Rosnąca konkurencja o plony wielu ważnych roślin jadalnych na świecie powoduje, że coraz większa ich część trafia do celów innych niż bezpośrednie żywienie ludzi. Te konkurencyjne zastosowania obejmują wytwarzanie biopaliw; przetwarzanie plonów na składniki przetwórcze, takie jak mączka zwierzęca, utwardzone oleje i skrobie; i sprzedawanie ich na rynkach światowych krajom, które mogą za nie zapłacić.
W niedawno opublikowanym badaniu, moi współautorzy i ja szacujemy, że w 2030 roku tylko 29% światowych zbiorów 10 głównych roślin uprawnych może być bezpośrednio spożywane jako żywność w krajach, w których zostały wyprodukowane, w porównaniu z około 51% w latach 60. Przewidujemy również, że z powodu tego trendu świat prawdopodobnie nie osiągnie głównego celu zrównoważonego rozwoju: wyeliminowania głodu do 2030 roku.
Kolejne 16 procent zbiorów tych roślin uprawnych zostanie w 2030 r. wykorzystanych jako pasza dla zwierząt gospodarskich, wraz ze znaczną częścią przeznaczoną do przetwarzania. W efekcie powstają jajka, mięso i mleko – produkty, które zazwyczaj spożywają ludzie o średnich i wyższych dochodach, a nie ludzie niedożywieni. Diety w biednych krajach opierają się na podstawowych produktach spożywczych, takich jak ryż, kukurydza, chleb i oleje roślinne.
Badane przez nas rośliny uprawne – jęczmień, maniok, kukurydza, palma olejowa, rzepak, ryż, sorgo, soja, trzcina cukrowa i pszenica – razem stanowią ponad 80 procent wszystkich kalorii zebranych z plonów. Nasze badanie pokazuje, że produkcja kalorii w tych roślinach wzrosła o ponad 200 procent między 1960 a 2010 rokiem.
Dziś jednak zbiory plonów do przetwórstwa, eksportu i zastosowań przemysłowych dynamicznie się rozwijają. Szacujemy, że do 2030 r. uprawy na przetwórstwo, eksport i do celów przemysłowych będą prawdopodobnie stanowić 50 procent zebranych kalorii na całym świecie. Kiedy dodamy kalorie zablokowane w uprawach na paszę dla zwierząt, obliczamy, że do 2030 r. około 70 procent wszystkich zebranych kalorii z tych 10 najważniejszych roślin uprawnych zostanie przeznaczonych na cele inne niż bezpośrednie karmienie głodnych ludzi.
Służenie bogatym, a nie biednym
Te głębokie zmiany pokazują, jak i gdzie rolnictwo i agrobiznes reagują na wzrost globalnej klasy średniej. Wraz ze wzrostem dochodów ludzie domagają się większej ilości produktów pochodzenia zwierzęcego i wygodnej, przetworzonej żywności. Używają również więcej produktów przemysłowych, które zawierają składniki pochodzenia roślinnego, takie jak biopaliwa, bioplastiki i leki.
Wiele roślin uprawianych na eksport, przetwórstwo i zastosowania przemysłowe to specjalnie wyhodowane odmiany 10 głównych upraw, które przeanalizowaliśmy. Na przykład, tylko około 1 procent kukurydzy uprawianej w USA to kukurydza cukrowa, czyli taka, którą ludzie jedzą świeżą, mrożoną lub w puszkach. Reszta to głównie kukurydza polna, z której wytwarza się biopaliwa, pasze dla zwierząt oraz dodatki do żywności.
Rośliny uprawiane do tych celów wytwarzają więcej kalorii na jednostkę ziemi niż te zbierane do bezpośredniego wykorzystania na żywności, a różnica ta się powiększa. W naszym badaniu obliczyliśmy, że rośliny do celów przemysłowych już teraz przynoszą dwa razy więcej kalorii niż te zbierane do bezpośredniego spożycia, a ich plony rosną 2,5 razy szybciej.
Ilość białka na jednostkę ziemi z upraw przetwórczych jest dwa razy większa niż w przypadku upraw spożywczych i wzrasta 1,8 razy szybciej niż w przypadku upraw spożywczych. Uprawy zbierane do bezpośredniego spożycia jako żywność miały najniższe plony we wszystkich miernikach pomiaru i najniższe wskaźniki poprawy.
Uprawiajmy więcej żywności, która nakarmi głodnych
Co to oznacza dla zmniejszenia głodu? Szacujemy, że do 2030 roku świat będzie zbierać wystarczającą ilość kalorii, aby wyżywić przewidywaną populację – ale nie będzie wykorzystywał większości tych upraw do bezpośredniego spożycia.
Według naszej analizy 48 krajów nie wyprodukuje wystarczającej ilości kalorii na swoich terenach, aby wyżywić swoją populację. Większość z tych krajów znajduje się w Afryce Subsaharyjskiej, ale obejmują one również narody azjatyckie, takie jak Afganistan i Pakistan, oraz kraje karaibskie, takie jak Haiti.
Naukowcy i eksperci ds. rolnictwa pracowali nad zwiększeniem wydajności upraw roślin spożywczych w krajach, w których wielu ludzi jest niedożywionych, ale dotychczasowe osiągnięcia nie są wystarczające. Być może istnieją sposoby na przekonanie bogatszych narodów do zwiększenia upraw żywności i skierowania tej dodatkowej produkcji do krajów niedożywionych, ale byłoby to rozwiązanie krótkoterminowe.
Moi koledzy i ja uważamy, że szerszym celem powinno być zwiększenie upraw roślin jadalnych w krajach o niskim bezpieczeństwie żywnościowym, które będą wykorzystywane bezpośrednio jako żywność, oraz podniesienie ich plonów. Wyeliminowanie ubóstwa, główny cel ONZ w zakresie zrównoważonego rozwoju, umożliwi również krajom, które nie są w stanie wyprodukować wystarczającej ilości żywności, aby zaspokoić swoje krajowe potrzeby, na importowanie jej od innych dostawców. Bez większego skupienia się na potrzebach niedożywionych ludzi na świecie wyeliminowanie głodu pozostanie odległym celem.
This article was originally published on The Conversation.
A shrinking fraction of the world’s major crops goes to feed the hungry, with more used for nonfood purposes
Alliance for Science, 19 maja 2022
Deepak Ray jest badaczem pracującym na University of Minnesota.
