Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 15:24

« Poprzedni Następny »


O mózgach męskich i żeńskich


Steven Novella 2018-07-03


Nie kończy się debata o tym, czy męskie i żeńskie mózgi różnią się. Jest to także przedłużenie równie niekończącej się debaty natura kontra wychowanie.


Niestety, w te pytania wplątują się kwestie społeczne, polityczne i ideologiczne. Mówię „niestety”, ponieważ naprawdę nie powinno tak być. Idealnie byłoby, gdybyśmy etycznie uznawali, jakie jest optymalne stanowisko wobec każdego z praw człowieka. Każdy powinien mieć te same prawa i możliwości realizacji swojego potencjału i pragnień. 


To stanowisko moralne powinno zachowywać ważność, nawet jeśli okazuje się, że nie każda istota ludzka jest identyczna pod względem potencjału lub skłonności i niezależnie od tego, czy istnieją dające się identyfikować podgrupy ludzi. To są pytania naukowe, do których należy naukowo podchodzić i naukowo na nie odpowiadać.


Nauka była w dziejach nadużywana, dławiona lub zmieniana dla celów ideologicznych. Kusi więc użycie nauki przez drugą stronę, ale jest to moim zdaniem błędne. Lepiej po prostu rozłączyć kwestie naukowe i kwestie etyczne. Także w świecie, w którym istnieją statystyczne różnice między dającymi się zidentyfikować grupami, nadal możemy zgodzić się, że każdy człowiek zasługuje na równe prawa i godność. W ten sposób ważne stanowisko etyczne nie staje się zależne od naukowych odkryć.

 

Mózgi męskie i żeńskie


Często debatuje się, czy istnieją, przeciętnie rzecz biorąc, „hardwired” różnice między mózgami męskim i żeńskim. Nawet jeśli odpowiedź wydaje się oczywista, to jednak nią nie jest, bo jakiekolwiek różnice znajdziesz, mogą one być całkowicie środowiskowe lub wyuczone. Kultura jest potężna i może określać wszystkie zaobserwowane różnice między płciami.


Dałem słowo “hardwired” w cudzysłowie, ponieważ jest to naprawdę wadliwa przenośnia. Mózg nie jest hardwired – jest wetware, w najlepszym wypadku “softwired”. A jest tak dlatego, że “wires” w mózgu są żywymi komórkami, które potrafią zmieniać się i adaptować.


Mózg jest też narządem, który wyewoluował do kontaktowania się ze środowiskiem i szybkiego adaptowania się do zmian. Mózg uczy się i ma pamięć, jest plastyczny i nieustannie się zmienia. Ponadto w “wetware” mózgu hardware i software są zasadniczo tym samym.


Z samego więc naszego podstawowego rozumienia mózgu, co jest potwierdzone przez dziesięciolecia badań, w kategoriach funkcji mózgu powinniśmy oczekiwać złożonego stosunku między genetycznymi predyspozycjami, czynnikami rozwojowymi i wszystkim, z czym spotykamy się w środowisku. Geny nie determinują w pełni wyniku, choć mają wpływ.  


W niedawnym artykule w „Atlantic”
 Lise Eliot, profesor neuronauki w Chicago Medical School, mówi:

“Ludzie mówią, że mężczyźni są z Marsa a kobiety są z Wenus, ale nasze mózgi są narządem jednopłciowym. Mamy dokładnie tę samą budowę. Nie ma absolutnie żadnej różnicy między mózgami męskimi i żeńskimi”.

Uważam, że jest to przesada. Następnie pisze:

“Przeciętny mężczyzna jest bardziej agresywny niż dwie trzecie kobiet, ale znaczy to także, że jedna trzecia kobiet jest agresywniejsza niż przeciętny mężczyzna.

Nie jest to jednak poparcie dla jej stanowiska. Różnica nie musi być absolutna, by była realna. W każdym razie, zazwyczaj mówimy o statystycznych różnicach między grupami, nie zaś o każdym pojedynczym osobniku.


Możemy to podzielić na kilka podrzędnych pytań – czy istnieją dające się zmierzyć różnice między mężczyznami a kobietami w kategoriach statystyki grupowej, do jakiego stopnia różnice są wynikiem wychowania kontra natury i jak duże są te różnice w porównaniu do indywidualnej zmienności?


Odpowiedzią na pierwsze pytanie jest wyraźne „tak”. Krzywe dla mężczyzn i kobiet (przyjmując binarne podejście, które samo jest przybliżeniem, ale to jest inna dyskusja) dla wielu cech różnią się, nawet jeśli w znaczącym stopniu nakładają się na siebie. 


Kwestia natura czy wychowanie jest skrajnie złożona, ale sądzę, że podstawową odpowiedzią jest stwierdzenie, że jedno i drugie odgrywa rolę. Różni się to zależnie od cechy i od osoby. Skrajne czynniki środowiskowe mogą przeważyć nad genetycznymi predyspozycjami, a skrajne genetyczne fenotypy mogą przeważyć nad czynnikami środowiskowymi. Dla większości jednak cech u większości ludzi, jest to skomplikowana wzajemna zależność między genetycznym potencjałem a środowiskiem. 


Ostatnie pytanie jest chyba najbardziej interesujące – jak duże są te równice w porównaniu do indywidualnej zmienności. Sądzę, że tu właśnie większość ludzi takich jak Eliot zamazuje złożoność i głosi, że „nie ma żadnej różnicy”. Nie jest to jednak prawdą.


Omawiałem tę kwestię w 2015 r., kiedy robiłem przegląd wyników szeroko zakrojonego badania fMRI, porównującego mózgi męskie i żeńskie. Możemy mówić o dwóch rodzajach różnic – jakościowej i statystycznej. Różnicą jakościową widzimy, kiedy jakaś cecha istnieje wyłącznie w jednej grupie, ale nie ma jej w drugiej, bez żadnego zachodzenia na siebie. Różnica statystyczna występuje wtedy, kiedy dana cecha występuje w obu grupach, ale krzywe są statystycznie przesunięte.


W tym szeroko zakrojonym badaniu stwierdzono, że nie ma żadnych jakościowych różnic między męskimi i żeńskimi mózgami, ale istnieją statystyczne różnice. Dlatego jedni mogą mówić, że nie ma różnic, a inni, że są różnice – mówią o różnych rzeczach: o jakościowych różnicach kontra statystycznych.   


Ponadto w przeglądzie ustalono, że nie ma realnego, spójnego wzoru statystycznych różnic. To znaczy, że każda poszczególna osoba jest mozaiką różnych neurologicznych cech, że nie ma rzeczywistego wzoru męskiego lub żeńskiego. Dodatkowo, różnice w ramach każdej z płci są większe niż statystyczne różnice między płciami.  


Można patrzeć na to w następujący sposób – znajomość wyłącznie czyjejś płci nie pozwala na przewidywania o jej/jego cechach neurologicznych. Dla porównania możemy powiedzieć, że mężczyźni są statystycznie wyżsi od kobiet, ale znajomość płci jakiejś osoby nie daje wiedzy o jego/jej wzroście.


Jak więc podsumowujemy to wszystko? Sądzę, że jest poważnym błędem w komunikowaniu wyników nauki streszczenie tego jako „Nie ma absolutnie żadnej różnicy między męskimi i żeńskimi mózgami”. Ta wypowiedź jest zbyt kategoryczna i z łatwością daje się ją obalić, przywołując dokładniejszy ogląd rzeczywistości.


Rzeczywiste podsumowanie jest bardziej zniuansowane – nie ma jakościowych różnic między męskimi i żeńskimi mózgami. Istnieją statystyczne różnice, ale są one niewielkie i mniejsze niż indywidualna zmienność. 


Trzeba ponadto podkreślić, że genetyka i rozwój nie stanowią o losie – wydają się co najwyżej tworzyć predyspozycje, na które następnie wpływa środowisko, które także wywiera silny wpływ.


Jeśli chcemy pójść głębiej, możemy powiedzieć, że znajomość czyjejś płci nie mówi niczego o jego/jej zdolnościach matematycznych, agresywności lub empatii, podobnie jak nie mówi o wzroście.


Nawiasem mówiąc, wszystko to stosuje się także do koncepcji rasy. Wiedza, z jakiego kontynentu pochodzą czyiś przodkowie, daje tylko statystyczną informację o pewnych cechach, ale nie może być używana do przewidywania niczego istotnego o jednostce. Są to wyłącznie statystyczne różnice z dużym zachodzeniem na siebie (co oznacza większą indywidualną zmienność), nie zaś różnice jakościowe.


Moim zdaniem nie znaczy to, że rasy nie istnieją, jak twierdzą niektórzy. Znaczy tylko, że musimy ustawić koncepcję rasy we właściwym kontekście – może istnieć statystycznie, ale w rzeczywistości niewiele mówi nam o jednostce. Ma niejakie użycie w medycynie, gdzie używa się statystyki jako podstawy podejmowania decyzji.


I, żeby podkreślić moją pierwotną tezę – nic z tego nie powinno decydować o naszym stanowisku etycznym. Nawet gdyby okazało się, że istnieją jakościowe różnice między płciami lub między rasami, nie usprawiedliwiałoby to seksizmu ani rasizmu. Możemy (a twierdzę, że powinniśmy) wspólnie zadecydować, że trzeba szanować człowieczeństwo ludzi niezależnie od jakichkolwiek różnic między nimi.


Tak się jednak składa, że różnice płciowe i rasowe są statystyczne i pomniejsze w porównaniu z różnicami indywidualnymi i wpływami środowiska. Edukacja, możliwości i sprawiedliwość mają olbrzymi wpływ na każdą cechę, jaką możemy mierzyć, kiedy porównujemy to do pomniejszych różnic statystycznych.


Uważam, że jest to ważna, zasadnicza informacja i martwię się, że gubi się ona, kiedy zanadto upraszczamy to do wersji, którą łatwo obalić – że nie ma żadnych różnic.


Male and Female Brains Revisited

26 czerwca 2018

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Steven Novella


Neurolog, wykładowca na Yale University School of Medicine. Przewodniczący i współzałożyciel New England Skeptical Society. Twórca popularnych (cotygodniowych) podkastów o nauce The Skeptics’ Guide to the Universe.  Jest również dyrektorem Science-Based Medicine będącej częścią James Randi Educational Foundation (JREF), członek Committee for Skeptical Inquiry (CSI) oraz członek założyciel Institute for Science in Medicine.

Prowadzi blog Neurologica.


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1470 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Uprawy GM są dobre dla środowiska     2014-07-08
Bliskie spotkania z baronem MünchausenemPaulina Łopatniuk     2017-07-22
Indyjscy farmerzy wysiali ziarna GMO w proteście obywatelskiego nieposłuszeństwa     2019-06-13
Coraz mniejsza część głównych plonów roślin jadalnych na świecie idzie na wyżywienie głodnych, a coraz więcej wykorzystuje się do celów niespożywczych     2022-05-28
Maniok o wysokiej zawartości żelaza i cynku może poprawić odżywianie i zdrowie w Afryce Zachodniej     2019-02-05
Pierwsze spojrzenie na mikroby współczesnych łowców zbieraczy     2014-04-23
Wojna domowa w ludzkim genomie     2014-10-13
Badania dowodzą, że fakty nie mają znaczenia: jak propaganda wykorzystuje i normalizuje antysemityzm     2022-08-03
Nazistowscy lekarze i dzisiejsi antysemici: redefinicja etyki, żeby usprawiedliwić prześladowania Żydów     2022-07-18
Film dokumentalny “Know GMO”, nakręcany w Afryce, stawia wyzwanie panikarskiej kampanii straszenia ludzi     2015-11-07
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Maleńkim lisom na Wyspach Santa Barbara brakuje różnorodności genetycznej i strachu przed ludźmi     2016-05-15
Ekomodernizm i zrównoważona intensyfikacja     2015-06-17
Chemicznie zakamuflowana żaba     2015-12-12
Nie jesteśmy wszyscy neandertalczykami: tak postępuje nauka     2016-02-02
Strepsiptera – najdziwaczniejsze owady?     2015-12-22
Nigeria gotowa na spełnienie oczekiwań rolników     2022-07-08
Ogniska odry w Brooklynie w 2013 r.: Badanie kosztów antyszczepionkowej pseudonauki     2018-08-14
Atak “doktorostwa Wolfson” na rodziców chłopca, który zmarł na koklusz     2018-09-20
Naiwna promocja “integrowania” znachorstwa do medycyny     2018-01-29
Triumf Mao: Światowa Organizacja Zdrowia oficjalnie akceptuje szarlatanerię tradycyjnej chińskiej medycyny     2019-06-04
Rolnictwo biodynamiczne: podobne do antropozoficznej medycyny, ale dla farm     2018-04-06
Fabrizio Benedetti pyta: “Czy badania placebo wzmacniają pseudonaukę?”     2019-11-01
Naturopaci: potrafią uczynić nawet sól z Epsom potencjalnym zabójcą     2017-10-23
Obniżenie poprzeczki dla tradycyjnej medycyny chińskiej dla ideologii i zysku     2017-12-29
Szarlatan handlujący fałszywą nadzieją     2017-05-12
Czego może nas nauczyć była zwolenniczka antyszczepionkowców, Kelley Watson-Snyder     2019-08-30
Nanocząstki: nowy, jedyny, prawdziwy powód wszystkich chorób?     2017-03-24
Finansowanie społecznościowe terapii komórkami macierzystymi o nieudowodnionej skuteczności: wykorzystywanie hojności obcych, by płacić za szarlatanerię     2018-05-18
Antyszczepionkowcy - pielęgniarka lub lekarz nie powinni opiekować się dziećmi     2018-09-10
Wybuchy epidemii odry w Europie: zapowiedź tego, co przyjdzie do USA?     2017-07-24
Szczepionka HPV działa. Koniec kropka     2019-07-13
Akupunktura kontra nauka, wersja lingwistyczna     2017-06-01
Śmiertelność z powodu raka nadal spada wbrew twierdzeniom szarlatanów     2020-02-11
Efekt Krugera-Dunninga, antyszczepionkowcy i arogancja ignorancji     2018-08-09
Dlaczego sądy nie powinny rozstrzygać o nauce     2018-12-13
Tydzień Świadomości Homeopatii. Pomaga przypomnieć ludziom, że jest to szarlataneria!     2018-05-02
Plastry uśmierzające ból z Luminas: gdzie słowa „kwantum” i „energia” w rzeczywistości znaczą „magia”     2018-09-07
Zabobonne pojęcia u sedna przekonań antyszczepionkowych     2017-08-21
Tako rzecze antyszczepionkowa “wojowniczka mama”, Brittney Kara: jeśli szczepionki są tak wspaniałe, to dlaczego nie wspomina ich Biblia?     2018-04-26
Jak to jest, że Stanisław Burzyński nadal żeruje na zrozpaczonych pacjentach z rakiem?     2018-05-12
Helen Lawson i czarna maść: wycinanie, wypalanie i zatruwanie w sposób „naturalny”     2018-06-09
Homeopatia, wibracje i oszustwo     2018-06-12
Kolejne przypomnienie, nie ma epidemii autyzmu     2017-03-13
Akupunktura jadu pszczelego: śmiercionośne znachorstwo, które może zabić     2018-04-23
Naturopatyczna propaganda głosi normalne porady dotyczące stylu życia jako własne i dodaje szamaństwo     2018-02-14
Rzekł antyszczepionkowiec: Szczepionki powodują autyzm u psów!     2017-04-28
Dychotomiczne myślenie, niepewność i zaprzeczanie nauce     2020-01-01
Dlaczego szarlatani nie powinni nadzorować sami siebie     2019-05-08
Zły tydzień dla homeopatii jest dobrym tygodniem dla nauki     2018-03-23
Inicjatywa „Globalna Spójność”: nonsens na globalną skalę     2018-04-11
Dziennik z Mozambiku: Sybilla     2014-03-01
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Musi się potępić akademicki mobbing uczonego     2018-12-14
Przekonania antyoświeceniowe są „zaskakująco trwałe”     2018-05-11
Na zdrowie: izraelscy naukowcy warzą piwo na ”wskrzeszonych” drożdżach sprzed 5000 lat     2019-05-31
Ostateczna klęska teorii ewolucji     2016-02-15
Co mówi nam ruch płaskiej Ziemi     2018-05-17
Organiczne środki owadobójcze są szkodliwe dla pożytecznych owadów     2022-04-30
Wspólne pochodzenie sygnałów płodności   Cobb   2014-01-28
Uderzające podobieństwo: rewolucyjne wyniki badań nad bliźniętami   Dynesen   2018-08-27
Opera mydlana z życia łysek amerykańskich, część III   Lyon   2017-07-28
Edytowanie genów kluczem do ulepszenia podstawowych upraw w Afryce   Abugu   2021-10-01
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Ugandyjscy studenci nalegają na powszechne stosowanie biotechnologii i uchwalenie prawa o biobezpieczeństwie   Agaba   2021-11-17
Afrykańscy naukowcy wzywają do polityki poparcia biologii syntetycznej i innych innowacji   Agaba   2021-12-02
 Syntetyczna biologia oferuje obietnicę rozwiązania globalnego problemu z plastikiem   Agaba   2021-12-13
Czy wykształceni ludzie są bardziej antysemiccy?   Albert Cheng i Ian Kingsbury   2021-04-05
Fałszywe nadzieje i niewidzialni wrogowie   Anomaly   2018-02-09
Skuteczny kontra patologiczny altruizm   Anomaly   2018-10-10
Dziwaczny rodzaj rasistowskiego patriarchatu   Arora   2020-12-31
Pierwsza spożywcza roślina GMO w Ghanie   Baffour-Awuah   2022-04-16
Wszystkie antyizraelskie wiadomości zasługują na publikację   Bard   2021-09-04
Strzelby, zarazki, maszyny to zdecydowanie antyrasistowska książka. Dlaczego lewica jej nie kocha?   Barnett   2021-10-13
Opowieść o dwóch krzywych dzwonowych   Ben Winegard   2017-04-12
Przeddarwinowscy “darwiniści”   Berry   2020-10-16
Nie karm mózgu śmieciowym jedzeniem   Bhogal   2022-08-10
Niebezpieczne życie antropologa   Blackwell   2019-10-12
Nowe zastosowania zużytych filtrów do dializy   Blum   2018-08-07
Odwołajcie antyszczepionkową konferencję w Tel Awiwie   Blum   2019-11-15
Fałszywa pokora nie uratuje planety   Boudry   2020-01-09
Dlaczego środowiskowcy stanowią większą przeszkodę dla skutecznej polityki klimatycznej niż negacjoniści?   Boudry   2022-02-21
Ryzyko niewarte podejmowania: list otwarty do moich kolegów w świecie akademickim   Boutwell   2017-06-14
Stagnacja socjologii i jej przyczyny   Boutwell   2017-03-21
Ewolucyjne wyjaśnienie nienaukowych przekonań   Bretl   2020-01-31
Dlaczego leniwce wypróżniają się na ziemi?   Bruce Lyon   2014-02-02
Zaprzeczanie neuronauce o różnicach płci   Cahill   2019-04-05
Propaganda w wykonaniu nauczycieli akademickich   Chesler   2021-06-02
Nagonka na Izrael grasuje w stowarzyszeniach nauk ścisłych, medycyny i edukacji   Chesler   2021-06-24
Ugandyjski dziennikarz: jak informować o biotechnologii, kiedy jej krytycy rozsiewają dezinformację?   Christopher Bendana   2017-11-03
A polać wielką wodą…   Cipiur   2019-05-18
Zrozumienie nowoczesnych horrorów afrykańskich zakorzenionych w handlu niewolnikami przez Ocean Indyjski   Clarfield   2019-02-28
Ewolucyjne korzyści udawania ofiary   Clark   2021-03-11
Co byłoby, gdyby Wilkins i Franklin umieli ze sobą współpracować?   Cobb   2016-09-03
Ewolucja człowieka: zarośnięty brzeg   Cobb   2016-02-24
Google świętuje Antoniego van Leeuwenhoeka   Cobb   2016-10-31
Ogony CAT osłabiają centralny dogmat – dlaczego ma to znaczenie i dlaczego nie ma   Cobb   2015-01-08
Z okazji urodzin Maxa Delbrücka   Cobb   2016-09-22
Wesołych Świąt od Oswalda Avery’ego – ale co byłoby, gdyby zmarł wcześniej?   Cobb   2016-12-30
Kacze dzioby, Umwelt i a priori Kanta   Cobb   2019-03-04

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk