Prawda

Czwartek, 28 marca 2024 - 13:47

« Poprzedni Następny »


”Sygnalizowanie cnoty” może nas irytować. Cywilizacja byłaby jednak bez niego niemożliwa

 


Geoffrey Miller 2019-09-13

Preriokur ostrosterny nadyma worki skórne, by zwabić partnerki .
Preriokur ostrosterny nadyma worki skórne, by zwabić partnerki .

Wszyscy sygnalizujemy cnotę. Ja sygnalizuję cnotę; ty sygnalizujesz cnotę; my sygnalizujemy cnotę.


A ci faceci tam, w tym politycznym plemieniu, którego nie lubimy – oni szczególnie sygnalizują cnotę. (Ale wierzą, że my to robimy.)  

 

Nie udawajmy, że jest inaczej. Jesteśmy ludźmi, a ludzie lubią popisywać się swoimi moralnymi cnotami, etycznymi zasadami, religijnymi przekonaniami, politycznymi postawami i wyborem stylu życia. Sygnalizowaliśmy cnotę od kiedy prehistoryczni myśliwi dzielili się mięsem z głodnymi ludźmi w ich klanie lub opiekowali się dziećmi, które nie były ich. Nasi potomkowie będą sygnalizować sobie wzajemnie cnotę w koloniach na Marsie i na statkach kosmicznych lecących do innych układów gwiezdnych. W miarę jak ludzie skolonizują galaktykę, sygnalizowanie cnoty skolonizuje galaktykę.


Zwrot “sygnalizowanie cnoty” zyskał popularność dopiero wraz z wyborami w 2016 roku. Niemniej sygnalizowanie cnoty datuje się wstecz miliony lat, do początków ludzkiej moralności. Sam mam związek miłości/nienawiści z sygnalizowaniem cnoty od czasów licealnych.


Byłem przedwcześnie upolityczniony. Mój ojciec był prawnikiem, który studiował klasyków zachodniej cywilizacji na Columbia University (gdzie też poszedłem). Fascynowała go historia militarna i ideologiczny konflikt między komunizmem a kapitalizmem. Moja matka kierowała miejscową League of Women Voters, kiedy jej dwoje dzieci było w szkole – była moderatorką w lokalnych debatach politycznych, propagowała rejestrację wyborców i publikowała obiektywną informację o problemach i kandydatach.  


Moi rodzice byli pragmatycznymi centrystami. Uosabiali to, co najlepsze w postawie obywatelskiej klasy średniej. Ich głosy często znosiły się wzajemnie w wyborach, ale uważali za oczywistość, że każdy Amerykanin ma obowiązek głosowania w każdych wyborach w sposób racjonalny i oparty na wiedzy. Kwestie polityczne były czymś, co należy badać i dyskutować oraz działać poprzez pracę lokalnego komitetu – raczej niż przez publiczne sygnalizowanie.   


Moi rodzice nie mieli politycznych nalepek na swoim samochodzie. Nie wdawali się w polityczne debaty przy stole w święto Dziękczynienia z jedenastoma braćmi i siostrami mojej matki (których poglądy obejmowały szerokie spektrum). Nie mieli mediów społecznościowych. Zamiast tego spokojnie pomagali przy zmianie przepisów dotyczących warunków zabudowy, przy odnawianiu miejscowych zabytków i w kwestiach wydawania obligacji. Mimo różnych poglądów na wiele spraw, współpracowali skutecznie w sprawie wspólnych interesów, dyskutując wartości, strategie i taktyki, czemu mój brat i ja mogliśmy się przysłuchiwać. Pod wieloma względami byli idealnym wzorem osobowym tego, jak być skutecznym obywatelem z zasadami, bez sygnalizowania cnoty o swoich poglądach politycznych.


Na uniwersytecie w Stanford nauczyłem się więcej o psychologii sygnalizowania cnoty od różnych kobiet, z którymi chodziłem na randki. Po tym, jak nawróciłem się na psychologię ewolucyjną, zrozumiałem, że bycie bezwstydnym darwinistą jest społeczną i seksualną ułomnością. Chodziłem z kilkoma dziewczynami, które robiły doktoraty w różnych dziedzinach, od socjolingwistyki, poprzez germanistykę do ewolucyjnej genetyki. Bywałem z nimi na wiecach w obronie praw kobiet – ale to się zupełnie nie liczyło – przy moim darwinizmie. Pisałem listy do lokalnych gazet przeciwko wojnie z narkotykami i wpadłem w tarapaty z szefem mojego wydziału, ale to się zupełnie nie liczyło – biorąc pod uwagę to, że mój libertarianizm często był mylony z reakcyjnym konserwatyzmem. Współpracowałem z kobietą profesorem w badaniach nad „Orientacją społecznej dominacji” i jej związkiem z konserwatywnymi ideologiami – ale to się zupełnie nie liczyło – przy moim przekonaniu, że korzenie dominacji są bardziej biologiczne niż kulturowe.    


Wszystkie te błyskotliwe osoby o skądinąd otwartym umyśle okazywały instynktowną odrazę do ewolucyjnego rozumowania stosowanego w jakikolwiek sposób do badań ludzkiej natury. Zakładały, że psychologia ewolucyjna jest moralnym odpowiednikiem nazistowskiej eugeniki. Nauczyłem się, że jeśli nie sygnalizowałem obrony doktryny „tabula rasa” (tj., że wszystkie umysły są czystą kartą, całkowicie kształtowaną potem przez środowisko) nic innego, co robiłem politycznie, zupełnie się nie liczyło. Jeśli nie sygnalizowałem cnoty przynależności do właściwego plemienia, zakładano, że należę do złego plemienia.  

Od czasu tych pierwszych lat studiów fascynowała mnie hipokryzja moralna jako znak probierczy sygnalizowania cnoty. Ludzie mówią, że żarliwie wierzą w sprawę X, ale nie zadają sobie trudu zrobienia czegokolwiek, by poprzeć X. Ten rodzaj zachowania wydaje się wysoce diagnostyczny dla hipokrytycznego sygnalizowania, a hipokrytyczne sygnalizowanie jest złe, bo hipokryzja zawsze jest zła. Sprawa zamknięta.  


Naprawdę? Moje rozumienie sygnalizowania cnoty uległo znacznemu skomplikowaniu, kiedy dowiedziałem się więcej o teorii sygnalizacji. Na uniwersytecie studiowałem dobór płciowy przez wybór partnera i „płciowe ozdoby” oraz „wskaźniki dostosowania”, które wyewoluowały, by sygnalizować dobre geny, dobre zdrowie i dobre rozeznanie walorów potencjalnego partnera. Sygnalizowanie dostosowania jest centralne dla zachowania zwierzęcego. W sygnalizowaniu jest jednak dużo więcej niż tylko ozdoby płciowe.


W 1996 roku zacząłem pracować jako badacz w Centre for Economic Learning and Social Evolution, na wydziale ekonomii na University College London. Było to centrum ewolucyjnej teorii gier, kierowane przez Kena Binmore’a. Otrzymałem przyspieszony kurs teorii gier włącznie z teorią sygnalizacji. Tam dowiedziałem się o teorii Thorsteina Veblena o ostentacyjnej konsumpcji jako sygnalizowaniu bogactwa i o poglądzie Michaela Spence’a na świadectwa wykształcenia jako sygnalizowanie inteligencji oraz pogląd Amotza Zahaviego na popisy zwierząt jako sygnalizowanie dostosowania. Dostałem intelektualne narzędzia do myślenia w bardziej zniuansowany sposób o sygnalizowaniu cnoty.


Nie każde sygnalizowanie cnoty jest takie samo. Ta książka mówi o dwóch rodzajach.


Z jednej strony, istnieje „tanie gadanie”: sygnały, które są tanie, szybkie i łatwe do sfałszowania i które nie są poprawnymi wskazówkami podstawowych cech lub wartości. Kiedy strony w mediach społecznościowych mówią o politycznym sygnalizowaniu cnoty przez przeciwną stronę, na ogół mówią o tego rodzaju tanich słowach. Sygnalizowanie cnoty w postaci taniej mowy obejmuje nalepki na samochód, posty w mediach społecznościowych i profile na aplikacjach randkowych. Główny nacisk, który utrzymuje uczciwość taniej mowy, jest społeczny: jest to koszt piętna i ostracyzmu przez ludzi, którzy nie zgadzają się z sygnałem. Noszenie czapki “Make America Great Again” nie kosztuje dużo pieniędzy, ale może kosztować cię przyjaciół.


Z drugiej strony istnieje sygnalizowanie cnoty, które jest kosztowne, długoterminowe i trudne do sfałszowania, i może ono służyć jako godny zaufania wskaźnik podstawowych cech i wartości. Może to obejmować wielomiesięczny wolontariat w kampaniach politycznych, dawanie dużych datków na jakąś sprawę lub rezygnowanie z lukratywnej praktyki medycznej, żeby pracować dla Lekarzy Bez Granic na Haiti lub w Nowej Gwinei. Kluczem do wiarygodnego sygnalizowania cnoty jest to, że po prostu nie można ich okazywać na długą metę, jeśli nie dba się autentycznie o daną sprawę.


Kiedy pod koniec lat 1990 pisałem Umysł w zalotach: Jak wybory seksualne kształtowały naturę człowieka, pracując równocześnie w centrum teorii gier, wiele myślałem o różnicy między tanim gadaniem a wiarygodnym sygnalizowaniem cnoty w stosunkach międzyludzkich i w zalotach. Próbowałem najlepiej jak potrafiłem przystosować się do roli ojca niemowlęcia i ojczyma, który pomaga wychować nastolatka. Zrozumiałem, że dobre rodzicielstwo – cierpliwość, zwracanie uwagi na bezpieczeństwo, zabawowość, kreatywność i  pogoda ducha mimo niedoborów snu – jest podstawową cnotą, jaką próbujemy okazać naszym długoterminowym partnerom seksualnym. Odnawiałem dom, uprawiałem ogród i budowałem placyk zabaw na podwórku dla naszej córki – wszystko to są trudne do sfałszowania sygnały zaradności, stoicyzmu i altruizmu. Ciężko pracowałem nad organizacją konferencji i współpracą z kolegami jeszcze bardziej niż ja nieporadnymi towarzysko – co wymagało społecznych cnót zachowywania perspektywy i otwartości umysłowej. Gdzie nie spojrzałem, zaczynałem widzieć sygnały cnoty, które rzadko były polityczne, ale często wiarygodne.  


Od kiedy cztery lata temu zacząłem brać udział w ruchu Effective Altruism, dowiedziałem się dużo więcej o korzyściach wiarygodnego sygnalizowania cnoty. Spotkałem młodych ludzi, którzy przekazują 70% swojego dochodu na wsparcie organizacji zwalczających malarię w Afryce. Każdy z nich dosłownie ratował wiele istnień ludzkich rocznie. Spotkałem informatyka, który porzucił obiecującą karierę w firmie technologicznej, by pracować dla think tanku skupiającego się na zagrożeniach związanych ze Sztuczną Inteligencja, tylko dlatego, że obchodzi go przyszłość ludzkości. I było tam bardzo wielu wegan. Nie byli hałaśliwymi, zadufanymi w sobie weganami. Byli głęboko etycznymi weganami, których mięso nie napawało obrzydzeniem i którym nie przeszkadzało zjedzenie resztek dania z wołowiny (które byłyby i tak wyrzucone), ale którzy ciężko pracowali nad zredukowaniem popytu na produkty zwierzęce. I zakochałem się w Skutecznej Altruistce, która została moim wzorem osobowym pod wieloma względami, i która miała tę samą instynktowną odrazę do sygnalizowania cnoty tanim gadaniem, jak ja. Nie przeszkadzało jej, że jadłem wołowinę – ale namawiała, żebym przestał jeść kurczaki (za dużo cierpienia na kilogram mięsa w porównaniu z krowami) i co roku dawałem pieniądze na Vegan Outreach, żeby skłonić co najmniej dziesięć osób do weganizmu.  (To nazywa się „równoważeniem” i ludzie z obsesją na punkcie sygnalizowania cnoty tanim gadaniem nie mogą zrozumieć, że racjonalnie rzecz biorąc nie ma znaczenia, kto zostanie weganinem, jak długo robi to więcej ludzi.) 


Tak więc, mój związek miłości/nienawiści z sygnalizowaniem cnoty trwa od trzydziestu lat. Sygnalizowanie cnoty obejmuje najlepsze instynkty człowieka i najgorsze instynkty człowieka.  


Najlepsze, ponieważ sygnalizowanie cnoty jest najlepszą podstawą ludzkiej moralności wobec obcych, jakiej moglibyśmy rozsądnie oczekiwać od procesu tak ślepego i bezdusznego jak ewolucja genetyczna.


Na tym polega problem. Ewolucji łatwo jest ukształtować adaptacje do okazywania życzliwości potomstwu i krewnym, ponieważ mają część tych samych, samolubnych genów.  Ewolucja może czasami ukształtować adaptacje dla dobra lokalnej grupy – mrowiska, termitiery lub klanu łowców-zbieraczy. Ewolucja może bardzo rzadko ukształtować adaptacje, które pozwalają ludziom wymieniać dobra i usługi z zaufanymi sojusznikami i partnerami w różnych, wielokrotnych kontaktach i grach odwzajemnionych.


Ewolucji jest jednak bardzo trudno ukształtować moralne adaptacje na bycie życzliwym wobec obcych, a tym mniej na myślenie w jakikolwiek racjonalny, etyczny, długotrwały sposób o globalnym, świadomym dobrostanie. W Umyśle w zalotach argumentowałem, że dobór płciowy i dobór społeczny na sygnalizowanie cnoty jest prawdopodobnie jedynym sposobem, w jaki ludzie  mogli wyewoluować jakiekolwiek zainteresowanie ludźmi spoza swojej rodziny, klanu i sieci handlowej – albo jakimikolwiek zwierzętami spoza własnego gatunku. Bez ewolucji sygnalizowania cnoty w ciągu ostatnich kilkuset tysięcy lat ludzie prawdopodobnie nie byliby w stanie zebrać się w grupy większe niż kilkadziesiąt osób, a tym mniej w cywilizacje obejmujące miliony. Bez sygnalizowania cnoty nie widzielibyśmy końca niewolnictwa, torturowania zwierząt, okrutnych i niezwykłych kar ani żadnego z innych skandali, jakie analizuje Steven Pinker w swojej książce Zmierzch przemocy. Lepsza strona naszej natury.


Niemniej sygnalizowanie cnoty może być także najgorszym z ludzkich instynktów. Napędza większość partyjniackiej polityki, szczególnie w mediach społecznościowych. Napędza żądania cenzurowania, wyrzucania z pracy, odwoływania i bojkotowania ludzi, którzy wyrażają niewłaściwe opinie. Napędza moralną panikę o szatańskie rytuały, „kulturę gwałtu” i „nałóg pornografii”. Napędza białych nacjonalistów, by samochodem taranowali protestujących. Napędza antifę, by biła dziennikarzy. Napędza wojowników sprawiedliwości społecznej do przejmowania mediów, uniwersytetów i korporacji, i do narzucania ich ideologii „różnorodności, równości i włączenia” na wszystkich przez wymuszany konformizm myśli, nierówność w zatrudnianiu i awansach, i wykluczenie heterodoksyjnych myślicieli z wszystkich stanowisk władzy lub wpływu.  


Część z tego jest tanim gadaniem, ale część jest wiarygodnym sygnalizowaniem. Tym, co odróżnia dobre sygnalizowanie cnoty od złego sygnalizowania cnoty, nie jest tylko wiarygodność sygnału. Są to skutki w rzeczywistym świecie na świadome istoty, społeczeństwa i cywilizacje. Kiedy instynkty sygnalizowania cnoty są połączone z ciekawością nauki, otwartością umysłu na wartości i punkty widzenia, racjonalnością w sprawie priorytetów i polityki, i strategiczną znajomością sposobów i środków, to mogą zdarzyć się wspaniałe rzeczy. Te bardziej oświecone rodzaje sygnalizowania cnoty wywołały protestancką reformację, amerykańską rewolucję, ruch abolicjonistyczny, ruch przeciwko wiwisekcji, ruch sufrażystek, ruch na rzecz wolności słowa i ruch Effective Altruism. Kiedy jednak te instynkty sygnalizowania cnoty nie są połączone z ciekawością, otwartym umysłem, racjonalnością i strategiczną biegłością – wtedy otrzymujemy Terror Robespierre’a, Hołodomor Stalina, Holocaust Hitlera, Kulturalną Rewolucję Mao…i Twitter.


Virtue Signalling’ May Annoy Us. But Civilization Would Be Impossible Without It

Quillette, 2 września 2019

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Geoffrey F. Miller


Amerykański psycholog ewolucyjny, wykłada na wydziale psychologii University of New Mexico, specjalizuje się w zakresie doboru płciowego i ewolucji człowieka, ludzkiego mózgu i seksualnej ornamentacji.   

  • Umysł w zalotach. Jak wybory seksualne kształtowały naturę człowieka, Poznań 2004, Dom Wydawniczy Rebis, , s.560, Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska (The Mating Mind. How Sexual Choice Shaped the Evolution of Human Nature 2000)
  • Teoria szpanu. Seks, ewolucja i zachowania klienta, Warszawa 2010, Wydawnictwo Prószyński i S-ka, s. 368, Tłumaczenie: Bartłomiej Reszuta (Spent. Sex, Evolution and the Secrets of Consumerism 2009)

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1469 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

„Grubogłowi przedsiębiorcy pogrzebowi w noc żywych trupów”   Júnior   2022-05-31
„Gryzoń skunksowy”, który żuje trujące rośliny i wypluwa truciznę na swoje futro   Coyne   2020-12-02
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
„New Yorker” pisze o hoacynie, sugeruje, że koncepcja Darwina drzew ewolucyjnych może być urojeniem   Coyne   2022-07-25
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
„Zapylisz mnie!”: nachalni bohaterowie świata roślin   Júnior   2022-06-11
“Czarne tygrysy” w małym indyjskim rezerwacie sugerują losowy dryf genetyczny   Coyne   2021-10-26
“Daily Beast” wypacza epigenetykę oszukańczymi twierdzeniami, że dzieci mogą “odziedziczyć wspomnienia Holocaustu”   Coyne   2017-10-05
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
“Odwrócenie specjacji” (fuzja gatunków) u kruków   Coyne   2018-03-16
“Partenogenetyczny” rak rozmnaża się bez seksu: czy to jest nowy gatunek?   Coyne   2018-02-17
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
“Scientific American” poświęca się polityce, a nie nauce; odmawia publikowania krytycznych analiz swoich fałszywych lub wprowadzających w błąd twierdzeń   Coyne   2022-09-01
“Współczesny” Homo sapiens mógł być w Eurazji aż 210 tysięcy lat temu   Coyne   2019-07-17
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
 Syntetyczna biologia oferuje obietnicę rozwiązania globalnego problemu z plastikiem   Agaba   2021-12-13
10 twierdzeń działaczy walczących w Afryce z GMO o tym, dlaczego postępy w biotechnologii upraw powinny zostać odrzucone – i dlaczego są one błędne   Maina   2022-11-17
100 milionów lat ozdabiania się śmieciami   Yong   2016-07-05
12 podstawowych punktów biologii ewolucyjnej   Cobb   2016-03-02
Pseudonauka Masaru Emoto   Novella   2017-12-18
Czy „toksyczna kobiecość” jest główną przyczyną bojów o społeczną sprawiedliwość?   Coyne   2021-02-08
Paradoksalne cechy genetyki inteligencji   Ridley   2013-12-18
“New Scientist”: Darwin jednak miał rację    Coyne   2020-10-01
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 1. Genetyczna plastyczność    Coyne   2020-10-03
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 2. Rzekome nieistnienie gatunków   Coyne   2020-10-05
Klasyczna historia skorygowana: porosty to grzyby + glony + drożdże (inne grzyby)   Coyne   2016-08-05
Homo floresiensis, hominin “hobbit”, w Internecie   Coyne   2016-11-25
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Strzelby, zarazki, maszyny to zdecydowanie antyrasistowska książka. Dlaczego lewica jej nie kocha?   Barnett   2021-10-13
„ Całujące się” koralowce złapane in flagranti   Yong   2016-07-28
”Sygnalizowanie cnoty” może nas irytować. Cywilizacja byłaby jednak bez niego niemożliwa    Miller   2019-09-13
A jednak chorują na raka    Łopatniuk   2016-02-13
Czyste okrucieństwo cięć w pomocy żywnościowej   Lomborg   2017-08-07
Dalszy spadek zgonów z powodu raka   Novella   2019-02-04
Dlaczego mamy alergie?   Zimmer   2016-01-28
Dlaczego sądy nie powinny rozstrzygać o nauce     2018-12-13
Dlaczego większość zasobównie wyczerpuje się   Ridley   2014-05-04
Dlaczego zwierzęta są urocze?   Coyne   2014-12-30
Dziennik z Mozambiku: Demony w kurzu   Naskręcki   2018-03-30
Dziwaczne, wysysające krew czerwie jurajskie   Cobb   2014-06-28
Ewolucja, ptaki i kwiaty   Coyne   2014-06-02
Gigantyczne “paleonory” wykopane przez wymarłe ssaki   Coyne   2017-06-29
Grupy anty-GMO przegrywają sprawę sądową w Nigerii    i Nkechi Isaak   2022-07-30
Jak karakara wygrywa z osami   Cobb   2013-12-29
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
Kilka lekcji z rosyjskiej rewolucji. Jak kuszący radykalny nihilizm prowadzi do ekstremizmu   Geifman   2021-03-22
Komisja Europejska ukrywa naukę o pszczołach   Ridley   2017-05-03
Malaria pachnąca cytryną    Zimmer   2015-04-07
Małpo ty moja   Koraszewski   2015-04-17
Metamorfozy    Júnior   2022-04-09
Minęło 40 lat od wydania „Samolubnego genu” – śmiała książka Richarda Dawkinsa ostała się próbie czasu   Ridley   2016-02-17
Niezwykły pasikonik szklany   Naskręcki   2014-05-27
Nowe badanie wskazuje na jednego oszusta   Coyne   2016-08-18
Nowy i dziwaczny rodzaj mimikry: nasiona rośliny naśladują kształt i zapach odchodów zwierzęcych, by ułatwić roznoszenie ich przez żuki gnojowe   Coyne   2015-10-20
O porażkach wolności i lęku przed nauką   Dennett   2016-05-20
O rzeczywistości rasy i odrazie do rasizmu    i Brian Boutwell   2017-09-04
Obniżenie poprzeczki dla tradycyjnej medycyny chińskiej dla ideologii i zysku     2017-12-29
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Osobisty mikrobiom w cyfrach   Zimmer   2014-08-14
Ostrogony nie są naprawdę “żywymi skamieniałościami”    Coyne   2015-07-29
Palestyńska intersekcjonalność z nazistami   Frantzman   2017-07-08
Pochwała ignorancji, czyli wiem, że nie wiem   Cullen   2017-01-11
Przykre niespodzianki, czyli czerniak i siwizna   Łopatniuk   2015-08-01
Przypuszczalnie złamana kość    Coyne   2015-06-04
Rozum i Wiara IICzyli takie sobie rozmowy o religijnych „prawdach” i problemach z nimi związanych.   Ferus   2015-11-22
Ryba z biodrami   Mayer   2016-03-30
Siedem narzędzi myślenia   Dennett   2014-11-19
Skrzydlaci oszuści i straż obywatelska   Young   2014-01-02
Tako rzecze antyszczepionkowa “wojowniczka mama”, Brittney Kara: jeśli szczepionki są tak wspaniałe, to dlaczego nie wspomina ich Biblia?     2018-04-26
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
Wielkoskrzydłe   Naskręcki   2014-04-02
Wierzący nagradzani za życia   Coyne   2014-12-21
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Świetna ewolucyjna innowacjaktóra okazała się zgubna   Yong   2015-12-10
Dlaczego odmawiamy dostrzegania jaśniejszej strony, choć powinniśmy   Pinker   2018-04-17
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Mądrość w pułapce autorytetu   Witkowski   2020-04-18
Po prostu nie mogę się doczekać, aby znów wyruszyć w trasę   Tonhasca Júnior   2022-10-27
Pochwała jednoznaczności   Witkowski   2019-10-29
Z perspektywy naszego kurnika   Witkowski   2020-01-16
A co to takie włochate?   Łopatniuk   2016-04-02
A genomy ciągle kurczą się…   Zimmer   2016-11-22
A teraz dobre wiadomości: Sprawy naprawdę idą w dobrym kierunku   Pinker   2015-11-24
A polać wielką wodą…   Cipiur   2019-05-18
A.N. Wilson znowu kopie Darwina, tym razem w “Times”   Coyne   2017-09-07
Adam i Ewa: dwoje, czy więcej niż dwoje przodków?   Coyne   2017-01-07
Afrykańscy naukowcy wzywają do polityki poparcia biologii syntetycznej i innych innowacji   Agaba   2021-12-02
Agroekologia zmienia biednych farmerów w biedniejszych   Muhumuza   2022-06-09
AI – asystent lekarza   Novella   2020-12-09
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Akademicki skandal: troje badaczy umyślnie publikowało fałszywe artykuły o „badaniach żałości”, by pokazać fatalne standardy akademickie w naukach społecznych   Coyne   2018-10-12
Akcja afirmatywna w wieloetnicznym narodzie   Hyams   2020-07-17
Aktywacja telomerazy mogłaby prowadzić do leczenia samej starości   Ridley   2015-10-27
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Aktywność umysłowa nie zapobiega osłabieniu umysłowej sprawności   Novella   2018-12-15
Akupunktura jadu pszczelego: śmiercionośne znachorstwo, które może zabić     2018-04-23
Akupunktura kontra nauka, wersja lingwistyczna     2017-06-01
Akupunktura kwantowa   Novella   2019-04-23

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk