Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 15:05

« Poprzedni Następny »


Spiski wokół ptaków


Steven Novella 2019-07-29


Oczywiście ani przez moment nie wierzę, że to jest prawda. Sądzę, że jest to coś pomiędzy absurdalną  performance art, trollowaniem i marketingiem. Nasuwa to jednak pytania o ostateczne efekty takich zabaw, a więc o etykę.


W Internecie pojawił się kpiarski ruch o nazwie „Ptaki nie są prawdziwe”. Jest to zmyślona teoria spiskowa, którą ktoś wymyślił, żeby wyśmiać inne teorie spiskowe, a może żeby sprzedać koszulki. Pomysł opiera się na teorii, że w latach 1970. rząd USA zabił wszystkie ptaki w Ameryce Północnej i zastąpił je identycznymi dronami, żeby szpiegowały obywateli. Oczywiście, jest to absurdalne na wielu poziomach. Dlaczego trudziliby się zabijaniem wszystkich ptaków zamiast po prostu zmieszać swoje drony z ptakami? Dlaczego nikt nie złapał żadnego i nie odkrył, że to dron? I, oczywiście, technologia, żeby coś takiego wykonać, konieczne byłoby kolejne stulecie rozwoju technologii, jak więc CIA (czy ktokolwiek inny) mógłby dokonać tego 40 lat temu?


Absurdalność tej teorii spiskowej jest jej charakterystyczną cechą, a nie jej wadą. Pytanie brzmi – dlaczego komuś się chciało? Rozumiem pokusę zrobienia kawału. Poczytajcie ich stronę, jest tu wyraźne szyderstwo. Są różne teorie, kto stoi za tym ruchem i jakie są prawdziwe motywacje tych, którzy to stworzyli i propagowali. Cynicy mówią, że jest to po prostu próba sprzedania towaru przez wyrobienie sobie marki. To może działać. Inni sądzą, że są to sceptycy, którzy próbują udokumentować łatwowierność wyznawców teorii spiskowych. Lub może to po prostu być dowcip lub jakaś wersja trollingu.


Pytanie brzmi – czy mem ”ptaki nie są prawdziwe”  zacznie żyć własnym życiem? To pytanie prowadzi do najmniej prawdopodobnej teorii, że to wszystko jest zmyślnym eksperymentem psychologicznym, testującym granice ludzkiej łatwowierności. Ta teoria jest w rzeczywistości tylko kolejną teorią spiskową, która zaczyna cykl spekulacji od nowa.


Pozostaje jednak podstawowe pytanie – do jakiego stopnia ktokolwiek uwierzy w tę groteskową teorię spiskową i czy będzie ona samopodtrzymująca się? Zanim odpowiecie, przypomnijcie sobie spisek o płaskiej ziemi. Płaska ziemia jest obecnie wzorcem pokazującym, do jakich skrajności zdolna jest ludzka łatwowierność. Każde pytanie, czy jakieś przekonanie lub spisek jest zbyt głupi, by ktokolwiek w niego uwierzył, musi przejść test płaskiej ziemi. Było to uważane za zbyt skrajne, by ktokolwiek traktował to poważnie, taka typowa, głupia, archaiczna wiara. A jednak mamy niepokojąco duży ruch płaskoziemców z głęboko przekonanymi wyznawcami.  


Dlatego też na samym początku mojego zaangażowania w sceptyczną działalność, postanowiłem, że nigdy czegoś podobnego nie zrobię – żadnych mistyfikacji, żadnego szyderstwa. Po pierwsze, kiedy występowałem jako dziennikarz, nigdy nie chciałem, by ktokolwiek zastanawiał się, czy to, co mówię, jest na poważnie. Ale po drugie, jako działacz na rzecz sceptycyzmu, nie myślę, by te sztuczki działały. Nie przekonują nikogo, tylko powodują, że wyglądasz na oszusta. Takie sztuczki przykładają się także do zamazywania granicy między rzeczywistością i fikcją – co próbujemy wyjaśnić, a nie zaciemniać. To jest potencjalna szkoda wyrządzona przez ruch ”ptaki nie są prawdziwe” – zamazuje granicę między rzeczywistością a opowiadaniem bajek. Jest odpowiednikiem infotainment.


Istnieje wiele przykładów zacierania tej granicy. Film, a potem serial telewizyjny ”Fargo” zawsze zaczyna swoją fikcję od twierdzenia, że historie są całkowicie prawdziwe. Nie są. Twierdzenie, że są prawdziwe, jest częścią teatru. Historyczna fikcja opiera się na rzeczywistej historii, ale dowolnie pisze na nowo historię dla celów narracji. Na przykład, „Braveheart. Waleczne Serce” jest niemal całkowicie fikcją. Rzeczywistą historię zastąpiono narracją, którą ludzie potem mylą z historią. Wspomniana infotainment przybiera postać wiadomości lub programu informacyjnego, ale fakty są dobrane i podrasowane, by maksymalizować ich wartość rozrywkową.  


Nie uważam, by twierdzenie, że ludzie potrafią to rozróżnić, dało się obronić. Wiele mediów informacyjnych nie podaje już wiadomości, zabawiają swoich widzów podobną do wiadomości sztuką performance skierowaną do specjalnych grup politycznych i kulturalnych. Każdy będzie miał własną listę mediów, które należą do tej kategorii – i o to chodzi. Ludzie będą nie zgadzać się ze sobą, polegając na tych mediach, które podają ich ulubioną narracje, potępiając resztę jako “fake news”.


Jest tak jak gdyby nasze społeczeństwo wzięło wszystkie rodzaje informacji - wiadomości, naukę, opinie ekspertów, marketing, szalony margines, opinie polityczne, niedbałe teoretyzowanie, zadufane lanie wody, a nawet urojenia rzeczywistej choroby umysłowej – włożyło to wszystko do miksera, zmiksowało na szarą maź i rzuciło do ogólnej konsumpcji. Twoim zadaniem jest teraz przeszukanie tej mazi i oddzielenie użytecznych kawałków od całego szumu. W rzeczywistości jest jednak jeszcze gorzej, ponieważ bardziej skrajne informacje mają przewagę. Są zachętą do klikania, preferują je algorytmy mediów społecznościowych, są błyszczącymi punktami w mazi, dzięki czemu mogą łatwiej przyciągnąć uwagę.


Jest także znacznie łatwiej propagować chaos niż porządek. Sianie wątpliwości i dezorientacji wymaga znacznie mniej wysiłku niż oddzielenie wiarygodnej informacji od niewiarygodnej. Jedno błędne twierdzenie rzucone od niechcenia w komentarzu, może wymagać o wiele rzędów wielkości więcej czasu, wysiłku i słów, by je obalić.  


W ten sposób otrzymujesz samopodtrzymujący się ruch płaskoziemców lub wystarczająco duży ruch antyszczepionkowców, by powróciły poprzednio zwalczone choroby. Nikt nie wie niczego. Wszyscy są własnymi ekspertami. „Intuicyjna prawda” przebija ciężką pracę i rygory nauki. Wszystko jest zamazane.


Ale gra jeszcze nie jest przegrana. Nadal istnieją solidne instytucje nauki, edukacji, akademii i dziennikarstwa. Są jeszcze za rogiem i nie dostrzegają egzystencjalnego zagrożenia dla swoich instytucji, więc nie podejmują kroków, by mu przeciwdziałać. Szczególnie świat akademicki nie lubi brudzić sobie rąk popularyzacją nauki. Rzeczywistość zaczyna jednak świtać niektórym i przynajmniej toczy się dyskusja o tym, jakie można podjąć kroki dla zminimalizowania szkód.    


Nie sądzę, że ta historia ”ptaki nie są prawdziwe” ostoi się. Ale po ruchu płaskoziemców nie myślę, byśmy mogli być tego pewni. Może wylądować bardziej w strefie Latającego Potwora Spaghetti, który trwa, ale wszyscy rozumieją dowcip. Zobaczymy.  


Moją radą dla działaczy na rzecz sceptycyzmu jest: nie daj się nabrać na urok mistyfikacji jako sposobu działania. Naszym zadaniem jest wyjaśnianie rzeczywistości, nie zaś mącenie wody, niezależnie od tego, jaki jest nasz ostateczny cel. Nie potrzebujemy pokazywać, jak łatwowierni są ludzie. Ten rodzaj sztuczek nikogo nie przekona. Tylko dodają do szumu i szkodzą naszej wiarygodności.


Conspiracies Are For the Birds

22 lipca 2019

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Steven Novella 

Neurolog, wykładowca na Yale University School of Medicine. Przewodniczący i współzałożyciel New England Skeptical Society. Twórca popularnych (cotygodniowych) podkastów o nauce The Skeptics’ Guide to the Universe. Jest również dyrektorem Science-Based Medicine będącej częścią James Randi Educational Foundation (JREF), członek Committee for Skeptical Inquiry (CSI) oraz członek założyciel Institute for Science in Medicine. Prowadzi blog Neurologica.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1470 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Kameleon przekazuje różne informacje różnymi częściami ciała   Yong   2013-12-14
Paradoksalne cechy genetyki inteligencji   Ridley   2013-12-18
Wielki skandal z biopaliwami   Lomborg   2013-12-19
Przedwczesna wiadomość o śmierci samolubnego genu   Coyne   2013-12-22
Czy jest życie na Europie?   Ridley   2013-12-22
Nowa data udomowienia kotów: około 5300 lat temu – i to w Chinach   Coyne   2013-12-26
Na Zeusa, natura jest przeżarta rują i korupcją   Koraszewski   2013-12-26
Proces cywilizacji   Ridley   2013-12-28
Jak karakara wygrywa z osami   Cobb   2013-12-29
Żebropławy, czyli dziwactwa ewolucji   Coyne   2013-12-30
Czy może istnieć sztuka bez artysty?    Wadhawan   2013-12-30
Zderzenie mentalności   Koraszewski   2014-01-01
Skrzydlaci oszuści i straż obywatelska   Young   2014-01-02
Delfiny umyślnie narkotyzują się truciznami rozdymków   Coyne   2014-01-04
Długi cień anglosfery   Ridley   2014-01-05
Ciemna materia genetyki psychiatrycznej   Zimmer   2014-01-06
Co czyni nas ludźmi?   Dawkins   2014-01-07
Twoja choroba na szalce   Yong   2014-01-08
Czy mamut włochaty potrzebuje adwokata?   Zimmer   2014-01-09
Pradawne rośliny kwitnące znalezione w bursztynie   Coyne   2014-01-10
Ratując gatunek możesz go niechcący skazać   Yong   2014-01-11
Ewolucja ukryta w pełnym świetle   Zimmer   2014-01-13
Koniec humanistyki?   Coyne   2014-01-15
Jak poruszasz nogą, która kiedyś była płetwą?   Yong   2014-01-16
Jak wyszliśmy na ląd, kość za kością   Zimmer   2014-01-19
Twoja wewnętrzna mucha   Cobb   2014-01-22
Ukwiał żyje w antarktycznym lodzie!   Coyne   2014-01-25
Dlaczego poligamia zanika?   Ridley   2014-01-26
Wspólne pochodzenie sygnałów płodności   Cobb   2014-01-28
Ewolucja i Bóg   Coyne   2014-01-29
O delfinach, dużych mózgach i skokach logiki   Yong   2014-01-30
Dziennikarski „statek upiorów” Greg Mayer   Mayer   2014-01-31
Dlaczego leniwce wypróżniają się na ziemi?   Bruce Lyon   2014-02-02
Moda na kopanie nauki   Coyne   2014-02-03
Neandertalczycy: bliscy obcy   Zimmer   2014-02-05
O pochodzeniu dobra i zła   Coyne   2014-02-05
Sposób znajdowania genów choroby   Yong   2014-02-07
Czy humaniści boją się nauki?   Coyne   2014-02-07
Kiedy zróżnicowały się współczesne ssaki łożyskowe?   Mayer   2014-02-10
O przyjaznej samolubności   Koraszewski   2014-02-12
Skąd wiesz, że znalazłeś je wszystkie?   Zimmer   2014-02-15
Nauka odkrywa nową niewiedzę o przeszłości   Ridley   2014-02-18
Żyjące gniazdo?   Zimmer   2014-02-19
Planeta tykwy pospolitej   Zimmer   2014-02-21
Nowe niezwykłe skamieniałości typu “Łupki z Burgess”   Coyne   2014-02-22
Dziennik z Mozambiku: Pardalota   Naskręcki   2014-02-23
Wskrzeszona odpowiedź z kredy na “chorobę królów”   Yong   2014-02-26
Dziennik z Mozambiku: Sybilla     2014-03-01
Spojrzeć ślepym okiem   Yong   2014-03-02
Intelektualne danie dnia  The Big Think   Coyne   2014-03-04
Przeczołgać się przez mózg i nie zgubić się   Zimmer   2014-03-05
Gdzie podziewają się żółwiki podczas zgubionych lat?   Yong   2014-03-10
Supergen, który maluje kłamcę   Yong   2014-03-14
Idea, którą pora oddać na złom   Koraszewski   2014-03-15
Zwycięstwa bez chwały   Ridley   2014-03-17
Twarde jak skała   Naskręcki   2014-03-18
Pasożyty informacyjne   Zimmer   2014-03-19
Seymour Benzer: humor, historia i genetyka   Cobb   2014-03-21
Kto to był Per Brinck?   Naskręcki   2014-03-23
Potrafimy rozróżnić między przynajmniej bilionem zapachów   Yong   2014-03-25
Godzina Ziemi czyli o celebrowaniu ciemności   Lomborg   2014-03-27
Słonie słyszą więcej niż ludzie   Yong   2014-03-30
Niebo gwiaździste nade mną, małpa włochata we mnie   Koraszewski   2014-03-31
Wielkoskrzydłe   Naskręcki   2014-04-02
Najstarsze żyjące organizmy   Coyne   2014-04-03
Jak zmienić bakterie jelitowe w dziennikarzy   Yong   2014-04-06
Eureka! Sprytne wrony to odkryły   Coyne   2014-04-07
Sukces upraw GM w Indiach   Lomborg   2014-04-09
Wirus, który sterylizuje owady, ale je pobudza   Yong   2014-04-12
Przystosować się do zmiany klimatu   Ridley   2014-04-14
Jeden oddech, który zmienił planetę   Naskręcki   2014-04-16
Najgorsze w karmieniu komarów jest czekanie   Yong   2014-04-17
Kłopotliwa podróż w przyszłość   Ridley   2014-04-19
Pierwsze spojrzenie na mikroby współczesnych łowców zbieraczy     2014-04-23
Seksizm w nauce o jaskiniowych owadach   Coyne   2014-04-26
Musza bakteria zaprasza inne muszki na uczty owocowe   Yong   2014-04-27
Zachwycający rabuś, który liczy sto milionów lat   Cobb   2014-04-28
Mądrość (małych) tłumów   Zimmer   2014-04-29
Tak bada się ewolucję inteligencji u zwierząt   Yong   2014-05-02
Fantastyczna mimikra tropikalnego pnącza   Coyne   2014-05-03
Dlaczego większość zasobównie wyczerpuje się   Ridley   2014-05-04
Pomidory tworzą pestycydy z zapachu swoich sąsiadów   Yong   2014-05-07
Potrawy z pasożytów   Zimmer   2014-05-08
Technologia jest często matką nauki, a nie odwrotnie   Ridley   2014-05-09
Montezuma i jego flirty   Coyne   2014-05-11
Insekt dziedziczy mikroby z plemnika taty   Yong   2014-05-12
Polowanie na nietoperze   Naskręcki   2014-05-14
Zmień swoje geny przez zmianę swojego życia   Coyne   2014-05-15
Obrona śmieciowego DNA   Zimmer   2014-05-17
Gdzie są badania zwierzęcych wagin?   Yong   2014-05-20
Niemal ssaki   Naskręcki   2014-05-21
Zobaczyć jak splątane są gałęzie drzewa   Zimmer   2014-05-23
Dlaczego ramiona ośmiornicy nie plączą się   Yong   2014-05-24
Niezwykły pasikonik szklany   Naskręcki   2014-05-27
Wąż zgubiony i ponownie odnaleziony   Mayer   2014-05-28
Niespodziewani krewni mamutaków   Yong   2014-05-30
Trochę lepszy  świat   Ridley   2014-05-31
Tam, gdzie są ptaki   Mayer   2014-06-01
Ewolucja, ptaki i kwiaty   Coyne   2014-06-02
Jestem spełniony   Naskręcki   2014-06-04

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk