Prawda

Wtorek, 19 marca 2024 - 09:31

« Poprzedni Następny »


Fałszywa dychotomia i negacja nauki


Steven Novella 2018-05-28


Psycholog Jeremy Shapiro opublikował ciekawy artykuł w RawStory, w którym argumentuje, że jednym z filarów negacji nauki jest fałszywa dychotomia. Zgadzam się i chcę to trochę rozwinąć. Shapiro wskazuje także, że ten sam błąd logiczny myślenia jest częsty w kilku zaburzeniach psychicznych, jakimi się zajmuje.

To drugie może być prawdą, ale nie widzę, jak dodaje to do naszego zrozumienia negacji nauki, a może być postrzegane jako kontrowersyjne. Na przykład, mówi, że  ludzie z osobowością chwiejną emocjonalnie typu borderline często dzielą ludzi w swoim otoczeniu na całkowicie złych lub całkowicie dobrych. Jeśli zrobisz jedną rzecz źle, jesteś złym człowiekiem. Podobnie perfekcjoniści często postrzegają każdy wynik działania, który jest mniej niż doskonały, za niezadowalający.


Sądzę, że to mogą być pożyteczne przykłady, pokazujące jak dychotomiczne myślenie może prowadzić do (a co najmniej wspierać) zaburzeń psychicznych. Terapia dla ludzi z tymi zaburzeniami obejmuje również terapię poznawczą, by pomóc im wyłamać się z wzoru podchodzenia do świata jako prostej dychotomii. Musimy jednak uważać, żeby nie sugerować, że sama negacja nauki jest chorobą lub zaburzeniem psychicznym.


Negacjonizm i fałszywa dychotomia


Fałszywa dychotomia jest częstym błędem logicznym, w którym wiele możliwości lub continuum możliwości zbija się na zaledwie dwa wybory. Ludzie są albo wysocy, albo niscy, nie ma innej opcji. Są albo Demokratami, albo Republikanami.


Podczas gdy pewne fizyczne własności mogą rzeczywiście być prawdziwie dychotomiczne (ładunek elektryczny jest albo dodatni, albo ujemny), ludzie i sam świat na ogół okazują znacznie bardziej skomplikowane cechy. Większość cech istnieje wzdłuż continuum. Niemniej nasze mózgi lubią prostotę i lubimy klasyfikować i szufladkować rzeczy, by umysłowo poradzić sobie z nimi. Używanie schematów i kategorii jest w porządku, ale musimy wiedzieć, że nie są one rzeczywistością, która często jest bardziej zabałaganiona.   


Te zasady są szczególnie ważne, kiedy mamy do czynienia z bardzo złożonymi systemami, takimi jak ludzie. Na przykład, ludzie rzadko kiedy, jeśli kiedykolwiek, są całkowicie dobrzy, albo całkowicie źli. Na ogół ludzie są złożoną kombinacją cech, które rozkładają się od występku do cnoty, często zależą od kontekstu i są usytuowane na continuum. 


Również naukowego rozumienia nie można przyjmować jako prostej dychotomii. Pisałem już wcześniej o, na przykład, problemach odgraniczenia między nauką a pseudonauką. Nie możemy podzielić wszystkich roszczeń do naukowości na dwie czyste kategorie – z nieskalaną nauką z jednej strony i czystą pseudonauką z drugiej. Jest tu continuum bez wyraźnej linii oddzielającej jedno od drugiego.   


Potrafimy jednak identyfikować metody i cechy, które są naukowo zasadne, od innych, które są wadliwe. Im więcej zasadnych cech ma przedsięwzięcie naukowe, tym bardziej prawomocna jest nauka, podczas gdy więcej ma wątpliwych cech czyni działanie bardziej pseudonaukowym. Choć więc nie ma ostrej linii odgraniczającej, istnieją dwa dające się rozpoznać spektra. Zaprzeczanie tej rzeczywistości także jest błędem logicznym – fałszywym kontinuum.


Wiedza naukowa także leży na continuum. Żaden fakt nie jest ustanowiony w 100% metafizycznej pewności, ani nie możemy przypisać 0% prawdopodobieństwa żadnemu twierdzeniu. Jest tak, ponieważ wiedza ludzka jest ograniczona, zależy od naszej perspektywy, ram odniesienia i, być może, nieznanych założeń.


Nie znaczy to jednak, że nie możemy być na 99,99% pewni, że pewne podstawowe fakty o wszechświecie są prawdopodobnie prawdą. Świat jest z grubsza kulisty. Możemy być tego całkowicie pewni (mimo urojeń zwolenników płaskiej ziemi) do takiego stopnia, że możemy traktować to jako 100%. Podobnie możemy powiedzieć, że homeopatia ma tak bliską 0 szansę na danie realnego efektu medycznego, jaką możemy znaleźć w medycynie. Można umieścić każde twierdzenie naukowe gdzieś na tym spektrum w oparciu o istniejące dowody, konkurencyjne teorie, znane, nieznane i inne czynniki. Im więcej ustalonych, niezależnych linii dowodów wskazuje na ten sam wniosek, tym możemy być bardziej pewni tego wniosku.  


Choć więc istnieje continuum poparć naukowych faktów i teorii, możemy podzielić to continuum na praktyczne kategorie. Istnieją dobrze ustalone fakty, których możemy użyć jako solidnych fundamentów. Istnieją teorie, które są wystarczająco dobrze ustalone, byśmy działali na ich podstawie, nawet jeśli pozostaje jakaś mała niepewność lub miejsce na wątpliwości. Inne twierdzenia przypuszczalnie są prawdą, ale powinniśmy traktować je ostrożnie. Pewne twierdzenia pośrodku są „w te lub wewte”: nie możemy z zaufaniem powiedzieć, czy są prawdą, czy nie. Dalej są twierdzenia,  które prawdopodobnie nie są prawdziwie, ale jest miejsce dla opinii mniejszości i jeszcze nie powinniśmy spisywać ich na straty. I wreszcie są twierdzenia i teorie, które zostały wystarczająco obalone, byśmy mogli zostawić je i przestać marnować dalsze zasoby na obalanie ich.


Możemy sprzeczać się, gdzie dokładnie przeciągnąć linię i gdzie dokładnie na tym continuum znajduje się każde twierdzenie naukowe, ale taka debata jest zdrowa. Jest częścią procesu naukowego.


Szapiro i ja mamy rację, wskazując na to, że negacja nauki, jest postawą, która jako jedną ze swoich strategii zbija to continuum w fałszywą dychotomię – naukowe wnioski są albo solidne jak skała, albo są podejrzane i kontrowersyjne w najlepszym wypadku, a oszukańcze w najgorszym. Ignorują olbrzymią część spektrum, gdzie możemy traktować teorie jako prawdopodobnie prawdziwe, nawet jeśli pozostają małe wątpliwości. Celem tej strategii jest wskazywanie na to, co nieznane, na pozorne anomalie, pozorne sprzeczności lub jakąkolwiek niezgodę między naukowcami (nieważne jak minimalną) jako dowód, że teoria nie jest w 100% solidna. Dlatego teoria jest kontrowersyjna i podejrzana.   


Tak więc ludzie zaprzeczający ewolucji wskazują na „luki” w zapisie kopalnym, jak gdyby to kwestionowało całą teorię. Lub wskazują na niezgodę między naukowcami w sprawie jakichś szczegółów ewolucji, żeby twierdzić, że cała teoria jest kontrowersyjna i że nie ma co do niej zgody. Najmniejsza szparka, jakikolwiek błąd, a ich zdaniem dyskredytuje to całą teorię.


Naukowcy często niechcący podsycają te strategie, ponieważ działają w rzeczywistym świecie, w którym wiedza naukowa jest continuum. Mówią czasami o tym, jak ich nowe odkrycie zakłóca przyjętą teorię lub jak mało rozumieliśmy przed tym przełomem, nie zdając sobie sprawy z tego, jak łatwo nadużyć takich wypowiedzi do ataku na samą naukę. To jest ważna zasada skutecznego przekazywania nauki: dokładne pokazywanie tego, jak nauka postępuje do przodu. A to znaczy oparcie się pokusie nadawania zbyt wielkiego znaczenia własnym badaniom.


Naukowcy działają w ramach naukowego paradygmatu, kiedy więc rzucają od niechcenia: „Nie mamy pojęcia, jak to działa”, podświadomie zakładają, że ludzie wstawią te słowa w ten sam kontekst naukowy, w jakim zostały wypowiedziane. Często jednak tak nie jest. Zazwyczaj takie twierdzenie nie jest dosłowną prawdą – mamy moc koncepcji, moc dowodów, ale nadal mogą istnieć konkurujące teorie lub brak solidnych, potwierdzających dowodów.  


Naukę trzeba rozumieć jako zabałaganione, ułomne, ale rygorystyczne, staranne i ostrożne przedsięwzięcie, jakim jest. Nie wiemy wszystkiego i niekoniecznie wiemy cokolwiek w 100%.  Nie znaczy to jednak, że nie wiemy niczego lub że można beztrosko odrzucać wniosek naukowy, którego się nie lubi. Wiemy dużo, a część z tego, co wiemy, wiemy z tak wysokim stopniem pewności, że możemy traktować to jako fakt. O innych rzeczach możemy mówić z wystarczającym zaufaniem, by opierać na tym ważne decyzje. Praktykuję medycynę, więc to jest moje codzienne życie.


Zmiana klimatu jest doskonałym przykładem. Są znaczące niepewności co do tego, co właściwie dzieje się i co będzie działo się z klimatem, jakie są wszystkie działające tu mechanizmy sprzężenia zwrotnego i jaki będzie wynik. Mamy jednak dość wysoki stopień pewności, że wypuszczanie dużych ilości uprzednio związanego węgla do atmosfery powoduje podnoszenie się przeciętnych temperatur globalnych z potencjalnie niedobrymi skutkami. Konsensus co do dowodów jest wystarczająco silny, by działać, mimo pozostającej nadal niepewności.


Czekanie na 100% pewności jest rzadko kiedy praktyczne. Gdybyś w ten sposób podchodził do opieki zdrowotnej, byłbyś sparaliżowany i przestał działać, a rezultaty byłyby bardzo złe. Gdybyśmy mieli 95% pewności, że asteroid zniszczy całe życie na Ziemi, myślę, że powinniśmy działać na podstawie tych 95%, a nie spierać się o pozostałe 5%.


False Dichotomy and Science Denial

10 maja 2018

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Steven Novella


Neurolog, wykładowca na Yale University School of Medicine. Przewodniczący i współzałożyciel New England Skeptical Society. Twórca popularnych (cotygodniowych) podkastów o nauce The Skeptics’ Guide to the Universe.  Jest również dyrektorem Science-Based Medicine będącej częścią James Randi Educational Foundation (JREF), członek Committee for Skeptical Inquiry (CSI) oraz członek założyciel Institute for Science in Medicine.

Prowadzi blog Neurologica.


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj




Komentarze
1. Winny jest system szkolnictwa, czyli społeczeństwo MEF 2018-05-28


Nauka

Znalezionych 1467 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Śmiało podążaj tam, gdzie nie dotarł jeszcze żaden owad   Tonhasca Júnior   2022-12-28
Rzecz o splątaniu nauki i wiary   Koraszewski   2022-12-26
Pradawny ekosystem zrekonstruowany przy użyciu skamieniałego DNA   Coyne   2022-12-19
Rozważania heretyckiego mediewisty o historii, wartościach i zdumiewającej głupocie   Landes   2022-12-16
Ewolucyjne ślepe zaułki i lepkie urządzenia: botanik Darwin   Tonhasca Júnior   2022-12-14
Ewolucja nie idzie prostą drogą   Novella   2022-12-08
Geny i języki   Novella   2022-11-26
Uporczywa obecność religijnego mitu   Winegard   2022-11-24
Znaleziono skrytkę posągów z brązu   Novella   2022-11-23
W oparach zrównoważonej ignorancji   Koraszewski   2022-11-21
10 twierdzeń działaczy walczących w Afryce z GMO o tym, dlaczego postępy w biotechnologii upraw powinny zostać odrzucone – i dlaczego są one błędne   Maina   2022-11-17
List otwarty do wszystkich oszołomów   Novella   2022-11-03
Po prostu nie mogę się doczekać, aby znów wyruszyć w trasę   Tonhasca Júnior   2022-10-27
Czy mizoandria może być zakaźna?   Tonhasca Júnior   2022-10-24
Niezwykła fizjologia hibernujących niedźwiedzi   Coyne   2022-10-22
Cuchnąca pułapka i przytulna kryjówka   Tonhasca Júnior   2022-10-21
Obraz Izraela na amerykańskich uniwersytetach   Mansour   2022-10-19
Kenia aprobuje GMO po 10 latach zakazu   Maina   2022-10-18
Pangenom jedwabnika morwowego   Novella   2022-10-14
Czy Samolubny gen zaszkodził publicznemu rozumieniu biologii?   Coyne   2022-10-13
Nieokrzesani goście   Tonhasca Júnior   2022-10-11
Niezrozumienie równości   Winegard   2022-10-07
Zyski klimatyczne to „niewygodna prawda” — nie wszystkie wiadomości o środowisku są złymi wieściami   Lomborg   2022-10-06
Gorzko-słodki, uzależniający lek   Tonhasca Júnior   2022-09-30
Przeciwko autentyczności   Winegard   2022-09-27
Biomedyczne znaczenie płci (i jej binarnej natury)   Coyne   2022-09-22
Mózgi neandertalczyków   Novella   2022-09-20
Oszuści i oszukani w grze w zapylanie   Tonhasca Júnior   2022-09-15
Po raz kolejny “Scientific American” wypacza biologię, a teraz także historię, by podeprzeć swoją ideologię   Coyne   2022-09-14
Upadek czasopisma “Nature”   Winegard   2022-09-08
Instynkt macierzyński i “New York Times”   Coyne   2022-09-07
Ćmy ze złym public relations   Tonhasca Júnior   2022-09-05
Studenci Uniwersytetu Ghany debatują nad wykorzystaniem upraw GMO w ich kraju   Gakpo   2022-09-02
“Scientific American” poświęca się polityce, a nie nauce; odmawia publikowania krytycznych analiz swoich fałszywych lub wprowadzających w błąd twierdzeń   Coyne   2022-09-01
Dysonansy poznawcze: czekolada a muszki, wino a osy   Júnior   2022-08-29
Patrick Matthew: prawdziwy autor idei doboru naturalnego?   Coyne   2022-08-26
Odporny na choroby, genetycznie modyfikowany maniok zapowiada przełom w Kenii   Maina   2022-08-25
Niekochane, ale czasem pożyteczne   Tonhasca Júnior   2022-08-23
Trwałość laktazy w populacjach pijących mleko: ponowna ocena klasycznej historii z ewolucji człowieka   Coyne   2022-08-19
Pierwszy znany drapieżnik: nowo opisana skamieniałość   Coyne   2022-08-16
Nie karm mózgu śmieciowym jedzeniem   Bhogal   2022-08-10
Kot Mehitabel pisze w “Science”   Coyne   2022-08-09
Nauka o wolności: rozmowa z Anną Kryłow   i Anna Kryłow   2022-08-06
Pierwsze dowody kopalne na opiekę nad lęgiem i niezwykły przypadek asymetrii kierunkowej   Coyne   2022-08-05
Badania dowodzą, że fakty nie mają znaczenia: jak propaganda wykorzystuje i normalizuje antysemityzm     2022-08-03
Horyzontalny transfer genów u owadów: jest rozpowszechniony, ale co to znaczy?   Coyne   2022-08-02
Dokonane w Afryce badanie genomu fasolnika egipskiego oznacza krok naprzód w dywersyfikacji światowego zaopatrzenia w żywność   Karavolias   2022-08-01
Grupy anty-GMO przegrywają sprawę sądową w Nigerii    i Nkechi Isaak   2022-07-30
Raz jeszcze: czy rasy są tylko społecznym konstruktem bez naukowego lub biologicznego znaczenia?   Coyne   2022-07-28
„New Yorker” pisze o hoacynie, sugeruje, że koncepcja Darwina drzew ewolucyjnych może być urojeniem   Coyne   2022-07-25
Nazistowscy lekarze i dzisiejsi antysemici: redefinicja etyki, żeby usprawiedliwić prześladowania Żydów     2022-07-18
Carl Sagan i wolność wątpienia   Jacoby   2022-07-18
Jak Darwin spowodował globalne ocieplenie swoją teorią doboru płciowego   Coyne   2022-07-16
Dieta mieszana misiów i innych   Júnior   2022-07-14
Londyńskie Natural History Museum popełnia błąd naturalistyczny - wielokrotnie   Coyne   2022-07-11
Nigeria gotowa na spełnienie oczekiwań rolników     2022-07-08
Szczepionki przeciwko grypie związane ze zmniejszonym ryzykiem choroby Alzheimera   Novella   2022-07-07
Nowoczesność Darwina: w O powstawaniu jest antycypacja neutralnej teorii i przerywanej równowagi   Coyne   2022-07-06
Pinker: “Wojna o ewolucję jest także wojną kulturową”   Coyne   2022-07-05
Raz jeszcze: błędny artykuł o tym, dlaczego teoria ewolucji jest przestarzała   Coyne   2022-07-04
Niech Moc będzie z pszczołą   Júnior   2022-06-28
Dramatyczny wzrost cen paliw kopalnych jest bolesny, ale daje niewielkie korzyści w walce z globalnym ociepleniem   Lomborg   2022-06-25
Efekt grupy – paskudny błąd poznawczy   Novella   2022-06-22
Nasiona z edytowanymi genomami będą miały przystępną cenę   Maina   2022-06-15
„Zapylisz mnie!”: nachalni bohaterowie świata roślin   Júnior   2022-06-11
Agroekologia zmienia biednych farmerów w biedniejszych   Muhumuza   2022-06-09
Kartofel z Matką Boską w jednej klapie i Karolem Marksem w drugiej   Koraszewski   2022-06-06
Jak nasze wspomnienia są powiązane   Novella   2022-06-04
Wielka Brytania dąży do zezwolenia na edytowanie genów   Novella   2022-06-02
„Grubogłowi przedsiębiorcy pogrzebowi w noc żywych trupów”   Júnior   2022-05-31
Coraz mniejsza część głównych plonów roślin jadalnych na świecie idzie na wyżywienie głodnych, a coraz więcej wykorzystuje się do celów niespożywczych     2022-05-28
Naukowiec z Ghany: “Afryka potrzebuje GMO bardziej niż reszta świata”   Gakpo   2022-05-26
GMO i edytowanie genów: jaka jest różnica?   Karavolias   2022-05-23
Toksyczny nektar, czyli ostrożnie z tureckim miodem   Júnior   2022-05-20
Kolejna nieudana i podyktowana ideologią próba wykazania, że płeć u ludzi nie jest binarna   Coyne   2022-05-18
Brian Charlesworth o błędach nowego artykułu rzekomo pokazującego, że fundamentalne założenie ewolucji neodarwinowskiej jest błędne   Coyne   2022-05-16
Trutnie i inni fruwający panowie   Junior   2022-05-13
Wygnanie z uniwersyteckiego świata – dwa lata później   Winegard   2022-05-10
Życie kwitnące po śmierci   Junior   2022-05-05
Organiczne środki owadobójcze są szkodliwe dla pożytecznych owadów     2022-04-30
Oxitec rozszerza próby z komarami GMO, by zredukować szerzenie się malarii   Conrow   2022-04-28
Słowa w wosku zapisane   Tonhasca Junior   2022-04-26
Rodzice, szkoła, państwo: kultura niskich oczekiwań   Koraszewski   2022-04-25
Nowoczesne ulepszanie roślin uprawnych przyjmuje historyczne podejście   Karavolias   2022-04-20
Pierwsza spożywcza roślina GMO w Ghanie   Baffour-Awuah   2022-04-16
Indie zwalniają edytowanie genów z wymaganej dla GMO oceny bezpieczeństwa   Paranjape   2022-04-11
Metamorfozy    Júnior   2022-04-09
Rolnicy nie mogą uprawiać tego, na co ich nie stać   Ongu   2022-04-07
Rośliny zmodyfikowane: odkłamać opinię o GMO   Conrow   2022-04-07
Odmowa szczelinowania jest szaleństwem   Ridley   2022-04-02
Jak wirusy chorób układu oddechowego ewoluują, by stać się łagodniejsze   Ridley   2022-03-22
Czy globalne ocieplenie może być dla nas dobre?   Ridley   2022-03-03
Południowa Afryka powinna przemyśleć regulacje dotyczące genetycznie modyfikowanych roślin   i Priyen Pillay   2022-03-01
Dlaczego środowiskowcy stanowią większą przeszkodę dla skutecznej polityki klimatycznej niż negacjoniści?   Boudry   2022-02-21
O figach i osach   Júnior   2022-02-18
Pień liczący 40 tysięcy lat przekazany Maorysom zamiast nauce   Coyne   2022-02-14
Propaganda anty-GMO obraża drobnych farmerów w Afryce i w Azji   Gakpo   2022-02-08
Jak “tubylcza medycyna” różni się od medycyny   Coyne   2022-02-07
Biotechnologia podnosi plony wysokobiałkowego afrykańskiego pochrzynu   Wetaya   2022-02-04
Spadanie w przepaść   Turski   2022-01-27

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk