Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 08:28

« Poprzedni Następny »


Kolejne badania nad bzdurą


Steven Novella 2019-04-17


Często, kiedy mówię, że nie zakładam prawdziwości jakiegoś twierdzenia, spotykam się z wyzywającym pytaniem: „A co, myślisz, że oni kłamią?” Pytanie wynika z fałszywej dychotomii – że ktoś albo mówi prawdę, albo świadomie kłamie. Pomija zjawisko, które jest, być może, bardziej powszechne niż świadome kłamstwa – bzdurę.

Kłamiesz, kiedy mówisz coś, o czym dobrze wiesz, że nie jest prawdą. Pleciesz bzdury, kiedy mówisz coś, o czym nie wiesz, czy jest prawdą, czy nie. Jest tutaj całe spektrum, kiedy ludzie mogą przesadzać lub naciągać to, o czym sądzą, że jest prawdą, mieszają spekulacje i opinie z faktami, wzmacniają to, co sprawdzone, świadomą lub nieświadomą agitacją (rozumowaniem umotywowanym), albo po prostu sami są łatwowierni. Jak starannie sprawdzasz daną informację zanim ją zaakceptujesz i powtórzysz jako prawdziwą i jak otwarty jesteś w sprawie swoich źródeł i zaufania do informacji?  


Jestem skłonny twierdzić, że większość ludzi nie jest wystarczająco ostrożna. Bycie sceptycznym jest zasadnicze dla prawdziwej ostrożności i otwartości w sprawie informacji, jakie akceptujesz.


Badania psychologiczne próbują zrozumieć zjawisko bzdury [bullshit] i faktycznie używają tego terminu w literaturze. Niedawne badanie rozciąga to nieco i zgadza się z poprzednimi badaniami. Pennycook i Rand przyjrzeli się 1606 uczestnikom w badaniach on line. Ocenili, jak chłonni są na twierdzenia, o których mówią „pseudogłębokie bzdury”, a także na ich zdolność odróżnienia prawdziwych informacji od fake news.


Pseudogłębokie bzdury są twierdzeniami, które są tak zaprojektowane, by brzmieć głęboko, ale w rzeczywistości są całkowicie bezsensowne (pomyśl w zasadzie o czymkolwiek, co mówi Deepak Chopra). Na przykład: “Ukryte znaczenie transformuje niezrównane abstrakcyjne piękno”.  


Istnieje nawet strona internetowa
, która losowo tworzy ”Choprapodobne” twierdzenia. Na przykład, właśnie wygenerowałem sobie na tej stronie zdanie: „Niewinność doprowadza do subiektywnego chaosu”. To jest po prostu używanie algorytmu do zestawienia losowych słów, ale zbudowany w ten sposób, by produkować takie zdania.


Badacze odkryli (tak jak podejrzewali), że ludzie, którzy są bardziej podatni na pseudogłębokie bzdury, łatwiej także akceptowali fake news. Byli mniej sprawni w odróżnianiu fake news od prawdziwych informacji. Badacze stwierdzili także, że ci sami ludzie przeceniali swoją wiedzę i mieli mniej analityczny styl myślenia.   


Nic z tego nie było zaskakujące i łatwo jest wyobrazić sobie, jak te wszystkie cechy mogą być ze sobą związane. Jeśli twój ogólny styl poznawczy obejmuje myślenie o sprawach z dokładnymi szczegółami, staranność w kwestii znaczenia i ścisłości (to, co tutaj nazywają stylem analitycznym), to nie zaimponuje ci bezmyślna bzdura, z większym prawdopodobieństwem dostrzeżesz, że tytuł gazetowy nie ma sensu i prawdopodobnie jesteś ostrożniejszy przy ocenie własnej wiedzy.


Na drugim końcu spektrum jest intuicyjny styl myślenia, ludzie, którzy idą za instynktowną reakcją, za tym, co czują, zamiast za tym, co myślą, są ogólnie bardziej „otwarci” i mniej wybredni przez skupianie się na drobnych szczegółach. I, oczywiście, istnieje spektrum, nie zaś dwa odrębne style, a mieszają się one w ramach całego wachlarza ludzkich osobowości i stylów poznawczych. Wydaje się jednak, że istnieje dająca się zmierzyć, spójna cecha poznawcza, jaką posiadają ludzie.


Potrzeba jeszcze wielu badań, by lepiej zrozumieć procesy poznawcze, które leżą u podstaw otwarcia na bzdury i fake news. Czy jest tak bardziej z powodu obecności uprzedzeń i rozumowania umotywowanego, czy z powodu nieobecności rzeczy takich jak uwaga skierowana na szczegóły i autorefleksja? Czy jest zestaw cech poznawczych, które na ogół grupują się razem, czy też widzimy tylko efekt netto wielu niezależnych zmiennych (co znaczy, że różni ludzie mogą być „łatwowierni” z różnych przyczyn).


Tym, co mnie interesuje najbardziej, jest do jakiego stopnia tendencja do łatwowierności jest głęboko zakorzenioną cechą osobowości, a do jakiego stopnia jest to brak umiejętności, których można się nauczyć. Podejrzewam, że – jak z większością rzeczy – jest to jedno i drugie. Ludzie zaczynają z ogólną tendencją, ale to można zmodyfikować przez edukację. Większość ludzi znajduje się gdzieś pośrodku, czyli tam, gdzie środowisko i edukacja mają największy wpływ, podczas gdy inni są na statystycznych marginesach i będą oporni na czynniki środowiskowe.


Zastanawiam się także, czy jest tu jakiś kompromis, jak z wieloma cechami poznawczymi i osobowościowymi. Na przykład, ludzie, którzy są ekstrawertykami często mają lepsze umiejętności społeczne, podczas gdy ludzie, którzy są introwertyczni, mogą być lepsi w koncentrowaniu się na pewnych precyzyjnych zadaniach. Nie jest tak, że jedno jest lepsze od drugiego, po prostu jest inne. Jest tu kompromis. Jest ogólny kompromis między byciem analitycznym a byciem intuicyjnym – to pierwsze jest dokładniejsze, ale także powolniejsze,  podczas gdy to drugie jest szybkie, ale także bardziej niedbałe. W rzeczywistości większość ludzi używa obu stylów, zależnie od tego, czego wymagają i na co pozwalają okoliczności. 


Trudno mi jednak zobaczyć korzyści z łatwowierności. Być może jest to dostrojone do innych cech, takich jak społeczna otwartość, która daje korzyści.


Sądzę jednak, że w nowoczesnym społeczeństwie wzrasta cena za otwarcie na bzdury. Kompromis, tam gdzie on istnieje, przesuwa się ostro w stronę analitycznego krańca spektrum. Po prostu jest zbyt łatwo wykorzystać łatwowierność i w rzeczywistości apelowanie do łatwowierności już jest to masowe i zindustrializowane. Wszyscy musimy być ostrożniejsi wobec tego, w co wierzymy oraz informacji, jaką sami szerzymy. Potrzebujemy jakiegoś procesu, dzięki któremu zadajemy przynajmniej kilka podstawowych pytań – co w rzeczywistości zawiera twierdzenie, jakie są na nie dowody, co myślą ludzie, którzy powinni znać odpowiedź i jaki jest mój osobisty poziom wiedzy w tej sprawie. A następnie potrzebna jest uczciwość i przejrzystość we własnych odpowiedziach.


Wielu ludzie nie angażuje się w ten proces. Po prostu akceptują to, co czują, że im pasuje, z wszystkimi uprzedzeniami, ideologią i umotywowanym rozumowaniem. To powoduje, że bardzo łatwo nimi manipulować. Nie proponuję jednak tutaj fałszywej dychotomii – wszyscy do pewnego stopnia czasami to robimy. Badania pokazują jednak, że ludzie różnią się pod tym względem. Celem więc powinno być przesunięcie w kierunku bardziej sceptycznego i mniej łatwowiernego krańca spektrum poprzez edukację, a także przez ustanowienie norm i standardów.  


W miarę narastania fali demokratyzacji informacji te umiejętności stają się ważniejsze. Wszyscy musimy podkręcić nasze wykrywacze bzdur i używać ich regularnie.


More Research into Bullshit

8 kwietnia 2919

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Steven Novella 

Neurolog, wykładowca na Yale University School of Medicine. Przewodniczący i współzałożyciel New England Skeptical Society. Twórca popularnych (cotygodniowych) podkastów o nauce The Skeptics’ Guide to the Universe. Jest również dyrektorem Science-Based Medicine będącej częścią James Randi Educational Foundation (JREF), członek Committee for Skeptical Inquiry (CSI) oraz członek założyciel Institute for Science in Medicine. Prowadzi blog Neurologica.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1470 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Uprawy GM są dobre dla środowiska     2014-07-08
Bliskie spotkania z baronem MünchausenemPaulina Łopatniuk     2017-07-22
Indyjscy farmerzy wysiali ziarna GMO w proteście obywatelskiego nieposłuszeństwa     2019-06-13
Coraz mniejsza część głównych plonów roślin jadalnych na świecie idzie na wyżywienie głodnych, a coraz więcej wykorzystuje się do celów niespożywczych     2022-05-28
Maniok o wysokiej zawartości żelaza i cynku może poprawić odżywianie i zdrowie w Afryce Zachodniej     2019-02-05
Pierwsze spojrzenie na mikroby współczesnych łowców zbieraczy     2014-04-23
Wojna domowa w ludzkim genomie     2014-10-13
Badania dowodzą, że fakty nie mają znaczenia: jak propaganda wykorzystuje i normalizuje antysemityzm     2022-08-03
Nazistowscy lekarze i dzisiejsi antysemici: redefinicja etyki, żeby usprawiedliwić prześladowania Żydów     2022-07-18
Film dokumentalny “Know GMO”, nakręcany w Afryce, stawia wyzwanie panikarskiej kampanii straszenia ludzi     2015-11-07
Carl Zimmer o gatunkach i ochronie     2024-02-29
Maleńkim lisom na Wyspach Santa Barbara brakuje różnorodności genetycznej i strachu przed ludźmi     2016-05-15
Ekomodernizm i zrównoważona intensyfikacja     2015-06-17
Chemicznie zakamuflowana żaba     2015-12-12
Nie jesteśmy wszyscy neandertalczykami: tak postępuje nauka     2016-02-02
Strepsiptera – najdziwaczniejsze owady?     2015-12-22
Nigeria gotowa na spełnienie oczekiwań rolników     2022-07-08
Ogniska odry w Brooklynie w 2013 r.: Badanie kosztów antyszczepionkowej pseudonauki     2018-08-14
Atak “doktorostwa Wolfson” na rodziców chłopca, który zmarł na koklusz     2018-09-20
Naiwna promocja “integrowania” znachorstwa do medycyny     2018-01-29
Triumf Mao: Światowa Organizacja Zdrowia oficjalnie akceptuje szarlatanerię tradycyjnej chińskiej medycyny     2019-06-04
Rolnictwo biodynamiczne: podobne do antropozoficznej medycyny, ale dla farm     2018-04-06
Fabrizio Benedetti pyta: “Czy badania placebo wzmacniają pseudonaukę?”     2019-11-01
Naturopaci: potrafią uczynić nawet sól z Epsom potencjalnym zabójcą     2017-10-23
Obniżenie poprzeczki dla tradycyjnej medycyny chińskiej dla ideologii i zysku     2017-12-29
Szarlatan handlujący fałszywą nadzieją     2017-05-12
Czego może nas nauczyć była zwolenniczka antyszczepionkowców, Kelley Watson-Snyder     2019-08-30
Nanocząstki: nowy, jedyny, prawdziwy powód wszystkich chorób?     2017-03-24
Finansowanie społecznościowe terapii komórkami macierzystymi o nieudowodnionej skuteczności: wykorzystywanie hojności obcych, by płacić za szarlatanerię     2018-05-18
Antyszczepionkowcy - pielęgniarka lub lekarz nie powinni opiekować się dziećmi     2018-09-10
Wybuchy epidemii odry w Europie: zapowiedź tego, co przyjdzie do USA?     2017-07-24
Szczepionka HPV działa. Koniec kropka     2019-07-13
Akupunktura kontra nauka, wersja lingwistyczna     2017-06-01
Śmiertelność z powodu raka nadal spada wbrew twierdzeniom szarlatanów     2020-02-11
Efekt Krugera-Dunninga, antyszczepionkowcy i arogancja ignorancji     2018-08-09
Dlaczego sądy nie powinny rozstrzygać o nauce     2018-12-13
Tydzień Świadomości Homeopatii. Pomaga przypomnieć ludziom, że jest to szarlataneria!     2018-05-02
Plastry uśmierzające ból z Luminas: gdzie słowa „kwantum” i „energia” w rzeczywistości znaczą „magia”     2018-09-07
Zabobonne pojęcia u sedna przekonań antyszczepionkowych     2017-08-21
Tako rzecze antyszczepionkowa “wojowniczka mama”, Brittney Kara: jeśli szczepionki są tak wspaniałe, to dlaczego nie wspomina ich Biblia?     2018-04-26
Jak to jest, że Stanisław Burzyński nadal żeruje na zrozpaczonych pacjentach z rakiem?     2018-05-12
Helen Lawson i czarna maść: wycinanie, wypalanie i zatruwanie w sposób „naturalny”     2018-06-09
Homeopatia, wibracje i oszustwo     2018-06-12
Kolejne przypomnienie, nie ma epidemii autyzmu     2017-03-13
Akupunktura jadu pszczelego: śmiercionośne znachorstwo, które może zabić     2018-04-23
Naturopatyczna propaganda głosi normalne porady dotyczące stylu życia jako własne i dodaje szamaństwo     2018-02-14
Rzekł antyszczepionkowiec: Szczepionki powodują autyzm u psów!     2017-04-28
Dychotomiczne myślenie, niepewność i zaprzeczanie nauce     2020-01-01
Dlaczego szarlatani nie powinni nadzorować sami siebie     2019-05-08
Zły tydzień dla homeopatii jest dobrym tygodniem dla nauki     2018-03-23
Inicjatywa „Globalna Spójność”: nonsens na globalną skalę     2018-04-11
Dziennik z Mozambiku: Sybilla     2014-03-01
Dwudziestu dziewięciunaukowców publikuje artykuł w obronie merytorycznych podstaw w nauce     2023-05-01
Musi się potępić akademicki mobbing uczonego     2018-12-14
Przekonania antyoświeceniowe są „zaskakująco trwałe”     2018-05-11
Na zdrowie: izraelscy naukowcy warzą piwo na ”wskrzeszonych” drożdżach sprzed 5000 lat     2019-05-31
Ostateczna klęska teorii ewolucji     2016-02-15
Co mówi nam ruch płaskiej Ziemi     2018-05-17
Organiczne środki owadobójcze są szkodliwe dla pożytecznych owadów     2022-04-30
Wspólne pochodzenie sygnałów płodności   Cobb   2014-01-28
Uderzające podobieństwo: rewolucyjne wyniki badań nad bliźniętami   Dynesen   2018-08-27
Opera mydlana z życia łysek amerykańskich, część III   Lyon   2017-07-28
Edytowanie genów kluczem do ulepszenia podstawowych upraw w Afryce   Abugu   2021-10-01
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Ugandyjscy studenci nalegają na powszechne stosowanie biotechnologii i uchwalenie prawa o biobezpieczeństwie   Agaba   2021-11-17
Afrykańscy naukowcy wzywają do polityki poparcia biologii syntetycznej i innych innowacji   Agaba   2021-12-02
 Syntetyczna biologia oferuje obietnicę rozwiązania globalnego problemu z plastikiem   Agaba   2021-12-13
Czy wykształceni ludzie są bardziej antysemiccy?   Albert Cheng i Ian Kingsbury   2021-04-05
Fałszywe nadzieje i niewidzialni wrogowie   Anomaly   2018-02-09
Skuteczny kontra patologiczny altruizm   Anomaly   2018-10-10
Dziwaczny rodzaj rasistowskiego patriarchatu   Arora   2020-12-31
Pierwsza spożywcza roślina GMO w Ghanie   Baffour-Awuah   2022-04-16
Wszystkie antyizraelskie wiadomości zasługują na publikację   Bard   2021-09-04
Strzelby, zarazki, maszyny to zdecydowanie antyrasistowska książka. Dlaczego lewica jej nie kocha?   Barnett   2021-10-13
Opowieść o dwóch krzywych dzwonowych   Ben Winegard   2017-04-12
Przeddarwinowscy “darwiniści”   Berry   2020-10-16
Nie karm mózgu śmieciowym jedzeniem   Bhogal   2022-08-10
Niebezpieczne życie antropologa   Blackwell   2019-10-12
Nowe zastosowania zużytych filtrów do dializy   Blum   2018-08-07
Odwołajcie antyszczepionkową konferencję w Tel Awiwie   Blum   2019-11-15
Fałszywa pokora nie uratuje planety   Boudry   2020-01-09
Dlaczego środowiskowcy stanowią większą przeszkodę dla skutecznej polityki klimatycznej niż negacjoniści?   Boudry   2022-02-21
Ryzyko niewarte podejmowania: list otwarty do moich kolegów w świecie akademickim   Boutwell   2017-06-14
Stagnacja socjologii i jej przyczyny   Boutwell   2017-03-21
Ewolucyjne wyjaśnienie nienaukowych przekonań   Bretl   2020-01-31
Dlaczego leniwce wypróżniają się na ziemi?   Bruce Lyon   2014-02-02
Zaprzeczanie neuronauce o różnicach płci   Cahill   2019-04-05
Propaganda w wykonaniu nauczycieli akademickich   Chesler   2021-06-02
Nagonka na Izrael grasuje w stowarzyszeniach nauk ścisłych, medycyny i edukacji   Chesler   2021-06-24
Ugandyjski dziennikarz: jak informować o biotechnologii, kiedy jej krytycy rozsiewają dezinformację?   Christopher Bendana   2017-11-03
A polać wielką wodą…   Cipiur   2019-05-18
Zrozumienie nowoczesnych horrorów afrykańskich zakorzenionych w handlu niewolnikami przez Ocean Indyjski   Clarfield   2019-02-28
Ewolucyjne korzyści udawania ofiary   Clark   2021-03-11
Co byłoby, gdyby Wilkins i Franklin umieli ze sobą współpracować?   Cobb   2016-09-03
Ewolucja człowieka: zarośnięty brzeg   Cobb   2016-02-24
Google świętuje Antoniego van Leeuwenhoeka   Cobb   2016-10-31
Ogony CAT osłabiają centralny dogmat – dlaczego ma to znaczenie i dlaczego nie ma   Cobb   2015-01-08
Z okazji urodzin Maxa Delbrücka   Cobb   2016-09-22
Wesołych Świąt od Oswalda Avery’ego – ale co byłoby, gdyby zmarł wcześniej?   Cobb   2016-12-30
Kacze dzioby, Umwelt i a priori Kanta   Cobb   2019-03-04

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk