Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 16:42

« Poprzedni Następny »


Jak dotarliśmy do teraźniejszości


Matt Ridley 2014-10-05


W tytule wykładu z 1972 r. meteorolog Edward Lorenz zadał słynne pytanie: „czy machnięcie skrzydeł motyla w Brazylii może wywołać tornado w Teksasie?” i zwrot „efekt motyla” wszedł do języka.

Recenzja książki Stevena Johnsona o innowacji

 

Jeśli książka Stevena Johnsona How We Got to Now zyska popularność – a zasługuje na to – być może określenie “efekt kolibra” wejdzie do mowy codziennej. Kolibry istnieją, ponieważ kwiaty musiały znaleźć sposób na przesyłanie pyłku na duże odległości i wynalazły nektar wabiący owady. Ptaki nie były częścią tego procesu jeszcze przez długi czas. Tego, że ewolucyjne pojawienie się kwiatów doprowadzi do radykalnej przebudowy anatomii pewnych ptaków, nie dawało się przewidzieć.

 

Podobnie, historia ludzkich innowacji pełna jest przykładów nieoczekiwanych konsekwencji nowych technologii. Jak opowiada Johnson, Gutenberg spowodował, że drukowane książki były tanie, co wywołało wzrost umiejętności czytania, co stworzyło rynek na okulary, co doprowadziło do wynalazku mikroskopów i teleskopów, co doprowadziło do potwierdzenia, że ziemia krąży wokół słońca. Następnie, podczas amerykańskiej wojny secesyjnej blokada portów południowych przez Unię doprowadziła do braku lodu, co stworzyło rynek na nowo wynalezioną maszynę chłodząca, co później umożliwiło człowiekowi o nazwisku Clarence Birdseye zgromadzenie olbrzymiego majątku po wynalezieniu szybkiego zamrażania żywności. Wynalazek kolei doprowadził do standaryzacji czasu. Wynalazek lampy błyskowej doprowadził do kampanii na rzecz poprawienia warunków mieszkaniowych w kamienicach w Nowym Jorku.

 

Johnson jest jednym z najlepszych na świecie kronikarzy innowacji i w swojej książce pokazuje mnóstwo spostrzeżeń o historii szkła, zamrażania, dźwięku, higieny, czasu i światła. Niezamierzone konsekwencje – na dobre i na złe – które następują po każdej innowacji, stanowią tylko jedno z tych spostrzeżeń.

 

Pokazuje, że innowacje są niemal zawsze “dojrzałe” lub nieuniknione w tym sensie, że wielu ludzi mniej więcej w tym samym czasie wpada na ten sam pomysł. Na przykład, ponad 20 różnych ludzi wpadło na podstawową ideę żarówki; Edison okazał się najlepszy w zamianie tego pomysłu w sukces biznesowy, głównie dlatego, że rozumiał, iż innowacja polega na zestawieniu różnych pomysłów i umiejętności.

 

Z tego Johnson wyciąga wniosek, że “im bardziej nabudowujemy olbrzymie składnice rozumienia naukowego i technicznego, tym bardziej je ukrywamy”. Na przykład, twoja zdolność powiedzenia dzisiaj, która godzina, zależy od czyjegoś zrozumienia tego, jak krążą elektrony w atomie cezu; wiedzy o tym, jak wysyłać sygnały do satelitów; umiejętności wywołania stałych wibracji w blokach dwutlenku krzemu; i jeszcze bardzo wiele. Nie musisz wiedzieć niczego z tych rzeczy, kiedy zerkasz na zegarek albo na smartfon.

 

Johnson jest dobrym pisarzem i zna wartość opowieści o ludziach, by pokazać żywą historię. Wynalazcy stanowią bogaty przekrój bohaterów. Ta książka została napisana jako dodatek do serii telewizyjnej, więc dlatego, być może, składa się z szeregu odrębnych epizodów, ale wszystkie ilustrują podobne tematy, więc całość świetnie trzyma się razem.

 

Na ogół historia technologii była w literaturze ubogim krewnym historii nauki. Błyskotliwi geniusze mieli wspaniałe pomysły, a niezdarni rzemieślnicy wdrażali je do praktycznych zastosowań. Johnson jest jednym z nowego gatunku autorów, którzy odwracają to do góry nogami przez pokazanie, jak bardzo niezależna od nauki była większość wynalazków. Wynalazki częściej umożliwiały naukę niż z niej wypływały.

 

W porównaniu z historią polityczną i militarną, historia innowacji nie jest tylko “jedną cholerną rzeczą za drugą”; stanowi kronikę autentycznych, nieodwracalnych i wspaniałych zmian w społeczeństwie. Weźmy historię lekarza z New Jersey o nazwisku John Leal, który otrzymał zadanie zarządzania dostawami wody dla Jersey City i postanowił zrobić coś, by dostawy były bezpieczne. W tajemnicy, bez pozwolenia i wbrew prawu, postanowił dodać do wody silną truciznę o nazwie podchloryn wapnia, którą to procedurę nazywamy dzisiaj chlorowaniem. Ta trucizna, kiedy jest rozcieńczona, zabija bakterie, ale nie ludzi. Na szczęście dodał właściwą dawkę i nikt nie umarł. Przesłuchiwany w sądzie twierdził uparcie, że jego eksperyment powiódł się, że woda Jersey City jest teraz najzdrowsza na świecie i że nie zrobił tego dla pieniędzy: jego odmowa postarania się o patent doprowadziła do przyjęcia chlorowania na całym świecie. Sąd zgodził się i uniewinnił go z wszystkich zarzutów.

 

Wpływ innowacji Leala był nadzwyczajny. Między 1900 a 1930 rokiem chlorowanie zmniejszyło umieralność w przeciętnym mieście amerykańskim o 43 procent, a śmiertelność małych dzieci o 74 procent. Chyba żaden inny pojedynczy wynalazek nigdy nie zrobił więcej dla zmniejszenia nieszczęść. Chlorowanie następnie uczyniło baseny pływackie bezpiecznymi i popularnymi miejscami, co doprowadziło zdaniem Johnsona do zmian w modzie i nowych postaw wobec tego, ile z kształtów ciała kobiecego może być odsłonięte w porządnym towarzystwie. Efekt kolibra.

 

Pierwsza publikacja tego artykułu w Times:

 

How we got to now

Rational Optimist, 30 września 2014

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Matt Ridley


Brytyjski pisarz popularnonaukowy, sympatyk filozofii libertariańskiej. Współzałożyciel i b. prezes International Centre for Life, "parku naukowego” w Newcastle. Zrobił doktorat z zoologii (Uniwersytet Oksfordzki). Przez wiele lat był korespondentem naukowym w "The Economist". Autor książek: The Red Queen: Sex and the Evolution of Human Nature (1994; pol. wyd. Czerwona królowa, 2001, tłum. J.J. Bujarski, A. Milos), The Origins Of Virtue (1997, wyd. pol. O pochodzeniu cnoty, 2000, tłum. M. Koraszewska), Genome (1999; wyd. pol. Genom, 2001, tłum. M. Koraszewska), Nature Via Nurture: Genes, Experience, and What Makes us Human (także jako: The Agile Gene: How Nature Turns on Nurture, 2003), Rational Optimist 2010.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj




Komentarze
1. prawo patentowe Mieczysławski 2014-10-05


Nauka

Znalezionych 1470 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Kameleon przekazuje różne informacje różnymi częściami ciała   Yong   2013-12-14
Paradoksalne cechy genetyki inteligencji   Ridley   2013-12-18
Wielki skandal z biopaliwami   Lomborg   2013-12-19
Przedwczesna wiadomość o śmierci samolubnego genu   Coyne   2013-12-22
Czy jest życie na Europie?   Ridley   2013-12-22
Nowa data udomowienia kotów: około 5300 lat temu – i to w Chinach   Coyne   2013-12-26
Na Zeusa, natura jest przeżarta rują i korupcją   Koraszewski   2013-12-26
Proces cywilizacji   Ridley   2013-12-28
Jak karakara wygrywa z osami   Cobb   2013-12-29
Żebropławy, czyli dziwactwa ewolucji   Coyne   2013-12-30
Czy może istnieć sztuka bez artysty?    Wadhawan   2013-12-30
Zderzenie mentalności   Koraszewski   2014-01-01
Skrzydlaci oszuści i straż obywatelska   Young   2014-01-02
Delfiny umyślnie narkotyzują się truciznami rozdymków   Coyne   2014-01-04
Długi cień anglosfery   Ridley   2014-01-05
Ciemna materia genetyki psychiatrycznej   Zimmer   2014-01-06
Co czyni nas ludźmi?   Dawkins   2014-01-07
Twoja choroba na szalce   Yong   2014-01-08
Czy mamut włochaty potrzebuje adwokata?   Zimmer   2014-01-09
Pradawne rośliny kwitnące znalezione w bursztynie   Coyne   2014-01-10
Ratując gatunek możesz go niechcący skazać   Yong   2014-01-11
Ewolucja ukryta w pełnym świetle   Zimmer   2014-01-13
Koniec humanistyki?   Coyne   2014-01-15
Jak poruszasz nogą, która kiedyś była płetwą?   Yong   2014-01-16
Jak wyszliśmy na ląd, kość za kością   Zimmer   2014-01-19
Twoja wewnętrzna mucha   Cobb   2014-01-22
Ukwiał żyje w antarktycznym lodzie!   Coyne   2014-01-25
Dlaczego poligamia zanika?   Ridley   2014-01-26
Wspólne pochodzenie sygnałów płodności   Cobb   2014-01-28
Ewolucja i Bóg   Coyne   2014-01-29
O delfinach, dużych mózgach i skokach logiki   Yong   2014-01-30
Dziennikarski „statek upiorów” Greg Mayer   Mayer   2014-01-31
Dlaczego leniwce wypróżniają się na ziemi?   Bruce Lyon   2014-02-02
Moda na kopanie nauki   Coyne   2014-02-03
Neandertalczycy: bliscy obcy   Zimmer   2014-02-05
O pochodzeniu dobra i zła   Coyne   2014-02-05
Sposób znajdowania genów choroby   Yong   2014-02-07
Czy humaniści boją się nauki?   Coyne   2014-02-07
Kiedy zróżnicowały się współczesne ssaki łożyskowe?   Mayer   2014-02-10
O przyjaznej samolubności   Koraszewski   2014-02-12
Skąd wiesz, że znalazłeś je wszystkie?   Zimmer   2014-02-15
Nauka odkrywa nową niewiedzę o przeszłości   Ridley   2014-02-18
Żyjące gniazdo?   Zimmer   2014-02-19
Planeta tykwy pospolitej   Zimmer   2014-02-21
Nowe niezwykłe skamieniałości typu “Łupki z Burgess”   Coyne   2014-02-22
Dziennik z Mozambiku: Pardalota   Naskręcki   2014-02-23
Wskrzeszona odpowiedź z kredy na “chorobę królów”   Yong   2014-02-26
Dziennik z Mozambiku: Sybilla     2014-03-01
Spojrzeć ślepym okiem   Yong   2014-03-02
Intelektualne danie dnia  The Big Think   Coyne   2014-03-04
Przeczołgać się przez mózg i nie zgubić się   Zimmer   2014-03-05
Gdzie podziewają się żółwiki podczas zgubionych lat?   Yong   2014-03-10
Supergen, który maluje kłamcę   Yong   2014-03-14
Idea, którą pora oddać na złom   Koraszewski   2014-03-15
Zwycięstwa bez chwały   Ridley   2014-03-17
Twarde jak skała   Naskręcki   2014-03-18
Pasożyty informacyjne   Zimmer   2014-03-19
Seymour Benzer: humor, historia i genetyka   Cobb   2014-03-21
Kto to był Per Brinck?   Naskręcki   2014-03-23
Potrafimy rozróżnić między przynajmniej bilionem zapachów   Yong   2014-03-25
Godzina Ziemi czyli o celebrowaniu ciemności   Lomborg   2014-03-27
Słonie słyszą więcej niż ludzie   Yong   2014-03-30
Niebo gwiaździste nade mną, małpa włochata we mnie   Koraszewski   2014-03-31
Wielkoskrzydłe   Naskręcki   2014-04-02
Najstarsze żyjące organizmy   Coyne   2014-04-03
Jak zmienić bakterie jelitowe w dziennikarzy   Yong   2014-04-06
Eureka! Sprytne wrony to odkryły   Coyne   2014-04-07
Sukces upraw GM w Indiach   Lomborg   2014-04-09
Wirus, który sterylizuje owady, ale je pobudza   Yong   2014-04-12
Przystosować się do zmiany klimatu   Ridley   2014-04-14
Jeden oddech, który zmienił planetę   Naskręcki   2014-04-16
Najgorsze w karmieniu komarów jest czekanie   Yong   2014-04-17
Kłopotliwa podróż w przyszłość   Ridley   2014-04-19
Pierwsze spojrzenie na mikroby współczesnych łowców zbieraczy     2014-04-23
Seksizm w nauce o jaskiniowych owadach   Coyne   2014-04-26
Musza bakteria zaprasza inne muszki na uczty owocowe   Yong   2014-04-27
Zachwycający rabuś, który liczy sto milionów lat   Cobb   2014-04-28
Mądrość (małych) tłumów   Zimmer   2014-04-29
Tak bada się ewolucję inteligencji u zwierząt   Yong   2014-05-02
Fantastyczna mimikra tropikalnego pnącza   Coyne   2014-05-03
Dlaczego większość zasobównie wyczerpuje się   Ridley   2014-05-04
Pomidory tworzą pestycydy z zapachu swoich sąsiadów   Yong   2014-05-07
Potrawy z pasożytów   Zimmer   2014-05-08
Technologia jest często matką nauki, a nie odwrotnie   Ridley   2014-05-09
Montezuma i jego flirty   Coyne   2014-05-11
Insekt dziedziczy mikroby z plemnika taty   Yong   2014-05-12
Polowanie na nietoperze   Naskręcki   2014-05-14
Zmień swoje geny przez zmianę swojego życia   Coyne   2014-05-15
Obrona śmieciowego DNA   Zimmer   2014-05-17
Gdzie są badania zwierzęcych wagin?   Yong   2014-05-20
Niemal ssaki   Naskręcki   2014-05-21
Zobaczyć jak splątane są gałęzie drzewa   Zimmer   2014-05-23
Dlaczego ramiona ośmiornicy nie plączą się   Yong   2014-05-24
Niezwykły pasikonik szklany   Naskręcki   2014-05-27
Wąż zgubiony i ponownie odnaleziony   Mayer   2014-05-28
Niespodziewani krewni mamutaków   Yong   2014-05-30
Trochę lepszy  świat   Ridley   2014-05-31
Tam, gdzie są ptaki   Mayer   2014-06-01
Ewolucja, ptaki i kwiaty   Coyne   2014-06-02
Jestem spełniony   Naskręcki   2014-06-04

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk