Prawda

Czwartek, 28 marca 2024 - 11:54

« Poprzedni Następny »


Dlaczego leniwce wypróżniają się na ziemi?


Jerry Coyne, Bruce Lyon 2014-02-02

Od dawna wiadomo, że leniwce trójpalczaste (rodzaj Bradypus, kilka gatunków) mają dziwny zwyczaj złażenia raz na tydzień z drzew, na których żyją, wypróżniania się u podstawy drzewa, zagrzebywania odchodów pod liśćmi i ponownego wspinania się na drzewa, których liście są ich pożywieniem.

Wprowadzenie Jerryego: Dwukrotnie pisałem o tym dziwnym zachowaniu, raz pokazując wideo Davida Attenborough, w którym ten Wielki Człowiek mówił, że zachowanie to jest zagadką, a drugi raz z notą badaczki z Manchester, Becky Cliffe, która sugerowała, że to zachowanie ma coś wspólnego z godami, być może pozwalając leniwcom na znalezienie samic. (Istnieją jeszcze co najmniej dwie inne hipotezy.)


Co ciekawe, to zachowanie jest nieznane wśród leniwców dwupalczastych (rodzaj Choloepus), które wypróżniają się wysoko na drzewie, zdradzając swoje miejsce pobytu, kiedy odchody uderzają w ziemię (sugerowano, że zachowanie to informuje drapieżniki o miejscu pobytu leniwca). Ciekawym faktem wspomnianym w nowym artykule o tym zachowaniu autorstwa Jonathana Pauliego i in. (odnośnik i link poniżej) jest, że leniwce trójpalczaste i dwupalczaste są bardzo odległymi krewnymi, rozdzielonymi przez 40 milionów lat ewolucji. Jest to niemal równie długo jak rozdzielenie psów i niedźwiedzi!


W każdym razie czytelnik Bruce Lyon przestudiował ten artykuł i przysłał mi jego streszczenie, podając hipotezę, dlaczego leniwce trójpalczaste podejmują tak długą i mozolną drogę, by zrobić kupę. (Jest to także niebezpieczne, ponieważ, jak pisze Bruce poniżej, leniwce dość często giną podczas wypróżniania).  Nadal nie znamy przyczyn tego dziwacznego zachowania, które jest oczywiście wynikiem ewolucji, ale Bruce streszcza ciekawą teorię, popartą pewnymi danymi w artykule. Dostarczył także zdjęć leniwców, zarówno dwu-, jak trójpalczastych, które zrobił na Kostaryce.


Po krótkim eseju Bruce’a dodam kilka własnych uwag o ewolucji tej cechy.

O leniwcach i ćmach

Bruce Lyon

Każdej zimy spędzam z moją rodziną dwa tygodnie w północnozachodniej Kostaryce. Często widzimy dwa gatunki leniwców – dwupalczasty leniwiec krótkoszyi [Choloepus hoffmanni] i leniwiec trójpalczasty. Jak sugerują ich nazwy, różnią się liczbą palców, co widać wyraźnie na poniższych fotografiach (policz długie pazury). Różnią się także ogólnym wyglądem: leniwiec dwupalczasty ma jaśniejsze futro i podobny do świńskiego ryjek, podczas gdy leniwiec trójpalczasty ma podobną do maski bandyty twarz i wieczny uśmiech. Niektóre ze zwierząt, jakie widzimy, mają sierść silnie zabarwioną na zielono, co powodują rosnące tam glony. [JAC: sugerowano, że zielony kolor pomaga zwierzęciu kamuflować się, ukrywając je przed drapieżnikami.]


Nie wiedziałem wiele o leniwcach i zawsze zakładałem, że są po prostu zaniedbane. Nic z tego. Z błędu w sprawie zielonego futra wyprowadził mnie ciekawy artykuł, który właśnie ukazał się w Proceedings of the Royal Society autorstwa Jonathana Pauliego i współpracowników, w którym są także ciekawe pomysły na wyjaśnienie dziwacznego zwyczaju leniwców schodzenia z drzew, żeby się wypróżnić.


Artykuł zestawia ciekawe fakty, nowe obserwacje oraz spekulacje. Leniwce słyną z tego, że są niesłychanie powolnymi zwierzętami i otrzymały [polską] nazwę od lenistwa. Nie są jednak leniwe, ale powolne – leniwiec trójpalczasty ma bardzo niskie tempo metabolizmu i najpowolniejsze tempo trawienia ze wszystkich ssaków, co może być związane z ich wyspecjalizowaną dietą, na którą składają się niezbyt odżywcze i trujące liście. [Uwaga JAC: post Becky informuje, że zabiera około 31 dni od zjedzenia liści do wypróżnienia.]


Leniwce trójpalczaste mają także dziwaczny zwyczaj schodzenia z korony drzew raz na tydzień, żeby się wypróżnić – zwierzę wykopuje płytki dołek, załatwia co trzeba, przykrywa odchody i wdrapuje się ponownie na drzewo. Przy tak niskim tempie przemiany materii wkładanie tak wielkiego wysiłku w złażenie z drzewa okazuje się kosztowne (ocenia się, że pochłania to 8% dziennego budżetu energetycznego) i jest także niebezpieczne (w jednym z badań pokazano, że połowa śmiertelności dorosłych leniwców związana jest z przebywaniem na ziemi lub blisko niej).


Oba gatunki mają na sobie zróżnicowany zbiór organizmów, włącznie z zielonymi glonami (stąd zielonkawy kolor ich futra), czemu zdaje się sprzyjać budowa włosów leniwców, która zachowują wilgoć. W ich futrze mieszkają także ćmy z rodziny omacnicowatych [podrodzina Chrysauginae], a mogą one rozmnażać się tylko w nawozie leniwców. W nowym badaniu autorzy stawiają hipotezę, że dziwaczne zwyczaje defekacji leniwców trójpalczastych mogą być odzwierciedleniem mutualizmu między leniwcami a ćmami.


Autorzy zebrali leniwce obu gatunków i pokazali, że u leniwców trójpalczastych (ale nie dwupalczastych) liczba ciem na każdym zwierzęciu była skorelowana z koncentracją azotu w futrze, która była skorelowana z poziomami chlorofilu, czyli wskazówką o koncentracji glonów. Praca ta dostarcza także pewnych dowodów, że leniwce jedzą glony, które są bogate w węglowodany.  Spekulacyjną częścią jest, że przez złażenie na ziemię, żeby się wypróżnić, leniwiec podnosi sukces rozrodczy ciem (to może być znane z innych badań) i, co najważniejsze, że większa liczba ciem, które wyłaniają się z jego nawozu, wraca i przynosi korzyść temu samemu leniwcowi. Praca była szeroko opisywana i pełniejsze sprawozdanie można znaleźć na witrynie Eda Yonga. [JAC: Bruce nie wspomina, że mutualizm jest dobry dla leniwca, ponieważ ćmy, które lęgną się w jego odchodach przynoszą resztki organiczne i grzyby z powrotem na leniwca, gdzie są one rezydentami – ćmy kojarzą się tylko na leniwcu i nie usuwa ich iskanie – a te grzyby dostarczają składników odżywczych,  które promują rozrost glonów.]


[Fotografie Bruce'a; jego komentarze są wcięte]


Matka i dziecko dwupalczastego leniwca krótkoszyjego:



Inna matka i dziecko leniwca dwupalczastego, usadowione na poziomie oczu! Proszę zwrócić uwagę na zielone zabarwienie futra.


[JAC: Artykuł sugeruje, że dzieci otrzymują glony od matek. Leniwce trójpalczaste, inaczej niż dwupalczaste, mają także specjalne fałdy w futrze, które zbierają wodę deszczową i pomagają rosnąć glonom. Jest to prawdopodobnie adaptacja: cecha morfologiczna zwierzęcia, która pomaga mu zamienić się w ogród glonów!]



Leniwiec trójpalczasty na drzewie Cecropia. Mam wrażenie, że leniwce kochają ten szybko rosnący gatunek drzewa, który preferuje otwarte przestrzenie. Popatrzcie na ciekawy, czarno pomarańczowy pas grzbietowy. Taki pas znajduje się tylko u samców i dlatego jest prawdopodobnie wynikiem doboru płciowego.



Dodatek Jerry’ego:

Tutaj jest trochę danych z artykułu, które pokazują, że leniwce trójpalczaste są bardziej “ućmione” i mają w swoich futrach więcej składników odżywczych niż ich odlegli dwupalczaści krewni. Zjadają te składniki odżywcze, kiedy się iskają. Tutaj jest Ilustracja 1 z podpisem, jak również zdjęcie ćmy (Cryptoses spp.), która rezyduje (prawdopodobnie jako mutualista) na leniwcu trójpalczastym.  


Ilustracja 1. Zarówno (a) trój- jak (b) dwupalczaste leniwce mają w swoich futrach zróżnicowany ekosystem. (c–e) Bardziej osiadłe leniwce trójpalczaste (czarne kolumny) mają (c) większą liczbę ciem, (d ) więcej nieorganicznego azotu w postaci  NH4+ i (e) większą biomasę glonów w futrach w porównaniu do leniwców dwupalczastych (szare kolumny). Kolumny błędu reprezentują +1 s.e.; *p , 0,05, **p , 0,001.



Tutaj jest uogólniona ilustracja z artykułu, która streszcza istniejący mutualizm między ćmą a leniwcem trójpalczastym:


Ilustracja 3. Postulowany powiązany mutualizm (+) między leniwcami, ćmami i glonami: (a) leniwce schodzą z drzewa, żeby się wypróżnić i dostarczają dojrzałe samice ciem (+) na miejsca składania jaj w nawozie; (b) larwy ciem są koprofagami i jako dorosłe szukają leniwców w koronie drzewa; (c) ćmy są wrotami dla składników odżywczych i przez rozkład i mineralizację przez detrytusożerców podnoszą poziom nieorganicznego azotu w futrze leniwca, co napędza wzrost glonów (+) i (d ) leniwce (+) zjadają następnie te ogrody glonów, przypuszczalnie, aby wzbogacić swoją ubogą dietę.


Mam kilka zastrzeżeń do tej pracy, ale najpierw moje ulubione zdanie z działu o metodach i materiałach artykułu, a potem uwaga o trzymaniu leniwców.

“Obcięliśmy kosmyk włosów z grzbietu każdego leniwca i zebraliśmy wszystkie ćmy z leniwca odkurzaczem bezkręgowcowym” .

Z jakiegoś powodu to zdanie doprowadza mnie do śmiechu: mam obraz strzyżenia grzbietu leniwca, odkurzenia go wraz z sugestią, że odkurzacze nie mają kręgosłupów.


Ciekawą sugestią autorów jest, że trudności w hodowaniu leniwców trójpalczastych w niewoli (w odróżnieniu od dwupalczastych) są powodowane tym, że opiekunowie usuwają odchody, przerywając cykl mutualizmu, w którym ćma pomaga karmić leniwca.


Wreszcie dwa powody, dla których uważam, że hipoteza “mutualizmu ćmy” jest albo problematyczna, albo nieudowodniona.


1.  Śmiertelność leniwców trójpalczastych podczas defekacji jest znaczna: jak pisze Bruce, połowa wszystkich zgonów leniwca zdarza się na ziemi lub blisko niej. To jest poważny koszt ewolucyjny i jeśli zachowanie wypróżniania się na ziemi jest adaptacyjne, musi dostarczać korzyści, które mocno przeważają ten koszt. Trudno wyobrazić sobie, że mutualizm, który wydaje się dawać leniwcowi zarówno składniki odżywcze, jak i kamuflaż, rekompensuje zmniejszenie o połowę przystosowania, związanego z defekacją na ziemi. Autorzy z pewnością tego nie pokazali: pokazali, że wydaje się istnieć korzyść odżywcza z posiadania ciem. Nie pokazali jednak, że ta korzyść wzmacnia także sukces reprodukcyjny, ani (tym bardziej), że wzmacnia go dwukrotnie, nie pokazali również niczego co dotyczy kamuflażu.


Z drugiej strony, jeśli defekacja jakoś podnosi szanse kojarzenia się przez informowanie leniwców o obecności w pobliżu leniwca płci przeciwnej, łatwiej jest zauważyć duże korzyści. Becky pisze o tym:

Samice leniwca mają regularny 28-dniowy cykl reprodukcyjny, podczas którego są w rui przez 10 dni. Podczas tych 10 dni wydają regularne, wysokie okrzyki, które przyciągają samce z odległości do 700 m. które codziennie schodzą na to samo miejsce u podstawy tego samego drzewa, żeby zrobić kupę/siusiu (nawet jeśli jest tego maciupeńka ilość!)


Znalezienie partnera jest, oczywiście, zachowaniem, które niezmiernie podnosi dostosowanie; jeśli go nie znajdziesz, jesteś genetycznym przegranym. Wydaje mi się, że przydaje to wypróżnianiu się na ziemi większe korzyści ewolucyjne niż robi to mutualizm z ćmami (oczywiście, obie korzyści mogą działać razem).


2. Jeśli mutualizm z ćmami był głównym napędem ewolucyjnym dla wypróżniania się na ziemi, jak rozpoczęła się jego ewolucja? Wymaga to, by pierwszy osobnik, który nabrał zwyczaju schodzenia z drzewa, żeby zrobić kupę na ziemi, zyskiwał przewagę na innymi leniwcami. To jednak zdarzyłoby się tylko, gdyby ćmy, które wykluły się w jego odchodach (a trzeba pamiętać, że ćmy nie były jeszcze wtedy rezydentami na leniwcach), wracały do tego samego leniwca, z którego odchodów wykluły się i pomogły glonom na skolonizowanie jego futra. (Bruce pisze o tym potencjalnym problemie powyżej.) Gdyby poszły do innych leniwców albo do swojego normalnego środowiska rozmnażania się/kopulowania, to nie byłoby żadnej korzyści dla pierwszego leniwca, który naraził się na niebezpieczeństwo przez wypróżnianie się na ziemi. (Zakładam, że robienie kupy z koron drzew było zachowaniem pierwotnym.) Innymi słowy, inne leniwce, które pozostawały na górze i wypróżniały się stamtąd, byłyby „pasażerami na gapę”, zdobywając korzyści z kolonizacji ciem bez narażania się na niebezpieczeństwo.


Hipoteza autorów zakłada więc milcząco tak niską liczebność leniwców, że każda ćma, która wykluła się z odchodów leniwca, musiałaby wrócić do tego samego leniwca, który wyprodukował odchody. No cóż, to jest możliwe, bo nie sądzę, by gęstość występowania leniwców była bardzo wysoka w neotropikach.


Niemniej sugerowałbym, że mocniejszą “siłą” ewolucyjna, promującą to zachowanie, nie jest kamuflaż/odżywianie, ale reprodukcja, jak sugerowała Becky. Ma to dla mnie więcej sensu z dwóch powodów. Znajdowanie partnerów wydaje się dawać większą korzyść selekcyjną niż marginesowe zazielenienie futra, a także dlatego, że na początku ewolucji tej cechy ćmy nie były ograniczone do leniwców i mogły rozmnażać się wszędzie, zarówno na leniwcach, jak w innych miejscach, gdzie rozmnażały się początkowo.


Być może mutualizm z ćmami przyspieszył rozwój cechy związanej z wypróżnianiem się na ziemi, ale sądzę, że jest to spandrel*. To jest, kiedy z powodów reprodukcyjnych leniwce wyewoluowały zwyczaj wypróżniania się na ziemi, ćmy wykorzystały to miejsce składania jaj i wtórnie skolonizowały futro leniwców. Było to dobre dla ciem, ponieważ umieszczało je w pobliżu źródła pokarmu dla ich larw, kiedy leniwiec produkował nawóz. Korzyści dla leniwca byłyby przypadkowe, ale może wystarczająco duże, by wzmocnić dobór na robienie kupy na ziemi i doprowadzenie do adaptacji morfologicznej takiej jak fałdy w futrze.


W każdym razie sugestia autorów, która jest poparta pewnymi danymi, jest ciekawa; ale ewolucja wypróżniania się leniwców na ziemi nadal pozostaje zagadką. Zachowanie o tak wysokim koszcie reprodukcyjnym musi dawać jakieś kompensujące korzyści, które wyjaśniają jego ewolucję, a jeszcze nie wiemy jakie. I, niezależnie od tego, co mówi Larry Moran, nie wierzę, że to zachowanie jest wynikiem dryfu genetycznego, bo jest złożone, wymaga złażenia po pniu raz w tygodniu, a potem zakopywania odchodów.


Why do sloths defecate on the ground

Why Evolution Is True, 27 stycznia 2014

Tłumaczenie M.K. [Konsultacja polskiego tłumaczenia dr Karol Zub.]

 

* „Spandrel”,  jest  terminem przyjętym w piśmiennictwie ewolucyjnym.  Oznacza on pewną strukturę, która zwiększa dostosowanie w obecnej formie, chociaż nie została ukształtowana przez dobór naturalny w  tym właśnie konkretnym celu. Odnosi się to do analogii  z pachwiną łuku,  która wspiera strukturę stropu, ale jest wykorzystywana  do celów artystycznych (element ten jest często bogato zdobiony), chociaż powstała ze względów czysto praktycznych.

 

Bruce Lyon

Profesor biologii, pracuje na wydziale ekologii i biologii ewolucyjnej na Uniwersytecie w Santa Cruz

 

Jerry A. Coyne
Profesor na wydziale ekologii i ewolucji University of Chicago, jego książka "Why Evolution is True" (Polskie wydanie: "Ewolucja jest faktem", Prószyński i Ska, 2009r.) została przełożona na kilkanaście języków, a przez Richarda Dawkinsa jest oceniana jako najlepsza książka o ewolucji.  Jerry Coyne jest jednym z najlepszych na świecie specjalistów od specjacji, rozdzielania się gatunków.  Jest wielkim miłośnikiem kotów i osobistym przyjacielem redaktor naczelnej. 


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1469 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

„Grubogłowi przedsiębiorcy pogrzebowi w noc żywych trupów”   Júnior   2022-05-31
„Gryzoń skunksowy”, który żuje trujące rośliny i wypluwa truciznę na swoje futro   Coyne   2020-12-02
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
„New Yorker” pisze o hoacynie, sugeruje, że koncepcja Darwina drzew ewolucyjnych może być urojeniem   Coyne   2022-07-25
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
„Zapylisz mnie!”: nachalni bohaterowie świata roślin   Júnior   2022-06-11
“Czarne tygrysy” w małym indyjskim rezerwacie sugerują losowy dryf genetyczny   Coyne   2021-10-26
“Daily Beast” wypacza epigenetykę oszukańczymi twierdzeniami, że dzieci mogą “odziedziczyć wspomnienia Holocaustu”   Coyne   2017-10-05
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
“Odwrócenie specjacji” (fuzja gatunków) u kruków   Coyne   2018-03-16
“Partenogenetyczny” rak rozmnaża się bez seksu: czy to jest nowy gatunek?   Coyne   2018-02-17
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
“Scientific American” poświęca się polityce, a nie nauce; odmawia publikowania krytycznych analiz swoich fałszywych lub wprowadzających w błąd twierdzeń   Coyne   2022-09-01
“Współczesny” Homo sapiens mógł być w Eurazji aż 210 tysięcy lat temu   Coyne   2019-07-17
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
 Syntetyczna biologia oferuje obietnicę rozwiązania globalnego problemu z plastikiem   Agaba   2021-12-13
10 twierdzeń działaczy walczących w Afryce z GMO o tym, dlaczego postępy w biotechnologii upraw powinny zostać odrzucone – i dlaczego są one błędne   Maina   2022-11-17
100 milionów lat ozdabiania się śmieciami   Yong   2016-07-05
12 podstawowych punktów biologii ewolucyjnej   Cobb   2016-03-02
Pseudonauka Masaru Emoto   Novella   2017-12-18
Czy „toksyczna kobiecość” jest główną przyczyną bojów o społeczną sprawiedliwość?   Coyne   2021-02-08
Paradoksalne cechy genetyki inteligencji   Ridley   2013-12-18
“New Scientist”: Darwin jednak miał rację    Coyne   2020-10-01
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 1. Genetyczna plastyczność    Coyne   2020-10-03
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 2. Rzekome nieistnienie gatunków   Coyne   2020-10-05
Klasyczna historia skorygowana: porosty to grzyby + glony + drożdże (inne grzyby)   Coyne   2016-08-05
Homo floresiensis, hominin “hobbit”, w Internecie   Coyne   2016-11-25
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Strzelby, zarazki, maszyny to zdecydowanie antyrasistowska książka. Dlaczego lewica jej nie kocha?   Barnett   2021-10-13
„ Całujące się” koralowce złapane in flagranti   Yong   2016-07-28
”Sygnalizowanie cnoty” może nas irytować. Cywilizacja byłaby jednak bez niego niemożliwa    Miller   2019-09-13
A jednak chorują na raka    Łopatniuk   2016-02-13
Czyste okrucieństwo cięć w pomocy żywnościowej   Lomborg   2017-08-07
Dalszy spadek zgonów z powodu raka   Novella   2019-02-04
Dlaczego mamy alergie?   Zimmer   2016-01-28
Dlaczego sądy nie powinny rozstrzygać o nauce     2018-12-13
Dlaczego większość zasobównie wyczerpuje się   Ridley   2014-05-04
Dlaczego zwierzęta są urocze?   Coyne   2014-12-30
Dziennik z Mozambiku: Demony w kurzu   Naskręcki   2018-03-30
Dziwaczne, wysysające krew czerwie jurajskie   Cobb   2014-06-28
Ewolucja, ptaki i kwiaty   Coyne   2014-06-02
Gigantyczne “paleonory” wykopane przez wymarłe ssaki   Coyne   2017-06-29
Grupy anty-GMO przegrywają sprawę sądową w Nigerii    i Nkechi Isaak   2022-07-30
Jak karakara wygrywa z osami   Cobb   2013-12-29
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
Kilka lekcji z rosyjskiej rewolucji. Jak kuszący radykalny nihilizm prowadzi do ekstremizmu   Geifman   2021-03-22
Komisja Europejska ukrywa naukę o pszczołach   Ridley   2017-05-03
Malaria pachnąca cytryną    Zimmer   2015-04-07
Małpo ty moja   Koraszewski   2015-04-17
Metamorfozy    Júnior   2022-04-09
Minęło 40 lat od wydania „Samolubnego genu” – śmiała książka Richarda Dawkinsa ostała się próbie czasu   Ridley   2016-02-17
Niezwykły pasikonik szklany   Naskręcki   2014-05-27
Nowe badanie wskazuje na jednego oszusta   Coyne   2016-08-18
Nowy i dziwaczny rodzaj mimikry: nasiona rośliny naśladują kształt i zapach odchodów zwierzęcych, by ułatwić roznoszenie ich przez żuki gnojowe   Coyne   2015-10-20
O porażkach wolności i lęku przed nauką   Dennett   2016-05-20
O rzeczywistości rasy i odrazie do rasizmu    i Brian Boutwell   2017-09-04
Obniżenie poprzeczki dla tradycyjnej medycyny chińskiej dla ideologii i zysku     2017-12-29
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Osobisty mikrobiom w cyfrach   Zimmer   2014-08-14
Ostrogony nie są naprawdę “żywymi skamieniałościami”    Coyne   2015-07-29
Palestyńska intersekcjonalność z nazistami   Frantzman   2017-07-08
Pochwała ignorancji, czyli wiem, że nie wiem   Cullen   2017-01-11
Przykre niespodzianki, czyli czerniak i siwizna   Łopatniuk   2015-08-01
Przypuszczalnie złamana kość    Coyne   2015-06-04
Rozum i Wiara IICzyli takie sobie rozmowy o religijnych „prawdach” i problemach z nimi związanych.   Ferus   2015-11-22
Ryba z biodrami   Mayer   2016-03-30
Siedem narzędzi myślenia   Dennett   2014-11-19
Skrzydlaci oszuści i straż obywatelska   Young   2014-01-02
Tako rzecze antyszczepionkowa “wojowniczka mama”, Brittney Kara: jeśli szczepionki są tak wspaniałe, to dlaczego nie wspomina ich Biblia?     2018-04-26
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
Wielkoskrzydłe   Naskręcki   2014-04-02
Wierzący nagradzani za życia   Coyne   2014-12-21
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Świetna ewolucyjna innowacjaktóra okazała się zgubna   Yong   2015-12-10
Dlaczego odmawiamy dostrzegania jaśniejszej strony, choć powinniśmy   Pinker   2018-04-17
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Mądrość w pułapce autorytetu   Witkowski   2020-04-18
Po prostu nie mogę się doczekać, aby znów wyruszyć w trasę   Tonhasca Júnior   2022-10-27
Pochwała jednoznaczności   Witkowski   2019-10-29
Z perspektywy naszego kurnika   Witkowski   2020-01-16
A co to takie włochate?   Łopatniuk   2016-04-02
A genomy ciągle kurczą się…   Zimmer   2016-11-22
A teraz dobre wiadomości: Sprawy naprawdę idą w dobrym kierunku   Pinker   2015-11-24
A polać wielką wodą…   Cipiur   2019-05-18
A.N. Wilson znowu kopie Darwina, tym razem w “Times”   Coyne   2017-09-07
Adam i Ewa: dwoje, czy więcej niż dwoje przodków?   Coyne   2017-01-07
Afrykańscy naukowcy wzywają do polityki poparcia biologii syntetycznej i innych innowacji   Agaba   2021-12-02
Agroekologia zmienia biednych farmerów w biedniejszych   Muhumuza   2022-06-09
AI – asystent lekarza   Novella   2020-12-09
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Akademicki skandal: troje badaczy umyślnie publikowało fałszywe artykuły o „badaniach żałości”, by pokazać fatalne standardy akademickie w naukach społecznych   Coyne   2018-10-12
Akcja afirmatywna w wieloetnicznym narodzie   Hyams   2020-07-17
Aktywacja telomerazy mogłaby prowadzić do leczenia samej starości   Ridley   2015-10-27
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Aktywność umysłowa nie zapobiega osłabieniu umysłowej sprawności   Novella   2018-12-15
Akupunktura jadu pszczelego: śmiercionośne znachorstwo, które może zabić     2018-04-23
Akupunktura kontra nauka, wersja lingwistyczna     2017-06-01
Akupunktura kwantowa   Novella   2019-04-23

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk