Prawda

Czwartek, 28 marca 2024 - 18:07

« Poprzedni Następny »


Czy teoria doboru naturalnego Darwina zmieniła nasz pogląd na miejsce ludzkości


Daniel C. Dennett 2018-06-07


Od czasu, kiedy nasi przodkowie zaczęli wyrabiać narzędzia, niewątpliwie wydawało się pewne, że doskonały przedmiot może być stworzony tylko przez coś jeszcze doskonalszego: mądrego rzemieślnika. Nigdy nie widzimy buta tworzącego szewca; nigdy nie widzimy domu robiącego cieślę. Darwin obalił tę powszechną opinię. Jeden z najwcześniejszych krytyków Darwina, Robert Beverley MacKenzie, nie umiał pohamować oburzenia:

W teorii, z którą mamy do czynienia, Absolutna Ignorancja jest rzemieślnikiem; jako podstawową zasadę całego systemu możemy więc ogłosić, że w celu zrobienia doskonałej i pięknej maszyny, nie jest niezbędna wiedza, jak ją zrobić. To w kilku słowach wyraża sens propozycji pana Darwina, który, przedziwnie odwracając rozumowanie, wydaje się myśleć, że Absolutna Ignorancja ma pełne kwalifikacje do zajęcia miejsca Absolutnej Mądrości we wszystkich twórczych osiągnięciach.

To rzeczywiście jest „przedziwnie odwrócone rozumowanie”, ale kiedy zaakceptuje się tę odwróconą do góry nogami perspektywę, większość tego, w co wierzyliśmy o nas samych, pozostaje nienaruszona. Nadal możemy podziwiać „Mądrość we wszystkich twórczych osiągnięciach”, przypisując tę mądrość nie jednemu Stwórcy, ale rozdzielając ją przez miliardy lat na tryliony linii rodowych replikatorów, próbujących szczęścia w wielkim turnieju życia, bezmyślnie odkrywających raz za razem znakomite zasady inżynieryjne, które stanowią o różnorodności życia. Tradycyjnie uznajemy spływającą w dół teorię wartości: to, co robimy i myślimy, może być wartościowe tylko, jeśli czerpie wartość z czegoś jeszcze bardziej wartościowego – tylko, jeśli jesteśmy sługami większego pana. Dziwaczne odwrócenie darwinowskie zobowiązuje nas do przemyślenia tego, co może nadawać wartość i wtedy zauważamy, że wiele przemawia za teorią „z dołu do góry”. Kiedyś na tej planecie nie było żadnej moralności, a teraz wyewoluowała. Tak jak powietrze, którym oddychamy, jest produktem ubocznym działalności prostszych form życia przez miliardy lat, samo znaczenie życia na tej planecie wyłoniło się z dalszych wysiłków form życia, które umożliwiła ta atmosfera.


Jesteśmy zwierzętami. Czy jesteśmy tylko zwierzętami? Ideologiczną wojnę o „wyjątkowość ludzkości” można wyciszyć, czy wręcz całkiem skończyć, przez podkreślenie kilku nie kontrowersyjnych faktów. Wzrok, zdolność wydobywania olbrzymiej ilości istotnej informacji ze stosunkowo bezpiecznej odległości, był innowacją, która pomnożyła możliwości inteligentnego zachowania: lokomocji, polowania, unikania, migracji i tak dalej. Wzrok i lot wyewoluowały wiele razy, ale jak dotąd (i na ile wiemy) język rozwinął się tylko raz, w naszym rodzaju. (Neandertalczycy mogli być przez pewien czas drugim mówiącym gatunkiem.) Język jest kluczem do naszej olbrzymiej przewagi w dziedzinie wiedzy i technologii. Inne gatunki zwierząt w sposób nie genetyczny, od rodzica do dziecka, przekazują znaczącą ilość know-how o zbieraniu żywności, niebezpieczeństwie, rozmnażaniu, ale bez języka trzeba nauczyć się tylko prostych preferencji i zakazów, nie zaś wyrafinowanego systemu wypracowanych z trudem technik i cierpliwie zbieranych danych.


Nasz gatunek potrzebował tysięcy lat komunikacji i badań, by znaleźć klucz do własnej tożsamości. Nasza nowo wynaleziona zdolność przekazywania wiedzy na odległość daje nam moce, które przyćmiewają całe pozostałe życie na Ziemi. Oszacowano, że dziesięć tysięcy lat temu ludzka populacja stanowiła mały ułamek masy kręgowców na lądzie; dzisiaj razem z naszymi zwierzętami hodowlanymi i czworonożnymi ulubieńcami stanowimy 98% tej całości. Eksploatujemy coraz większą część zasobów planety, ale dajemy coś w zamian. Obecnie, po raz pierwszy w miliardach lat historii, naszą planetę chronią daleko widzący strażnicy, zdolni do przewidywania niebezpieczeństwa z odległej przyszłości – asteroid na kursie kolizyjnym lub globalnego ocieplenia – i zdolni do ułożenia planu zapobieżenia niebezpieczeństwu. Na planecie wreszcie powstał własny układ nerwowy: my. Jesteśmy odpowiedzialni za przyszłe życie na tej planecie w sposób, w jaki nie może być żaden inny gatunek.


*Tłumaczenie za zezwoleniem Autora po raz pierwszy było opublikowane w dawnym "Racjonaliście" - Małgorzata Koraszewska 



Daniel C. Dennett

Ur. 1942, jeden z czołowych filozofów nauki, badacz świadomości, filozofii umysłu oraz sztucznej inteligencji; dyrektor Center for Cognitive Studies na Uniwersytecie Tufts. Absolwent Harvardu i Oxfordu. Członek m.in. Amerykańskiej Akademii Nauk i Sztuk, Academia Scientiarum et Artum Europaea, American Association for Artificial Intelligence, American Philosophical Association (przewodniczący w latach 1999-2000). Ważniejsze książki: "Content and Consciousness" (1969), "Brainstorms" (1978), "Elbow Room: The Varieties of Free Will Worth Wanting" (1984), "The Intentional Stance" (1985), "The Intentional Stance" (1987), "Consciousness Explained" (1991), "Darwin's Dangerous Idea. Evolution and the Meanings of Life" (1995), "Kinds of Minds: Towards to Understanding of Consciousness" (1996; wyd. pol. "Natura umysłów", przeł. W. Turopolski, Warszawa 1997), "Brainchildren: Essays on Designing Minds (Representation and Mind)" (1998), "Freedom Evolves" (2003), antologia filozoficzno-literacka "The Mind's I: Fantasies and Reflections on Self and Soul" (1981, wraz z D. Hofstadterem), Odczarowanie. Religia jako zjawisko naturalne (2006). Od bakterii do Bacha (2017).

 


Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1469 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

Kameleon przekazuje różne informacje różnymi częściami ciała   Yong   2013-12-14
Paradoksalne cechy genetyki inteligencji   Ridley   2013-12-18
Wielki skandal z biopaliwami   Lomborg   2013-12-19
Przedwczesna wiadomość o śmierci samolubnego genu   Coyne   2013-12-22
Czy jest życie na Europie?   Ridley   2013-12-22
Nowa data udomowienia kotów: około 5300 lat temu – i to w Chinach   Coyne   2013-12-26
Na Zeusa, natura jest przeżarta rują i korupcją   Koraszewski   2013-12-26
Proces cywilizacji   Ridley   2013-12-28
Jak karakara wygrywa z osami   Cobb   2013-12-29
Żebropławy, czyli dziwactwa ewolucji   Coyne   2013-12-30
Czy może istnieć sztuka bez artysty?    Wadhawan   2013-12-30
Zderzenie mentalności   Koraszewski   2014-01-01
Skrzydlaci oszuści i straż obywatelska   Young   2014-01-02
Delfiny umyślnie narkotyzują się truciznami rozdymków   Coyne   2014-01-04
Długi cień anglosfery   Ridley   2014-01-05
Ciemna materia genetyki psychiatrycznej   Zimmer   2014-01-06
Co czyni nas ludźmi?   Dawkins   2014-01-07
Twoja choroba na szalce   Yong   2014-01-08
Czy mamut włochaty potrzebuje adwokata?   Zimmer   2014-01-09
Pradawne rośliny kwitnące znalezione w bursztynie   Coyne   2014-01-10
Ratując gatunek możesz go niechcący skazać   Yong   2014-01-11
Ewolucja ukryta w pełnym świetle   Zimmer   2014-01-13
Koniec humanistyki?   Coyne   2014-01-15
Jak poruszasz nogą, która kiedyś była płetwą?   Yong   2014-01-16
Jak wyszliśmy na ląd, kość za kością   Zimmer   2014-01-19
Twoja wewnętrzna mucha   Cobb   2014-01-22
Ukwiał żyje w antarktycznym lodzie!   Coyne   2014-01-25
Dlaczego poligamia zanika?   Ridley   2014-01-26
Wspólne pochodzenie sygnałów płodności   Cobb   2014-01-28
Ewolucja i Bóg   Coyne   2014-01-29
O delfinach, dużych mózgach i skokach logiki   Yong   2014-01-30
Dziennikarski „statek upiorów” Greg Mayer   Mayer   2014-01-31
Dlaczego leniwce wypróżniają się na ziemi?   Bruce Lyon   2014-02-02
Moda na kopanie nauki   Coyne   2014-02-03
Neandertalczycy: bliscy obcy   Zimmer   2014-02-05
O pochodzeniu dobra i zła   Coyne   2014-02-05
Sposób znajdowania genów choroby   Yong   2014-02-07
Czy humaniści boją się nauki?   Coyne   2014-02-07
Kiedy zróżnicowały się współczesne ssaki łożyskowe?   Mayer   2014-02-10
O przyjaznej samolubności   Koraszewski   2014-02-12
Skąd wiesz, że znalazłeś je wszystkie?   Zimmer   2014-02-15
Nauka odkrywa nową niewiedzę o przeszłości   Ridley   2014-02-18
Żyjące gniazdo?   Zimmer   2014-02-19
Planeta tykwy pospolitej   Zimmer   2014-02-21
Nowe niezwykłe skamieniałości typu “Łupki z Burgess”   Coyne   2014-02-22
Dziennik z Mozambiku: Pardalota   Naskręcki   2014-02-23
Wskrzeszona odpowiedź z kredy na “chorobę królów”   Yong   2014-02-26
Dziennik z Mozambiku: Sybilla     2014-03-01
Spojrzeć ślepym okiem   Yong   2014-03-02
Intelektualne danie dnia  The Big Think   Coyne   2014-03-04
Przeczołgać się przez mózg i nie zgubić się   Zimmer   2014-03-05
Gdzie podziewają się żółwiki podczas zgubionych lat?   Yong   2014-03-10
Supergen, który maluje kłamcę   Yong   2014-03-14
Idea, którą pora oddać na złom   Koraszewski   2014-03-15
Zwycięstwa bez chwały   Ridley   2014-03-17
Twarde jak skała   Naskręcki   2014-03-18
Pasożyty informacyjne   Zimmer   2014-03-19
Seymour Benzer: humor, historia i genetyka   Cobb   2014-03-21
Kto to był Per Brinck?   Naskręcki   2014-03-23
Potrafimy rozróżnić między przynajmniej bilionem zapachów   Yong   2014-03-25
Godzina Ziemi czyli o celebrowaniu ciemności   Lomborg   2014-03-27
Słonie słyszą więcej niż ludzie   Yong   2014-03-30
Niebo gwiaździste nade mną, małpa włochata we mnie   Koraszewski   2014-03-31
Wielkoskrzydłe   Naskręcki   2014-04-02
Najstarsze żyjące organizmy   Coyne   2014-04-03
Jak zmienić bakterie jelitowe w dziennikarzy   Yong   2014-04-06
Eureka! Sprytne wrony to odkryły   Coyne   2014-04-07
Sukces upraw GM w Indiach   Lomborg   2014-04-09
Wirus, który sterylizuje owady, ale je pobudza   Yong   2014-04-12
Przystosować się do zmiany klimatu   Ridley   2014-04-14
Jeden oddech, który zmienił planetę   Naskręcki   2014-04-16
Najgorsze w karmieniu komarów jest czekanie   Yong   2014-04-17
Kłopotliwa podróż w przyszłość   Ridley   2014-04-19
Pierwsze spojrzenie na mikroby współczesnych łowców zbieraczy     2014-04-23
Seksizm w nauce o jaskiniowych owadach   Coyne   2014-04-26
Musza bakteria zaprasza inne muszki na uczty owocowe   Yong   2014-04-27
Zachwycający rabuś, który liczy sto milionów lat   Cobb   2014-04-28
Mądrość (małych) tłumów   Zimmer   2014-04-29
Tak bada się ewolucję inteligencji u zwierząt   Yong   2014-05-02
Fantastyczna mimikra tropikalnego pnącza   Coyne   2014-05-03
Dlaczego większość zasobównie wyczerpuje się   Ridley   2014-05-04
Pomidory tworzą pestycydy z zapachu swoich sąsiadów   Yong   2014-05-07
Potrawy z pasożytów   Zimmer   2014-05-08
Technologia jest często matką nauki, a nie odwrotnie   Ridley   2014-05-09
Montezuma i jego flirty   Coyne   2014-05-11
Insekt dziedziczy mikroby z plemnika taty   Yong   2014-05-12
Polowanie na nietoperze   Naskręcki   2014-05-14
Zmień swoje geny przez zmianę swojego życia   Coyne   2014-05-15
Obrona śmieciowego DNA   Zimmer   2014-05-17
Gdzie są badania zwierzęcych wagin?   Yong   2014-05-20
Niemal ssaki   Naskręcki   2014-05-21
Zobaczyć jak splątane są gałęzie drzewa   Zimmer   2014-05-23
Dlaczego ramiona ośmiornicy nie plączą się   Yong   2014-05-24
Niezwykły pasikonik szklany   Naskręcki   2014-05-27
Wąż zgubiony i ponownie odnaleziony   Mayer   2014-05-28
Niespodziewani krewni mamutaków   Yong   2014-05-30
Trochę lepszy  świat   Ridley   2014-05-31
Tam, gdzie są ptaki   Mayer   2014-06-01
Ewolucja, ptaki i kwiaty   Coyne   2014-06-02
Jestem spełniony   Naskręcki   2014-06-04

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk