|
Nie tylko kakao
|
Paulina Łopaniuk
| 2019-04-20
|
Większość z nas lubi podróże, wakacje w tropikach nęcą i kuszą, urlop nad ciepłym morzem to jedno z tych marzeń, które dzieli ze sobą naprawdę wiele osób. Nawet jeśli spełnienie tych marzeń obarczone jest niekiedy ryzykiem pewnych nie zawsze radosnych niespodzianek. Nie, to jeszcze nie ten od dawna obiecywany tekst o pchłach piaskowych, poczekam z nim na cieplejsze dni i na okres bardziej tradycyjnie uchodzący za wakacyjny. Dzisiaj tylko taka ciekawostka. Dość rzadka u ludzi patologia, choć niestety nie zawsze zasługująca na miano błahostki.
Pewien pięćdziesięciodziewięciolatek podróżował do Kenii. Sporo czasu spędził w położonej na wschodnim wybrzeżu kraju Mombasie leżącej w znacznej części na koralowej wyspie. Wędrówki wzdłuż plaż, brodzenie w ciepłej oceanicznej wodzie, wszystko to na pewno bardzo przyjemne, ale zakłócone pojedynczym przykrym incydentem. Podczas jednego ze spacerów, idąc płytką przybrzeżną wodą, mężczyzna nadepnął na coś. Na kolec płaszczki najpewniej. Ranę postanowił zaopatrzyć we własnym zakresie, wspomagając się liśćmi aloesu, po czym wakacjował dalej. Jakiś czas później, gdy wrócił już do domu, do Australii, zauważył zmianę skórną na grzbiecie stopy. Otaczająca ją opuchlizna mogła niepokoić, nie towarzyszyły jej jednak dodatkowe cechy mogące się wiązać z ryzykiem poważnej infekcji, badania radiologiczne ukoiły obawy związane z ewentualnym zajęciem przez stan zapalny kości, można by rzecz łatwo zlekceważyć, tyle że zmiana nie bardzo chciała ustąpić, w związku z czym – mniej więcej półtora miesiąca od wspomnianego wakacyjnego incydentu – pobrano wycinek do badań mikroskopowych. Któż wie w końcu czy w takim babrzącym się owrzodzeniu nie drzemie coś poważniejszego. Nie można wszak wykluczyć nowotworu, związek czasowy z urazem może się przecież okazać koincydencją li tylko, a nowotwory skórne, zwłaszcza najczęstsze, raki podstawnokomórkowe, lubią przybierać podobną postać. Nie tym razem jednak.
Obraz mikroskopowy na pierwszy rzut oka nie był w żaden sposób charakterystyczny. Ot, owrzodzenie. Trochę martwicy w dnie owrzodzenia, wokół masywne nacieki zapalne. Wykonano nawet dodatkowe barwienia w kierunku zmian grzybiczych, jednak niczego konkretnego nie ukazały, co się niestety niekiedy zdarza. Diagnostyka zmian skórnych nie zawsze bywa prosta i nie zawsze od razu daje rezultaty. Na szczęście pobrano też wymazy z owrzodzenia i ekipie mikrobiologicznej nimi się zajmującej poszczęściło się nieco bardziej. Udało się wykryć pasażera na gapę. Grzybiczego pasażera.
Nie zrozumcie mnie źle, grzyby nie zawsze muszą oznaczać coś złego, niektóre z nich potrafią pomieszkiwać w różnych rejonach ludzkiego ciała, niekoniecznie przysparzając gospodyni czy gospodarzowi jakichkolwiek przykrości, ewentualnie przysparzając ich jedynie w sytuacjach, gdy pojawiają się okoliczności upośledzające układ odpornościowy kolonizowanej przez nie osoby. Do takich oportunistycznych maluchów zalicza się często chociażby drożdżaki z rodzaju Candida, dalece nie o wszystkich jednak grzybach można to powiedzieć. Wiele z nich, gdy już je u człowieka znajdujemy, z automatu oznacza patologię.
Niektórych zaś w ogóle prawie u człowieka nie widujemy. Grzybiczy intruz znaleziony u naszego wakacyjnego pechowca to przykład takiej właśnie sytuacji. Nie, oczywiście, nie od razu było to jasne. Najpierw należało wroga zidentyfikować, czyli najpierw podhodować nieco, utuczyć, dać mu pole do popisu… By w końcu przyłapać ze spuszczonymi… znaczy, z wypuszczonymi zarodnikami – i już, macie drania i możecie go identyfikować. I to się ekipie mikrobiologicznej udało, a efekt był tyleż efektowny estetycznie, co i zaskakujący.
Mikrobiolożką nie jestem, nie będę was więc próbowała zarzucać szczegółami ani samej hodowli, ani grzybowego wizerunku czy biologii, to nie moja działka w końcu. Zapytajcie Sporothrix. Podkreślę tylko, że trochę to trwało – diagnostyka mikrobiologiczna bywa długotrwała. Na początku grzybek rósł, owszem, żwawo, ale poprzestawał na plątaninie strzępek, takich ot, niteczek dzielonych przegrodami (możecie się czasem spotkać z określeniem “septowane”). Mijały tygodnie. Dwa, trzy, cztery… Po czterech tygodniach wreszcie coś się ruszyło. Powolutku. pojawiły się maleńkie, paromikrometrowe zarodniki. Wczesne na razie i mało specyficzne. Czekano dalej. Maluchy rosły, dojrzewały, zmieniały się. Z kilku mikrometrów długości doszły do kilkunastu, potem dwudziestu. Z jednokomórkowych nieco szklistych drobinek część zaczęła przekształcać się w dwukomórkowe (z przegrodą poprzeczną) prążkowane jakby twory o grubych ścianach, tracąc z czasem swą anonimowość. Takie konidia pozwoliły na lepszy wgląd w naturę intruza i dostarczyły wskazówek, które wymagały już tylko ostatecznego przyklepania (taki niby drobiazg, ale wymagał do potwierdzenia analizy grzybowego DNA).
Pacjenta, jak się okazało, zaatakował organizm, który dużo chętniej i dużo częściej atakuje mango, winorośl, kakaowce czy nawet palmy kokosowe. Tak, mówimy o patogenie zasadniczo roślinnym, Lasiodiplodia theobromae, widzicie zresztą tego kakaowca (Theobroma) w nazwie gatunkowej (jako czynnik wywołujący chorobę kakaowców go właśnie opisano w dziewiętnastym wieku). Ale ewidentnie uparty grzyb nie trzyma się ściśle granic królestw – lubi roślinki, ale i ssakiem nie pogardzi.
L. theobromae, podobnie jak zresztą zapewne większość z was, lubi ciepłe kraje. Tropiki zwłaszcza i rejony subtropikalne – literatura wspomina o zasięgu rzędu 40° na północ i 40° na południe od równika. Atakuje wiele gatunków roślin, lubi korzenie i łodygi, liście i owoce – taki, ot, mało wybredny. Można domniemywać, że w tym konkretnym przypadku zdążył był się zaprzyjaźnić z aloesem użytym przez naszego pacjenta do opatrzenia skaleczonej stopy. Naturalne ewidentnie nie zawsze będzie najlepsze czy to do zaopatrzywania ran, czy do jedzenia (takiego na przykład muchomora sromotnikowego, Amanita phalloides, raczej nie jedzcie, mimo iż zupełnie naturalny i nawet ponoć smaczny – nie pali mi się wcale do kolejnej notki o wątrobie). Zakażenia Lasiodiplodia theobromae nie są u ludzi, jak już wspomniałam, częste. To raczej kazuistyka, trochę jednak raportów w literaturze znajdziemy. I niestety nie wszystkie będą równie powierzchowne, jak u naszego pięćdziesięciodziewięciolatka, którego skutecznie i bez dalszych komplikacji wyleczył worykonazol.
Owszem, znajdą się pośród tych historii takie – relatywne – drobiazgi, jak ropień podskórny pośladka u świeżej imigrantki z Kambodży czy przywleczone do Kanady przez pewną pięćdziesięciolatkę z wyjazdu (z Jamajki) owrzodzenie – tym razem pechowa chora nabawiła się grzybicy wskutek urazu najbanalniejszego z banalnych i najbardziej kreskówkowego z kreskówkowych – poślizgnęła się na skórce banana i upadła na drewniane schody, raniąc się niezbyt nawet dotkliwie, ale z efektem, że tak powiem, długofalowym (owrzodzenie w miejscu zranienia pojawiło się kilka tygodni później). Niekiedy jednak efekty napotkania na swej drodze L. theobromaebywają bardziej przykre, a same zmiany sięgają głębiej. U pewnego prawie-siedemdziesięciolatka leczonego z powodu szpiczaka mnogiego na przykład infekcja sięgnęła kości.
Grzybicze zapalenie kości i szpiku trzeciego palca prawej stopy mimo prób leczenia zachowawczego skończyło się amputacją (nie, nie całej stopy na szczęście), zmiany martwicze bowiem narastały nieubłaganie i wyniki badań obrazowych prezentowały się niepokojąco.
Nasz kakaowcowy grzyb potrafi uderzyć też w płuca, dając w efekcie grzybicze zapalenie płuc, jak u czterdziestopięcioletniego mężczyzny po przeszczepieniu wątroby (w przebiegu leczenia raka tego narządu), potrafi zaatakować zatoki, przy czym choć znane są przypadki chorych na wywoływane przezeń grzybicze zapalenie zatok, których układ odpornościowy był poważnie obciążony, jak chociażby u sześćdziesięciosześciolatka cierpiącego z powodu niedokrwistości anaplastycznej, nie dotyczy to wcale wszystkich. Znany jest przypadek zupełnie poza tym zdrowej trzydziestolatki, której dolegliwości (krwotoki i wycieki z nosa, bóle głowy) okazały się winą Lasiodiplodia theobromae radośnie rozrastającego się w zatokach pacjentki.
I to wcale jeszcze nie wszystko. Niepozorny grzybek uszkadzający drzewka kakaowe potrafi wywołać patologie, przy których w oczach – nomen omen – niektórych z nas amputacja palca nieco blednie i traci na znaczeniu. W końcu to tylko palec. U stopy w dodatku.
Tak, na pewno już się domyślacie – w końcu nie byłam przesadnie subtelna, prawda? L. theobromaezdarza się zadomowić też w obrębie gałki ocznej. Właściwie z tego właśnie, gdy idzie o zakażenia u ludzi, jest najbardziej znany, a pierwsze przypadki opisywano już w latach sześćdziesiątych dwudziestego wieku, żadna to zatem nowość. Najczęściej uszkadza rogówkę. Grzybicze zapalenie rogówki przezeń wywoływane nie zawsze okazuje się łatwe do opanowania, nie zawsze odpowiada na standardowe leczenie przeciwgrzybicze, miewa brzydką tendencję do uogólniania się do zapalenia całej gałki ocznej (panophthalmitis) i nierzadko (niektóre teksty mówią o większości przypadków) wymaga interwencji chirurgicznej.
Uważajcie, mili moi, miłe moje, na tego delikwenta. Najpierw zeżre wasze kakao (i papaje), potem zabierze się za was. I zacznie od gałek ocznych.
No dobra, trochę żartuję. Ale tylko troszeczkę.
(Przypominam też, że patologów możecie śledzić również na fejsbuku – warto tam zaglądać, bo strona jest codziennie aktualizowana)
Literatura:
An unusual skin lesion caused by Lasiodiplodia theobromae. LJ Papacostas, A Henderson, K Choong, D Sowden; Medical mycology case reports 2015;8:44-46
Lasiodiplodia theobromae isolated from a subcutaneous abscess in a Cambodian immigrant to Australia. MM Maslen, T Collis, R Stuart; Journal of Medical & Veterinary Mycology 1996;34:279-283 Subcutaneous phaeohyphomycosis caused by Lasiodiplodia theobromae and successfully treated surgically. RC Summerbell, S Krajden, R Levine, M Fuksa; Medical Mycology2004;42(6):543-7 Current Perspectives on Ophthalmic Mycoses. PA Thomas; Clinical microbiology reviews2003;16(4):730-97 Antifungal Susceptibility, Morphological and Molecular Characterization of Lasiodiplodia theobromae Isolated from a Patient with Keratitis. PD da Rosa, C Locatelli, K Scheid, D Marinho, L Kliemann, A, Fuentefria, LZ Goldani; Mycopathologia 2018;183:565 Lasiodiplodia theobromae Keratitis: A Case Report and Review of Literature. S Saha, J Sengupta, D Banerjee, A Khetan; Mycopathologia 2012;174:335 Successful Treatment of Lasiodiplodia theobromae Keratitis – Assessing the Role of Voriconazole. ST Li, EP Yiu, AH Wong, JC Yeung, LW Yu; Case Reports in Ophthalmology 2016;7(3):179–185 Treatment with intrastromal and intracameral voriconazole in 2 eyes with Lasiodiplodia theobromae keratitis: case reports. K Lekhanont, M Nonpassopon, N Nimvorapun, P Santanirand; Medicine (Baltimore) 2015;94(6):e541 Maxillary sinusitis caused by Lasiodiplodia theobromae. AJ Kindo, C Pramod, S Anita, S Mohanty; Indian Journal of Medical Microbiology 2010;28(2):167-9 Lasiodiplodia theobromae pneumonia in a liver transplant recipient. PC Woo, SK Lau, AH Ngan, H Tse, ET Tung, KY Yuen; Journal of Clinical Microbiology 2008;46(1):380-4 Invasive Fungal Sinusitis by Lasiodiplodia theobromae in an Patient with Aplastic Anemia: An Extremely Rare Case Report and Literature Review. HJ Gu, YJ Kim, HJ Lee, SH Dong, SW Kim, HJ Huh, CS Ki; Mycopathologia 2016;181(11-12):901-908 Lasiodiplodia species fungal osteomyelitis in a multiple myeloma patient. M Mohan, SC Shalin, A Kothari, JC Rico, K Caradine, M Burgess; Transplant Infectious Disease 2016;18(5):761-764 Paulina ŁopatniukLekarka ze specjalizacją z patomorfologii, pasjonatka popularyzacji nauki, współtwórczyni strony poświęconej nowinkom naukowym Nauka głupcze, ateistka, feministka. Prowadzi blog naukowy Patolodzy na klatce.
Znalezionych 1474 artykuły.
|
|
|
|
|
|
|
| Uprawy GM są dobre dla środowiska |
|
|
|
2014-07-08 |
| Bliskie spotkania z baronem MünchausenemPaulina Łopatniuk |
|
|
|
2017-07-22 |
| Indyjscy farmerzy wysiali ziarna GMO w proteście obywatelskiego nieposłuszeństwa |
|
|
|
2019-06-13 |
| Coraz mniejsza część głównych plonów roślin jadalnych na świecie idzie na wyżywienie głodnych, a coraz więcej wykorzystuje się do celów niespożywczych |
|
|
|
2022-05-28 |
| Maniok o wysokiej zawartości żelaza i cynku może poprawić odżywianie i zdrowie w Afryce Zachodniej |
|
|
|
2019-02-05 |
| Pierwsze spojrzenie na mikroby współczesnych łowców zbieraczy |
|
|
|
2014-04-23 |
| Wojna domowa w ludzkim genomie |
|
|
|
2014-10-13 |
| Badania dowodzą, że fakty nie mają znaczenia: jak propaganda wykorzystuje i normalizuje antysemityzm |
|
|
|
2022-08-03 |
| Nazistowscy lekarze i dzisiejsi antysemici: redefinicja etyki, żeby usprawiedliwić prześladowania Żydów |
|
|
|
2022-07-18 |
| Film dokumentalny “Know GMO”, nakręcany w Afryce, stawia wyzwanie panikarskiej kampanii straszenia ludzi |
|
|
|
2015-11-07 |
| Carl Zimmer o gatunkach i ochronie |
|
|
|
2024-02-29 |
| Maleńkim lisom na Wyspach Santa Barbara brakuje różnorodności genetycznej i strachu przed ludźmi |
|
|
|
2016-05-15 |
| Ekomodernizm i zrównoważona intensyfikacja |
|
|
|
2015-06-17 |
| Chemicznie zakamuflowana żaba |
|
|
|
2015-12-12 |
| Nie jesteśmy wszyscy neandertalczykami: tak postępuje nauka |
|
|
|
2016-02-02 |
| Strepsiptera – najdziwaczniejsze owady? |
|
|
|
2015-12-22 |
| Nigeria gotowa na spełnienie oczekiwań rolników |
|
|
|
2022-07-08 |
| Ogniska odry w Brooklynie w 2013 r.: Badanie kosztów antyszczepionkowej pseudonauki |
|
|
|
2018-08-14 |
| Atak “doktorostwa Wolfson” na rodziców chłopca, który zmarł na koklusz |
|
|
|
2018-09-20 |
| Naiwna promocja “integrowania” znachorstwa do medycyny |
|
|
|
2018-01-29 |
| Triumf Mao: Światowa Organizacja Zdrowia oficjalnie akceptuje szarlatanerię tradycyjnej chińskiej medycyny |
|
|
|
2019-06-04 |
| Rolnictwo biodynamiczne: podobne do antropozoficznej medycyny, ale dla farm |
|
|
|
2018-04-06 |
| Fabrizio Benedetti pyta: “Czy badania placebo wzmacniają pseudonaukę?” |
|
|
|
2019-11-01 |
| Naturopaci: potrafią uczynić nawet sól z Epsom potencjalnym zabójcą |
|
|
|
2017-10-23 |
| Obniżenie poprzeczki dla tradycyjnej medycyny chińskiej dla ideologii i zysku |
|
|
|
2017-12-29 |
| Szarlatan handlujący fałszywą nadzieją |
|
|
|
2017-05-12 |
| Czego może nas nauczyć była zwolenniczka antyszczepionkowców, Kelley Watson-Snyder |
|
|
|
2019-08-30 |
| Nanocząstki: nowy, jedyny, prawdziwy powód wszystkich chorób? |
|
|
|
2017-03-24 |
| Finansowanie społecznościowe terapii komórkami macierzystymi o nieudowodnionej skuteczności: wykorzystywanie hojności obcych, by płacić za szarlatanerię |
|
|
|
2018-05-18 |
| Antyszczepionkowcy - pielęgniarka lub lekarz nie powinni opiekować się dziećmi |
|
|
|
2018-09-10 |
| Wybuchy epidemii odry w Europie: zapowiedź tego, co przyjdzie do USA? |
|
|
|
2017-07-24 |
| Szczepionka HPV działa. Koniec kropka |
|
|
|
2019-07-13 |
| Akupunktura kontra nauka, wersja lingwistyczna |
|
|
|
2017-06-01 |
| Śmiertelność z powodu raka nadal spada wbrew twierdzeniom szarlatanów |
|
|
|
2020-02-11 |
| Efekt Krugera-Dunninga, antyszczepionkowcy i arogancja ignorancji |
|
|
|
2018-08-09 |
| Dlaczego sądy nie powinny rozstrzygać o nauce |
|
|
|
2018-12-13 |
| Tydzień Świadomości Homeopatii. Pomaga przypomnieć ludziom, że jest to szarlataneria! |
|
|
|
2018-05-02 |
| Plastry uśmierzające ból z Luminas: gdzie słowa „kwantum” i „energia” w rzeczywistości znaczą „magia” |
|
|
|
2018-09-07 |
| Zabobonne pojęcia u sedna przekonań antyszczepionkowych |
|
|
|
2017-08-21 |
| Tako rzecze antyszczepionkowa “wojowniczka mama”, Brittney Kara: jeśli szczepionki są tak wspaniałe, to dlaczego nie wspomina ich Biblia? |
|
|
|
2018-04-26 |
| Jak to jest, że Stanisław Burzyński nadal żeruje na zrozpaczonych pacjentach z rakiem? |
|
|
|
2018-05-12 |
| Helen Lawson i czarna maść: wycinanie, wypalanie i zatruwanie w sposób „naturalny” |
|
|
|
2018-06-09 |
| Homeopatia, wibracje i oszustwo |
|
|
|
2018-06-12 |
| Kolejne przypomnienie, nie ma epidemii autyzmu |
|
|
|
2017-03-13 |
| Akupunktura jadu pszczelego: śmiercionośne znachorstwo, które może zabić |
|
|
|
2018-04-23 |
| Naturopatyczna propaganda głosi normalne porady dotyczące stylu życia jako własne i dodaje szamaństwo |
|
|
|
2018-02-14 |
| Rzekł antyszczepionkowiec: Szczepionki powodują autyzm u psów! |
|
|
|
2017-04-28 |
| Dychotomiczne myślenie, niepewność i zaprzeczanie nauce |
|
|
|
2020-01-01 |
| Dlaczego szarlatani nie powinni nadzorować sami siebie |
|
|
|
2019-05-08 |
| Zły tydzień dla homeopatii jest dobrym tygodniem dla nauki |
|
|
|
2018-03-23 |
| Inicjatywa „Globalna Spójność”: nonsens na globalną skalę |
|
|
|
2018-04-11 |
| Dziennik z Mozambiku: Sybilla |
|
|
|
2014-03-01 |
| Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce |
|
|
|
2023-05-01 |
| Musi się potępić akademicki mobbing uczonego |
|
|
|
2018-12-14 |
| Przekonania antyoświeceniowe są „zaskakująco trwałe” |
|
|
|
2018-05-11 |
| Na zdrowie: izraelscy naukowcy warzą piwo na ”wskrzeszonych” drożdżach sprzed 5000 lat |
|
|
|
2019-05-31 |
| Ostateczna klęska teorii ewolucji |
|
|
|
2016-02-15 |
| Co mówi nam ruch płaskiej Ziemi |
|
|
|
2018-05-17 |
| Organiczne środki owadobójcze są szkodliwe dla pożytecznych owadów |
|
|
|
2022-04-30 |
| Wspólne pochodzenie sygnałów płodności |
|
Cobb |
|
2014-01-28 |
| Uderzające podobieństwo: rewolucyjne wyniki badań nad bliźniętami |
|
Dynesen |
|
2018-08-27 |
| Opera mydlana z życia łysek amerykańskich, część III |
|
Lyon |
|
2017-07-28 |
| Edytowanie genów kluczem do ulepszenia podstawowych upraw w Afryce |
|
Abugu |
|
2021-10-01 |
| Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów |
|
Abutu |
|
2023-08-14 |
| Ugandyjscy studenci nalegają na powszechne stosowanie biotechnologii i uchwalenie prawa o biobezpieczeństwie |
|
Agaba |
|
2021-11-17 |
| Afrykańscy naukowcy wzywają do polityki poparcia biologii syntetycznej i innych innowacji |
|
Agaba |
|
2021-12-02 |
| Syntetyczna biologia oferuje obietnicę rozwiązania globalnego problemu z plastikiem |
|
Agaba |
|
2021-12-13 |
| Czy wykształceni ludzie są bardziej antysemiccy? |
|
Albert Cheng i Ian Kingsbury |
|
2021-04-05 |
| Fałszywe nadzieje i niewidzialni wrogowie |
|
Anomaly |
|
2018-02-09 |
| Skuteczny kontra patologiczny altruizm |
|
Anomaly |
|
2018-10-10 |
| Dziwaczny rodzaj rasistowskiego patriarchatu |
|
Arora |
|
2020-12-31 |
| Pierwsza spożywcza roślina GMO w Ghanie |
|
Baffour-Awuah |
|
2022-04-16 |
| Wszystkie antyizraelskie wiadomości zasługują na publikację |
|
Bard |
|
2021-09-04 |
| Strzelby, zarazki, maszyny to zdecydowanie antyrasistowska książka. Dlaczego lewica jej nie kocha? |
|
Barnett |
|
2021-10-13 |
| Opowieść o dwóch krzywych dzwonowych |
|
Ben Winegard |
|
2017-04-12 |
| Przeddarwinowscy “darwiniści” |
|
Berry |
|
2020-10-16 |
| Nie karm mózgu śmieciowym jedzeniem |
|
Bhogal |
|
2022-08-10 |
| Niebezpieczne życie antropologa |
|
Blackwell |
|
2019-10-12 |
| Nowe zastosowania zużytych filtrów do dializy |
|
Blum |
|
2018-08-07 |
| Odwołajcie antyszczepionkową konferencję w Tel Awiwie |
|
Blum |
|
2019-11-15 |
| Fałszywa pokora nie uratuje planety |
|
Boudry |
|
2020-01-09 |
| Dlaczego środowiskowcy stanowią większą przeszkodę dla skutecznej polityki klimatycznej niż negacjoniści? |
|
Boudry |
|
2022-02-21 |
| Ryzyko niewarte podejmowania: list otwarty do moich kolegów w świecie akademickim |
|
Boutwell |
|
2017-06-14 |
| Stagnacja socjologii i jej przyczyny |
|
Boutwell |
|
2017-03-21 |
| Ewolucyjne wyjaśnienie nienaukowych przekonań |
|
Bretl |
|
2020-01-31 |
| Dlaczego leniwce wypróżniają się na ziemi? |
|
Bruce Lyon |
|
2014-02-02 |
| Zaprzeczanie neuronauce o różnicach płci |
|
Cahill |
|
2019-04-05 |
| Propaganda w wykonaniu nauczycieli akademickich |
|
Chesler |
|
2021-06-02 |
| Nagonka na Izrael grasuje w stowarzyszeniach nauk ścisłych, medycyny i edukacji |
|
Chesler |
|
2021-06-24 |
| Ugandyjski dziennikarz: jak informować o biotechnologii, kiedy jej krytycy rozsiewają dezinformację? |
|
Christopher Bendana |
|
2017-11-03 |
| A polać wielką wodą… |
|
Cipiur |
|
2019-05-18 |
| Zrozumienie nowoczesnych horrorów afrykańskich zakorzenionych w handlu niewolnikami przez Ocean Indyjski |
|
Clarfield |
|
2019-02-28 |
| Ewolucyjne korzyści udawania ofiary |
|
Clark |
|
2021-03-11 |
| Co byłoby, gdyby Wilkins i Franklin umieli ze sobą współpracować? |
|
Cobb |
|
2016-09-03 |
| Ewolucja człowieka: zarośnięty brzeg |
|
Cobb |
|
2016-02-24 |
| Google świętuje Antoniego van Leeuwenhoeka |
|
Cobb |
|
2016-10-31 |
| Ogony CAT osłabiają centralny dogmat – dlaczego ma to znaczenie i dlaczego nie ma |
|
Cobb |
|
2015-01-08 |
| Z okazji urodzin Maxa Delbrücka |
|
Cobb |
|
2016-09-22 |
| Wesołych Świąt od Oswalda Avery’ego – ale co byłoby, gdyby zmarł wcześniej? |
|
Cobb |
|
2016-12-30 |
| Kacze dzioby, Umwelt i a priori Kanta |
|
Cobb |
|
2019-03-04 |
|
| « Poprzednia strona Następna strona » |
| | |
