to PC2. H. sapiens (n = 27), Neanderthals (n = 10), MPE (n = 5), MPA (n = 6).Wireframes below and next to the plots illustrate neurocranial and midsagittal shape changes along PC1 (analyses 3 and 4), and PC2 (analysis 4). c, Neurocranial shape index (analysis 3). Violins show the minimum–maximum range, boxes show the 25–75% quartiles and lines indicate the median. Modern Africans, green dots (n = 15); all other samples and symbols as in a and Fig. 2. See Methods for detailed descriptions of analyses 3 and 4.</span>
a, Analysis 3. PCA of Procrustes-superimposed neurocranial landmarks and semilandmarks, PC1 compared to PC2. H. sapiens (n = 23), Neanderthals (n = 6), MPE (n = 4), MPA (n = 5). b, Analysis 4. PCA of Procrustes-superimposed midsagittal landmarks and semilandmarks, PC1 compared to PC2. H. sapiens (n = 27), Neanderthals (n = 10), MPE (n = 5), MPA (n = 6).Wireframes below and next to the plots illustrate neurocranial and midsagittal shape changes along PC1 (analyses 3 and 4), and PC2 (analysis 4). c, Neurocranial shape index (analysis 3). Violins show the minimum–maximum range, boxes show the 25–75% quartiles and lines indicate the median. Modern Africans, green dots (n = 15); all other samples and symbols as in a and Fig. 2. See Methods for detailed descriptions of analyses 3 and 4.

Wreszcie, tutaj jest inna analiza, która umieszcza zarówno Apidima 1 (czarny trójkąt), jak rekonstrukcje Apidima 2 (“Rec 1-4”) na jednym wykresie. Apidima 1 jest bliska “współczesnemu sapiens” (niebieski wielokąt), ale mieści się między nim a wczesnym H. sapiens z Afryki (fioletowy wielokąt), pokazując, że choć sapienso-podobny, nie miał w pełni “współczesnej” morfologii.


Apidima 2 doskonale mieści się w ramach czaszek neandertalskich (czerwone gwiazdy).


<span>Analysis 5. PCA of Procrustes-superimposed neurocranial landmarks and semilandmarks shared between Apidima 1 and Apidima 2, PC1 compared to PC2. H. sapiens (n = 23), Neanderthals (n = 6), MPE (n = 4), MPA (n = 5). Wireframes below and next to the plot illustrate shape changes along PC1 and PC2. Symbols as in Fig. 2.</span>
Analysis 5. PCA of Procrustes-superimposed neurocranial landmarks and semilandmarks shared between Apidima 1 and Apidima 2, PC1 compared to PC2. H. sapiens (n = 23), Neanderthals (n = 6), MPE (n = 4), MPA (n = 5). Wireframes below and next to the plot illustrate shape changes along PC1 and PC2. Symbols as in Fig. 2.

Mamy więc przyzwoity, choć nie w pełni przekonujący dowód, że sapiens opuścili Afrykę już 210 tysięcy lat temu i żyli w tym samym miejscu i okresie, co neandertalczycy. Jest to dużo wcześniej niż myśleliśmy i stanowi radykalną rewizję tego, jak naszym zdaniem ludzie przemieszczali się przed tysiącami lat.


Pozostaje kilka pytań:


Jak wiarygodny jest ten wniosek?
 Nie jestem paleontologiem, więc nie będę dawał tej diagnozie rozstrzygającego imprimatur. W artykule w ”News & Views” Eric Delsen pisze, że “Biorąc pod uwagę, że skamieniałość Apidima 1 i te z Misliya i Zuttiyeh (z Izraela) są tylko częściami czaszek, ktoś mógłby argumentować, że okazy są zbyt niekompletne, by nadawać im status H. sapiens [JAC: chodzi o “współczesny H. sapiens”]”. Delsen sugeruje, że “paoleoproteomika” – analiza sekwencji pradawnych białek z czaszki – mogłaby pomóc w rozwiązaniu tej zagadki, nawet jeśli DNA nie jest dostępny.


Chris Stringer, jeden z autorów tej pracy, napisał tweet, który Matthew Cobb retweetował, chwaląc go za rygor i skrupulatną uczciwość (Stringer mówi, że reakcją powinien być „zdrowy sceptycyzm”).


Czy ci wcześni sapiens mieli kontakt z neandertalczykami?
Być może, chociaż te dwie czaszki dzieli 40 tysięcy lat. Istnieją jednak dowody na długie trwanie neandertalczyków w Grecji, a więc jest prawdopodobne, że te dwa podgatunki koegzystowały na tym samym obszarze. Jeśli jednak kojarzyły się ze sobą, ślady neandertalskiego DNA u współczesnych ludzi nie pomagają w odpowiedzi na kolejne pytanie:


Jeśli ta skamieniałość istotnie jest sapiens, to co stało się z populacją? 
Zdaniem autorów populacja sapiens po prostu wymarła bezpotomnie, a popierają to dane genetyczne, według których wszyscy współcześni ludzie pochodzą od tych, którzy wyszli z Afryki około 60 tysięcy lat temu. Grecka populacja mogła wymrzeć, albo mogli ją wyniszczyć neandertalczycy. Kto wie? Jeśli jednak wymarli bezpotomnie, co jest prawdopodobne, to nie są naszymi przodkami.


Jak mawiał Steve Gould, kiedy wykładał o ludzkiej ewolucji, co roku wyrzucał notatki z poprzednich wykładów do śmieci i pisał zupełnie nowy wykład. To może być przesada, ale pokazuje jak szybkie były zmiany w rozumieniu ewolucji człowieka. I nadal są! Przy niedostatku znalezisk skamieniałości  Homo czeka nas jeszcze wiele niespodzianek.

_____________

Harvati, K., C. Röding, A. M. Bosman, F. A. Karakostis, R. Grün, C. Stringer, P. Karkanas, N. C. Thompson, V. Koutoulidis, L. A. Moulopoulos, V. G. Gorgoulis, and M. Kouloukoussa. 2019. Apidima Cave fossils provide earliest evidence of Homo sapiens in Eurasia. Nature, online.


”Modern” Homo sapiens may have been in Eurasia as long as 210 000 years ago

Why Evolution Is True, 11 lipca 2019

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Jerry A. Coyne


Emerytowany profesor na wydziale ekologii i ewolucji University of Chicago, jego książka "Why Evolution is True" (Polskie wydanie: "Ewolucja jest faktem", Prószyński i Ska, 2009r.) została przełożona na kilkanaście języków, a przez Richarda Dawkinsa jest oceniana jako najlepsza książka o ewolucji.  Jerry Coyne jest jednym z najlepszych na świecie specjalistów od specjacji, rozdzielania się gatunków. Jest również jednym ze znanych "nowych ateistów" i autorem książki "Faith vs Fakt". Jest wielkim miłośnikiem kotów i osobistym przyjacielem redaktor naczelnej.


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1469 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

„Grubogłowi przedsiębiorcy pogrzebowi w noc żywych trupów”   Júnior   2022-05-31
„Gryzoń skunksowy”, który żuje trujące rośliny i wypluwa truciznę na swoje futro   Coyne   2020-12-02
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
„New Yorker” pisze o hoacynie, sugeruje, że koncepcja Darwina drzew ewolucyjnych może być urojeniem   Coyne   2022-07-25
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
„Zapylisz mnie!”: nachalni bohaterowie świata roślin   Júnior   2022-06-11
“Czarne tygrysy” w małym indyjskim rezerwacie sugerują losowy dryf genetyczny   Coyne   2021-10-26
“Daily Beast” wypacza epigenetykę oszukańczymi twierdzeniami, że dzieci mogą “odziedziczyć wspomnienia Holocaustu”   Coyne   2017-10-05
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
“Odwrócenie specjacji” (fuzja gatunków) u kruków   Coyne   2018-03-16
“Partenogenetyczny” rak rozmnaża się bez seksu: czy to jest nowy gatunek?   Coyne   2018-02-17
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
“Scientific American” poświęca się polityce, a nie nauce; odmawia publikowania krytycznych analiz swoich fałszywych lub wprowadzających w błąd twierdzeń   Coyne   2022-09-01
“Współczesny” Homo sapiens mógł być w Eurazji aż 210 tysięcy lat temu   Coyne   2019-07-17
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
 Syntetyczna biologia oferuje obietnicę rozwiązania globalnego problemu z plastikiem   Agaba   2021-12-13
10 twierdzeń działaczy walczących w Afryce z GMO o tym, dlaczego postępy w biotechnologii upraw powinny zostać odrzucone – i dlaczego są one błędne   Maina   2022-11-17
100 milionów lat ozdabiania się śmieciami   Yong   2016-07-05
12 podstawowych punktów biologii ewolucyjnej   Cobb   2016-03-02
Pseudonauka Masaru Emoto   Novella   2017-12-18
Czy „toksyczna kobiecość” jest główną przyczyną bojów o społeczną sprawiedliwość?   Coyne   2021-02-08
Paradoksalne cechy genetyki inteligencji   Ridley   2013-12-18
“New Scientist”: Darwin jednak miał rację    Coyne   2020-10-01
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 1. Genetyczna plastyczność    Coyne   2020-10-03
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 2. Rzekome nieistnienie gatunków   Coyne   2020-10-05
Klasyczna historia skorygowana: porosty to grzyby + glony + drożdże (inne grzyby)   Coyne   2016-08-05
Homo floresiensis, hominin “hobbit”, w Internecie   Coyne   2016-11-25
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Strzelby, zarazki, maszyny to zdecydowanie antyrasistowska książka. Dlaczego lewica jej nie kocha?   Barnett   2021-10-13
„ Całujące się” koralowce złapane in flagranti   Yong   2016-07-28
”Sygnalizowanie cnoty” może nas irytować. Cywilizacja byłaby jednak bez niego niemożliwa    Miller   2019-09-13
A jednak chorują na raka    Łopatniuk   2016-02-13
Czyste okrucieństwo cięć w pomocy żywnościowej   Lomborg   2017-08-07
Dalszy spadek zgonów z powodu raka   Novella   2019-02-04
Dlaczego mamy alergie?   Zimmer   2016-01-28
Dlaczego sądy nie powinny rozstrzygać o nauce     2018-12-13
Dlaczego większość zasobównie wyczerpuje się   Ridley   2014-05-04
Dlaczego zwierzęta są urocze?   Coyne   2014-12-30
Dziennik z Mozambiku: Demony w kurzu   Naskręcki   2018-03-30
Dziwaczne, wysysające krew czerwie jurajskie   Cobb   2014-06-28
Ewolucja, ptaki i kwiaty   Coyne   2014-06-02
Gigantyczne “paleonory” wykopane przez wymarłe ssaki   Coyne   2017-06-29
Grupy anty-GMO przegrywają sprawę sądową w Nigerii    i Nkechi Isaak   2022-07-30
Jak karakara wygrywa z osami   Cobb   2013-12-29
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
Kilka lekcji z rosyjskiej rewolucji. Jak kuszący radykalny nihilizm prowadzi do ekstremizmu   Geifman   2021-03-22
Komisja Europejska ukrywa naukę o pszczołach   Ridley   2017-05-03
Malaria pachnąca cytryną    Zimmer   2015-04-07
Małpo ty moja   Koraszewski   2015-04-17
Metamorfozy    Júnior   2022-04-09
Minęło 40 lat od wydania „Samolubnego genu” – śmiała książka Richarda Dawkinsa ostała się próbie czasu   Ridley   2016-02-17
Niezwykły pasikonik szklany   Naskręcki   2014-05-27
Nowe badanie wskazuje na jednego oszusta   Coyne   2016-08-18
Nowy i dziwaczny rodzaj mimikry: nasiona rośliny naśladują kształt i zapach odchodów zwierzęcych, by ułatwić roznoszenie ich przez żuki gnojowe   Coyne   2015-10-20
O porażkach wolności i lęku przed nauką   Dennett   2016-05-20
O rzeczywistości rasy i odrazie do rasizmu    i Brian Boutwell   2017-09-04
Obniżenie poprzeczki dla tradycyjnej medycyny chińskiej dla ideologii i zysku     2017-12-29
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Osobisty mikrobiom w cyfrach   Zimmer   2014-08-14
Ostrogony nie są naprawdę “żywymi skamieniałościami”    Coyne   2015-07-29
Palestyńska intersekcjonalność z nazistami   Frantzman   2017-07-08
Pochwała ignorancji, czyli wiem, że nie wiem   Cullen   2017-01-11
Przykre niespodzianki, czyli czerniak i siwizna   Łopatniuk   2015-08-01
Przypuszczalnie złamana kość    Coyne   2015-06-04
Rozum i Wiara IICzyli takie sobie rozmowy o religijnych „prawdach” i problemach z nimi związanych.   Ferus   2015-11-22
Ryba z biodrami   Mayer   2016-03-30
Siedem narzędzi myślenia   Dennett   2014-11-19
Skrzydlaci oszuści i straż obywatelska   Young   2014-01-02
Tako rzecze antyszczepionkowa “wojowniczka mama”, Brittney Kara: jeśli szczepionki są tak wspaniałe, to dlaczego nie wspomina ich Biblia?     2018-04-26
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
Wielkoskrzydłe   Naskręcki   2014-04-02
Wierzący nagradzani za życia   Coyne   2014-12-21
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Świetna ewolucyjna innowacjaktóra okazała się zgubna   Yong   2015-12-10
Dlaczego odmawiamy dostrzegania jaśniejszej strony, choć powinniśmy   Pinker   2018-04-17
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Mądrość w pułapce autorytetu   Witkowski   2020-04-18
Po prostu nie mogę się doczekać, aby znów wyruszyć w trasę   Tonhasca Júnior   2022-10-27
Pochwała jednoznaczności   Witkowski   2019-10-29
Z perspektywy naszego kurnika   Witkowski   2020-01-16
A co to takie włochate?   Łopatniuk   2016-04-02
A genomy ciągle kurczą się…   Zimmer   2016-11-22
A teraz dobre wiadomości: Sprawy naprawdę idą w dobrym kierunku   Pinker   2015-11-24
A polać wielką wodą…   Cipiur   2019-05-18
A.N. Wilson znowu kopie Darwina, tym razem w “Times”   Coyne   2017-09-07
Adam i Ewa: dwoje, czy więcej niż dwoje przodków?   Coyne   2017-01-07
Afrykańscy naukowcy wzywają do polityki poparcia biologii syntetycznej i innych innowacji   Agaba   2021-12-02
Agroekologia zmienia biednych farmerów w biedniejszych   Muhumuza   2022-06-09
AI – asystent lekarza   Novella   2020-12-09
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Akademicki skandal: troje badaczy umyślnie publikowało fałszywe artykuły o „badaniach żałości”, by pokazać fatalne standardy akademickie w naukach społecznych   Coyne   2018-10-12
Akcja afirmatywna w wieloetnicznym narodzie   Hyams   2020-07-17
Aktywacja telomerazy mogłaby prowadzić do leczenia samej starości   Ridley   2015-10-27
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Aktywność umysłowa nie zapobiega osłabieniu umysłowej sprawności   Novella   2018-12-15
Akupunktura jadu pszczelego: śmiercionośne znachorstwo, które może zabić     2018-04-23
Akupunktura kontra nauka, wersja lingwistyczna     2017-06-01
Akupunktura kwantowa   Novella   2019-04-23

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


&#8222;Choroba&#8221; przywrócona przez Putina


&#8222;Przebudzeni&#8221;


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk