Prawda

Czwartek, 28 marca 2024 - 13:58

« Poprzedni Następny »


Pełzająca percepcja problemów


Steven Novella 2018-07-10


Udokumentowane niedawno przez badania psychologiczne interesujące skrzywienie poznawcze  – mamy tendencję do obniżania poprzeczki, kiedy zmniejsza się częstość występowania tego, co stanowi „problem”. Autorzy nazywają to „pełzaniem postrzegania i oceny”.


Powiedzmy, że jestem nauczycielem, który ma zapisywać przypadki „złego zachowania” uczniów. To, co stanowi „złe zachowanie”, wymaga oceny i stanowi pewne kontinuum. Czy liczy się szeptanie do przyjaciela, kiedy wszyscy mają zachować ciszę? Badacze odkryli, że częstość występowania zachowania, które można ocenić jako „złe”, określa, gdzie stawia się granicę. Jeśli złe zachowanie występuje często, to prawdopodobnie policzysz tylko naprawdę złe zachowania. W miarę spadku częstotliwości, będziesz liczyć coraz mniej złe zachowania jako „złe”, co stwarza iluzję, że problem zachowania nie poprawia się, mimo że obiektywnie rzecz biorąc, robi to.   


Badacze wykonali serię eksperymentów. W jednym z nich badani mieli liczyć niebieskie kropki. Pokazano im kropki rozmaitych kolorów, jedne wyraźnie niebieskie, inne niewyraźnie niebieskie, a jeszcze inne na pograniczu niebieskości, takie jak fioletowe. Odkryli, że w miarę jak malała liczba wyraźnie niebieskich kropek, badani zaczęli rozszerzać zasięg tego, co uważali za „niebieskie” i włączać fioletowe kropki.


W innym eksperymencie prosili badanych o spojrzenie na zdjęcia twarzy i policzenie, ile z nich pokazuje gniew. W miarę zmniejszania się częstotliwości zdjęć gniewnych twarzy badani zaczęli zaliczać coraz więcej twarzy o neutralnym wyrazie do gniewnych. W trzecim eksperymencie poproszono badanych o przejrzenie podań o przeprowadzenie badań i szukanie nieetycznego zachowania. Raz jeszcze, kiedy częstotliwość wyraźnie nieetycznych propozycji badań malała, badani zaczęli zaliczać coraz więcej niewinnych propozycji do nieetycznych.


Co więc widzimy? Jak każde takie badanie psychologiczne, to badanie zajmuje się złożonym zachowaniem ludzkim i pytania o przyczynę i skutek są trudne do uchwycenia. Potrzeba znacznie więcej badań, by uzupełnić warunkowanie tego zjawiska i zacząć docierać do jego przyczyn. Pospekulujmy jednak o możliwych przyczynach.


To zjawisko może być w znacznej mierze spowodowane percepcją. Jak pisałem już wiele razy, sama percepcja jest wysoce subiektywna i skonstruowana. Nie tyle „widzimy” świat, ile budujemy wewnętrzny jego model z bardzo przefiltrowanych, wybranych i rzadkich wskazówek zmysłowych. Ponadto, oczekiwania w znacznym stopniu napędzają percepcję – nasze mózgi wypełniają luki i budują naszą percepcję, by sprostała oczekiwaniom.


Ponadto istnieją różne sposoby percepcji zależnie od tego, jak skupiamy uwagę. Już to jest złożonym tematem i bardzo istotnym dla magii i iluzji. Magicy nauczyli się metodą prób i błędów, w jaki sposób ludzie skupiają uwagę i dlatego potrafią pomieszać i kierować ich percepcją. Kiedy czynnie szukasz czegoś, jest tak, jak gdybyś przygotował mentalny szablon w umyśle i szukasz tego, co pasuje do twojego szablonu. W ten sposób możesz z łatwością nie zauważyć nawet jawnych bodźców, jeśli nie pasują do szablonu – jest to nazywane ślepotą z nieuwagi. (Obejrzyj to wideo – klasyczny pokaz tego zjawiska).


Kiedy więc proszą cię o szukanie niebieskich kropek, wyobrażasz sobie niebieskie kropki i szukasz tego, co pasuje. Jeśli jednak niebieskich kropek jest niewiele, reagujemy na brak pozytywnego sprzężenia zwrotnego przez rozszerzenie szablonu, by włączać coraz mniej niebieskie kropki, byle tylko uzyskać wystarczające pozytywne sprzężenie zwrotne. Jakie sprzężenie zwrotne jest wystarczające? To prawdopodobnie zależy od kontekstu. Możliwe jest jednak, że po prostu niepokoimy się, odczuwamy frustrację lub też nudzimy, kiedy nie znajdujemy tego, czego szukamy, więc szukamy „usilniej”. Szukanie „usilniejsze” może oznaczać znajdowanie coraz bardziej granicznych egzemplarzy.  


Nietrudno wyobrazić sobie adaptacyjne korzyści takiego zachowania. Powiedzmy, że jesteśmy zbieraczami żywności. Znajdujemy drzewo z jadalnymi owocami. Najpierw zrywamy najbardziej dostępne owoce. Ale kiedy jest coraz mniej łatwo dostępnych owoców, musimy szukać tych bardziej ukrytych, mniej oczywistych i mniej dostępnych. W tym kontekście celem jest utrzymanie stabilnej dostawy żywności, a w tym celu musimy nieustannie dopasowywać nasze kryteria w oparciu o dostępność owoców. To, co liczy się jako jadalne, także wymaga dopasowania do podaży. Początkowo na wpół zgniłe owoce pod drzewem mogą wydawać się niejadalne, ale kiedy nie ma innych owoców, nagle stają się jadalne.  


To zachowanie może być także adaptacyjne w negatywnym sensie – nie kiedy szukasz czegoś, co potrzebujesz, ale kiedy szukasz problemów do rozwiązania. W tym wypadku możesz mieć ustaloną ilość zasobów do radzenia sobie z problemem. Zaczynasz od dużych problemów, ale potem patrzysz na coraz mniejsze. To jest racjonalne rozdzielanie zasobów.


Wydaje się więc, że to dopasowanie percepcji jest podstawową strategią poznawczą, zakodowaną w ludzkim mózgu, prawdopodobnie dlatego, że daje pewne korzyści adaptacyjne. Może to być zjawisko wtórne, uboczna konsekwencja innego zachowania, które nie odgrywa tu roli. W tym wypadku podejrzewam jednak, że istnieje korzyść adaptacyjna, co brzmi jak dobre pole przyszłych badań. 


W każdym razie to zachowanie wydaje się być skrzywieniem poznawczym. Problem polega na tym (jak to często jest w wypadku takich błędów poznawczych), że może działać w jednych kontekstach, ale nie w innych. Działa, kiedy istnieje potrzeba stałego źródła tego, czego szukasz oraz przy lokowaniu ustalonych i ograniczonych zasobów do szerokiego wachlarza problemów.


Ta strategia nie działa jednak we wszystkich kontekstach, kiedy ma więcej sensu ustalenie kryteriów zamiast częstości występowania. W komunikacie prasowym, na przykład, omawiają pracę radiologa szukającego guzów na zdjęciach rentgenowskich. To, co stanowi radiograficzny dowód guza, powinno mieć ustalone kryteria, nie zaś być elastyczne zależnie od częstotliwości występowania guzów. Jest w porządku, jeśli zdjęcie rentgenowskie pokazuje zero guzów. Radiolog nie powinien nazywać coraz bardziej niewyraźnych znalezisk guzami, po prostu po to, by utrzymać liczbę znalezionych guzów.   


To samo dotyczy hipotetycznego przeglądu propozycji badawczych, w którym badani szukali nieetycznego zachowania w proponowanych badaniach. Takie rzeczy powinny mieć ścisłe definicje i nie być elastyczne, by dało się znaleźć jakiś problem. Podobnie policja nie powinna używać elastycznych definicji naruszeń prawa.


Jest jednak wiele innych kontekstów, które znajdują się w szarej strefie. Ciekawym pytaniem jest, na przykład, bieda. Jak definiujemy biedę? Czy powinna to być definicja stała, czy względna? ONZ woli względną definicję biedy, w której warunki życia i dochód są porównywane do przeciętnej danego społeczeństwa. To prowadzi do dziwacznych wyników, takich jak USA, mające wyższy odsetek biednych niż znacznie biedniejsze kraje. Można argumentować, że przestaje to być miarą rzeczywistej biedy i jest bardziej odzwierciedleniem nierówności dochodów.


Następnie dochodzimy do dużych i oczywistych problemów, takich jak seksizm i rasizm. Jest jasne ze wszystkich możliwych miar, że w ciągu ostatnich 50 lat nasilenie zarówno seksizmu, jak rasizmu znacznie zmalało w USA i w innych rozwiniętych krajach. Jak jednak mamy patrzyć na nadal istniejący dzisiaj seksizm i rasizm? Czy właściwe jest zwracanie uwagi na coraz łagodniejsze przykłady bigoterii, czy też patrzenie na to, jak daleko zaszliśmy i ogłoszenie, że „problem jest rozwiązany”? Oczywiście przedstawiam tutaj fałszywą dychotomię i jest możliwe optymalne podejście gdzieś pośrodku. Powinniśmy nadal redukować seksizm i rasizm, z ostatecznym celem społeczeństwa ślepego na płeć i kolor, gdzie każdy człowiek ma równe prawa i godność. Możemy nigdy nie dotrzeć do tego celu, ale posiadanie takiego celu jest rozsądne i z konieczności znaczy, że będziemy zajmować się coraz mniejszymi problemami w miarę czynienia postępów.  


Równocześnie pomocne jest zrozumienie, że uczyniliśmy postępy. Jest także pomocne uznanie, że istnieją na świecie społeczeństwa, w których problemy są znacznie gorsze. Ale takie uznanie nie powinno zamienić się w błąd względnego braku – gdzie problemu nie uznaje się za problem lub za problem niewarty działania, bo są większe problemy gdzie indziej. 


Można przedstawić dobrą analogię z medycyny. Możemy mieć cel wyeliminowania raka. To jest dobry cel, wart, by do niego dążyć. W miarę więc, jak czynimy postępy w leczeniu raka, zwroty nakładów zmniejszają się, bo sam problem staje się mniej ostry. Kiedy liczba przypadków maleje i wzrasta przeżycie, będziemy eliminować coraz bardziej marginalne przypadki, by dotrzeć do celu zero raka.


Zasadnicze jest to, podobnie jak przy większości błędów logicznych, że jest ważna świadomość istnienia tego skrzywienia. W ten sposób możemy w przemyślany sposób podchodzić do problemów, zamiast iść drogą poznawczą najmniejszego oporu. W tym wypadku ważne jest myślenie o kontekście. Jakie masz cele? Co jest subiektywne, a co jest obiektywne?


W wielu kontekstach możesz chcieć ustalić trwałe i obiektywne kryteria, by bronić się przed skrzywieniem. Co liczy się jako nieetyczne zachowanie, nielegalne zachowanie lub bycie niegrzecznym powinno być jasne i niedwuznaczne, nie zaś pełzająco zmieniać się w czasie.


W kontekstach, gdzie właściwe jest używanie elastycznych kryteriów, jak minimalizowanie problemu, nie pozwól, by zmieniające się kryteria przysłoniły ci dokonany postęp. Jest w porządku zajmowanie się coraz mniejszymi problemami, ale nie wolno dopuścić do myślenia, że nie zachodzi żaden postęp. Może mieć więcej sensu używanie stałych kryteriów do mierzenia problemu, żeby dało się śledzić postęp, a potem po prostu przesunąć zasoby. Jeśli używa się względnych kryteriów do mierzenia problemu (jak oenzetowska definicja biedy), to niemal z definicji niemożliwe jest śledzenie postępu.

 

Defining Down Problems

3 lipca 2018

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Steven Novella


Neurolog, wykładowca na Yale University School of Medicine. Przewodniczący i współzałożyciel New England Skeptical Society. Twórca popularnych (cotygodniowych) podkastów o nauce The Skeptics’ Guide to the Universe.  Jest również dyrektorem Science-Based Medicine będącej częścią James Randi Educational Foundation (JREF), członek Committee for Skeptical Inquiry (CSI) oraz członek założyciel Institute for Science in Medicine.

Prowadzi blog Neurologica.


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1469 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Uprawy GM są dobre dla środowiska     2014-07-08
Bliskie spotkania z baronem MünchausenemPaulina Łopatniuk     2017-07-22
Indyjscy farmerzy wysiali ziarna GMO w proteście obywatelskiego nieposłuszeństwa     2019-06-13
Coraz mniejsza część głównych plonów roślin jadalnych na świecie idzie na wyżywienie głodnych, a coraz więcej wykorzystuje się do celów niespożywczych     2022-05-28
Maniok o wysokiej zawartości żelaza i cynku może poprawić odżywianie i zdrowie w Afryce Zachodniej     2019-02-05
Pierwsze spojrzenie na mikroby współczesnych łowców zbieraczy     2014-04-23
Wojna domowa w ludzkim genomie     2014-10-13
Badania dowodzą, że fakty nie mają znaczenia: jak propaganda wykorzystuje i normalizuje antysemityzm     2022-08-03
Nazistowscy lekarze i dzisiejsi antysemici: redefinicja etyki, żeby usprawiedliwić prześladowania Żydów     2022-07-18
Film dokumentalny “Know GMO”, nakręcany w Afryce, stawia wyzwanie panikarskiej kampanii straszenia ludzi     2015-11-07
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Maleńkim lisom na Wyspach Santa Barbara brakuje różnorodności genetycznej i strachu przed ludźmi     2016-05-15
Ekomodernizm i zrównoważona intensyfikacja     2015-06-17
Chemicznie zakamuflowana żaba     2015-12-12
Nie jesteśmy wszyscy neandertalczykami: tak postępuje nauka     2016-02-02
Strepsiptera – najdziwaczniejsze owady?     2015-12-22
Nigeria gotowa na spełnienie oczekiwań rolników     2022-07-08
Ogniska odry w Brooklynie w 2013 r.: Badanie kosztów antyszczepionkowej pseudonauki     2018-08-14
Atak “doktorostwa Wolfson” na rodziców chłopca, który zmarł na koklusz     2018-09-20
Naiwna promocja “integrowania” znachorstwa do medycyny     2018-01-29
Triumf Mao: Światowa Organizacja Zdrowia oficjalnie akceptuje szarlatanerię tradycyjnej chińskiej medycyny     2019-06-04
Rolnictwo biodynamiczne: podobne do antropozoficznej medycyny, ale dla farm     2018-04-06
Fabrizio Benedetti pyta: “Czy badania placebo wzmacniają pseudonaukę?”     2019-11-01
Naturopaci: potrafią uczynić nawet sól z Epsom potencjalnym zabójcą     2017-10-23
Obniżenie poprzeczki dla tradycyjnej medycyny chińskiej dla ideologii i zysku     2017-12-29
Szarlatan handlujący fałszywą nadzieją     2017-05-12
Czego może nas nauczyć była zwolenniczka antyszczepionkowców, Kelley Watson-Snyder     2019-08-30
Nanocząstki: nowy, jedyny, prawdziwy powód wszystkich chorób?     2017-03-24
Finansowanie społecznościowe terapii komórkami macierzystymi o nieudowodnionej skuteczności: wykorzystywanie hojności obcych, by płacić za szarlatanerię     2018-05-18
Antyszczepionkowcy - pielęgniarka lub lekarz nie powinni opiekować się dziećmi     2018-09-10
Wybuchy epidemii odry w Europie: zapowiedź tego, co przyjdzie do USA?     2017-07-24
Szczepionka HPV działa. Koniec kropka     2019-07-13
Akupunktura kontra nauka, wersja lingwistyczna     2017-06-01
Śmiertelność z powodu raka nadal spada wbrew twierdzeniom szarlatanów     2020-02-11
Efekt Krugera-Dunninga, antyszczepionkowcy i arogancja ignorancji     2018-08-09
Dlaczego sądy nie powinny rozstrzygać o nauce     2018-12-13
Tydzień Świadomości Homeopatii. Pomaga przypomnieć ludziom, że jest to szarlataneria!     2018-05-02
Plastry uśmierzające ból z Luminas: gdzie słowa „kwantum” i „energia” w rzeczywistości znaczą „magia”     2018-09-07
Zabobonne pojęcia u sedna przekonań antyszczepionkowych     2017-08-21
Tako rzecze antyszczepionkowa “wojowniczka mama”, Brittney Kara: jeśli szczepionki są tak wspaniałe, to dlaczego nie wspomina ich Biblia?     2018-04-26
Jak to jest, że Stanisław Burzyński nadal żeruje na zrozpaczonych pacjentach z rakiem?     2018-05-12
Helen Lawson i czarna maść: wycinanie, wypalanie i zatruwanie w sposób „naturalny”     2018-06-09
Homeopatia, wibracje i oszustwo     2018-06-12
Kolejne przypomnienie, nie ma epidemii autyzmu     2017-03-13
Akupunktura jadu pszczelego: śmiercionośne znachorstwo, które może zabić     2018-04-23
Naturopatyczna propaganda głosi normalne porady dotyczące stylu życia jako własne i dodaje szamaństwo     2018-02-14
Rzekł antyszczepionkowiec: Szczepionki powodują autyzm u psów!     2017-04-28
Dychotomiczne myślenie, niepewność i zaprzeczanie nauce     2020-01-01
Dlaczego szarlatani nie powinni nadzorować sami siebie     2019-05-08
Zły tydzień dla homeopatii jest dobrym tygodniem dla nauki     2018-03-23
Inicjatywa „Globalna Spójność”: nonsens na globalną skalę     2018-04-11
Dziennik z Mozambiku: Sybilla     2014-03-01
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Musi się potępić akademicki mobbing uczonego     2018-12-14
Przekonania antyoświeceniowe są „zaskakująco trwałe”     2018-05-11
Na zdrowie: izraelscy naukowcy warzą piwo na ”wskrzeszonych” drożdżach sprzed 5000 lat     2019-05-31
Ostateczna klęska teorii ewolucji     2016-02-15
Co mówi nam ruch płaskiej Ziemi     2018-05-17
Organiczne środki owadobójcze są szkodliwe dla pożytecznych owadów     2022-04-30
Wspólne pochodzenie sygnałów płodności   Cobb   2014-01-28
Uderzające podobieństwo: rewolucyjne wyniki badań nad bliźniętami   Dynesen   2018-08-27
Opera mydlana z życia łysek amerykańskich, część III   Lyon   2017-07-28
Edytowanie genów kluczem do ulepszenia podstawowych upraw w Afryce   Abugu   2021-10-01
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Ugandyjscy studenci nalegają na powszechne stosowanie biotechnologii i uchwalenie prawa o biobezpieczeństwie   Agaba   2021-11-17
Afrykańscy naukowcy wzywają do polityki poparcia biologii syntetycznej i innych innowacji   Agaba   2021-12-02
 Syntetyczna biologia oferuje obietnicę rozwiązania globalnego problemu z plastikiem   Agaba   2021-12-13
Czy wykształceni ludzie są bardziej antysemiccy?   Albert Cheng i Ian Kingsbury   2021-04-05
Fałszywe nadzieje i niewidzialni wrogowie   Anomaly   2018-02-09
Skuteczny kontra patologiczny altruizm   Anomaly   2018-10-10
Dziwaczny rodzaj rasistowskiego patriarchatu   Arora   2020-12-31
Pierwsza spożywcza roślina GMO w Ghanie   Baffour-Awuah   2022-04-16
Wszystkie antyizraelskie wiadomości zasługują na publikację   Bard   2021-09-04
Strzelby, zarazki, maszyny to zdecydowanie antyrasistowska książka. Dlaczego lewica jej nie kocha?   Barnett   2021-10-13
Opowieść o dwóch krzywych dzwonowych   Ben Winegard   2017-04-12
Przeddarwinowscy “darwiniści”   Berry   2020-10-16
Nie karm mózgu śmieciowym jedzeniem   Bhogal   2022-08-10
Niebezpieczne życie antropologa   Blackwell   2019-10-12
Nowe zastosowania zużytych filtrów do dializy   Blum   2018-08-07
Odwołajcie antyszczepionkową konferencję w Tel Awiwie   Blum   2019-11-15
Fałszywa pokora nie uratuje planety   Boudry   2020-01-09
Dlaczego środowiskowcy stanowią większą przeszkodę dla skutecznej polityki klimatycznej niż negacjoniści?   Boudry   2022-02-21
Ryzyko niewarte podejmowania: list otwarty do moich kolegów w świecie akademickim   Boutwell   2017-06-14
Stagnacja socjologii i jej przyczyny   Boutwell   2017-03-21
Ewolucyjne wyjaśnienie nienaukowych przekonań   Bretl   2020-01-31
Dlaczego leniwce wypróżniają się na ziemi?   Bruce Lyon   2014-02-02
Zaprzeczanie neuronauce o różnicach płci   Cahill   2019-04-05
Propaganda w wykonaniu nauczycieli akademickich   Chesler   2021-06-02
Nagonka na Izrael grasuje w stowarzyszeniach nauk ścisłych, medycyny i edukacji   Chesler   2021-06-24
Ugandyjski dziennikarz: jak informować o biotechnologii, kiedy jej krytycy rozsiewają dezinformację?   Christopher Bendana   2017-11-03
A polać wielką wodą…   Cipiur   2019-05-18
Zrozumienie nowoczesnych horrorów afrykańskich zakorzenionych w handlu niewolnikami przez Ocean Indyjski   Clarfield   2019-02-28
Ewolucyjne korzyści udawania ofiary   Clark   2021-03-11
Co byłoby, gdyby Wilkins i Franklin umieli ze sobą współpracować?   Cobb   2016-09-03
Ewolucja człowieka: zarośnięty brzeg   Cobb   2016-02-24
Google świętuje Antoniego van Leeuwenhoeka   Cobb   2016-10-31
Ogony CAT osłabiają centralny dogmat – dlaczego ma to znaczenie i dlaczego nie ma   Cobb   2015-01-08
Z okazji urodzin Maxa Delbrücka   Cobb   2016-09-22
Wesołych Świąt od Oswalda Avery’ego – ale co byłoby, gdyby zmarł wcześniej?   Cobb   2016-12-30
Kacze dzioby, Umwelt i a priori Kanta   Cobb   2019-03-04

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk