Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 14:13

« Poprzedni Następny »


Nauka

Przeczołgać się przez mózg i nie zgubić się


Carl Zimmer 2014-03-05


Osa (Ampulex compressa) przez pierwszy okres swojego życia jest pasożytem i rośnie wewnątrz ciała żywego karalucha. Już to jest fascynująco koszmarne, ale to, jak dostaje się do karalucha jest makabrycznie zachwycające. Jej matka musi wystąpić w roli neurochirurga.



Jeśli nigdy nie spotkaliście osy szmaragdowej, pozwólcie, że przedstawię mojego małego przyjaciela.



Osa (Ampulex compressa) przez pierwszy okres swojego życia jest pasożytem i rośnie wewnątrz ciała żywego karalucha. Już to jest fascynująco koszmarne, ale to, jak dostaje się do karalucha jest makabrycznie zachwycające. Jej matka musi wystąpić w roli neurochirurga.

Samica osy wyszukuje karalucha gospodarza i zastawia na niego pułapkę. Żądli go w tułów i wstrzykuje paraliżującą porcję jadu, który na kilka minut unieruchamia owada. Wyciąga żądło, a następnie daje drugi zastrzyk, tym razem w głowę karalucha, dostarczając więcej chemikaliów w dwa miejsca mózgu gospodarza.


Wynikiem jest karaluch zombi. Neurochirurchicznie zmienionej ofierze przechodzi paraliż, ale obecnie nie ma już ochoty ani na ucieczkę, ani na walkę. Osa pociąga czułek i prowadzi karalucha, jak psa na smyczy, do norki. Tam przykleja jajeczko na brzuchu karalucha. Wychodzi z norki i zakleja ją. Karaluch stoi nieruchomo w ciemności, kiedy larwa osy wykluwa się z jajeczka i wygryza mu dziurę w boku. Osa przez pewien czas żywi się przez tę dziurę, a potem wślizguje się do środka. Potem wyłania się już jako w pełni dorosła.


Zdjęcie: Ram Gal

Zdjęcie: Ram Gal



Na uniwersytecie Ben-Guriona Frederic Libersat i jego współpracownicy od ponad 20 lat badają osę szmaragdową i nadal dowiadują się nowych rzeczy. W piśmie “PLOS One” opublikowali nieznane uprzednio szczegóły o najbardziej przyprawiającej o gęsią skórę,  części ataku osy: wstrzykiwaniu chemikaliów zombie w mózg karalucha.

Żeby docenić, jak trudne jest to zadanie, pomyśl o tym, co muszą zrobić lekarze, żeby dostarczyć lek do mózgu człowieka. Skanują mózg pacjenta, żeby zmapować jego budowę w trzech wymiarach. Wkładają potem głowę pacjenta w klatkę, borują dziurę w czaszce i powoli wpychają do mózgu rurkę. Osa robi to samo w ciągu minuty, bez przelotnego choćby spojrzenia na skan swojej ofiary.


Czasami chciałbym być osą szmaragdową. Zdjęcie: http://neurosurgerycns.wordpress.com

Czasami chciałbym być osą szmaragdową. Zdjęcie: http://neurosurgerycns.wordpress.com



Dokonują tego wyczynu swoim nadzwyczajnym żądłem. Ma ono 2 mm długości, co umożliwia osie wsunięcie go w kark karalucha i dotarcie do mózgu. Koniuszek żądła ma dwa zestawy zastawek. Jeden zestaw zawiera wyposażenie do składania jaj, a drugi do dostarczania jadu. Zastawki zazębiają się na pióro i wpust, a więc mogą prześlizgiwać się jedna nad drugą, pozwalając osie na złożenie jaja lub użądlenie tym samym narządem.


Część żądła osy. Czerwone strzałki zaznaczają czułe na dotyk wypustki w kształcie dzwonu. Czarne strzałki zaznaczają czułe na dotyk i na chemikalia wypustki w kształcie kopuły. (Gal et al PLOS One.)
Część żądła osy. Czerwone strzałki zaznaczają czułe na dotyk wypustki w kształcie dzwonu. Czarne strzałki zaznaczają czułe na dotyk i na chemikalia wypustki w kształcie kopuły. (Gal et al PLOS One.)

Naukowcy odkryli, że żądło upstrzone jest małymi wypustkami – jedne w kształcie dzwona, inne podobne do kopuł. Każda wypustka dzwonowa ma wewnątrz czułą na dotyk końcówkę nerwu, podczas gdy wypustki w kształcie kopuły mają czułą na dotyk końcówkę nerwu wraz z czterema lub pięcioma nerwami wyczuwającymi składniki chemiczne.


Żeby zobaczyć, co robią te wypustki, badacze włożyli elektrody w układ nerwowy osy, a następnie pocierali żądło o gumowate grudki, które miały udawać mózg karalucha. Nerwy osy trzaskały od aktywności, kiedy wypustki na żądle ocierały się o grudkę. Ta reakcja sugeruje, że osa używa żądła, by znaleźć drogę przez mózg karalucha.


Dla sprawdzenia, czy jest tak naprawdę, naukowcy usunęli wyrostki z żądeł os i pozwolili im zaatakować karaluchy. Przeciętny czas spędzony przez osy na sondowaniu mózgów karaluchów skoczył z nieco ponad 60 sekund do niemal 20 minut. Tego można oczekiwać, jeśli osa nagle staje się niezdolna do znalezienia drogi w mózgu karalucha.


Naukowcy przeprowadzili następnie inny rodzaj testu, dając zdrowym osom karaluchy, które zostały zmienione na rozmaite sposoby. Z niektórych karaluchów wyjęli mózgu i pozostawili je z pustymi głowami. W innych wypadkach wymienili mózgi na gumowate grudki (jedne grudki były twarde, inne miękkie). W jeszcze innych, wstrzyknęli karaluchom toksyny do mózgu, które uciszyły ich neurony. A w jeszcze innych wepchnęli nożyczki do głów karaluchów i pocięli ich mózgi na jednolitą kaszkę.


Odkryli, że niektóre – ale nie wszystkie – z tych zmienionych karaluchów stanowiły wyzwanie dla os. Jeśli osa użądliła karalucha bez mózgu, spędzała dziesięć minut na sondowaniu jego głowy. Miękkie gumowate grudki także wydłużały czas badania osy. A po tej długiej walce osy wyciągały żądła bez wstrzyknięcia jadu zombi.


Kiedy jednak osy natykały się na twarde grudki – grudki o tej samej konsystencji, co mózg – spędzały tylko minutę na sondowaniu karalucha, po czym naukowcy znajdowali jad w głowach ofiar.


Naukowcy nie znaleźli żadnej różnicy, kiedy osy dostawały karaluchy w uciszonymi mózgami – co sugeruje, że osy nie wyczuwają aktywności elektrycznej, by kierowała ich żądłami. Z drugiej strony, posiekany mózg powodował, że osy długo szukały po omacku. Wynik ten sugeruje, że osy potrzebują czegoś więcej niż tylko wyczucia mózgu karalucha – muszą wyczuwać różne części mózgu, żeby wiedzieć, gdzie skierować żądło.


Te wszystkie wyniki pokazują obraz niezwykle wyewoluowanego narządu sensorycznego – takiego, który nie jest zaadaptowany do jakiejś ogólnej percepcji, ale wyłącznie do nawigacji wewnątrz mózgu karalucha przy pomocy dotyku. Pełna wspaniałość tego narządu sensorycznego może być jednak nie w pełni ujawniona. W tym badaniu Libersat i jego współpracownicy nie odkryli, do czego służą wypustki w kształcie kopuł, które wyczuwają chemikalia.


Czy osy wyczuwają smakiem drogę w mózgu karalucha? To możliwe – ale być może te kopulaste wypustki dostarczają innego rodzaju informacji. Naukowcy zgadują, że kopulaste wypustki mogą wyczuwać własny jad osy, kiedy zostaje on wpuszczony do mózgu karalucha, także ten pasożyt może starannie kontrolować ilość dostarczoną ofierze (w końcu, to jest neurofarmakologia).  A może osa potrafi wyczuć smak larwy innego gatunku pasożytów – w którym to wypadku może porzucić już zainfekowanego karalucha i poszukać innego gospodarza.


Jeśli ktoś odpowie na te pytania, zapewniam, że dam wam znać. Tymczasem, tutaj jest wideo z mojej pogadanki dla TED-Ed w 2012 r. o osie szmaragdowej. A jeśli i to ci nie wystarczy, zajrzyj do mojej książki Parasite Rex.


Crawling through the brain without getting-lost

The Loom, 27 lutego 2014

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Carl Zimmer

Wielokrotnie nagradzany amerykański dziennikarz naukowy publikujący często na łamach „New York Times” „National Geographic” i innych pism. Autor 13 książek, w tym „Parasite Rex” oraz „The Tanglend Bank: An introduction to Evolution”. Prowadzi blog The Loom publikowany przy „National Geographic”.


Tipsa en vn Wydrukuj



Nauka

Znalezionych 1470 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30
Śmiało podążaj tam, gdzie nie dotarł jeszcze żaden owad   Tonhasca Júnior   2022-12-28
Rzecz o splątaniu nauki i wiary   Koraszewski   2022-12-26
Pradawny ekosystem zrekonstruowany przy użyciu skamieniałego DNA   Coyne   2022-12-19
Rozważania heretyckiego mediewisty o historii, wartościach i zdumiewającej głupocie   Landes   2022-12-16
Ewolucyjne ślepe zaułki i lepkie urządzenia: botanik Darwin   Tonhasca Júnior   2022-12-14
Ewolucja nie idzie prostą drogą   Novella   2022-12-08
Geny i języki   Novella   2022-11-26
Uporczywa obecność religijnego mitu   Winegard   2022-11-24
Znaleziono skrytkę posągów z brązu   Novella   2022-11-23
W oparach zrównoważonej ignorancji   Koraszewski   2022-11-21
10 twierdzeń działaczy walczących w Afryce z GMO o tym, dlaczego postępy w biotechnologii upraw powinny zostać odrzucone – i dlaczego są one błędne   Maina   2022-11-17
List otwarty do wszystkich oszołomów   Novella   2022-11-03
Po prostu nie mogę się doczekać, aby znów wyruszyć w trasę   Tonhasca Júnior   2022-10-27
Czy mizoandria może być zakaźna?   Tonhasca Júnior   2022-10-24
Niezwykła fizjologia hibernujących niedźwiedzi   Coyne   2022-10-22
Cuchnąca pułapka i przytulna kryjówka   Tonhasca Júnior   2022-10-21
Obraz Izraela na amerykańskich uniwersytetach   Mansour   2022-10-19
Kenia aprobuje GMO po 10 latach zakazu   Maina   2022-10-18
Pangenom jedwabnika morwowego   Novella   2022-10-14
Czy Samolubny gen zaszkodził publicznemu rozumieniu biologii?   Coyne   2022-10-13
Nieokrzesani goście   Tonhasca Júnior   2022-10-11
Niezrozumienie równości   Winegard   2022-10-07
Zyski klimatyczne to „niewygodna prawda” — nie wszystkie wiadomości o środowisku są złymi wieściami   Lomborg   2022-10-06
Gorzko-słodki, uzależniający lek   Tonhasca Júnior   2022-09-30
Przeciwko autentyczności   Winegard   2022-09-27
Biomedyczne znaczenie płci (i jej binarnej natury)   Coyne   2022-09-22
Mózgi neandertalczyków   Novella   2022-09-20
Oszuści i oszukani w grze w zapylanie   Tonhasca Júnior   2022-09-15
Po raz kolejny “Scientific American” wypacza biologię, a teraz także historię, by podeprzeć swoją ideologię   Coyne   2022-09-14
Upadek czasopisma “Nature”   Winegard   2022-09-08
Instynkt macierzyński i “New York Times”   Coyne   2022-09-07
Ćmy ze złym public relations   Tonhasca Júnior   2022-09-05
Studenci Uniwersytetu Ghany debatują nad wykorzystaniem upraw GMO w ich kraju   Gakpo   2022-09-02
“Scientific American” poświęca się polityce, a nie nauce; odmawia publikowania krytycznych analiz swoich fałszywych lub wprowadzających w błąd twierdzeń   Coyne   2022-09-01
Dysonansy poznawcze: czekolada a muszki, wino a osy   Júnior   2022-08-29
Patrick Matthew: prawdziwy autor idei doboru naturalnego?   Coyne   2022-08-26
Odporny na choroby, genetycznie modyfikowany maniok zapowiada przełom w Kenii   Maina   2022-08-25
Niekochane, ale czasem pożyteczne   Tonhasca Júnior   2022-08-23
Trwałość laktazy w populacjach pijących mleko: ponowna ocena klasycznej historii z ewolucji człowieka   Coyne   2022-08-19
Pierwszy znany drapieżnik: nowo opisana skamieniałość   Coyne   2022-08-16
Nie karm mózgu śmieciowym jedzeniem   Bhogal   2022-08-10
Kot Mehitabel pisze w “Science”   Coyne   2022-08-09
Nauka o wolności: rozmowa z Anną Kryłow   i Anna Kryłow   2022-08-06
Pierwsze dowody kopalne na opiekę nad lęgiem i niezwykły przypadek asymetrii kierunkowej   Coyne   2022-08-05
Badania dowodzą, że fakty nie mają znaczenia: jak propaganda wykorzystuje i normalizuje antysemityzm     2022-08-03
Horyzontalny transfer genów u owadów: jest rozpowszechniony, ale co to znaczy?   Coyne   2022-08-02
Dokonane w Afryce badanie genomu fasolnika egipskiego oznacza krok naprzód w dywersyfikacji światowego zaopatrzenia w żywność   Karavolias   2022-08-01
Grupy anty-GMO przegrywają sprawę sądową w Nigerii    i Nkechi Isaak   2022-07-30
Raz jeszcze: czy rasy są tylko społecznym konstruktem bez naukowego lub biologicznego znaczenia?   Coyne   2022-07-28
„New Yorker” pisze o hoacynie, sugeruje, że koncepcja Darwina drzew ewolucyjnych może być urojeniem   Coyne   2022-07-25
Nazistowscy lekarze i dzisiejsi antysemici: redefinicja etyki, żeby usprawiedliwić prześladowania Żydów     2022-07-18
Carl Sagan i wolność wątpienia   Jacoby   2022-07-18
Jak Darwin spowodował globalne ocieplenie swoją teorią doboru płciowego   Coyne   2022-07-16
Dieta mieszana misiów i innych   Júnior   2022-07-14
Londyńskie Natural History Museum popełnia błąd naturalistyczny - wielokrotnie   Coyne   2022-07-11
Nigeria gotowa na spełnienie oczekiwań rolników     2022-07-08
Szczepionki przeciwko grypie związane ze zmniejszonym ryzykiem choroby Alzheimera   Novella   2022-07-07
Nowoczesność Darwina: w O powstawaniu jest antycypacja neutralnej teorii i przerywanej równowagi   Coyne   2022-07-06
Pinker: “Wojna o ewolucję jest także wojną kulturową”   Coyne   2022-07-05
Raz jeszcze: błędny artykuł o tym, dlaczego teoria ewolucji jest przestarzała   Coyne   2022-07-04
Niech Moc będzie z pszczołą   Júnior   2022-06-28
Dramatyczny wzrost cen paliw kopalnych jest bolesny, ale daje niewielkie korzyści w walce z globalnym ociepleniem   Lomborg   2022-06-25
Efekt grupy – paskudny błąd poznawczy   Novella   2022-06-22
Nasiona z edytowanymi genomami będą miały przystępną cenę   Maina   2022-06-15
„Zapylisz mnie!”: nachalni bohaterowie świata roślin   Júnior   2022-06-11
Agroekologia zmienia biednych farmerów w biedniejszych   Muhumuza   2022-06-09
Kartofel z Matką Boską w jednej klapie i Karolem Marksem w drugiej   Koraszewski   2022-06-06
Jak nasze wspomnienia są powiązane   Novella   2022-06-04
Wielka Brytania dąży do zezwolenia na edytowanie genów   Novella   2022-06-02
„Grubogłowi przedsiębiorcy pogrzebowi w noc żywych trupów”   Júnior   2022-05-31
Coraz mniejsza część głównych plonów roślin jadalnych na świecie idzie na wyżywienie głodnych, a coraz więcej wykorzystuje się do celów niespożywczych     2022-05-28
Naukowiec z Ghany: “Afryka potrzebuje GMO bardziej niż reszta świata”   Gakpo   2022-05-26
GMO i edytowanie genów: jaka jest różnica?   Karavolias   2022-05-23
Toksyczny nektar, czyli ostrożnie z tureckim miodem   Júnior   2022-05-20
Kolejna nieudana i podyktowana ideologią próba wykazania, że płeć u ludzi nie jest binarna   Coyne   2022-05-18
Brian Charlesworth o błędach nowego artykułu rzekomo pokazującego, że fundamentalne założenie ewolucji neodarwinowskiej jest błędne   Coyne   2022-05-16
Trutnie i inni fruwający panowie   Junior   2022-05-13
Wygnanie z uniwersyteckiego świata – dwa lata później   Winegard   2022-05-10
Życie kwitnące po śmierci   Junior   2022-05-05
Organiczne środki owadobójcze są szkodliwe dla pożytecznych owadów     2022-04-30
Oxitec rozszerza próby z komarami GMO, by zredukować szerzenie się malarii   Conrow   2022-04-28
Słowa w wosku zapisane   Tonhasca Junior   2022-04-26
Rodzice, szkoła, państwo: kultura niskich oczekiwań   Koraszewski   2022-04-25
Nowoczesne ulepszanie roślin uprawnych przyjmuje historyczne podejście   Karavolias   2022-04-20
Pierwsza spożywcza roślina GMO w Ghanie   Baffour-Awuah   2022-04-16
Indie zwalniają edytowanie genów z wymaganej dla GMO oceny bezpieczeństwa   Paranjape   2022-04-11
Metamorfozy    Júnior   2022-04-09
Rolnicy nie mogą uprawiać tego, na co ich nie stać   Ongu   2022-04-07
Rośliny zmodyfikowane: odkłamać opinię o GMO   Conrow   2022-04-07
Odmowa szczelinowania jest szaleństwem   Ridley   2022-04-02
Jak wirusy chorób układu oddechowego ewoluują, by stać się łagodniejsze   Ridley   2022-03-22
Czy globalne ocieplenie może być dla nas dobre?   Ridley   2022-03-03
Południowa Afryka powinna przemyśleć regulacje dotyczące genetycznie modyfikowanych roślin   i Priyen Pillay   2022-03-01
Dlaczego środowiskowcy stanowią większą przeszkodę dla skutecznej polityki klimatycznej niż negacjoniści?   Boudry   2022-02-21
O figach i osach   Júnior   2022-02-18
Pień liczący 40 tysięcy lat przekazany Maorysom zamiast nauce   Coyne   2022-02-14
Propaganda anty-GMO obraża drobnych farmerów w Afryce i w Azji   Gakpo   2022-02-08

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk