Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 09:11

« Poprzedni Następny »


Nauka

Przeczołgać się przez mózg i nie zgubić się


Carl Zimmer 2014-03-05


Osa (Ampulex compressa) przez pierwszy okres swojego życia jest pasożytem i rośnie wewnątrz ciała żywego karalucha. Już to jest fascynująco koszmarne, ale to, jak dostaje się do karalucha jest makabrycznie zachwycające. Jej matka musi wystąpić w roli neurochirurga.



Jeśli nigdy nie spotkaliście osy szmaragdowej, pozwólcie, że przedstawię mojego małego przyjaciela.



Osa (Ampulex compressa) przez pierwszy okres swojego życia jest pasożytem i rośnie wewnątrz ciała żywego karalucha. Już to jest fascynująco koszmarne, ale to, jak dostaje się do karalucha jest makabrycznie zachwycające. Jej matka musi wystąpić w roli neurochirurga.

Samica osy wyszukuje karalucha gospodarza i zastawia na niego pułapkę. Żądli go w tułów i wstrzykuje paraliżującą porcję jadu, który na kilka minut unieruchamia owada. Wyciąga żądło, a następnie daje drugi zastrzyk, tym razem w głowę karalucha, dostarczając więcej chemikaliów w dwa miejsca mózgu gospodarza.


Wynikiem jest karaluch zombi. Neurochirurchicznie zmienionej ofierze przechodzi paraliż, ale obecnie nie ma już ochoty ani na ucieczkę, ani na walkę. Osa pociąga czułek i prowadzi karalucha, jak psa na smyczy, do norki. Tam przykleja jajeczko na brzuchu karalucha. Wychodzi z norki i zakleja ją. Karaluch stoi nieruchomo w ciemności, kiedy larwa osy wykluwa się z jajeczka i wygryza mu dziurę w boku. Osa przez pewien czas żywi się przez tę dziurę, a potem wślizguje się do środka. Potem wyłania się już jako w pełni dorosła.


Zdjęcie: Ram Gal

Zdjęcie: Ram Gal



Na uniwersytecie Ben-Guriona Frederic Libersat i jego współpracownicy od ponad 20 lat badają osę szmaragdową i nadal dowiadują się nowych rzeczy. W piśmie “PLOS One” opublikowali nieznane uprzednio szczegóły o najbardziej przyprawiającej o gęsią skórę,  części ataku osy: wstrzykiwaniu chemikaliów zombie w mózg karalucha.

Żeby docenić, jak trudne jest to zadanie, pomyśl o tym, co muszą zrobić lekarze, żeby dostarczyć lek do mózgu człowieka. Skanują mózg pacjenta, żeby zmapować jego budowę w trzech wymiarach. Wkładają potem głowę pacjenta w klatkę, borują dziurę w czaszce i powoli wpychają do mózgu rurkę. Osa robi to samo w ciągu minuty, bez przelotnego choćby spojrzenia na skan swojej ofiary.


Czasami chciałbym być osą szmaragdową. Zdjęcie: http://neurosurgerycns.wordpress.com

Czasami chciałbym być osą szmaragdową. Zdjęcie: http://neurosurgerycns.wordpress.com



Dokonują tego wyczynu swoim nadzwyczajnym żądłem. Ma ono 2 mm długości, co umożliwia osie wsunięcie go w kark karalucha i dotarcie do mózgu. Koniuszek żądła ma dwa zestawy zastawek. Jeden zestaw zawiera wyposażenie do składania jaj, a drugi do dostarczania jadu. Zastawki zazębiają się na pióro i wpust, a więc mogą prześlizgiwać się jedna nad drugą, pozwalając osie na złożenie jaja lub użądlenie tym samym narządem.


Część żądła osy. Czerwone strzałki zaznaczają czułe na dotyk wypustki w kształcie dzwonu. Czarne strzałki zaznaczają czułe na dotyk i na chemikalia wypustki w kształcie kopuły. (Gal et al PLOS One.)
Część żądła osy. Czerwone strzałki zaznaczają czułe na dotyk wypustki w kształcie dzwonu. Czarne strzałki zaznaczają czułe na dotyk i na chemikalia wypustki w kształcie kopuły. (Gal et al PLOS One.)

Naukowcy odkryli, że żądło upstrzone jest małymi wypustkami – jedne w kształcie dzwona, inne podobne do kopuł. Każda wypustka dzwonowa ma wewnątrz czułą na dotyk końcówkę nerwu, podczas gdy wypustki w kształcie kopuły mają czułą na dotyk końcówkę nerwu wraz z czterema lub pięcioma nerwami wyczuwającymi składniki chemiczne.


Żeby zobaczyć, co robią te wypustki, badacze włożyli elektrody w układ nerwowy osy, a następnie pocierali żądło o gumowate grudki, które miały udawać mózg karalucha. Nerwy osy trzaskały od aktywności, kiedy wypustki na żądle ocierały się o grudkę. Ta reakcja sugeruje, że osa używa żądła, by znaleźć drogę przez mózg karalucha.


Dla sprawdzenia, czy jest tak naprawdę, naukowcy usunęli wyrostki z żądeł os i pozwolili im zaatakować karaluchy. Przeciętny czas spędzony przez osy na sondowaniu mózgów karaluchów skoczył z nieco ponad 60 sekund do niemal 20 minut. Tego można oczekiwać, jeśli osa nagle staje się niezdolna do znalezienia drogi w mózgu karalucha.


Naukowcy przeprowadzili następnie inny rodzaj testu, dając zdrowym osom karaluchy, które zostały zmienione na rozmaite sposoby. Z niektórych karaluchów wyjęli mózgu i pozostawili je z pustymi głowami. W innych wypadkach wymienili mózgi na gumowate grudki (jedne grudki były twarde, inne miękkie). W jeszcze innych, wstrzyknęli karaluchom toksyny do mózgu, które uciszyły ich neurony. A w jeszcze innych wepchnęli nożyczki do głów karaluchów i pocięli ich mózgi na jednolitą kaszkę.


Odkryli, że niektóre – ale nie wszystkie – z tych zmienionych karaluchów stanowiły wyzwanie dla os. Jeśli osa użądliła karalucha bez mózgu, spędzała dziesięć minut na sondowaniu jego głowy. Miękkie gumowate grudki także wydłużały czas badania osy. A po tej długiej walce osy wyciągały żądła bez wstrzyknięcia jadu zombi.


Kiedy jednak osy natykały się na twarde grudki – grudki o tej samej konsystencji, co mózg – spędzały tylko minutę na sondowaniu karalucha, po czym naukowcy znajdowali jad w głowach ofiar.


Naukowcy nie znaleźli żadnej różnicy, kiedy osy dostawały karaluchy w uciszonymi mózgami – co sugeruje, że osy nie wyczuwają aktywności elektrycznej, by kierowała ich żądłami. Z drugiej strony, posiekany mózg powodował, że osy długo szukały po omacku. Wynik ten sugeruje, że osy potrzebują czegoś więcej niż tylko wyczucia mózgu karalucha – muszą wyczuwać różne części mózgu, żeby wiedzieć, gdzie skierować żądło.


Te wszystkie wyniki pokazują obraz niezwykle wyewoluowanego narządu sensorycznego – takiego, który nie jest zaadaptowany do jakiejś ogólnej percepcji, ale wyłącznie do nawigacji wewnątrz mózgu karalucha przy pomocy dotyku. Pełna wspaniałość tego narządu sensorycznego może być jednak nie w pełni ujawniona. W tym badaniu Libersat i jego współpracownicy nie odkryli, do czego służą wypustki w kształcie kopuł, które wyczuwają chemikalia.


Czy osy wyczuwają smakiem drogę w mózgu karalucha? To możliwe – ale być może te kopulaste wypustki dostarczają innego rodzaju informacji. Naukowcy zgadują, że kopulaste wypustki mogą wyczuwać własny jad osy, kiedy zostaje on wpuszczony do mózgu karalucha, także ten pasożyt może starannie kontrolować ilość dostarczoną ofierze (w końcu, to jest neurofarmakologia).  A może osa potrafi wyczuć smak larwy innego gatunku pasożytów – w którym to wypadku może porzucić już zainfekowanego karalucha i poszukać innego gospodarza.


Jeśli ktoś odpowie na te pytania, zapewniam, że dam wam znać. Tymczasem, tutaj jest wideo z mojej pogadanki dla TED-Ed w 2012 r. o osie szmaragdowej. A jeśli i to ci nie wystarczy, zajrzyj do mojej książki Parasite Rex.


Crawling through the brain without getting-lost

The Loom, 27 lutego 2014

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Carl Zimmer

Wielokrotnie nagradzany amerykański dziennikarz naukowy publikujący często na łamach „New York Times” „National Geographic” i innych pism. Autor 13 książek, w tym „Parasite Rex” oraz „The Tanglend Bank: An introduction to Evolution”. Prowadzi blog The Loom publikowany przy „National Geographic”.


Tipsa en vn Wydrukuj



Nauka

Znalezionych 1470 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

„Grubogłowi przedsiębiorcy pogrzebowi w noc żywych trupów”   Júnior   2022-05-31
„Gryzoń skunksowy”, który żuje trujące rośliny i wypluwa truciznę na swoje futro   Coyne   2020-12-02
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
„New Yorker” pisze o hoacynie, sugeruje, że koncepcja Darwina drzew ewolucyjnych może być urojeniem   Coyne   2022-07-25
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
„Zapylisz mnie!”: nachalni bohaterowie świata roślin   Júnior   2022-06-11
“Czarne tygrysy” w małym indyjskim rezerwacie sugerują losowy dryf genetyczny   Coyne   2021-10-26
“Daily Beast” wypacza epigenetykę oszukańczymi twierdzeniami, że dzieci mogą “odziedziczyć wspomnienia Holocaustu”   Coyne   2017-10-05
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
“Odwrócenie specjacji” (fuzja gatunków) u kruków   Coyne   2018-03-16
“Partenogenetyczny” rak rozmnaża się bez seksu: czy to jest nowy gatunek?   Coyne   2018-02-17
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
“Scientific American” poświęca się polityce, a nie nauce; odmawia publikowania krytycznych analiz swoich fałszywych lub wprowadzających w błąd twierdzeń   Coyne   2022-09-01
“Współczesny” Homo sapiens mógł być w Eurazji aż 210 tysięcy lat temu   Coyne   2019-07-17
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
 Syntetyczna biologia oferuje obietnicę rozwiązania globalnego problemu z plastikiem   Agaba   2021-12-13
10 twierdzeń działaczy walczących w Afryce z GMO o tym, dlaczego postępy w biotechnologii upraw powinny zostać odrzucone – i dlaczego są one błędne   Maina   2022-11-17
100 milionów lat ozdabiania się śmieciami   Yong   2016-07-05
12 podstawowych punktów biologii ewolucyjnej   Cobb   2016-03-02
Pseudonauka Masaru Emoto   Novella   2017-12-18
Czy „toksyczna kobiecość” jest główną przyczyną bojów o społeczną sprawiedliwość?   Coyne   2021-02-08
Paradoksalne cechy genetyki inteligencji   Ridley   2013-12-18
“New Scientist”: Darwin jednak miał rację    Coyne   2020-10-01
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 1. Genetyczna plastyczność    Coyne   2020-10-03
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 2. Rzekome nieistnienie gatunków   Coyne   2020-10-05
Klasyczna historia skorygowana: porosty to grzyby + glony + drożdże (inne grzyby)   Coyne   2016-08-05
Homo floresiensis, hominin “hobbit”, w Internecie   Coyne   2016-11-25
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Strzelby, zarazki, maszyny to zdecydowanie antyrasistowska książka. Dlaczego lewica jej nie kocha?   Barnett   2021-10-13
„ Całujące się” koralowce złapane in flagranti   Yong   2016-07-28
”Sygnalizowanie cnoty” może nas irytować. Cywilizacja byłaby jednak bez niego niemożliwa    Miller   2019-09-13
A jednak chorują na raka    Łopatniuk   2016-02-13
Czyste okrucieństwo cięć w pomocy żywnościowej   Lomborg   2017-08-07
Dalszy spadek zgonów z powodu raka   Novella   2019-02-04
Dlaczego mamy alergie?   Zimmer   2016-01-28
Dlaczego sądy nie powinny rozstrzygać o nauce     2018-12-13
Dlaczego większość zasobównie wyczerpuje się   Ridley   2014-05-04
Dlaczego zwierzęta są urocze?   Coyne   2014-12-30
Dziennik z Mozambiku: Demony w kurzu   Naskręcki   2018-03-30
Dziwaczne, wysysające krew czerwie jurajskie   Cobb   2014-06-28
Ewolucja, ptaki i kwiaty   Coyne   2014-06-02
Gigantyczne “paleonory” wykopane przez wymarłe ssaki   Coyne   2017-06-29
Grupy anty-GMO przegrywają sprawę sądową w Nigerii    i Nkechi Isaak   2022-07-30
Jak karakara wygrywa z osami   Cobb   2013-12-29
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
Kilka lekcji z rosyjskiej rewolucji. Jak kuszący radykalny nihilizm prowadzi do ekstremizmu   Geifman   2021-03-22
Komisja Europejska ukrywa naukę o pszczołach   Ridley   2017-05-03
Malaria pachnąca cytryną    Zimmer   2015-04-07
Małpo ty moja   Koraszewski   2015-04-17
Metamorfozy    Júnior   2022-04-09
Minęło 40 lat od wydania „Samolubnego genu” – śmiała książka Richarda Dawkinsa ostała się próbie czasu   Ridley   2016-02-17
Niezwykły pasikonik szklany   Naskręcki   2014-05-27
Nowe badanie wskazuje na jednego oszusta   Coyne   2016-08-18
Nowy i dziwaczny rodzaj mimikry: nasiona rośliny naśladują kształt i zapach odchodów zwierzęcych, by ułatwić roznoszenie ich przez żuki gnojowe   Coyne   2015-10-20
O porażkach wolności i lęku przed nauką   Dennett   2016-05-20
O rzeczywistości rasy i odrazie do rasizmu    i Brian Boutwell   2017-09-04
Obniżenie poprzeczki dla tradycyjnej medycyny chińskiej dla ideologii i zysku     2017-12-29
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Osobisty mikrobiom w cyfrach   Zimmer   2014-08-14
Ostrogony nie są naprawdę “żywymi skamieniałościami”    Coyne   2015-07-29
Palestyńska intersekcjonalność z nazistami   Frantzman   2017-07-08
Pochwała ignorancji, czyli wiem, że nie wiem   Cullen   2017-01-11
Przykre niespodzianki, czyli czerniak i siwizna   Łopatniuk   2015-08-01
Przypuszczalnie złamana kość    Coyne   2015-06-04
Rozum i Wiara IICzyli takie sobie rozmowy o religijnych „prawdach” i problemach z nimi związanych.   Ferus   2015-11-22
Ryba z biodrami   Mayer   2016-03-30
Siedem narzędzi myślenia   Dennett   2014-11-19
Skrzydlaci oszuści i straż obywatelska   Young   2014-01-02
Tako rzecze antyszczepionkowa “wojowniczka mama”, Brittney Kara: jeśli szczepionki są tak wspaniałe, to dlaczego nie wspomina ich Biblia?     2018-04-26
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
Wielkoskrzydłe   Naskręcki   2014-04-02
Wierzący nagradzani za życia   Coyne   2014-12-21
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Świetna ewolucyjna innowacjaktóra okazała się zgubna   Yong   2015-12-10
Dlaczego odmawiamy dostrzegania jaśniejszej strony, choć powinniśmy   Pinker   2018-04-17
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Mądrość w pułapce autorytetu   Witkowski   2020-04-18
Po prostu nie mogę się doczekać, aby znów wyruszyć w trasę   Tonhasca Júnior   2022-10-27
Pochwała jednoznaczności   Witkowski   2019-10-29
Z perspektywy naszego kurnika   Witkowski   2020-01-16
A co to takie włochate?   Łopatniuk   2016-04-02
A genomy ciągle kurczą się…   Zimmer   2016-11-22
A teraz dobre wiadomości: Sprawy naprawdę idą w dobrym kierunku   Pinker   2015-11-24
A polać wielką wodą…   Cipiur   2019-05-18
A.N. Wilson znowu kopie Darwina, tym razem w “Times”   Coyne   2017-09-07
Adam i Ewa: dwoje, czy więcej niż dwoje przodków?   Coyne   2017-01-07
Afrykańscy naukowcy wzywają do polityki poparcia biologii syntetycznej i innych innowacji   Agaba   2021-12-02
Agroekologia zmienia biednych farmerów w biedniejszych   Muhumuza   2022-06-09
AI – asystent lekarza   Novella   2020-12-09
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Akademicki skandal: troje badaczy umyślnie publikowało fałszywe artykuły o „badaniach żałości”, by pokazać fatalne standardy akademickie w naukach społecznych   Coyne   2018-10-12
Akcja afirmatywna w wieloetnicznym narodzie   Hyams   2020-07-17
Aktywacja telomerazy mogłaby prowadzić do leczenia samej starości   Ridley   2015-10-27
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Aktywność umysłowa nie zapobiega osłabieniu umysłowej sprawności   Novella   2018-12-15
Akupunktura jadu pszczelego: śmiercionośne znachorstwo, które może zabić     2018-04-23
Akupunktura kontra nauka, wersja lingwistyczna     2017-06-01
Akupunktura kwantowa   Novella   2019-04-23

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk