Prawda

Sobota, 20 kwietnia 2024 - 00:44

« Poprzedni Następny »


Ideologiczna opozycja wobec prawdy biologicznej


Jerry Coyne 2016-12-28

Samiec i samica goryla. Samice ważą mniej więcej o połowę mniej niż samce.
Samiec i samica goryla. Samice ważą mniej więcej o połowę mniej niż samce.

Jedną z przygnębiających cech lewicy, przynajmniej jeśli chodzi o naukę, jest pozwolenie ideologii na zwycięstwo nad danymi naukowymi; to jest, niektórzy z nas ignorują dane biologiczne, kiedy nie zgadzają się z naszymi preferencjami politycznymi. Dzieje się to w kilku dziedzinach: upór, że rasy nie istnieją (i zanim oskarżycie mnie, że mówię, iż rasy istnieją, przeczytajcie co o tym pisałem; sprawa jest skomplikowana), że nie ma opartych o ewolucję, wrodzonych (tj. dziedzicznych) różnic behawioralnych lub psychologicznych między grupami etnicznymi i że nie ma takich różnic także między mężczyznami a kobietami.

Te twierdzenia nie opierają się na danych z badań biologicznych, ale na obawachideologicznych lewicy: jeśli dopuścimy możliwość istnienia takich różnic, może to wywoływać rasizm i seksizm. Tak więc, wszystkie różnice między grupami, jakie obserwujemy, niezależnie od tego, czy są psychologiczne, fizjologiczne czy morfologiczne, muszą, jako pierwsza zasada, być wyjaśniane jako efekt kultury, nie zaś działania genów. (Oczywiście uznaję, że kultura może współdziałać z genami, by skłaniać do takich czy innych zachowań.)


To ideologiczne zaślepienie prowadzi do wniosku, że kiedy widzimy różnicę w osiągnięciach  między grupami i płciami, oczywistym wyjaśnieniem jest kultura i ucisk, a środkiem zaradczym są równe wyniki zamiast równych możliwości. Niemniej, w dziedzinach takich jak sport, gdzie wszyscy zgadzają się, że mężczyźni są przeciętnie więksi i silniejsi od kobiet, jest jasne, że różnice behawioralne (tj. lepsze lub gorsze osiągnięcia) wynikają z różnic biologicznych, które z pewnością oparte są na ewolucji (patrz poniżej). W lekkoatletyce lub dżudo nikt nie pomyślałby o dopuszczeniu konkurowania mężczyzn z kobietami.


Nie jest to jednak właściwy sposób działania. Lewicę historycznie cechował szacunek dla faktów i odmowa choćby rozważania, czy takie różnice mogą częściowo opierać się na genach, jest niemiłym i niezdrowym odejściem od naszego tradycyjnego akceptowania racjonalności. Tak, używano fałszywych danych biologicznych na poparcie rasizmu i seksizmu, ale pamiętajmy, że jest to wina ludzkich uprzedzeń, sfałszowanych danych i niezdolności poprawnego przeprowadzenia eksperymentów, co dało w wyniku straszliwe dane, użyte do poparcia ludzkich uprzedzeń. Wreszcie, oczywiście, kultura może wpłynąć na zachowanie, włącznie ze wzmocnieniem biologicznie wrodzonych zachowań, jeśli uważane są za „normalne”.


Twierdzenie, że nie ma żadnych różnic ewolucyjnych w zachowaniu i psychice między mężczyznami a kobietami, jest bezmyślne. Dane pokazują coś innego, choć oczywiście o większości cech nie wiemy, czy mają podłoże genetyczne. Podstawową hipotezą jednak, w oparciu o obserwacje innych gatunków (szczególnie naczelnych) jest, że przynajmniej pewne różnice psychologiczne i behawioralne będą oparte na genach, które ewoluowały drogą doboru naturalnego w naszych przodkach. Dlaczego mózg, a odróżnieniu od reszty naszego ciała  ma być odporny na wyewoluowane, właściwe dla płci różnice?


Tak więc, twierdzenie, jak to czyni P.Z. Myers w nowym poście, że wyższe poziomy testosteronu u mężczyzn mają minimalny wpływ na ich agresywność w porównaniu do efektów kultury, jest twierdzeniem opartym nie na danych – które pokazują, że nie ma on racji – ale na ideologii. Tak więc zarówno on, jak jego komentatorzy próbują obalić „efekt testosteronu” przy pomocy anegdot: niektórzy mężczyźni nie są agresywni, Myers sam nie jest agresywny (!), agresja jest spowodowana „głównie” różnicą kulturową („patriarchatem”) nie zaś różnicą biologiczną i tak dalej. Czytanie komentarzy pod tym postem to oglądanie gromady postępowców, rozpaczliwie wijących się, by uniknąć oczywistości.


No cóż, nie jestem ekspertem w sprawie testosteronu, ale z tego, co wiem, poziomy tego hormonu nie tylko korelują się z agresją wewnątrz i między płciami, ale wstrzyknięcie go zarówno mężczyznom, jak kobietom, także powoduje większą agresywność ich zachowań i psychiki. Tak więc korelacja, przynajmniej częściowo, odzwierciedla przyczynowość.


Spójrzmy jednak na dane, które pokazują prima facie, że istnieją różnice biologiczne w zachowaniach między mężczyznami i kobietami i że te różnice odzwierciedlają działanie doboru naturalnego – w postaci doboru płciowego – u naszych przodków. Do tego użyjemy rozmiarów ciała jako indeksu zachowania.


Dobrze wiadomo, że w praktycznie rzecz biorąc wszystkich gatunkach naczelnych (jest kilka wyjątków u lemurów) i w innych grupach, takich jak fokowate, samce są większe od samic. Nie jest to kulturowe, ale genetyczne; jeśli wychowasz goryle w dowolnym habitacie, samce urosną większe od samic. Można obejrzeć dane w artykule Adama D. Gordona z 2006 r. (odnośnik poniżej), pokazujące niemal uniwersalny trend na proporcje masy ciała samca do samicy większą niż 1 u naczelnych (w każdym gatunku istnieją oczywiście również małe samce i duże samice, ale mówimy o przeciętnej).


Dlaczego tak jest? Odzwierciedla to wyewoluowane zachowanie samców: tendencje samców do konkurowania o samice i przewagę dużych rozmiarów ciała w tej konkurencji. Czy chodzi o przewagę w bezpośrednich starciach, tak że im jesteś większy, tym łatwiej odpędzasz konkurentów (goryle, słonie morskie), czy o wybór samicy, tak że samice, które wybierają większych samców, mogą zdobyć obronę dla swoich małych przed włóczącymi się samcami (także goryle), różnica rozmiarów odzwierciedla coś niemal uniwersalnego wśród zwierząt: samce, które mają tanie gamety, muszą konkurować o samice, które mają kosztowne gamety i więcej inwestują w rozmnażanie. I dlatego jedno badanie ludzi za drugim wykazuje, że zachowania mężczyzn są bardziej rozwiązłe, a kobiet bardziej wybiórcze. Nie wszystko to koniecznie jest biologiczne, ale część z pewnością jest, biorąc pod uwagę, że nasi najbliżsi krewni wykazują to samo zachowanie, a nie ma niczego takiego jak patriarchat szympansi lub goryli.


Tutaj są dalsze dowody na to, że większe rozmiary i siła samców odzwierciedla się w ich zachowaniu – i były niemal z pewnością faworyzowane przez dobór naturalny:

  • W społecznościach ludzkich badanych przez Richarda Alexandra, te społeczeństwa, które są bardziej poligyniczne (w których mężczyźni intensywniej konkurują o kobiety), wykazują większy dymorfizm płci niż społeczeństwa, które są bardziej monogamiczne. Takie było przewidywanie przed zebraniem danych – wynikające z teorii doboru płciowego. I sprawdziło się. 
  • Wśród gatunków naczelnych istnieje dobra korelacja między poligynią gatunku a dymorfizmem płciowym: te gatunki, w których istnieje większy rozrzut liczby potomstwa wśród samców i w których samce dlatego bardziej usilnie współzawodniczą o samice, jest także większa różnica między wymiarami ciała samców i samic, także po poprawce na filogenetykę. (Także w gatunkach naczelnych, w których samce walczą między sobą o samice, stosunkowa wielkość kłów używanych w walce jest większa niż u gatunków wykazujących mniej bezpośrednią konkurencję między samcami.)
  • U ludzi, podobnie jak u wielu innych gatunków, w których samce konkurują o samice, proporcje płci przy urodzeniu przeważają na korzyść płci męskiej. Wymierają w większym tempie z powodu większego podejmowania ryzyka i zachowań eksploracyjnych aż w wieku rozrodczym (około 25 lat) proporcje płci są równe. Wówczas, ponieważ mężczyźni nadal umierają częściej, proporcje płci odwracają się, i kobiety przeważają w starszym wieku. Jest to dokładnie to, co przewiduje teoria ewolucji: jeśli istnieją różnice biologiczne w śmiertelności, to ewolucja wyrówna proporcje płci tak, by były równe w okresie reprodukcyjnym.
  • Zgodnie z powyższym, u ludzi i innych naczelnych, samce od początku wykazują zachowania eksploracyjne i ryzykowne, a jako dorośli wykazują wiele innych zachowań, które różnią się od zachowań samic. Czy jest to spowodowane Patriarchatem Naczelnych? Prawdopodobnie nie, ponieważ te różnice zachowania występują u wielu gatunków poza naszym i mają sens ewolucyjny.

Jak powiedziałem, w naszym gatunku część tego może być spowodowana kulturą, bo kultura potrafi wzmocnić istniejące już różnice biologiczne, które zostały uznane za “naturalne”. (Nie muszę tu podkreślać, że nie uważam, iż to, co jest „naturalne” u innych naczelnych lub co wyewoluowało w naszym gatunku, powinno być akceptowane jako właściwy sposób zachowania!) Ponadto, niektórzy sugerowali, że różnice wielkości między mężczyznami a kobietami odzwierciedlają różnice ekologiczne, nie zaś reprodukcyjne – powiedzmy, w zachowaniach zbieraczach. Dane tego jednak nie potwierdzają, potwierdzają zaś przewidywania wychodzące z hipotezy o doborze płciowym. A nawet gdyby ekologia odgrywała rolę, to nadal odzwierciedla to ewolucyjnie tworzone zmiany pewnych aspektów zachowań.


W tym wszystkim chodzi o to, że rozmiary ciała są pośrednim wskaźnikiem zachowania w naszej grupie – naczelnych – i że rozmiary ciała korelują z zachowaniem: zachowaniem seksualnym. Zaprzeczanie, że różnice rozmiarów i siły między mężczyznami a kobietami wyewoluowały, oznacza równoczesne zaprzeczenie, że różnice w zachowaniu między mężczyznami a kobietami wyewoluowały. Tylko człowieka zaślepionego ideologicznie kuszą takie zaprzeczenia. Niestety, ci ideolodzy nadal promują antynaukowe pomysły w Internecie.


Nie przedstawiam tu żadnych twierdzeń o innych zachowaniach, które różnią się między płciami, ponieważ nie ma morfologicznych korelatów z innymi zachowaniami, które byłyby tak wyraźne, jak między rozmiarem ciała a zachowaniem seksualnym. Ale różnice w rozmiarach ciała między mężczyznami a kobietami istotnie odzwierciedlają różnice w psychologii – psychologii zdobywania partnerów. Już to pokazuje opartą na ewolucji różnicę między mężczyznami a kobietami, która niemal z pewnością nie opiera się wyłącznie na kulturze, bo widzimy te same różnice u gatunków, którym brak kultury. Poza naszym gatunkiem nie istnieje Patriarchat Naczelnych.


A jeśli to wszystko jest prawdą, to głupotą jest zaprzeczanie faktom, że istnieją inne, wyewoluowane różnice w psychice między mężczyznami a kobietami, niektóre wykazywane w morfologii (dlaczego mężczyźni są bardziej owłosieni od kobiet?). Nigdy nie powinno być obiegową mądrością, że mężczyźni i kobiety są biologicznie identyczni pod względem psychiki i zachowania, jakby nie było to miłe dla ideologii lewicowej. Pierwszeństwo nie należy do ideologii, ale do danych; i choć możemy działać wbrew temu, co mówią nam dane ewolucyjne (jak to robimy, kiedy używamy środków antykoncepcyjnych), nie powinniśmy zaprzeczać, że dane istnieją lub stosować efektu potwierdzenia przez próby lekceważenia danych, które są sprzeczne z naszą ideologią, entuzjastycznie zaś witać dane, które ją popierają. Tym, co musimy zrobić, jest zaakceptowanie danych, ale następnie takie przystosowanie naszego społeczeństwa, byśmy mogli zrealizować to, czego chcemy zgodnie z naszą (częściowo wyewoluowaną) moralnością. A to nie znaczy budowanie społeczeństwa tak, by moralność odpowiadała biologii.


I możesz się założyć, że ideolodzy zrobią, co mogą, by podważyć (lub zignorować) powyższe dane. Podobne argumenty, ale znacznie więcej danych, przedstawia Steve Pinker w Tabula rasa, która ma nowe posłowie z szczegółowym uaktualnieniem w sprawie płci.

 

h/t: Steve Pruett-Jones

________

Gordon, A. D.  2006. Scaling of size and dimorphism in primates II: Macroevolution.  Int. J. Primatol. 27:63-105.


The ideological opposition to biological truth

Why Evolution Is True, 14 grudnia 2016

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Jerry A. Coyne


Profesor (emeritus) na wydziale ekologii i ewolucji University of Chicago, jego książka "Why Evolution is True" (Polskie wydanie: "Ewolucja jest faktem", Prószyński i Ska, 2009r.) została przełożona na kilkanaście języków, a przez Richarda Dawkinsa jest oceniana jako najlepsza książka o ewolucji.  Jerry Coyne jest jednym z najlepszych na świecie specjalistów od specjacji, rozdzielania się gatunków.  Jest wielkim miłośnikiem kotów i osobistym przyjacielem redaktor naczelnej.


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1474 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Bąkojady czyszczą nosorożce   Coyne   2023-01-18
Mózg używa geometrii hiperbolicznej   Novella   2023-01-16
O wspaniały nowy świecie   Tonhasca Júnior   2023-01-12
Ciepło zabija. Zimno zabija wielu więcej   Jacoby   2023-01-09
Po co badać przestrzeń kosmiczną?   Jacoby   2023-01-04
Rdzenni Amerykanie żądają doczesnych resztek pumy z Griffith Park   Coyne   2023-01-03
Świetny artykuł o epigenetyce   Coyne   2022-12-30
Śmiało podążaj tam, gdzie nie dotarł jeszcze żaden owad   Tonhasca Júnior   2022-12-28
Rzecz o splątaniu nauki i wiary   Koraszewski   2022-12-26
Pradawny ekosystem zrekonstruowany przy użyciu skamieniałego DNA   Coyne   2022-12-19
Rozważania heretyckiego mediewisty o historii, wartościach i zdumiewającej głupocie   Landes   2022-12-16
Ewolucyjne ślepe zaułki i lepkie urządzenia: botanik Darwin   Tonhasca Júnior   2022-12-14
Ewolucja nie idzie prostą drogą   Novella   2022-12-08
Geny i języki   Novella   2022-11-26
Uporczywa obecność religijnego mitu   Winegard   2022-11-24
Znaleziono skrytkę posągów z brązu   Novella   2022-11-23
W oparach zrównoważonej ignorancji   Koraszewski   2022-11-21
10 twierdzeń działaczy walczących w Afryce z GMO o tym, dlaczego postępy w biotechnologii upraw powinny zostać odrzucone – i dlaczego są one błędne   Maina   2022-11-17
List otwarty do wszystkich oszołomów   Novella   2022-11-03
Po prostu nie mogę się doczekać, aby znów wyruszyć w trasę   Tonhasca Júnior   2022-10-27
Czy mizoandria może być zakaźna?   Tonhasca Júnior   2022-10-24
Niezwykła fizjologia hibernujących niedźwiedzi   Coyne   2022-10-22
Cuchnąca pułapka i przytulna kryjówka   Tonhasca Júnior   2022-10-21
Obraz Izraela na amerykańskich uniwersytetach   Mansour   2022-10-19
Kenia aprobuje GMO po 10 latach zakazu   Maina   2022-10-18
Pangenom jedwabnika morwowego   Novella   2022-10-14
Czy Samolubny gen zaszkodził publicznemu rozumieniu biologii?   Coyne   2022-10-13
Nieokrzesani goście   Tonhasca Júnior   2022-10-11
Niezrozumienie równości   Winegard   2022-10-07
Zyski klimatyczne to „niewygodna prawda” — nie wszystkie wiadomości o środowisku są złymi wieściami   Lomborg   2022-10-06
Gorzko-słodki, uzależniający lek   Tonhasca Júnior   2022-09-30
Przeciwko autentyczności   Winegard   2022-09-27
Biomedyczne znaczenie płci (i jej binarnej natury)   Coyne   2022-09-22
Mózgi neandertalczyków   Novella   2022-09-20
Oszuści i oszukani w grze w zapylanie   Tonhasca Júnior   2022-09-15
Po raz kolejny “Scientific American” wypacza biologię, a teraz także historię, by podeprzeć swoją ideologię   Coyne   2022-09-14
Upadek czasopisma “Nature”   Winegard   2022-09-08
Instynkt macierzyński i “New York Times”   Coyne   2022-09-07
Ćmy ze złym public relations   Tonhasca Júnior   2022-09-05
Studenci Uniwersytetu Ghany debatują nad wykorzystaniem upraw GMO w ich kraju   Gakpo   2022-09-02
“Scientific American” poświęca się polityce, a nie nauce; odmawia publikowania krytycznych analiz swoich fałszywych lub wprowadzających w błąd twierdzeń   Coyne   2022-09-01
Dysonansy poznawcze: czekolada a muszki, wino a osy   Júnior   2022-08-29
Patrick Matthew: prawdziwy autor idei doboru naturalnego?   Coyne   2022-08-26
Odporny na choroby, genetycznie modyfikowany maniok zapowiada przełom w Kenii   Maina   2022-08-25
Niekochane, ale czasem pożyteczne   Tonhasca Júnior   2022-08-23
Trwałość laktazy w populacjach pijących mleko: ponowna ocena klasycznej historii z ewolucji człowieka   Coyne   2022-08-19
Pierwszy znany drapieżnik: nowo opisana skamieniałość   Coyne   2022-08-16
Nie karm mózgu śmieciowym jedzeniem   Bhogal   2022-08-10
Kot Mehitabel pisze w “Science”   Coyne   2022-08-09
Nauka o wolności: rozmowa z Anną Kryłow   i Anna Kryłow   2022-08-06
Pierwsze dowody kopalne na opiekę nad lęgiem i niezwykły przypadek asymetrii kierunkowej   Coyne   2022-08-05
Badania dowodzą, że fakty nie mają znaczenia: jak propaganda wykorzystuje i normalizuje antysemityzm     2022-08-03
Horyzontalny transfer genów u owadów: jest rozpowszechniony, ale co to znaczy?   Coyne   2022-08-02
Dokonane w Afryce badanie genomu fasolnika egipskiego oznacza krok naprzód w dywersyfikacji światowego zaopatrzenia w żywność   Karavolias   2022-08-01
Grupy anty-GMO przegrywają sprawę sądową w Nigerii    i Nkechi Isaak   2022-07-30
Raz jeszcze: czy rasy są tylko społecznym konstruktem bez naukowego lub biologicznego znaczenia?   Coyne   2022-07-28
„New Yorker” pisze o hoacynie, sugeruje, że koncepcja Darwina drzew ewolucyjnych może być urojeniem   Coyne   2022-07-25
Nazistowscy lekarze i dzisiejsi antysemici: redefinicja etyki, żeby usprawiedliwić prześladowania Żydów     2022-07-18
Carl Sagan i wolność wątpienia   Jacoby   2022-07-18
Jak Darwin spowodował globalne ocieplenie swoją teorią doboru płciowego   Coyne   2022-07-16
Dieta mieszana misiów i innych   Júnior   2022-07-14
Londyńskie Natural History Museum popełnia błąd naturalistyczny - wielokrotnie   Coyne   2022-07-11
Nigeria gotowa na spełnienie oczekiwań rolników     2022-07-08
Szczepionki przeciwko grypie związane ze zmniejszonym ryzykiem choroby Alzheimera   Novella   2022-07-07
Nowoczesność Darwina: w O powstawaniu jest antycypacja neutralnej teorii i przerywanej równowagi   Coyne   2022-07-06
Pinker: “Wojna o ewolucję jest także wojną kulturową”   Coyne   2022-07-05
Raz jeszcze: błędny artykuł o tym, dlaczego teoria ewolucji jest przestarzała   Coyne   2022-07-04
Niech Moc będzie z pszczołą   Júnior   2022-06-28
Dramatyczny wzrost cen paliw kopalnych jest bolesny, ale daje niewielkie korzyści w walce z globalnym ociepleniem   Lomborg   2022-06-25
Efekt grupy – paskudny błąd poznawczy   Novella   2022-06-22
Nasiona z edytowanymi genomami będą miały przystępną cenę   Maina   2022-06-15
„Zapylisz mnie!”: nachalni bohaterowie świata roślin   Júnior   2022-06-11
Agroekologia zmienia biednych farmerów w biedniejszych   Muhumuza   2022-06-09
Kartofel z Matką Boską w jednej klapie i Karolem Marksem w drugiej   Koraszewski   2022-06-06
Jak nasze wspomnienia są powiązane   Novella   2022-06-04
Wielka Brytania dąży do zezwolenia na edytowanie genów   Novella   2022-06-02
„Grubogłowi przedsiębiorcy pogrzebowi w noc żywych trupów”   Júnior   2022-05-31
Coraz mniejsza część głównych plonów roślin jadalnych na świecie idzie na wyżywienie głodnych, a coraz więcej wykorzystuje się do celów niespożywczych     2022-05-28
Naukowiec z Ghany: “Afryka potrzebuje GMO bardziej niż reszta świata”   Gakpo   2022-05-26
GMO i edytowanie genów: jaka jest różnica?   Karavolias   2022-05-23
Toksyczny nektar, czyli ostrożnie z tureckim miodem   Júnior   2022-05-20
Kolejna nieudana i podyktowana ideologią próba wykazania, że płeć u ludzi nie jest binarna   Coyne   2022-05-18
Brian Charlesworth o błędach nowego artykułu rzekomo pokazującego, że fundamentalne założenie ewolucji neodarwinowskiej jest błędne   Coyne   2022-05-16
Trutnie i inni fruwający panowie   Junior   2022-05-13
Wygnanie z uniwersyteckiego świata – dwa lata później   Winegard   2022-05-10
Życie kwitnące po śmierci   Junior   2022-05-05
Organiczne środki owadobójcze są szkodliwe dla pożytecznych owadów     2022-04-30
Oxitec rozszerza próby z komarami GMO, by zredukować szerzenie się malarii   Conrow   2022-04-28
Słowa w wosku zapisane   Tonhasca Junior   2022-04-26
Rodzice, szkoła, państwo: kultura niskich oczekiwań   Koraszewski   2022-04-25
Nowoczesne ulepszanie roślin uprawnych przyjmuje historyczne podejście   Karavolias   2022-04-20
Pierwsza spożywcza roślina GMO w Ghanie   Baffour-Awuah   2022-04-16
Indie zwalniają edytowanie genów z wymaganej dla GMO oceny bezpieczeństwa   Paranjape   2022-04-11
Metamorfozy    Júnior   2022-04-09
Rolnicy nie mogą uprawiać tego, na co ich nie stać   Ongu   2022-04-07
Rośliny zmodyfikowane: odkłamać opinię o GMO   Conrow   2022-04-07
Odmowa szczelinowania jest szaleństwem   Ridley   2022-04-02
Jak wirusy chorób układu oddechowego ewoluują, by stać się łagodniejsze   Ridley   2022-03-22
Czy globalne ocieplenie może być dla nas dobre?   Ridley   2022-03-03
Południowa Afryka powinna przemyśleć regulacje dotyczące genetycznie modyfikowanych roślin   i Priyen Pillay   2022-03-01

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk