Prawda

Piątek, 29 marca 2024 - 10:37

« Poprzedni Następny »


Badacz: Ludzki zmysł węchu jest lepszy niż wszyscy myślą; może rywalizować z psim!


Jerry A. Coyne 2017-05-27


John P. McGann z Department of Psychology na Rutgers University spędził czternaście lat na przyglądaniu się układom węchowym ssaków i opublikował nowy artykuł w “Science”  sugerujący, że to, co nam się zdaje, że wiemy, o naszej zdolności węszenia w porównaniu do Super Węszycieli – psów i gryzoni – jest błędne. McGann pisze, przy akompaniamencie wielkiego szumu w wielu mediach, że nie jesteśmy tacy marni:  w rzeczywistości, pisze, ludzie mogą być równie dobrzy jak psy i myszy w wykrywaniu zapachów.

Zdaniem McGanna domniemana podrzędność węchowa ludzi opiera się na stosunkowo małych rozmiarach węchomózgowia – co zaobserwował Broca i inni wcześni neuroanatomowie, a co rozpropagował Freud, który powiedział, że brak wrażliwego zmysłu węchowego u ludzi prowadzi do represji seksualnej, ponieważ seks częściowo oparty jest na zapachach. Po przeglądzie danych historycznych McGann podaje swoje dane biologiczne. Oto jego główne punkty:
  • Chociaż stosunkowa wielkość węchomózgowia w porównaniu do rozmiarów mózgu jako całości jest mniejsza u ludzi niż u gryzoni, rozmiary absolutne węchomózgowia są dużo większe. 

Tutaj widać stosunkowe rozmiary węchomózgowia człowieka i myszy; węchomózgowie myszy jest dużo większe w stosunku do jej całego mózgu:


(From paper): Gross anatomy of the olfactory bulbs of human and mouse. (A) Ventral aspect of human brain, with meninges removed from the cortex. Area indicated by dotted rectangle is enlarged in (B). (B) View of left and right olfactory bulbs and olfactory tracts from (A). (C) Ventral aspect of mouse brain, with olfactory bulbs visible at the top. Up is anterior in all three panels. Dashed lines denote the approximate border between bulb and tract.
(From paper): Gross anatomy of the olfactory bulbs of human and mouse. (A) Ventral aspect of human brain, with meninges removed from the cortex. Area indicated by dotted rectangle is enlarged in (B). (B) View of left and right olfactory bulbs and olfactory tracts from (A). (C) Ventral aspect of mouse brain, with olfactory bulbs visible at the top. Up is anterior in all three panels. Dashed lines denote the approximate border between bulb and tract.

Ale absolutny rozmiar opuszki węchowej, co McGann uważa za klucz do dobrego węchu, jest dużo większy niż u myszy:


(From paper): Comparison of the mouse and human olfactory bulb. View is of the ventral aspect of the left olfactory bulb. Both bulbs are at the same scale.
(From paper): Comparison of the mouse and human olfactory bulb. View is of the ventral aspect of the left olfactory bulb. Both bulbs are at the same scale.

  • Ponadto absolutna liczba neuronów w opuszce węchowej ssaków jest stosunkowo stała (McGann uważa to także za wskaźnik dobrego węchu).

Ten wykres pokazuje, że liczba neuronów w obszarach węchowych różni się u gatunków ssaków o mniej niż dziesięciokrotność, niezależnie od rozmiarów ciała – a ludzie nie plasują sie szczególnie nisko:


(From paper): ig. 3 Comparison of olfactory bulb neuronal numbers across mammalian species. The number of putative neurons per olfactory bulb for each species, as measured by isotropic fractionation. Numbers are drawn from Ribeiro et al. (48) and Oliveira-Pinto et al.
(From paper): ig. 3 Comparison of olfactory bulb neuronal numbers across mammalian species. The number of putative neurons per olfactory bulb for each species, as measured by isotropic fractionation. Numbers are drawn from Ribeiro et al. (48) and Oliveira-Pinto et al.

  • Dane pokazujące większą liczbę unieczynnionych genów węchowych u ludzi w porównaniu do psów i myszy są wątpliwe 

W Ewolucja jest faktem napisałem, że wiele ludzkich “genów receptorów węchowych”, każdy wiążący z inną cząsteczką i pozwalający nam na poczucie jej zapachu, zostały unieczynnione mutacjami: są martwymi „pseudogenami”. Jak informuje McGann, ludzie mają tysiąc takich genów, ale “tylko” (jego cudzysłów) 390 z nich koduje białko receptorów. W odróżnieniu od tego, myszy mają 1,3 tysiąca takich genów, z których tysiąc koduje białka. Przyjęto to za dowód, że myszy mają znacznie bardziej wyostrzony węch niż ludzie. McGann jednak wskazuje, że 60% ludzkich pseudogenów jest transkrybowanych w mRNA w nosie.


Jest to jednak słaby dowód, bo już wiemy, że wiele pseudogenów jest transkrybowanych w RNA, ale nie przekładanych na białka, więc nie mówi to niczego o liczbie białek OR wytwarzanych u ludzi kontra u myszy. Ponadto, nawet gdyby każdy transkrybowany pseudogen u ludzi powodował powstanie aktywnego, białka receptorowego odorantu, nadal mielibyśmy tysiąc aktywnych genów u myszy i około 750 u ludzi. McGann nie porównał też pseudogenów u psów i myszy.


Oto tabela z artykułu z 2007 r. w PLoS Nimury i Nei, pokazująca te trzy gatunki. Jeśli McGann chce uczynić pseudogeny argumentem na rzecz ludzkiego węszenia, musi wziąć pod uwagę dane poniżej i możliwość, że wiele pseudogenów psa, myszy i szczura także może produkować białka receptorowe. Tak więc nie przekonuje mnie jego argument o pseudogenach. (Proszę zauważyć, że każdy gen węchowy u waleni jest pseudogenem, sugerując, że w rzeczywistości nie są używane do wąchania, bo te geny nie są funkcjonalne pod wodą.)


  • Budowa układu węchowego różni się u ludzi i innych ssaków. 

Te różnice obejmują większą liczbę kłębuszków receptorów nerwowych w opuszce węchowej człowieka w stosunku do gryzoni oraz obserwację, że części kory mózgowej u człowieka, używanej do przetwarzania zapachów, są bardziej „złożone” (tj. mają więcej połączeń neuronowych) niż u innych gatunków. Moim zdaniem, niewiele to mówi o stosunkowych  zdolnościach ludzi wobec innych ssaków do wyczuwania zapachów.


Najważniejsze pytanie nie dotyczy jednak tylko neuronów i pseudogenów. Jest nim: “Ile różnych zapachów potrafią wykryć ludzie w porównaniu do na przykład, psów i myszy oraz czy wyczuwamy je przy różnych progach?” Zakłada się, że psy i myszy są lepszymi węszycielami niż ludzie, ale McGann mówi, że dane nie są przekonujące i opierają się na anegdotach oraz na testach cząsteczek, do wyczuwania których ewolucja i tak nie dobierała ludzi. Oto kilka cytatów (podkreślenia są moje, jeśli chcecie przeczytać tylko najważniejsze punkty):

Ludzki węch jest znakomity i imponujący


Pomijając oczekiwania historyczne i anatomiczne, czy ludzki zmysł węchu rzeczywiście jest zubożały? Nie, ludzki układ węchowy jest znakomity, choć zależy to od używanych kryteriów. Na przykład, psy mogą być lepsze niż ludzie w rozróżnianiu zapachu moczu przy pompie, a ludzie mogą być lepsi od psów w rozróżnianiu zapachu doskonałych win, ale niewiele takich porównań ma poparcie eksperymentalne.
Poprawne testowanie pokazuje, że układ węchowy naczelnych jest wysoce wrażliwy na wiele zapachów i może wywierać silny wpływ na zachowanie, fizjologię i emocje.


Ludzie o nienaruszonym układzie węchowym mogą wykryć praktycznie wszystkie lotne związki chemiczne większe niż atom lub dwa, do tego stopnia, że nauka zainteresowała się tymi kilkoma odorantami, których niektórzy ludzie nie czują (tj. specyficzne anosomie).
W niedawnym badaniu wyliczono, że potrafilibyśmy rozróżnić praktycznie wszystkie odoranty, z oszacowaną zdolnością rozróżnienia ponad biliona potencjalnych związków. Chociaż dokładna liczba jest wysoce zależna od poczynionych założeń, jest jasne, że ludzki układ węchowy jest znakomity w rozróżnianiu odorantów, znacznie lepszy niż domniemane 10 tysięcy zapachów, jak twierdzi mądrość ludowa i marnie podbudowane podręczniki wstępu do psychologii.


Jednym z kluczowych spostrzeżeń w porównaniu układów węchowych naczelnych i innych zwierząt było to, że różne gatunki mają inną wrażliwość na różne odoranty. . . . 
W niedawnym eksperymencie testowano progi nasześć zawierających siarkęzapachówu myszy, małp czepiaków i ludzi. Stosunkowa wrażliwość węchowa różniła się w zależności od odorantu: ludzie byli o trzy rzędy wielkości bardziej wrażliwi niż myszy lub małpy na 3-mercapto-3-methylbutyl-formate, z wszystkimi 12 badanymi ludźmi wypadającymi znacznie lepiej niż każde indywidualne zwierzę, niemniej wszystkich 12 ludzi było gorszych niż wszystkie myszy (i porównywalni do małp) w wykrywaniu 3-mercapto-3-methylbutan-3-ol. Ogólnie, ludzie byli najbardziej wrażliwi na dwa z sześciu odorantów, podczas gdy myszy były najbardziej wrażliwe na cztery z sześciu odorantów. To spostrzeżenie uzupełnia starszą literaturę. . .


Węch silnie wpływa na zachowanie ludzkie.
Zapachy środowiskowe mogą wywołać specyficzne wspomnienia i emocje, wpływać na aktywację autonomicznego układu nerwowego, kształtować percepcję stresu i afektu oraz powoduje zachowanie podejścia i unikania. Ludzie potrafią iść za śladem zapachowym na świeżym powietrzu, a nawet okazywać zachowanie podobne do zachowania psów, kiedy ślad zmienia kierunek. Ludzki układ węchowy odgrywa także wielką, czasami nieświadomą, rolę w komunikacji między osobnikami. Każdy człowiek ma odmienny zapach, który odzwierciedla nie tylko czynniki żywieniowe i środowiskowe, ale także interakcję z markerami układu odpornościowego, by włączyć informację genetyczną, która pozwala na odróżnienie krewnych od nie-krewnych. Zawartość tego „koktajlu zapachów ciała” jest interpretowana w mózgu równolegle do zapachów środowiskowych i może wpływać na wybory partnera i żywności, jak również komunikować informację o niepokoju i agresji u innych ludzi. Wydaje się, że nieświadomie wąchamy nasze ręce po uściśnięciu reki kogoś obcego [JAC: Ja nie!], co sugeruje nieoczekiwany, węchowy składnik do tego powszechnego kontaktu społecznego.

No cóż, z tego wynika jasno (zakładając, że McGann ma rację), że potrzebujemy dobrych testów porównawczych dotyczących wielu różnych cząsteczek - nie tylko cząsteczek, które były ważne w ewolucyjnej przeszłości gatunku – zanim będziemy mogli powiedzieć, że pies myśliwski jest lepszym tropicielem zapachów niż człowiek. Ale stwierdzenia takie jak “węch silnie wpływa na ludzkie zachowanie” nie mówi niczego o stosunkowej zdolności węszenia w porównaniu z innymi gatunkami. Taki sposób pisania jest, moim zdaniem, nieco tendencyjny.


W “Guardianie” jest streszczenie tego artykułu, gdzie nasz Matthew Cobb, który zawodowo bada węch, wyraża się o nim entuzjastycznie: 

Matthew Cobb, profesor zoologii w Manchester University, powiedział, że ta praca zmieniła jego spojrzenie na badania, którym poświęcił większość swojej kariery zawodowej: “Mamy mit, że ludzie niewiele mogą wywąchać. Badanie rzeczywistych dowodów na to dokonane przez McGanna, pokazuje, że są one marne. Zmieni to moje nauczanie w przyszłym roku”.

Inni jednak nie zgadzają się:

Alexandra Horowitz, badaczka z Barnard College w Nowym Jorku, której praca skupia się na węchu psów, mówi, że podczas gdy psy idą śladami zapachowymi, znajdują narkotyki i odkrywają raka jajników w próbkach plazmy, ludzie zaledwie “zauważają, jeśli jest jakiś brzydki zapach w pociągu lub ktoś gotował, kiedy nie było nas w domu”.


“Istnienie specjalistów, takich jak perfumiarze lub tropiciele zwierząt, wskazuje, że przy staraniach możemy być dużo lepsi – mówi. – Ale nie na poziomie psów”.

Choć nie jestem ekspertem, jak Matthew lub Alexandra, moim zdaniem praca jest prowokująca i przekonuje mnie, że potrzeba więcej eksperymentów, szczególnie dotyczących zdolności różnych gatunków do wykrywania różnych zapachów. Być może byliśmy zbyt niefrasobliwi, twierdząc, że ludzie są gatunkiem słuchowym i wizualnym, podczas gdy psy i myszy polegają bardziej na węchu. Stare założenia mogą być błędne i praca McGanna jest pożytecznym badaniem na nowo słynnego zestawu założeń. Może on mieć rację, ale nie jestem przekonany, że te dane to pokazują. W najlepszym wypadku pokazują, że chwilowo należy wycofać powszechne twierdzenie, że nie potrafimy wąchać równie dobrze jak myszy i psy. (Jedną rzecz mogę powiedzieć: milej jest wąchać ludzi niż psy, szczególnie mokre psy!)

__________

McGann, J. P. 2017. Poor human olfaction is a 19th-century myth. Science Vol. 356, Issue 6338,DOI: 10.1126/science.aam7263


Human sense of smell better than thought may rival that of dogs

Why Evolution Is True, maj 2017

Tłumaczenie: Małgorzata Koraszewska

 



Jerry Coyne

Profesor (emeritus) na wydziale ekologii i ewolucji University of Chicago, jego książka "Why Evolution is True" (Polskie wydanie: "Ewolucja jest faktem", Prószyński i Ska, 2009r.) została przełożona na kilkanaście języków, a przez Richarda Dawkinsa jest oceniana jako najlepsza książka o ewolucji.  Jerry Coyne jest jednym z najlepszych na świecie specjalistów od specjacji, rozdzielania się gatunków.  Jest również znanym ateistą, a jego druga książka, "Faith vs Fakt" traktuje o niemozności pogodenia nauki i religii. Należy również dodać, że jest wielkim miłośnikiem kotów i osobistym przyjacielem redaktor naczelnej.

Skomentuj Tipsa en vn Wydrukuj






Nauka

Znalezionych 1470 artykuły.

Tytuł   Autor   Opublikowany

„Grubogłowi przedsiębiorcy pogrzebowi w noc żywych trupów”   Júnior   2022-05-31
„Gryzoń skunksowy”, który żuje trujące rośliny i wypluwa truciznę na swoje futro   Coyne   2020-12-02
„Kryzys klimatyczny” to mistyfikacja   Williams   2023-09-25
„Najbardziej znany zabójca ludzi”: jakie są prawdziwe początki XIV-wiecznej Czarnej Śmierci?   Lewis   2023-09-15
„New Yorker” pisze o hoacynie, sugeruje, że koncepcja Darwina drzew ewolucyjnych może być urojeniem   Coyne   2022-07-25
„San Francisco Chronicle” bardzo myli się w sprawie biologicznej płci   Coyne   2023-06-09
„Zapylisz mnie!”: nachalni bohaterowie świata roślin   Júnior   2022-06-11
“Czarne tygrysy” w małym indyjskim rezerwacie sugerują losowy dryf genetyczny   Coyne   2021-10-26
“Daily Beast” wypacza epigenetykę oszukańczymi twierdzeniami, że dzieci mogą “odziedziczyć wspomnienia Holocaustu”   Coyne   2017-10-05
“Konwergentna” ewolucja mrówek grzybiarek Starego i Nowego świata   Coyne   2023-03-23
“Odwrócenie specjacji” (fuzja gatunków) u kruków   Coyne   2018-03-16
“Partenogenetyczny” rak rozmnaża się bez seksu: czy to jest nowy gatunek?   Coyne   2018-02-17
“Rogi” trylobitów mogły być używane jako broń w walkach między samcami   Coyne   2023-02-15
“Scientific American” poświęca się polityce, a nie nauce; odmawia publikowania krytycznych analiz swoich fałszywych lub wprowadzających w błąd twierdzeń   Coyne   2022-09-01
“Współczesny” Homo sapiens mógł być w Eurazji aż 210 tysięcy lat temu   Coyne   2019-07-17
‘Raniąca’ idea merytorycznych podstaw nauki    i Jerry Coyne   2023-05-29
 Syntetyczna biologia oferuje obietnicę rozwiązania globalnego problemu z plastikiem   Agaba   2021-12-13
10 twierdzeń działaczy walczących w Afryce z GMO o tym, dlaczego postępy w biotechnologii upraw powinny zostać odrzucone – i dlaczego są one błędne   Maina   2022-11-17
100 milionów lat ozdabiania się śmieciami   Yong   2016-07-05
12 podstawowych punktów biologii ewolucyjnej   Cobb   2016-03-02
Pseudonauka Masaru Emoto   Novella   2017-12-18
Czy „toksyczna kobiecość” jest główną przyczyną bojów o społeczną sprawiedliwość?   Coyne   2021-02-08
Paradoksalne cechy genetyki inteligencji   Ridley   2013-12-18
“New Scientist”: Darwin jednak miał rację    Coyne   2020-10-01
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 1. Genetyczna plastyczność    Coyne   2020-10-03
Intelektualna pustka numeru “New Scientist” o ewolucji: 2. Rzekome nieistnienie gatunków   Coyne   2020-10-05
Klasyczna historia skorygowana: porosty to grzyby + glony + drożdże (inne grzyby)   Coyne   2016-08-05
Homo floresiensis, hominin “hobbit”, w Internecie   Coyne   2016-11-25
No pasarán    Tonhasca Júnior   2023-03-04
Strzelby, zarazki, maszyny to zdecydowanie antyrasistowska książka. Dlaczego lewica jej nie kocha?   Barnett   2021-10-13
„ Całujące się” koralowce złapane in flagranti   Yong   2016-07-28
”Sygnalizowanie cnoty” może nas irytować. Cywilizacja byłaby jednak bez niego niemożliwa    Miller   2019-09-13
A jednak chorują na raka    Łopatniuk   2016-02-13
Czyste okrucieństwo cięć w pomocy żywnościowej   Lomborg   2017-08-07
Dalszy spadek zgonów z powodu raka   Novella   2019-02-04
Dlaczego mamy alergie?   Zimmer   2016-01-28
Dlaczego sądy nie powinny rozstrzygać o nauce     2018-12-13
Dlaczego większość zasobównie wyczerpuje się   Ridley   2014-05-04
Dlaczego zwierzęta są urocze?   Coyne   2014-12-30
Dziennik z Mozambiku: Demony w kurzu   Naskręcki   2018-03-30
Dziwaczne, wysysające krew czerwie jurajskie   Cobb   2014-06-28
Ewolucja, ptaki i kwiaty   Coyne   2014-06-02
Gigantyczne “paleonory” wykopane przez wymarłe ssaki   Coyne   2017-06-29
Grupy anty-GMO przegrywają sprawę sądową w Nigerii    i Nkechi Isaak   2022-07-30
Jak karakara wygrywa z osami   Cobb   2013-12-29
Kiedy zapada noc i ziemia jest ciemna   Tonhasca Júnior   2023-02-10
Kilka lekcji z rosyjskiej rewolucji. Jak kuszący radykalny nihilizm prowadzi do ekstremizmu   Geifman   2021-03-22
Komisja Europejska ukrywa naukę o pszczołach   Ridley   2017-05-03
Malaria pachnąca cytryną    Zimmer   2015-04-07
Małpo ty moja   Koraszewski   2015-04-17
Metamorfozy    Júnior   2022-04-09
Minęło 40 lat od wydania „Samolubnego genu” – śmiała książka Richarda Dawkinsa ostała się próbie czasu   Ridley   2016-02-17
Niezwykły pasikonik szklany   Naskręcki   2014-05-27
Nowe badanie wskazuje na jednego oszusta   Coyne   2016-08-18
Nowy i dziwaczny rodzaj mimikry: nasiona rośliny naśladują kształt i zapach odchodów zwierzęcych, by ułatwić roznoszenie ich przez żuki gnojowe   Coyne   2015-10-20
O porażkach wolności i lęku przed nauką   Dennett   2016-05-20
O rzeczywistości rasy i odrazie do rasizmu    i Brian Boutwell   2017-09-04
Obniżenie poprzeczki dla tradycyjnej medycyny chińskiej dla ideologii i zysku     2017-12-29
Olbrzymie armie o niezliczonych umiejętnościach    Tonhasca Júnior   2024-02-08
Osobisty mikrobiom w cyfrach   Zimmer   2014-08-14
Ostrogony nie są naprawdę “żywymi skamieniałościami”    Coyne   2015-07-29
Palestyńska intersekcjonalność z nazistami   Frantzman   2017-07-08
Pochwała ignorancji, czyli wiem, że nie wiem   Cullen   2017-01-11
Przykre niespodzianki, czyli czerniak i siwizna   Łopatniuk   2015-08-01
Przypuszczalnie złamana kość    Coyne   2015-06-04
Rozum i Wiara IICzyli takie sobie rozmowy o religijnych „prawdach” i problemach z nimi związanych.   Ferus   2015-11-22
Ryba z biodrami   Mayer   2016-03-30
Siedem narzędzi myślenia   Dennett   2014-11-19
Skrzydlaci oszuści i straż obywatelska   Young   2014-01-02
Tako rzecze antyszczepionkowa “wojowniczka mama”, Brittney Kara: jeśli szczepionki są tak wspaniałe, to dlaczego nie wspomina ich Biblia?     2018-04-26
Twardy kwiat do zgryzienia    Tonhasca Júnior   2023-02-22
Wielkoskrzydłe   Naskręcki   2014-04-02
Wierzący nagradzani za życia   Coyne   2014-12-21
Wpaść w amok. Empiryczna analiza szaleńczych zabójstw pokazuje, że wyłaniają się dwa różne wzorce.   King   2023-06-03
Wątpliwi pomocnicy    Tonhasca Júnior   2023-04-08
Świetna ewolucyjna innowacjaktóra okazała się zgubna   Yong   2015-12-10
Dlaczego odmawiamy dostrzegania jaśniejszej strony, choć powinniśmy   Pinker   2018-04-17
Krew, znój, łzy i pot   Tonhasca Júnior   2023-01-19
Mądrość w pułapce autorytetu   Witkowski   2020-04-18
Po prostu nie mogę się doczekać, aby znów wyruszyć w trasę   Tonhasca Júnior   2022-10-27
Pochwała jednoznaczności   Witkowski   2019-10-29
Z perspektywy naszego kurnika   Witkowski   2020-01-16
A co to takie włochate?   Łopatniuk   2016-04-02
A genomy ciągle kurczą się…   Zimmer   2016-11-22
A teraz dobre wiadomości: Sprawy naprawdę idą w dobrym kierunku   Pinker   2015-11-24
A polać wielką wodą…   Cipiur   2019-05-18
A.N. Wilson znowu kopie Darwina, tym razem w “Times”   Coyne   2017-09-07
Adam i Ewa: dwoje, czy więcej niż dwoje przodków?   Coyne   2017-01-07
Afrykańscy naukowcy wzywają do polityki poparcia biologii syntetycznej i innych innowacji   Agaba   2021-12-02
Agroekologia zmienia biednych farmerów w biedniejszych   Muhumuza   2022-06-09
AI – asystent lekarza   Novella   2020-12-09
AI: gorąca randka z “Sydneyem ”   Gotefridi   2023-03-15
Akademicki skandal: troje badaczy umyślnie publikowało fałszywe artykuły o „badaniach żałości”, by pokazać fatalne standardy akademickie w naukach społecznych   Coyne   2018-10-12
Akcja afirmatywna w wieloetnicznym narodzie   Hyams   2020-07-17
Aktywacja telomerazy mogłaby prowadzić do leczenia samej starości   Ridley   2015-10-27
Aktywiści anty-GMO w Afryce szerzą mity i strach, ale nie przedstawiają żadnych naukowych dowodów   Abutu   2023-08-14
Aktywność umysłowa nie zapobiega osłabieniu umysłowej sprawności   Novella   2018-12-15
Akupunktura jadu pszczelego: śmiercionośne znachorstwo, które może zabić     2018-04-23
Akupunktura kontra nauka, wersja lingwistyczna     2017-06-01
Akupunktura kwantowa   Novella   2019-04-23

« Poprzednia strona  Następna strona »
Polecane
artykuły

Lekarze bez Granic


Wojna w Ukrainie


Krytycy Izraela


Walka z malarią


Przedwyborcza kampania


Nowy ateizm


Rzeczywiste łamanie


Jest lepiej


Aburd


Rasy - konstrukt


Zielone energie


Zmiana klimatu


Pogrzebać złudzenia Oslo


Kilka poważnych...


Przeciwko autentyczności


Nowy ateizm


Lomborg


„Choroba” przywrócona przez Putina


„Przebudzeni”


Pod sztandarem


Wielki przekret


Łamanie praw człowieka


Jason Hill


Dlaczego BIden


Korzenie kryzysu energetycznego



Obietnica



Pytanie bez odpowiedzi



Bohaterzy chińskiego narodu



Naukowcy Unii Europejskiej



Teoria Rasy



Przekupieni



Heretycki impuls



Nie klanial



Cervantes



Wojaki Chrystusa


Listy z naszego sadu
Redaktor naczelny:   Hili
Webmaster:   Andrzej Koraszewski
Współpracownicy:   Jacek, , Małgorzata, Andrzej, Henryk