Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 06:45

« Poprzedni Następny »


Dlaczego kocimiętka i matatabi doprowadzają koty do szaleństwa? Grupa badaczy mówi, że te rośliny mogą chronić je przed komarami


Jerry A. Coyne 2021-02-02

Tutaj jest kocimiętka (podobnie jak mięta ma kanciaste łodygi).
Tutaj jest kocimiętka (podobnie jak mięta ma kanciaste łodygi).

W “Science Advances” jest nowy artykuł grupy japońskich naukowców, którzy badali pociąg kotów do kocimiętki i matatbi (akinidy ussuryjskiej), wyizolowali związki chemiczne, które pociągają koty, pokazali, że aktywują one ośrodki przyjemności u kotów i, co najważniejsze, zaproponowali adaptacyjną hipotezę, wyjaśniającą, dlaczego koty ocierają się o kocimiętkę (Nepeta cataria, z rodziny jasnotowatych) i pokrewną roślinę, matatabi (Actinidia polygama, z innej rodziny).


Ich zdaniem związki chemiczne, które wyewoluowały w roślinie do odpędzania owadów (mszyc), wykonują podobne zadanie dla kotów, ale działają przez odstraszanie komarów. Artykuł jest poniżej.  Od razu chcę powiedzieć, że nie sądzę, by ich odpowiedź (choć może być poprawna) była przekonująca - a przyczyny podam poniżej.


Kliknij na link pod zrzutem z ekranu. Pdf jest tutaj, jest także krótka informacja o tej pracy w “Science”, Why cats are crazy for catnip, napisana przez Sofial Moutinho, w której nie ma wzmianki o jakichkolwiek problemach z tą pracą. Pomija także fascynującą linię spekulacji.


Najpierw nieco biogeografii i historii dla właścicieli kotów. Kocimiętka, choć występująca naturalnie w Europie, na Bliskim Wschodzie i w Azji Środkowej, jest sadzona na całym świecie i jest ulubionym narkotykiem amerykańskich i europejskich kotów. W odróżnieniu od tego matatabi występuje naturalnie w Japonii i Chinach i w innych częściach Azji wyparła kocimiętkę jako trawka do podania kotu. Niektóre koty, reagujące na jedną roślinę, nie reagują na drugą, a dla obu gatunków roślin istnieją koty, które nie wykazują entuzjastycznego ocierania się i reakcji „naćpania”. Jeśli chodzi o kocimiętkę, to wiadomo, że jest to spowodowane genetyczną różnicą wśród kotów.  


W obu wypadkach atrakcja jest chwilowa. Jeśli dasz kocimiętkę swojemu kotu, zobaczysz, że tarzają się przez chwilę, są „naćpane” przez kilka minut, ale potem wracają do normy i ignorują roślinę. To zgadza się z hipotezą autorów (jak już masz na futrze odstraszacz komarów, zadanie zostało wykonane). Ponadto, duże koty, takie jak lwy, rysie i lamparty także reagują na kocimiętkę i musi to zostać włączone do hipotezy o adaptacji.   


Matatabi.
Matatabi.

W artykule jest trochę o historii, co zachęciło mnie do dalszych poszukiwań. Autorzy piszą:

Pierwsze informacje o kociej reakcji behawioralnej na matatabi i kocimiętkę zanotowali japoński botanik w 1704 roku i brytyjski botanik w 1759 roku. Behawioralną reakcję na matatabi uchwycono w japońskiej kulturze: Ukiyo-e (rodzaj tradycyjnego obrazu) namalowany w 1859 roku przedstawia ludową bajkę o bitwie między kotami i myszami, w które myszy używają matatabi jako broni, by odurzyć koty.

Oczywiście, musiałem znaleźć ten obraz z 1859 roku, ale nie było to łatwe, Wreszcie znalazłem go w tweecie Toma Price. “Koty kuszone przez rozkoszny zapach”, autor Tsukioka Yoshitoshi. Spójrzcie na te nikczemne myszy-samurajów! 



Tutaj jest krótkie wideo z “Science”, które pokazuje zarówno domowe koty, jak duże koty zwabione przez papier nasączony wyizolowaną substancję wabiącą, podczas gdy psy ignorują to (była to część eksperymentu).


Eksperyment składał się z kilku odrębnych części.


Izolowanie i testowanie wabiących związków chemicznych.
 Autorzy chemicznie frakcjonowali wyciąg z kocimiętki i matatbi, izolując różne związki chemiczne i testując je pod względem przywabiania kotów przez nasączenie związkiem chemicznym bibuły i porównując, czy koty pociągały eksperymentalne bibułki, czy kontrolne bibułki nasączone heksanem. Odkryli, że aktywnym składnikiem w matatbi, który powodował ocieranie się głową i pyskiem u udomowionych i dzikich kotów, był nepetalaktol. Substancja wabiąca w kocimiętce była pokrewnym związkiem chemicznym - nepetalakton. Są to części systemu obronnego roślin przeciwko owadom, szczególnie mszycom, więc wyewoluowały je, by bronić rośliny przed gryzieniem i wysysaniem. Tutaj są oba te związki chemiczne i można zobaczyć ich podobieństwo (oba są częścią rodziny o nazwie irydoidy):



Tutaj jest zdjęcie próbek i wykres testów (w artykule jest wiele świetnych zdjęć). Frakcja 3 zawiera nepetalaktol:


(Z artykułu): (B) An image of behavioral assay using cats to find bioactive fractions in purification steps (see movie S1). (C) Duration of face rubbing and rolling over toward fractions 3 and 4 in four cats.
(Z artykułu): (B) An image of behavioral assay using cats to find bioactive fractions in purification steps (see movie S1). (C) Duration of face rubbing and rolling over toward fractions 3 and 4 in four cats.

Autorzy następnie syntetyzowali te związki chemiczne, żeby mieć je w czystej postaci do dalszych testów.


Atrakcyjność dla różnych gatunków.
 Jak wiemy, domowe koty są polimorficzne pod względem reakcji na kocimiętkę i matatabi, i to właśnie odkryli autorzy w sprawie matatabi: tylko mniej więcej dwie trzecie kotów laboratoryjnych i dzikich reagowało pozytywnie. Ponieważ w roślinach było więcej nepetalaktolu niż nepetalaktonu i ponieważ związek chemiczny z matatabi działał silniej niż związek chemiczny z kocimiętki, we wszystkich dalszych testach używali nepetalaktolu i jego źródła, matatabi.


Kiedy dano ten związek chemiczny na bibułkach lampartom jaguarom i rysiom, wszystkie wykazywały to samo zachowanie ocierania pyska i tarzania się jak domowe koty. Psy nie wykazywały żadnej reakcji.


Aktywacja układu “przyjemności” przez nepetalaktol.
 Jak piszą autorzy, układ opioidowy μ, który obejmuje uwalnianie endorfin, “kontroluje nagradzające i euforyczne efekty u ludzi”. I rzeczywiście, u kotów były znacząco podniesione poziomy beta-endorfin po ich kontakcie z bibułkami nasączonymi nepetalaktonem, ale nie bibułkami kontrolnymi. Autorzy wnioskują, że układ opioidowy μ jest zaangażowany w reakcji na matatabi. Innymi słowy, koty prawdopodobnie odczuwają przyjemność, kiedy to wąchają (nawiasem mówiąc, smak nie wydaje się odgrywać tu roli; to wszystko idzie przez nos).


Odstraszanie komarów przez nepetalaktol.
 Pokazano, że ten związek chemiczny działa bardzo odstraszająco na miejscowe komary, Aedes albopictus, co zgadza się w wcześniejszymi informacjami. Autorzy nawet opatentowali repelent na komary, o czym informuje streszczenie w News & Views. To ciekawa kombinacja: odstraszacz komarów, który wabi koty – podwójna korzyść!


Autorzy następnie stawiają hipotezę, że kiedy koty ocierają głowę i ciało o matatabi, działa to do odstraszania komarów. Najpierw sprawdzili, czy koty rzeczywiście miały nepetalaktol na futrze po ocieraniu się o nasączoną bibułkę. Niestety, nie mogli wykryć tego związku chemicznego na kotach, które ocierały się. Zrobili więc test biologiczny: potarli czystą bibułką pyski kotów, które ocierały się o nasączoną bibułkę, a potem testowały te bibułkę na innych kotach. I rzeczywiście, bibułki otarte o pyski były znacznie atrakcyjniejsze dla kolejnych kotów niż bibułki kontrolne. Statystyczna istotność nie była jednak wysoka, z prawdopodobieństwem równym 0,034 i 0,025—dość blisko “standardowego progu” istotności, 0,05.


Wreszcie, kluczowy eksperyment: czy koty, których głowy posmarowano czystym nepetalaktolem rzeczywiście odstraszały komary? Badacze wtarli tę substancję w kocie głowy i mieli grupę kontrolną, których głowy były natarte rozpuszczalnikiem. Następnie dali kotom narkozę i wsadzili ich głowy do pojemników z komarami A. albopictus, licząc, ile komarów lądowało na głowach kotów. Zrobili to samo z kotami, które ocierały głowy o matatabi.


W obu wypadkach na głowach kotów, które miały tam ten związek chemiczny, lądowało znacząco mniej komarów niż na kotach kontrolnych (także tutaj wynik, choć statystycznie istotny, nie był bardzo istotny, z wartościami p odpowiednio 0,033 i 0,019). Autorzy wnioskują, że “charakterystyczna reakcja ocierania i tarzania powoduje przeniesienie związków chemicznych rośliny, które odstraszają komary”.  


Wnioski i kilka problemów:


Autorzy mają silne adaptacjonistyczne zacięcie i szukają adaptacyjnego znaczenia reakcji kotów na kocimiętkę i matatabi. Tak, pokazali jedno takie znaczenie, ale w ich opowieści jest dużo luk.


1.) Czy odporność na jeden, geograficznie ograniczony gatunek komarów (obecnie bardziej rozprzestrzeniony z powodu przemieszczeń ludzi) daje kotom większe przystosowanie?  
Nie ma na to dowodów. Autorzy stawiają hipotezę, że inne komary, które mogą być odstraszane, przenoszą choroby takie jak żółta febra, denga i wirus Zika, ale czy są to poważne choroby dzikich kotów, włącznie z lampartami i rysiami? I czy te inne gatunki komarów są odstraszane przez te irydoidy? (Proszę pamiętać, że nie testowali kocimiętki, a tylko matatabi, chociaż podejrzewam, że otrzymaliby podobne wyniki z nepetalaktonu z kocimiętki.) Należy także pamiętać, że północne koty, takie jak rysie, również wykazują te reakcje, ale nie chorują na tropikalne choroby, takie jak denga lub żółta febra.  


Alternatywną hipotezą przedstawioną przez autorów jest to, że koty, kiedy polują, muszą pozostawać w bezruchu przez dłuższy czas, a to może być trudne, kiedy gryzą cię komary. Jeśli wytarzałeś się w matatabi i kocimiętce, komary mogą ci mniej dokuczać, jest mniej prawdopodobne, że się poruszysz i zobaczy cię zwierzę, na które polujesz. Jak piszą autorzy: “Ocieranie pyska o roślinne źródło repelentu pomoże ochronić głowę i pysk zwierzęcia, ponieważ wargi, powieki, uszy i nos kotów mają stosunkowo niewiele futra i są łatwo dostępne dla komarów”. Nie wykazali jednak, że zachowanie przy polowaniu różni się u kotów natartych i nienatartych tą substancją chemiczną. Byłoby to dość łatwo zrobić – a przynamniej jest to możliwe – z domowymi kotami i przywiązanymi gryzoniami (oczywiście, bez zabijania ich, bo tego nie chcemy).  


Choć więc autorzy twierdzą, że “odkryliśmy adaptacyjną korzyść behawioralnej reakcji kotów”, odkryli możliwą adaptacyjną korzyść, ale nie pokazali żadnej zdecydowanej przewagi reprodukcyjnej kotów, które tarzają się w matatabi lub kocimiętce.


2.) Czy dzikie koty, które wykazuję reakcję na kocimiętkę, jak przodkowie kota domowego, jaguara, lamparta i rysia koegzystują lub koegzystowały w przeszłości z matatabi lub kocimiętką?
 Fakt, że testowane duże koty wykazują reakcję tarzania się i ocierania sugeruje, że albo wyewoluowały tę reakcję niezależnie, albo odziedziczyły ją od wspólnego przodka. Jednak, by przetrwać przez miliony lat, od kiedy gatunki kotów rozeszły się od wspólnego przodka, korzyść selekcyjna powinna konsekwentnie istnieć. Autorzy nie rozważają problemu geograficznej koegzystencji tych gatunków kotów, ich przodków i tych dwóch roślin, które wywołują reakcję. Co najmniej powinno to było być wspomniane.   


3.) A co z polimorfizmem u kotów domowych?
 Jedne koty domowe wykazują reakcję na matatabi i kocimiętkę, a inne nie. Wiadomo, że jest to zróżnicowanie genetyczne, przynajmniej dla kocimiętki. Jak zmienne to jest u innych kotów, takich jak rysie? I dlaczego koty domowe utraciły wiele tych reakcji?  


Jedną z możliwych odpowiedzi jest to, że koty domowe albo nie koegzystują dłużej z kocimiętką, albo są tak udomowione, że proponowane korzyści z kocimiętki nie narzucają już na koty nacisku selekcyjnego. Innymi słowy, zmienne reakcje kotów domowych na kocimiętkę  może być "zachowaniem szczątkowym". Wiemy, że cechy, które kiedyś były użyteczne, ale już nie są, stają się bardziej zróżnicowane, a także zanikają. Tę zmienność widzimy, na przykład, w zębach mądrości u ludzi, uważanych za nadmiarową cechę i często zmienną wśród ludzi (jedni je mają, inni nie mają, a ich wyżynanie się jest zmienne, dlatego często są wyrywane).   


I fascynujący temat, który autorzy zaniedbali: Co z adaptacyjnym znaczeniem reakcji przyjemności? 


Zarówno autorzy, jak Moutinho w jej artykule w N&V mają dziwne podejście do faktu, że koty widomie czerpią przyjemność z kocimiętki. Hipoteza autorów jest następująca:

Ponieważ wiele kotowatych polega na ukradkowości, kiedy podchodzą zwierzynę i zasadzają się na nią, co wymaga, by pozostały i niewidoczne, i często nieruchome, repelent, który redukuje ich podatność zarówno na irytację przez ugryzienia komarów, jak na choroby przenoszone przez te owady, prawdopodobnie dostarcza silnej korzyści selekcyjnej. Stymulacja układu opioidowego μ może pomóc jeszcze bardziej przez dostarczenie znieczulenia dla zredukowania irytacji, kiedy gryzące owady nie zostały odstraszone.

A Moutinho mówi:

Większość naukowców i właścicieli kotów zakładała, że jedynym powodem, dla którego koty tarzają się w kocimiętce, było euforyczne doświadczenie. Miyazaki mówi: “Nasze odkrycia sugerują zamiast tego, że tarzanie się jest funkcjonalnym zachowaniem”.

Ale “funkcjonalne zachowanie” może iść ręka w rękę z ewolucją “euforycznego doświadczenia”. Nie są to alternatywne wyjaśnienia, ale uzupełniające.


Pragnąłbym, żeby autorzy i Moutinho poszli fascynującą boczną drogą: wychodząc z założenia, że koty mogły wyewoluować tak, by odczuwać przyjemność z ocierania się o kocimiętkę, bo odczuwanie przyjemności jest potężnym bodźcem dla nich, by się ocierać. To jest, wydaje się, że autorzy nie rozważali możliwości, że przyjemność nie była nieodłączna od tego zachowania od samego początku jego ewolucji, ale mogła sama wyewoluować, by ułatwiać zachowanie.


To przypomina przyjemność orgazmu: niemal z pewnością wyewoluował jako sposób skłonienia nas do kopulacji, istnieje więc potężny nacisk selekcyjny na nasz układ przyjemności, by czuć się wspaniale podczas kopulacji. Wszystko, co czyni, że chcemy przekazać nasze geny, będzie przedmiotem pozytywnego doboru, włącznie z przyjemnością z orgazmu.


Ewolucja może działać nie tylko na zachowanie, ale na odczucia z nim związane. Lubimy słodycze, ponieważ cukier był dla nas dobry w środowisku naszych przodków, a więc nasz smak wyewoluował tak, by odczuwać przyjemność przy jedzeniu cukru. Jak zawsze powtarzam: “sępowi zgniłe mięso smakuje prawdopodobnie równie dobrze jak lody nam”. Ważne jest zrozumienie, że odczucia, dobre i złe, niekoniecznie tkwią w naszej fizjologii i neurologii, ale same wyewoluowały. (Także receptory bólu – ostrzegają nas przed możliwym niebezpieczeństwem dla naszych ciał.) 


Trzeba dodać, że używanie substancji chemicznych roślin do odstraszania owadów i innych stawonogów nie jest zachowaniem wyjątkowym dla kotów. Tutaj jest kilka przykładów przytoczonych przez autorów (lubię przykład niedopałków i pisałem o tym wcześniej):

Tutaj jest kilka przykładów, że zwierzęta mogą wykorzystywać substancje chemiczne wydzielane przez inne gatunki do ochrony przed owadami: wilgowron żaglosterny (Quiscalus major) i ostronos białonosy (Nasua narica) ocierają się o rośliny cytrusowe, szympansy (Pan troglodytes schweinfurthii) używają do spania platform stworzonych z gałęzi specjalnych drzew jako źródła repelentu, wróble (Passer domesticus) i dziwuszki ogrodowe (Carpodacus mexicanus) żyjące w miastach, ściągają niedopałki papierosów do gniazd, a kapucynki (Cebus olivaceus) namaszczają się krocionogami (Orthoporus dorsovittatus).

Na koniec tuta jest zdjęcie Jango, którego personelem są czytelniczka Divy i jej mąż Ivan, próbuje dobrać się do słoika z „Kosmiczną kocimiętką” na najwyższej półce. Jango reaguje pozytywnie.



h/t: Ginger K.

_________________

Uenoyama, R., T. Miyazaki, J. L. Hurst, R. J. Beynon, M. Adachi, T. Murooka, I. Onoda, Y. Miyazawa, R. Katayama, T. Yamashita, S. Kaneko, T. Nishikawa, and M. Miyazaki. 2021. The characteristic response of domestic cats to plant iridoids allows them to gain chemical defense against mosquitoes. Science Advances 7:eabd9135.


Why do catnip and- silver vine drive moggies crazy? A group of researchers says the plants could protect them against mosquitos

Why Evolution Is True, 22 stycznia 2021

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska



Jerry A. Coyne

Emerytowany profesor na wydziale ekologii i ewolucji University of Chicago, jego książka "Why Evolution is True" (Polskie wydanie: "Ewolucja jest faktem", Prószyński i Ska, 2009r.) została przełożona na kilkanaście języków, a przez Richarda Dawkinsa jest oceniana jako najlepsza książka o ewolucji.  Jerry Coyne jest jednym z najlepszych na świecie specjalistów od specjacji, rozdzielania się gatunków. Jest również jednym ze znanych "nowych ateistów" i autorem książki "Faith vs Fakt". (Jest już polskie wydanie - "Wiara vs Fakty", wydawnictwo "Stapis".) Jerry Coyne jest wielkim miłośnikiem kotów i osobistym przyjacielem redaktor naczelnej.
 

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1470 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

„Grubogłowi przedsiębiorcy pogrzebowi w noc żywych trupów”   Júnior   2022-05-31
„Gryzoń skunksowy”, który żuje trujące rośliny i wypluwa truciznę na swoje futro   Coyne   2020-12-02
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
„New Yorker” pisze o hoacynie, sugeruje, że koncepcja Darwina drzew ewolucyjnych może być urojeniem   Coyne   2022-07-25
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
„Zapylisz mnie!”: nachalni bohaterowie świata roślin   Júnior   2022-06-11
“Czarne tygrysy” w małym indyjskim rezerwacie sugerują losowy dryf genetyczny   Coyne   2021-10-26
“Daily Beast” wypacza epigenetykę oszukańczymi twierdzeniami, że dzieci mogą “odziedziczyć wspomnienia Holocaustu”   Coyne   2017-10-05
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
“Odwrócenie specjacji” (fuzja gatunków) u kruków   Coyne   2018-03-16
“Partenogenetyczny” rak rozmnaża się bez seksu: czy to jest nowy gatunek?   Coyne   2018-02-17
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
“Scientific American” poświęca się polityce, a nie nauce; odmawia publikowania krytycznych analiz swoich fałszywych lub wprowadzających w błąd twierdzeń   Coyne   2022-09-01
“Współczesny” Homo sapiens mógł być w Eurazji aż 210 tysięcy lat temu   Coyne   2019-07-17
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
 Syntetyczna biologia oferuje obietnicę rozwiązania globalnego problemu z plastikiem   Agaba   2021-12-13
10 twierdzeń działaczy walczących w Afryce z GMO o tym, dlaczego postępy w biotechnologii upraw powinny zostać odrzucone – i dlaczego są one błędne   Maina   2022-11-17
100 milionów lat ozdabiania się śmieciami   Yong   2016-07-05
12 podstawowych punktów biologii ewolucyjnej   Cobb   2016-03-02
Pseudonauka Masaru Emoto   Novella   2017-12-18
Czy „toksyczna kobiecość” jest główną przyczyną bojów o społeczną sprawiedliwość?   Coyne   2021-02-08
Paradoksalne cechy genetyki inteligencji   Ridley   2013-12-18
“New Scientist”: Darwin jednak miał rację    Coyne   2020-10-01
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 1. Genetyczna plastyczność    Coyne   2020-10-03
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 2. Rzekome nieistnienie gatunków   Coyne   2020-10-05
Klasyczna historia skorygowana: porosty to grzyby + glony + drożdże (inne grzyby)   Coyne   2016-08-05
Homo floresiensis, hominin “hobbit”, w Internecie   Coyne   2016-11-25
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Strzelby, zarazki, maszyny to zdecydowanie antyrasistowska książka. Dlaczego lewica jej nie kocha?   Barnett   2021-10-13
„ Całujące się” koralowce złapane in flagranti   Yong   2016-07-28
”Sygnalizowanie cnoty” może nas irytować. Cywilizacja byłaby jednak bez niego niemożliwa    Miller   2019-09-13
A jednak chorują na raka    Łopatniuk   2016-02-13
Czyste okrucieństwo cięć w pomocy żywnościowej   Lomborg   2017-08-07
Dalszy spadek zgonów z powodu raka   Novella   2019-02-04
Dlaczego mamy alergie?   Zimmer   2016-01-28
Dlaczego sądy nie powinny rozstrzygać o nauce     2018-12-13
Dlaczego większość zasobównie wyczerpuje się   Ridley   2014-05-04
Dlaczego zwierzęta są urocze?   Coyne   2014-12-30
Dziennik z Mozambiku: Demony w kurzu   Naskręcki   2018-03-30
Dziwaczne, wysysające krew czerwie jurajskie   Cobb   2014-06-28
Ewolucja, ptaki i kwiaty   Coyne   2014-06-02
Gigantyczne “paleonory” wykopane przez wymarłe ssaki   Coyne   2017-06-29
Grupy anty-GMO przegrywają sprawę sądową w Nigerii    i Nkechi Isaak   2022-07-30
Jak karakara wygrywa z osami   Cobb   2013-12-29
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
Kilka lekcji z rosyjskiej rewolucji. Jak kuszący radykalny nihilizm prowadzi do ekstremizmu   Geifman   2021-03-22
Komisja Europejska ukrywa naukę o pszczołach   Ridley   2017-05-03
Malaria pachnąca cytryną    Zimmer   2015-04-07
Małpo ty moja   Koraszewski   2015-04-17
Metamorfozy    Júnior   2022-04-09
Minęło 40 lat od wydania „Samolubnego genu” – śmiała książka Richarda Dawkinsa ostała się próbie czasu   Ridley   2016-02-17
Niezwykły pasikonik szklany   Naskręcki   2014-05-27
Nowe badanie wskazuje na jednego oszusta   Coyne   2016-08-18
Nowy i dziwaczny rodzaj mimikry: nasiona rośliny naśladują kształt i zapach odchodów zwierzęcych, by ułatwić roznoszenie ich przez żuki gnojowe   Coyne   2015-10-20
O porażkach wolności i lęku przed nauką   Dennett   2016-05-20
O rzeczywistości rasy i odrazie do rasizmu    i Brian Boutwell   2017-09-04
Obniżenie poprzeczki dla tradycyjnej medycyny chińskiej dla ideologii i zysku     2017-12-29
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Osobisty mikrobiom w cyfrach   Zimmer   2014-08-14
Ostrogony nie są naprawdę “żywymi skamieniałościami”    Coyne   2015-07-29
Palestyńska intersekcjonalność z nazistami   Frantzman   2017-07-08
Pochwała ignorancji, czyli wiem, że nie wiem   Cullen   2017-01-11
Przykre niespodzianki, czyli czerniak i siwizna   Łopatniuk   2015-08-01
Przypuszczalnie złamana kość    Coyne   2015-06-04
Rozum i Wiara IICzyli takie sobie rozmowy o religijnych „prawdach” i problemach z nimi związanych.   Ferus   2015-11-22
Ryba z biodrami   Mayer   2016-03-30
Siedem narzędzi myślenia   Dennett   2014-11-19
Skrzydlaci oszuści i straż obywatelska   Young   2014-01-02
Tako rzecze antyszczepionkowa “wojowniczka mama”, Brittney Kara: jeśli szczepionki są tak wspaniałe, to dlaczego nie wspomina ich Biblia?     2018-04-26
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
Wielkoskrzydłe   Naskręcki   2014-04-02
Wierzący nagradzani za życia   Coyne   2014-12-21
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Świetna ewolucyjna innowacjaktóra okazała się zgubna   Yong   2015-12-10
Dlaczego odmawiamy dostrzegania jaśniejszej strony, choć powinniśmy   Pinker   2018-04-17
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Mądrość w pułapce autorytetu   Witkowski   2020-04-18
Po prostu nie mogę się doczekać, aby znów wyruszyć w trasę   Tonhasca Júnior   2022-10-27
Pochwała jednoznaczności   Witkowski   2019-10-29
Z perspektywy naszego kurnika   Witkowski   2020-01-16
A co to takie włochate?   Łopatniuk   2016-04-02
A genomy ciągle kurczą się…   Zimmer   2016-11-22
A teraz dobre wiadomości: Sprawy naprawdę idą w dobrym kierunku   Pinker   2015-11-24
A polać wielką wodą…   Cipiur   2019-05-18
A.N. Wilson znowu kopie Darwina, tym razem w “Times”   Coyne   2017-09-07
Adam i Ewa: dwoje, czy więcej niż dwoje przodków?   Coyne   2017-01-07
Afrykańscy naukowcy wzywają do polityki poparcia biologii syntetycznej i innych innowacji   Agaba   2021-12-02
Agroekologia zmienia biednych farmerów w biedniejszych   Muhumuza   2022-06-09
AI – asystent lekarza   Novella   2020-12-09
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Akademicki skandal: troje badaczy umyślnie publikowało fałszywe artykuły o „badaniach żałości”, by pokazać fatalne standardy akademickie w naukach społecznych   Coyne   2018-10-12
Akcja afirmatywna w wieloetnicznym narodzie   Hyams   2020-07-17
Aktywacja telomerazy mogłaby prowadzić do leczenia samej starości   Ridley   2015-10-27
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Aktywność umysłowa nie zapobiega osłabieniu umysłowej sprawności   Novella   2018-12-15
Akupunktura jadu pszczelego: śmiercionośne znachorstwo, które może zabić     2018-04-23
Akupunktura kontra nauka, wersja lingwistyczna     2017-06-01
Akupunktura kwantowa   Novella   2019-04-23

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk