Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 14:27

« Poprzedni Następny »


Niekochane, ale czasem pożyteczne


Athayde Tonhasca Júnior 2022-08-23

Wciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci) po lewej i wciornastek zachodni (Frankliniella occidentalis) © Alton N. Sparks, Jr., Wikimedia Commons.
Wciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci) po lewej i wciornastek zachodni (Frankliniella occidentalis) © Alton N. Sparks, Jr., Wikimedia Commons.

Wciornastki, zwane także przylżeńcami, są małymi (większość gatunków ma 1-3 mm długości), smukłymi owadami. Ich skrzydła mają frędzle, co jest charakterystyczne dla nazwy ich rzędu: Thysanoptera, od starożytnego greckiego thysanos (frędzel lub strzęp) i pteron (skrzydło) – choć nie wszystkie gatunki są uskrzydlone. Istnieje około 6000 znanych gatunków, głównie z tropikalnych i umiarkowanych regionów świata.

Wciornastki nie należą do najbardziej ulubionych owadów; jeśli szukasz ich w Internecie, pierwsze strony prawdopodobnie będą zawierać w swoich tytułach „jak się ich pozbyć”. W rzeczywistości wiele gatunków wciornastków to szkodniki upraw i nosiciele wirusów roślinnych. Żywią się poprzez nakłuwanie tkanki i wysysanie soków roślinnych, zmniejszając w ten sposób plony, uszkadzając komercyjne kwiaty i owoce, a także często powodując galasy lub zwijanie się liści. Są zdolne do partenogenezy (rozmnażania bez zapłodnienia), więc w sytuacjach, gdy naturalnych wrogów jest mało, np. w szklarniach, populacje wciornastków mogą eksplodować. Ogrodnicy znają wciornastki, które wyglądają jak masa ciemnych plamek przemykających nad płatkami i pąkami. Na domiar złego, te małe nicponie potrafią „gryźć” (w rzeczywistości kłują aparatami gębowymi), powodując u niektórych osób łagodne podrażnienie skóry.


Wciornastek na palcu © Daiju Azuma, Wikimedia Commons.


<span> Grupa wciornastków na kwiatku © </span><a href=\

 Grupa wciornastków na kwiatku © Laurence MoundThripsWiki.





Ale nie wszystkie wciornastki są dla nas złe. Niektóre gatunki są drapieżnikami innych szkodników, takich jak czerwce i roztocza przędziorkowate. A ponieważ tak wiele z nich kręci się wokół kwiatów, od dawna uważa się, że ich historia to coś więcej niż zjadanie pyłków. Tradycyjnie wciornastki nie były uważane za znaczące zapylacze, ponieważ są małe, słabo latają i nie mają struktur przystosowanych do przenoszenia pyłku. Z drugiej strony przemieszczają się z kwiatka na kwiatek z przyczepionym do nich pyłkiem, a ich duża liczba może kompensować niewielkie ładunki pyłku. Kiedy Charles Darwin był zajęty swoimi eksperymentami z rozmnażaniem roślin, zauważył, że nie może pozbyć się wciornastków z zamkniętych pod siatką kwiatów. Zastanawiał się, czy ci nieproszeni goście krzyżowo zapładniają rośliny, które miały być samopylne (Darwin, C. 1892). The effects of cross and self- fertilization in the vegetable kingdom).


A: Ziarna pyłku przyczepione do włosia wciornastków (szczeciny); B: bliższe spojrzenie na pyłek przylegający do odwłoka wciornastków © Eliyahu i in., 2015. Journal of Pollination Ecology 16: 64–71 .



Okazuje się, że im bardziej badacze się tym zajmą, tym więcej znajdują dowodów na zapylanie przez wciornastki, zwłaszcza roślin wcześniej zidentyfikowanych jako zapylane przez wiatr. Gatunki takie jak Wilkiea huegeliana i znajdujący się na liście roślin zagrożonych orzech brazylijski (Ocotea porosa), pochodzące odpowiednio z australijskich i brazylijskich lasów deszczowych, są zapylane przez wciornastki; i prawdopodobnie również przynajmniej częściowo kawa (Coffea spp.), kakao (Theobroma cacao) i papryczki chili (Capsicum spp.). Mącznica lekarska (Arctostaphyllos uva-ursi) oraz inne gatunki wrzosów lub wrzosowatych (rodzina Ericaceae), od dawna uważane za samopylne, są do pewnego stopnia zapylane przez wciornastki, zwłaszcza na większych szerokościach geograficznych, gdzie inne owady stają się rzadkością.


Czarny bez (Sambucus nigra) to kolejny silny kandydat do zapylania przez wciornastki. Dowody pochodzą z eksperymentów wykluczających – gdzie wciornastki są trzymane z dala od kwiatów, a następnie oceniana jest płodność roślin – oraz z cech kwiatowych odpowiednich dla wciornastków, takich jak zwarte kwiatostany i pyłek sypki. Czarny bez rośnie w lasach, na łąkach, zaroślach, żywopłotach, poboczach dróg, lub w innych siedliskach z zaburzoną glebą w większości krajów Europy. Jeśli zapylenie przez wciornastki zostanie potwierdzone, wyróżniłoby to tę roślinę spośród innych pospolitych członków europejskiej flory.


Kwitnący czarny bez, schronienie dla wciornastków © Willow , Wikimedia Commons.



Zapylanie przez wciornastki jest stosunkowo rzadkie i słabo poznane, ale trwa co najmniej od wczesnej kredy (około 145 milionów lat temu). To przypomina nam o kilku ważnych rzeczach. Pszczoły i muchy mogą być w centrum uwagi, jeśli chodzi o usługi zapylania, ale istnieją inni gracze, mimo że niewiele wiemy o nich i o tym, jak wchodzą ze sobą w interakcje. Często pełnią one sprzeczne role – jako niszczycielskie szkodniki, biologiczne środki kontroli lub zapylacze – dlatego musimy być ostrożni, rozważając interwencję. Natura jest skomplikowana.


Wciornastki nie są lubiane, ale w skali empatii mogą wypadać znacznie gorzej.


Kiedy prosi się ludzi  o wymienienie najbardziej przerażających lub mających paskudną opinię zwierząt, prawie zawsze wymienia się rekiny, węże, wilki i krokodyle. Te wybory ujawniają ostry dysonans ze światem rzeczywistym, ponieważ rekiny odpowiadają za około 80 niesprowokowanych ataków rocznie i powodują około dziesięciu zgonów: pioruny są około 50 razy bardziej zabójcze. Dzikie gady i ssaki są nieco bardziej niebezpieczne, rozprawiając się z około 75 000 duszami rocznie.


Możemy mieć koszmarne sny o wielkich dzikich bestiach, ale większość z nas nie zdaje sobie sprawy, że to pestka w porównaniu z niektórymi z najskuteczniejszych agentów Kostuchy: komarami.


Według Światowej Organizacji Zdrowia choroby przenoszone przez komary zabijają około 725 000 osób rocznie, z czego około 600 000 z powodu malarii. Denga, wirus Zachodniego Nilu, żółta febra, zika i wiele innych patogenów i pasożytów przenoszonych przez komary przyczyniają się do ogromnej liczby zabitych lub osłabionych ludzi, głównie dzieci i osób starszych w krajach rozwijających się.


Rys. 6. Informacje o wirusie Zika © Światowa Organizacja Zdrowia .



Biorąc pod uwagę ogrom cierpienia, nie mówiąc już o ekonomicznym wpływie chorób przenoszonych przez komary, nikogo nie można winić za życzenie sobie, by komary zniknęły z powierzchni Ziemi. A przy dzisiejszej wiedzy i technologii likwidacja komarów zaczyna być wyobrażalna. Programy manipulacji genetycznej na dużą skalę, sterylizacja samców, infekcja bakteryjna lub inna technika mogą załatwić sprawę.


Pytanie brzmi, czy powinniśmy spróbować pozbyć się komarów?


Istnieje ponad 3000 gatunków komarów (rodzina Culicidae), a większość z nich żywi się nektarem i innymi substancjami roślinnymi, nigdy nie zbliżając się nawet do ludzi lub innych zwierząt. Tylko około 200 gatunków żywi się ludźmi, a garstka jest odpowiedzialna za rozprzestrzenianie się chorób: głównie gatunki z rodzajów AedesAnopheles i Culex.


Tak więc programy zwalczania prawdopodobnie zmiotłyby niewinnych mieszkańców ziemi, a takimi jest większość komarów. I mogą być tego konsekwencje. Larwy i dorosłe komary są pokarmem dla ważek, kijanek, niektórych żółwi i ryb; nietoperze i ptaki zjadają także dorosłe osobniki. W arktycznej tundrze biblijna liczba komarów w okresie letnim jest ważną pozycją w menu ptaków wędrownych. Jednak ekolodzy debatują nad znaczeniem komarów jako źródła pożywienia: jedni twierdzą, że liczba nietoperzy, ryb i ptaków gwałtownie zmniejszy się, z reperkusjami w całym łańcuchu pokarmowym; inni uważają, że zjadacze komarów przystosują się i łatwo przestawią na muszki i inne owady.


Komary są uważane głównie za złodziei nektaru, to znaczy pobierają nektar bez przenoszenia pyłku między kwiatami. Ale, choć brzmi to nieprawdopodobnie, niektóre z tych nieznośnych stworzeń jednak zapylają. Storczyk tępolistny (Platanthera obtusata) i storczyk bagienny północny (Platanthera flava) wydzielają słabe mieszanki zapachów, którym nie potrafią oprzeć się niektóre komary Aedes. Kiedy komar wpycha głowę w kwiaty tych storczyków, może wyjść z przyklejoną do niej pyłkowiną (torebką lepkiego pyłku). Pyłkowina może być prawie tak duża jak głowa komara i zaskakujące jest, że ten niechętny zapylacz jest w ogóle w stanie odlecieć. Oba storczyki są również zapylane przez ćmy, ale komary wydają się być ich głównym zapylaczami.


Po lewej i na dole po prawej: samiec i samica Aedes aegypti badające kwiaty storczyka tępolistnego. U góry po prawej: pyłkowina przyczepiona do oka komara © Lahondère et al., 2019. bioRxiv, obecnie opublikowane w PNAS 117: 708-716.



Inne storczyki są zapylane przez komary i prawdopodobnie także kilka innych gatunków roślin. Culex pipiens i gatunki pokrewne przyczyniają się do przenoszenia pyłku wrotyczu pospolitego (Tanacetum vulgare) i innych członków rodziny Asteraceae oraz trafnie nazwanego kwiatu komara (Lopezia racemosa) i lepnicy wąskopłatkowej (Silene otites). Aedes spp. pomagają zapylać Dryas integrifolia.


Kwiat komara © Juan Carlos Fonseca Mata , Wikimedia Commons.


<span>Lepnica wąskopłatkowa © <a href=\

Lepnica wąskopłatkowa © Stefan.lefnaer, Wikimedia Commons.





Dowody na zapylanie przez komary są często poszlakowe, ale wiarygodne. Okazy zebrane w terenie mogą być obładowane ziarnami pyłku, na poziomie porównywalnym z ćmami i motylami.


Co by się stało z tymi roślinami w świecie bez komarów? Nie da się powiedzieć. Mogą przetrwać z pomocą alternatywnych zapylaczy lub przez samozapylenie lub mogą wyginąć. Jeśli kiedykolwiek będziemy mieli środki na wyeliminowanie komarów, będziemy musieli zastanowić się nad równowagą między celowym wyniszczeniem gatunków a ratowaniem milionów ludzi i zwierząt przed śmiercią i chorobami. Dylemat nie pozwoli zasnąć w nocy niejednemu filozofowi moralności.

 

Readers’ wildlife photos

Why Evolution Is True, 8 sierpnia 2022

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

Athayde Tonhasca Júnior jest brytyjskim entomologiem.

 

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1470 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

„Grubogłowi przedsiębiorcy pogrzebowi w noc żywych trupów”   Júnior   2022-05-31
„Gryzoń skunksowy”, który żuje trujące rośliny i wypluwa truciznę na swoje futro   Coyne   2020-12-02
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
„New Yorker” pisze o hoacynie, sugeruje, że koncepcja Darwina drzew ewolucyjnych może być urojeniem   Coyne   2022-07-25
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
„Zapylisz mnie!”: nachalni bohaterowie świata roślin   Júnior   2022-06-11
“Czarne tygrysy” w małym indyjskim rezerwacie sugerują losowy dryf genetyczny   Coyne   2021-10-26
“Daily Beast” wypacza epigenetykę oszukańczymi twierdzeniami, że dzieci mogą “odziedziczyć wspomnienia Holocaustu”   Coyne   2017-10-05
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
“Odwrócenie specjacji” (fuzja gatunków) u kruków   Coyne   2018-03-16
“Partenogenetyczny” rak rozmnaża się bez seksu: czy to jest nowy gatunek?   Coyne   2018-02-17
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
“Scientific American” poświęca się polityce, a nie nauce; odmawia publikowania krytycznych analiz swoich fałszywych lub wprowadzających w błąd twierdzeń   Coyne   2022-09-01
“Współczesny” Homo sapiens mógł być w Eurazji aż 210 tysięcy lat temu   Coyne   2019-07-17
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
 Syntetyczna biologia oferuje obietnicę rozwiązania globalnego problemu z plastikiem   Agaba   2021-12-13
10 twierdzeń działaczy walczących w Afryce z GMO o tym, dlaczego postępy w biotechnologii upraw powinny zostać odrzucone – i dlaczego są one błędne   Maina   2022-11-17
100 milionów lat ozdabiania się śmieciami   Yong   2016-07-05
12 podstawowych punktów biologii ewolucyjnej   Cobb   2016-03-02
Pseudonauka Masaru Emoto   Novella   2017-12-18
Czy „toksyczna kobiecość” jest główną przyczyną bojów o społeczną sprawiedliwość?   Coyne   2021-02-08
Paradoksalne cechy genetyki inteligencji   Ridley   2013-12-18
“New Scientist”: Darwin jednak miał rację    Coyne   2020-10-01
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 1. Genetyczna plastyczność    Coyne   2020-10-03
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 2. Rzekome nieistnienie gatunków   Coyne   2020-10-05
Klasyczna historia skorygowana: porosty to grzyby + glony + drożdże (inne grzyby)   Coyne   2016-08-05
Homo floresiensis, hominin “hobbit”, w Internecie   Coyne   2016-11-25
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Strzelby, zarazki, maszyny to zdecydowanie antyrasistowska książka. Dlaczego lewica jej nie kocha?   Barnett   2021-10-13
„ Całujące się” koralowce złapane in flagranti   Yong   2016-07-28
”Sygnalizowanie cnoty” może nas irytować. Cywilizacja byłaby jednak bez niego niemożliwa    Miller   2019-09-13
A jednak chorują na raka    Łopatniuk   2016-02-13
Czyste okrucieństwo cięć w pomocy żywnościowej   Lomborg   2017-08-07
Dalszy spadek zgonów z powodu raka   Novella   2019-02-04
Dlaczego mamy alergie?   Zimmer   2016-01-28
Dlaczego sądy nie powinny rozstrzygać o nauce     2018-12-13
Dlaczego większość zasobównie wyczerpuje się   Ridley   2014-05-04
Dlaczego zwierzęta są urocze?   Coyne   2014-12-30
Dziennik z Mozambiku: Demony w kurzu   Naskręcki   2018-03-30
Dziwaczne, wysysające krew czerwie jurajskie   Cobb   2014-06-28
Ewolucja, ptaki i kwiaty   Coyne   2014-06-02
Gigantyczne “paleonory” wykopane przez wymarłe ssaki   Coyne   2017-06-29
Grupy anty-GMO przegrywają sprawę sądową w Nigerii    i Nkechi Isaak   2022-07-30
Jak karakara wygrywa z osami   Cobb   2013-12-29
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
Kilka lekcji z rosyjskiej rewolucji. Jak kuszący radykalny nihilizm prowadzi do ekstremizmu   Geifman   2021-03-22
Komisja Europejska ukrywa naukę o pszczołach   Ridley   2017-05-03
Malaria pachnąca cytryną    Zimmer   2015-04-07
Małpo ty moja   Koraszewski   2015-04-17
Metamorfozy    Júnior   2022-04-09
Minęło 40 lat od wydania „Samolubnego genu” – śmiała książka Richarda Dawkinsa ostała się próbie czasu   Ridley   2016-02-17
Niezwykły pasikonik szklany   Naskręcki   2014-05-27
Nowe badanie wskazuje na jednego oszusta   Coyne   2016-08-18
Nowy i dziwaczny rodzaj mimikry: nasiona rośliny naśladują kształt i zapach odchodów zwierzęcych, by ułatwić roznoszenie ich przez żuki gnojowe   Coyne   2015-10-20
O porażkach wolności i lęku przed nauką   Dennett   2016-05-20
O rzeczywistości rasy i odrazie do rasizmu    i Brian Boutwell   2017-09-04
Obniżenie poprzeczki dla tradycyjnej medycyny chińskiej dla ideologii i zysku     2017-12-29
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Osobisty mikrobiom w cyfrach   Zimmer   2014-08-14
Ostrogony nie są naprawdę “żywymi skamieniałościami”    Coyne   2015-07-29
Palestyńska intersekcjonalność z nazistami   Frantzman   2017-07-08
Pochwała ignorancji, czyli wiem, że nie wiem   Cullen   2017-01-11
Przykre niespodzianki, czyli czerniak i siwizna   Łopatniuk   2015-08-01
Przypuszczalnie złamana kość    Coyne   2015-06-04
Rozum i Wiara IICzyli takie sobie rozmowy o religijnych „prawdach” i problemach z nimi związanych.   Ferus   2015-11-22
Ryba z biodrami   Mayer   2016-03-30
Siedem narzędzi myślenia   Dennett   2014-11-19
Skrzydlaci oszuści i straż obywatelska   Young   2014-01-02
Tako rzecze antyszczepionkowa “wojowniczka mama”, Brittney Kara: jeśli szczepionki są tak wspaniałe, to dlaczego nie wspomina ich Biblia?     2018-04-26
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
Wielkoskrzydłe   Naskręcki   2014-04-02
Wierzący nagradzani za życia   Coyne   2014-12-21
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Świetna ewolucyjna innowacjaktóra okazała się zgubna   Yong   2015-12-10
Dlaczego odmawiamy dostrzegania jaśniejszej strony, choć powinniśmy   Pinker   2018-04-17
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Mądrość w pułapce autorytetu   Witkowski   2020-04-18
Po prostu nie mogę się doczekać, aby znów wyruszyć w trasę   Tonhasca Júnior   2022-10-27
Pochwała jednoznaczności   Witkowski   2019-10-29
Z perspektywy naszego kurnika   Witkowski   2020-01-16
A co to takie włochate?   Łopatniuk   2016-04-02
A genomy ciągle kurczą się…   Zimmer   2016-11-22
A teraz dobre wiadomości: Sprawy naprawdę idą w dobrym kierunku   Pinker   2015-11-24
A polać wielką wodą…   Cipiur   2019-05-18
A.N. Wilson znowu kopie Darwina, tym razem w “Times”   Coyne   2017-09-07
Adam i Ewa: dwoje, czy więcej niż dwoje przodków?   Coyne   2017-01-07
Afrykańscy naukowcy wzywają do polityki poparcia biologii syntetycznej i innych innowacji   Agaba   2021-12-02
Agroekologia zmienia biednych farmerów w biedniejszych   Muhumuza   2022-06-09
AI – asystent lekarza   Novella   2020-12-09
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Akademicki skandal: troje badaczy umyślnie publikowało fałszywe artykuły o „badaniach żałości”, by pokazać fatalne standardy akademickie w naukach społecznych   Coyne   2018-10-12
Akcja afirmatywna w wieloetnicznym narodzie   Hyams   2020-07-17
Aktywacja telomerazy mogłaby prowadzić do leczenia samej starości   Ridley   2015-10-27
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Aktywność umysłowa nie zapobiega osłabieniu umysłowej sprawności   Novella   2018-12-15
Akupunktura jadu pszczelego: śmiercionośne znachorstwo, które może zabić     2018-04-23
Akupunktura kontra nauka, wersja lingwistyczna     2017-06-01
Akupunktura kwantowa   Novella   2019-04-23

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


&#8222;Choroba&#8221; przywrócona przez Putina


&#8222;Przebudzeni&#8221;


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk