Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 14:00

« Poprzedni Następny »


Najstarsza jak dotąd identyfikacja medycyny sądowej


Jerry Coyne 2014-12-10

Pamiętacie te słynne słowa Shakespeare’a:

Tak więc nam słońce Yorku zamieniło
Zimę niesnasek w promieniste lato
I chmury zwisłe ponad naszym domem
Legły w głębokim łonie oceanu. (Tłum. Józef Paszkowski)


Są to, oczywiście, otwierające słowa Ryszarda III i wypowiada je nikczemny i garbaty król[i] chociaż w tekście sztuki nazywany jest „Gloucester”, był rzeczywistą postacią – królem Ryszardem III – i był zdeformowany z powodu skoliozy  (zdeformowanie Ryszarda potwierdzają zapisy historyczne, włącznie z opisem Thomasa More’a).


Mógłbym w skrócie opowiedzieć historię tego krótko żyjącego króla (1452-1485), ale pozwolę autorom nowego artykułu w „Nature Communications”(odnośnik i link na dole) dać wam tło. Są to bowiem naukowcy, którzy zidentyfikowali jego zwłoki znalezione dwa lata temu pod parkingiem w Leicester; i opublikowali to, co wydaje się być definitywną identyfikacją w oparciu o badanie szkieletu, datowania i DNA. Dane genetyczne są absolutnie super, bo poza zidentyfikowaniem go, mogli zdobyć niezłą orientację, jaki miał kolor oczu i włosów i sprawdzić to z zapisami historycznymi. King i in. tak piszą o Ryszardzie:


Ryszard III jest jednym z najsłynniejszych i najbardziej kontrowersyjnych królów angielskich. Jego wstąpienie na tron w 1483 r. po śmierci jego brata, Edwarda IV, było uważane za sporne, bo obejmowało dyskredytację małżeństwa Edwarda, a więc również roszczeń obu synów Edwarda do tronu. Później wypłynęło nieudowodnione jak dotąd oskarżenie, że Ryszard zamordował swoich dwóch bratanków, żeby umocnić własne roszczenie. Śmierć Ryszarda dwa lata później, 22 sierpnia 1485 r. w Bitwie pod Bosworth, oznaczała koniec dynastii Plantagenetów, którzy rządzili przez 300 lat, i początek okresu Tudorów. Ryszard III był ostatnim królem angielskim zabitym w bitwie, został jednym z najbardziej osławionych złoczyńców Shakespeare’a i jest jednym z nielicznych monarchów angielskich, którego dokładne miejsce pochówku nie było znane: tajemnica otaczająca los jego szczątek przetrwała do dnia dzisiejszego.


Zapisy historyczne donoszą, że po śmierci Ryszarda na polu bitwy w wieku 32 lat, jego zwłoki sprowadzono do Leicester i pochowano w średniowiecznym klasztorze franciszkanów. Klasztor został rozwiązany w 1538 r. na rozkaz króla Henryka VIII i większość budynków rozebrano w kolejnych latach. Mniej więcej 125 lat później rozeszła się pogłoska, że szczątki Ryszarda III zostały ekshumowane podczas rozwiązania klasztorów i wrzucone do rzeki Soar w Leicester. Długo jednak uważano, że ta pogłoska była nieuzasadniona i dlatego sądzono, że grób Ryszarda III nadal powinien leżeć wśród pozostałości po kościele franciszkanów. Choć zapisy historyczne i prowadzone analizy od dawna wskazywały przybliżone miejsce klasztoru franciszkanów i jego prawdopodobną lokalizację w nowoczesnym miejskim krajobrazie Leicester, dokładne miejsce grobu Ryszarda III poszło w zapomnienie przez 527 lat od czasu jego śmierci.


Chociaż Ryszard III rządził zaledwie nieco ponad dwa lata, istnieje sporo informacji historycznych o rozmaitych wydarzeniach w jego życiu i wokół jego śmierci. Są wśród nich aspekty jego wyglądu, takie jak szczupła budowa, jedno ramię wyższe od drugiego oraz fakt, że był ranny na polu walki, czego rezultatem była jego śmierć. We wrześniu 2012 r. szkielet (Szkielet 1) został wykopany na miejscu, gdzie jak przypuszczano stał klasztor franciszkanów w Leicester, ostatnie znane miejsce spoczynku Ryszarda III.


Jak identyfikujesz kości ze szczątek, które liczą ponad pięć wieków? No cóż, najpierw patrzysz, czy szkielet wygląda jak szkielet człowieka, który mógł być Ryszardem III. I istotnie, robił to:


Szkielet mężczyzny w wieku 30-34.  Zgadza się.
Szczupła budowa, skolioza (jedno ramię wyższe od drugiego). Zgadza się.
Datowanie radiowęglowe zgodne z danymi historycznymi. Zgadza się: datowane na 1456-1530 z 95.4% prawdopodobieństwem.
Uszkodzenia szkieletu zgodne ze śmiercią w bitwie. Zgadza się.


To całkiem nieźle, bo nie może być wielu ludzi z wykrzywionymi plecami, którzy zginęli w bitwie we właściwym czasie, będąc we właściwym wieku, pochowani w miejscu, gdzie według pogłosek pochowany był Ryszard. Dla rozstrzygnięcia sprawy jednak autorzy dokonali analizy DNA, wydostając materiał genetyczny z zębów i kości szkieletu. Użyli trzech rodzajów DNA, sekwencjonując je, a potem sprawdzając, czy odpowiadają znanym potomkom Ryszarda (tak, istnieje kilku, bo brytyjskie genealogie królewskie są skrupulatnie notowane).


Tutaj, dla zainteresowanych, są genealogie kilku krewnych Ryszarda, których DNA porównywano z jego domniemanymi szczątkami (kliknij, żeby powiększyć):



Użyli trzech rodzajów DNA i podam wyniki osobno.


1. DNA mitochondrialny (mtDNA).
 To jest DNA w mitochondrium, organellum komórkowych, które wytwarza energię i ma własną cząsteczkę DNA, różną od “normalnego” DNA w jądrze. Ponieważ znajduje się w „cytoplazmie” komórki (zawartości komórki) mtDNA przekazywany jest wyłącznie od matki do potomstwa, jako że cała cytoplazma zapłodnionego jajeczka pochodzi od matki. Ojcowski mitochondrialny DNA nie dostaje się do jajeczka podczas zapłodnienia przez plemnik, a więc część jego DNA nie jest obecna u jego dzieci.


Jeśli więc porównujesz mtDNA domniemanego Ryszarda III z jego potomkami, musisz znaleźć ciągłą linię żeńskich potomków, które pochodzą albo od matki Ryszarda, albo od jego siostry. I to, na szczęście, istnieje. Jeśli spojrzysz na prawą stronę powyższego diagramu, zobaczysz, że najstarsza siostra Richarda, Anne of York, ma ciągłą linię żeńskich potomków, która dochodzi do dwojga żyjących ludzi, Michaela Ibsena (mężczyzna) i Wendy Duldig (kobieta), którzy są obecnie kuzynami w 14 stopniu. Ponieważ Anne of York i Ryszard III mieli tę samą matkę, będą także mieli ten sam mitochondrialny DNA, ten zaś został przekazany zarówno Ibsenowi, jak Duldig.


I rzeczywiście, mtDNA tych dwojga żywych ludzi odpowiada niemal doskonale mtDNA ze szkieletu. Zsekwencjonowali cały mtDNA (kiedyś było to bardzo trudne zadanie) i jeden z krewnych odpowiadał temu całkowicie, zasada po zasadzie przez całe 16 500 zasad. U drugiego żyjącego krewnego różnica wynosiła jedną zasadę – najprawdopodobniej z powodu mutacji, jaka zdarzyła się w ciągu minionych pięciu stuleci. Prawdopodobieństwo znalezienia tak doskonałej zgodności między sekwencją szkieletu a losowo wybranym, żyjącym dzisiaj Brytyjczykiem (wyliczone na podstawie brytyjskiej bazy danych) zostało ostrożnie ocenione na 2 na 1832. Oczywiście, to prawdopodobieństwo maleje, jeśli dopuszczasz jedną różnicę mutacyjną u drugiego potomka. Na dobrą sprawę jest to więc bardzo mocny dowód na to, że Ryszard III był przodkiem dwojga żyjących potomków pokazanych powyżej po prawej stronie.


2. DNA chromosomu Y.
Chromosomy Y przekazywane są tylko z ojca na syna, żeby więc porównać DNA Y domniemanego Ryszarda III z DNA żywego człowieka, musisz znaleźć nieprzerwany łańcuch męskich potomków Ryszarda. Mamy to także i jest pokazane po lewej stronie powyższego diagramu. W rzeczywistości znaleźli pięciu potomków (bez podawania nazwisk). Stwierdzili jednak, że nie pasowały one do DNA ze szkieletu Ryszarda!! Można teraz powiedzieć, że Ryszard nie był ich przodkiem, ale jest inna hipoteza (bardziej prawdopodobna biorąc pod uwagę cechy szkieletu i dopasowanie mtDNA), a mianowicie, że w brytyjskiej rodzinie królewskiej było coś, co ewolucjonista John Maynard Smith nazywał „pokątnym pieprzeniem”, a co domieszało do królewskiego DNA trochę nie-królewskiego DNA.


To znaczy, że gdzieś, dość daleko wstecz w linii rodowej (bo czterech żyjących męskich krewnych miało ten sam DNA) jakiś mężczyzna, który pozornie był potomkiem Ryszarda III w rzeczywistości był synem kogoś spoza tej linii rodowej. Innymi słowy, jakaś brytyjska członkini rodziny królewskiej miała romans. Te romanse trudniej odkryć, kiedy używasz mtDNA (co powoduje, że mtDNA jest bardziej wiarygodny w badaniach takich jak to), bo choć zawsze wiesz, kto jest matką dziecka (w końcu, to ona je urodziła), nie zawsze jest równa pewność co do ojca. (Nazywa się to „niepewnością ojcostwa”.) Chromosomalny DNA Y jest jednak dobry w dzisiejszych sprawach o to, czy mężczyzna jest rzeczywiście ojcem.


Autorzy zauważają, że niepewność ojcostwa dla danego dziecka wynosi około 1-2% i wyliczają, że prawdopodobieństwo, iż w wielu pokoleniach między Ryszardem III a dzisiejszymi potomkami zaszło w tej linii rodowej jakieś pokątne pieprzenie wynosi około 16%. Oczywiście, może być wyższe lub niższe zależnie od częstotliwości królewskich romansów.


Implikacje tego są potencjalnie duże, bo mogą oznaczać, że duże części historycznych, brytyjskich rodzin królewskich są, genealogicznie, oszustwem. Jak piszą autorzy (przeczytaj to uważnie, podkreślenie moje):


Można spekulować, że wydarzenie (lub wydarzenia) fałszywego ojcostwa w którymś punkcie (punktach) tej genealogii mogą mieć kluczowe znaczenie historyczne, szczególnie, jeśli zdarzyło się to w pięciu pokoleniach między John of Gaunt (1340–1399) a Ryszardem III (patrz Dodatek Fig. 2). Fałszywe ojcostwo między Edwardem III (1312–1377) a Johnem znaczyłoby, że syn Johna, Henryk IV (1367–1413) i bezpośredni potomkowie Henryka (Henryk V i Henryk VI) nie mieliby żadnych legalnych roszczeń do korony. Dotyczyłoby to również pośrednio całej dynastii Tudorów (Henryka VII, Henryka VIII, Edwarda VI, Mary I i Elżbiety I), ponieważ ich roszczenia do korony także spoczywały częściowo na pochodzeniu od Johna of Gaunt. Roszczenia dynastii Tudorów byłyby także wątpliwe, gdyby fałszywe ojcostwo zdarzyło się między Johnem of Gaunt a jego synem, Johnem Beaufortem, hrabią Somerset. Gdyby fałszywe ojcostwo zdarzyło się w którymkolwiek z trzech pokoleń między Edwardem III a Ryszardem, księciem Yorku, ojcem Edwarda IV i Richarda III, to żadne z ich roszczeń do korony nie byłoby legalne.


Ponieważ jednak nie wiemy, kiedy i gdzie zdarzyło się to ukradkowe zapłodnienie, nie możemy powiedzieć z pewnością, że dynastia Tudorów istotnie była genealogicznym oszustwem.


I, oczywiście, nie ma to wpływu na drzewo genealogiczne obecnej brytyjskiej rodziny królewskiej, która jest dynastią Windsorów, bo rodzina Tudorów wymarła i zastąpili ją Stuartowie, Hannowerowie i obecnie Windsorowie (uprzednio House of Saxe-Coburg and Gotha; nazwę zmieniono w 1917 r., żeby nie brzmiała zbyt niemiecko). Tak więc, ku mojemu rozczarowaniu (nie lubię brytyjskiej rodziny królewskiej) Elżbieta i jej potomkowie i potomkowie jej potomków mogą nadal uważać się za rodzinę królewską.   


3. Autosomalny DNA.
 Większość naszego DNA mieści się w autosomach czyli zestawie 44 chromosomów (22 par), które nie determinują płci (to robi inna para, albo XX, albo XY). Z sekwencjonowania genomu człowieka i badania asocjacji wiemy, które regiony autosomalnego genomu odgrywają główną rolę w określaniu koloru włosów i oczu. Jeśli więc zsekwencjonujesz te części autosomalnego DNA, możesz mieć dobre pojęcie o kolorze włosów i oczu człowieka, którego nigdy nie widziałeś.


To właśnie zrobili z autosomalnym DNA szkieletu domniemanego Ryszarda III. Chociaż nie ma żadnych współczesnych Ryszardowi III portretów, jeden obraz z lat 1510. został namalowany około 25 lat po jego śmierci i można go zobaczyć poniżej (portret SAL). Pokazuje króla z niebieskimi oczyma i brązowawymi włosami.


DNA autosomalny szkieletu pokazuje, że miał on niebieskie oczy z prawdopodobieństwem 96% i włosy blond z prawdopodobieństwem 77%. Te same genotypy potrafią jednak dawać rozmaite kolory włosów, włącznie z włosami blond, które ciemnieją z wiekiem w brązowe, jak pokazuje górna część ilustracji poniżej. (Wszyscy ci żywi ludzie mają te same rodzaje genów na kolor oczu i włosów, jakie znaleziono w szkielecie Ryszarda III.) Z wszystkich istniejących portretów Ryszarda III, najbliższy tym cechom jest także najwcześniejszy i uznawany za najbardziej autentyczny (portret SAL).



Wynik: Autorzy powiązali wszystkie prawdopodobieństwa: genetyczne (włącznie z niepasującym chromosomem Y, ale także prawdopodobieństwem fałszywego ojcostwa), szkieletowe i datowania, żeby wyliczyć prawdopodobieństwo, iż szkielet rzeczywiście jest szkieletem Ryszarda III. W tym celu włączyli oszacowania a priori, że jest to jego szkielet i posłużyli się dwoma: prawdopodobieństwem “sceptycznym” (2.5%) i bardziej liberalnym (50%). Zestawiając wszystko razem otrzymali prawdopodobieństwo między 99.9994% a 99.99999% , że szkielet istotnie jest szkieletem Ryszarda III. To są ostrożnie wyliczane prawdopodobieństwa, więc właściwe możemy być całkowicie pewni, że znaleziony szkielet jest szkieletem Ryszarda III. 


Envoi


Wreszcie, według doniesienia BBC z 4 listopada, szczątki Ryszarda zostaną pochowane w Katedrze w Leicester 26 marca przyszłego roku w tym grobie:



Dodali także zdjęcie czaszki Ryszarda obok innego jego portretu, przypomnienie naszej śmiertelności (jakbyśmy tego potrzebowali!):


___________
King, T. E. et al. 2014.  Identification of the remains of King Richard III. Nature Communications, published online Dec. 2; DOI: 10.1038/ncomms6631


Remains of Richard III identified oldest forensic id yet

Why Evolution Is True, 5 grudnia 2014

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

Przypis:



[i] Ryszard III był oskarżony o zamordowanie dwóch bratanków, którzy mieli przed nim pierwszeństwo do tronu. Oskarżenia bazowały jednak na dokumentacji wrogiego Ryszardowi obozu Tudorów. Zamieszania narobiła Josephin Tey wydając w 1951 roku powieść The Daughter of Time, uznaną za najlepszy kryminał wszechczasów.Ta powieść, wydana w Polsce przez wyd. „Czytelnik” w 1974 roku, pociągnęła za sobą dyskusje i badania historyków, którzy w większości uznali, że oskarżenia pod adresem Ryszarda III były najprawdopodobniej fałszywe –M.K.



Jerry A. Coyne

Profesor na wydziale ekologii i ewolucji University of Chicago, jego książka "Why Evolution is True" (Polskie wydanie: "Ewolucja jest faktem", Prószyński i Ska, 2009r.) została przełożona na kilkanaście języków, a przez Richarda Dawkinsa jest oceniana jako najlepsza książka o ewolucji.  Jerry Coyne jest jednym z najlepszych na świecie specjalistów od specjacji, rozdzielania się gatunków.  Jest wielkim miłośnikiem kotów i osobistym przyjacielem redaktor naczelnej.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1470 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Kameleon przekazuje różne informacje różnymi częściami ciała   Yong   2013-12-14
Paradoksalne cechy genetyki inteligencji   Ridley   2013-12-18
Wielki skandal z biopaliwami   Lomborg   2013-12-19
Przedwczesna wiadomość o śmierci samolubnego genu   Coyne   2013-12-22
Czy jest życie na Europie?   Ridley   2013-12-22
Nowa data udomowienia kotów: około 5300 lat temu – i to w Chinach   Coyne   2013-12-26
Na Zeusa, natura jest przeżarta rują i korupcją   Koraszewski   2013-12-26
Proces cywilizacji   Ridley   2013-12-28
Jak karakara wygrywa z osami   Cobb   2013-12-29
Żebropławy, czyli dziwactwa ewolucji   Coyne   2013-12-30
Czy może istnieć sztuka bez artysty?    Wadhawan   2013-12-30
Zderzenie mentalności   Koraszewski   2014-01-01
Skrzydlaci oszuści i straż obywatelska   Young   2014-01-02
Delfiny umyślnie narkotyzują się truciznami rozdymków   Coyne   2014-01-04
Długi cień anglosfery   Ridley   2014-01-05
Ciemna materia genetyki psychiatrycznej   Zimmer   2014-01-06
Co czyni nas ludźmi?   Dawkins   2014-01-07
Twoja choroba na szalce   Yong   2014-01-08
Czy mamut włochaty potrzebuje adwokata?   Zimmer   2014-01-09
Pradawne rośliny kwitnące znalezione w bursztynie   Coyne   2014-01-10
Ratując gatunek możesz go niechcący skazać   Yong   2014-01-11
Ewolucja ukryta w pełnym świetle   Zimmer   2014-01-13
Koniec humanistyki?   Coyne   2014-01-15
Jak poruszasz nogą, która kiedyś była płetwą?   Yong   2014-01-16
Jak wyszliśmy na ląd, kość za kością   Zimmer   2014-01-19
Twoja wewnętrzna mucha   Cobb   2014-01-22
Ukwiał żyje w antarktycznym lodzie!   Coyne   2014-01-25
Dlaczego poligamia zanika?   Ridley   2014-01-26
Wspólne pochodzenie sygnałów płodności   Cobb   2014-01-28
Ewolucja i Bóg   Coyne   2014-01-29
O delfinach, dużych mózgach i skokach logiki   Yong   2014-01-30
Dziennikarski „statek upiorów” Greg Mayer   Mayer   2014-01-31
Dlaczego leniwce wypróżniają się na ziemi?   Bruce Lyon   2014-02-02
Moda na kopanie nauki   Coyne   2014-02-03
Neandertalczycy: bliscy obcy   Zimmer   2014-02-05
O pochodzeniu dobra i zła   Coyne   2014-02-05
Sposób znajdowania genów choroby   Yong   2014-02-07
Czy humaniści boją się nauki?   Coyne   2014-02-07
Kiedy zróżnicowały się współczesne ssaki łożyskowe?   Mayer   2014-02-10
O przyjaznej samolubności   Koraszewski   2014-02-12
Skąd wiesz, że znalazłeś je wszystkie?   Zimmer   2014-02-15
Nauka odkrywa nową niewiedzę o przeszłości   Ridley   2014-02-18
Żyjące gniazdo?   Zimmer   2014-02-19
Planeta tykwy pospolitej   Zimmer   2014-02-21
Nowe niezwykłe skamieniałości typu “Łupki z Burgess”   Coyne   2014-02-22
Dziennik z Mozambiku: Pardalota   Naskręcki   2014-02-23
Wskrzeszona odpowiedź z kredy na “chorobę królów”   Yong   2014-02-26
Dziennik z Mozambiku: Sybilla     2014-03-01
Spojrzeć ślepym okiem   Yong   2014-03-02
Intelektualne danie dnia  The Big Think   Coyne   2014-03-04
Przeczołgać się przez mózg i nie zgubić się   Zimmer   2014-03-05
Gdzie podziewają się żółwiki podczas zgubionych lat?   Yong   2014-03-10
Supergen, który maluje kłamcę   Yong   2014-03-14
Idea, którą pora oddać na złom   Koraszewski   2014-03-15
Zwycięstwa bez chwały   Ridley   2014-03-17
Twarde jak skała   Naskręcki   2014-03-18
Pasożyty informacyjne   Zimmer   2014-03-19
Seymour Benzer: humor, historia i genetyka   Cobb   2014-03-21
Kto to był Per Brinck?   Naskręcki   2014-03-23
Potrafimy rozróżnić między przynajmniej bilionem zapachów   Yong   2014-03-25
Godzina Ziemi czyli o celebrowaniu ciemności   Lomborg   2014-03-27
Słonie słyszą więcej niż ludzie   Yong   2014-03-30
Niebo gwiaździste nade mną, małpa włochata we mnie   Koraszewski   2014-03-31
Wielkoskrzydłe   Naskręcki   2014-04-02
Najstarsze żyjące organizmy   Coyne   2014-04-03
Jak zmienić bakterie jelitowe w dziennikarzy   Yong   2014-04-06
Eureka! Sprytne wrony to odkryły   Coyne   2014-04-07
Sukces upraw GM w Indiach   Lomborg   2014-04-09
Wirus, który sterylizuje owady, ale je pobudza   Yong   2014-04-12
Przystosować się do zmiany klimatu   Ridley   2014-04-14
Jeden oddech, który zmienił planetę   Naskręcki   2014-04-16
Najgorsze w karmieniu komarów jest czekanie   Yong   2014-04-17
Kłopotliwa podróż w przyszłość   Ridley   2014-04-19
Pierwsze spojrzenie na mikroby współczesnych łowców zbieraczy     2014-04-23
Seksizm w nauce o jaskiniowych owadach   Coyne   2014-04-26
Musza bakteria zaprasza inne muszki na uczty owocowe   Yong   2014-04-27
Zachwycający rabuś, który liczy sto milionów lat   Cobb   2014-04-28
Mądrość (małych) tłumów   Zimmer   2014-04-29
Tak bada się ewolucję inteligencji u zwierząt   Yong   2014-05-02
Fantastyczna mimikra tropikalnego pnącza   Coyne   2014-05-03
Dlaczego większość zasobównie wyczerpuje się   Ridley   2014-05-04
Pomidory tworzą pestycydy z zapachu swoich sąsiadów   Yong   2014-05-07
Potrawy z pasożytów   Zimmer   2014-05-08
Technologia jest często matką nauki, a nie odwrotnie   Ridley   2014-05-09
Montezuma i jego flirty   Coyne   2014-05-11
Insekt dziedziczy mikroby z plemnika taty   Yong   2014-05-12
Polowanie na nietoperze   Naskręcki   2014-05-14
Zmień swoje geny przez zmianę swojego życia   Coyne   2014-05-15
Obrona śmieciowego DNA   Zimmer   2014-05-17
Gdzie są badania zwierzęcych wagin?   Yong   2014-05-20
Niemal ssaki   Naskręcki   2014-05-21
Zobaczyć jak splątane są gałęzie drzewa   Zimmer   2014-05-23
Dlaczego ramiona ośmiornicy nie plączą się   Yong   2014-05-24
Niezwykły pasikonik szklany   Naskręcki   2014-05-27
Wąż zgubiony i ponownie odnaleziony   Mayer   2014-05-28
Niespodziewani krewni mamutaków   Yong   2014-05-30
Trochę lepszy  świat   Ridley   2014-05-31
Tam, gdzie są ptaki   Mayer   2014-06-01
Ewolucja, ptaki i kwiaty   Coyne   2014-06-02
Jestem spełniony   Naskręcki   2014-06-04

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk